گوهر سخن نبوی :
1 .رسول اکرم (ص)مي فرمايد:«أَلَا وَ إِنَّكُمْ قَدْ أُمِرْتُمْ بِالظَّعْنِ وَ دُلِلْتُمْ عَلَى الزَّادِ- وَ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَيْكُمُ اثْنَانِ- اتِّبَاعُ الْهَوَى وَ طُولُ الْأَمَلِ- لِأَنَّ اتِّبَاعَ الْهَوَى يَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ طُولَ الْأَمَلِ يَنْسَى الْآخِرَة؛آگاه باشيد كه شما مأمور به كوچ كردن هستيد و راهنمائى به بر داشتن توشه شدهايد، همانا بدترين چيزى كه بر شما بيمناكم دو چيز است، پيروى كردن هوا و آرزوي دراز ، زيرا كه پيروى هوا مانع از حق مىشود، آرزوي دراز ،آخرت را از يادتان مىبرد».(1)
2.« ستّة أشياء تحبط الأعمال:الإشتغال بعيوب الخلق، و قسوة القلب، و حبّ الدّنيا، و قلّة الحياء، و طول الأمل، و ظالم لا ينتهي؛شش چيز است كه اعمال خوب را نابود مي كند: اشتغال به عيب خلايق، سنگدلى، دنياپرستى، بىشرمى، آرزوی دراز، ستمگرى كه به ظلمش پایان ندهد.(2)
3.«إيّاكم و التّسويف و طول الأمل فإنّه كان سببا لهلاك الامم؛از اهمال و آرزوي طولاني بپرهيزيد كه موجب هلاكت اقوام است.(3)
آرزوى دراز باعث تأخير و پس انداختن كارهاى نيكو مىشود،آرزوى دراز ،سبب رها كردن آنچه در معاد و روز قيامت سودمند است مي شود و كسي كه به ياد مرگ و قيامت نباشد همت و كوششي براي بدست آوردن زندگي نيكو و دنياي پاكيزه نمي كند و خدا را به تبع به فراموشي مي سپارد،و به تعبير قرآن« َ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُم؛خدا را فراموش كردند و خدا نيز آنها را به خود فراموشى گرفتار كرد».(4)
[=Times New Roman]أشدّ النّاس بلاء الأنبياء ثمّ الأمثل فالأمثل يبتلي الرّجل على حسب دينه فإن كان في دينه صلبا اشتدّ بلاؤه و إن كان في دينه رقّة ابتلى على قدر دينه فما يبرح البلاء بالعبد حتّى يتركه يمشي على الأرض و ما عليه خطيئة.
ابتلاى پيغمبران از همه مردم سخت تر است و پس از آن هر كه بآنها نزديكتر باشد، مرد باندازه قوت دين خود بلا مى بيند اگر دين او محكم باشد ابتلاى او سخت است و اگر دين او سست باشد باندازه دين خود بلا مى بيند بلا بر بنده فرو مى آيد تا همه گناهان او را پاك كند.
[=Times New Roman]أشدّ النّاس حسرة يوم القيامة رجل أمكنه طلب العلم في الدّنيا فلم يطلبه و رجل علّم علما فانتفع به من سمعه منه دونه.
دو كس روز رستاخيز از همه مردم بيشتر حسرت ميخورند يكى مردى كه در دنيا براى طلب دانش فرصت داشته ولى به جستجوى آن برنخاسته است يكى ديگر مردى كه دانشى بديگرى آموخته و شاگرد وى از آن بهره مند شده ولى او بى بهره مانده است.
رسول خدا (ص) فرمود:
«ما مِن عَبدٍ استحیا مِن الحَلالِ إلّا ابتلاهُ اللهُ بِالحرامِ؛ هیچ بنده ای نیست كه از طلب حلال شرم كند، مگر این كه خدا او را به حرام مبتلا می كند». (1)
پي نوشت:
1. ابوالقاسم پاينده، نهج الفصاحه، تهران، نشر دنياي دانش، 1382هـ.ش، ص 710، حديث 2689.
[=Times New Roman]أصابتكم فتنة الضّرّاء فصبرتم و إنّ أخوف ما أخاف عليكم فتنة السّرّاء من قبل النّساء إذا تسوّرن الذّهب و لبسن ربط الشّام و عصب اليمن و أتعبن الغنيّ و كلّفن الفقير ما لا يجد.
فتنه سخت را ديديد و صبر كرديد و من از فتنه اى سخت تر بر شما بيم دارم كه از طرف زنان مى آيد هنگامى كه النگوى طلا بدست و پارچه هاى فاخر ببر كنند و توانگران را بزحمت اندازند و از فقير چيزى كه بدان دسترس ندارد بخواهند.
[=Times New Roman]اضمنوا لي ستّا من أنفسكم أضمن لكم الجنّة أصدقوا إذا حدّثتم و أوفوا إذا وعدتم و أدّوا إذا ائتمنتم و احفظوا فروجكم و غضّوا أبصاركم و كفّوا أيديكم.
شش چيز را از طرف خود براى من تعهد كنيد تا من بهشت را براى شماها تعهد كنم وقتى سخنى مى گوئيد راست گوئيد و وقتى وعده ميدهيد وفا كنيد. وقتى امانت به شما سپردند رد كنيد، خويشتن را از آميزشهاى ناپاك حفظ كنيد، چشمهاى خود را «از نگاههاى ناروا» ببنديد و دست خويش را «از اعمال ناپسند» نگهداريد.
[=Times New Roman]اضمنوا لي ستّ خصال أضمن لكم الجنّة لا تظالموا عند قسمة مواريثكم و أنصفوا النّاس من أنفسكم و لا تجبنوا عند قتال عدوّكم و لا تغلوا غنائمكم و امنعوا ظالمكم من مظلومكم.
شش صفت را براى من تعهد كنيد تا بهشت را براى شما تعهد كنم، هنگام تقسيم ارث بيكديگر ستم مكنيد؛ با مردم به انصاف رفتار كنيد و هنگام جنگ با دشمن ترسان مباشيد و در غنائم خيانت مكنيد و ظالم را از مظلوم دفع كنيد.
[=Times New Roman]اطلبوا العلم و لو بالصّين فإنّ طلب العلم فريضة على كلّ مسلم إنّ الملائكة تضع أجنحتها لطالب العلم رضا بما يطلب.
دانش را بجوئيد اگر چه در چين باشد زيرا طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است و فرشتگان بال خويش را براى طالب علم پهن مى كنند زيرا از آنچه وى در طلب آنست خشنود هستند.
کاربر مهمان خوش آمدید
297
[=Times New Roman]اشتدّ غضب اللَّه على امرأة أدخلت على قوم ولدا ليس منهم يطّلع على عوراتهم و يشركهم في أموالهم.
زنى كه فرزندى «بخطا پديد آورد» و بر خانواده اى در آورد كه بناحق محارم آنها را ببيند و در اموالشان شركت كند خشم خدا نسبت بوى بسيار سخت است.
298
[=Times New Roman]اشتدّ غضب اللَّه على من ظلم من لا يجد ناصرا غير اللَّه.
آن كس كه بر بينوائى كه بجز خدا پناهى ندارد ستم ميكند خشم خدا نسبت باو بسيار سخت است
299
[=Times New Roman]أشجع النّاس من غلب هواه.
شجاعترين مردم آن كس است كه بر هوس خويش تسلط يابد.
300
[=Times New Roman]أشدّ النّاس عذابا يوم القيامة إمام جائر.
روز رستاخيز عذاب پيشواى ستمگر از همه كس سختتر است
گوهر سخن نبوی :
1 .رسول اکرم (ص)مي فرمايد:«أَلَا وَ إِنَّكُمْ قَدْ أُمِرْتُمْ بِالظَّعْنِ وَ دُلِلْتُمْ عَلَى الزَّادِ- وَ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَيْكُمُ اثْنَانِ- اتِّبَاعُ الْهَوَى وَ طُولُ الْأَمَلِ- لِأَنَّ اتِّبَاعَ الْهَوَى يَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ طُولَ الْأَمَلِ يَنْسَى الْآخِرَة؛آگاه باشيد كه شما مأمور به كوچ كردن هستيد و راهنمائى به بر داشتن توشه شدهايد، همانا بدترين چيزى كه بر شما بيمناكم دو چيز است، پيروى كردن هوا و آرزوي دراز ، زيرا كه پيروى هوا مانع از حق مىشود، آرزوي دراز ،آخرت را از يادتان مىبرد».(1)
2.« ستّة أشياء تحبط الأعمال:الإشتغال بعيوب الخلق، و قسوة القلب، و حبّ الدّنيا، و قلّة الحياء، و طول الأمل، و ظالم لا ينتهي؛شش چيز است كه اعمال خوب را نابود مي كند: اشتغال به عيب خلايق، سنگدلى، دنياپرستى، بىشرمى، آرزوی دراز، ستمگرى كه به ظلمش پایان ندهد.(2)
3.«إيّاكم و التّسويف و طول الأمل فإنّه كان سببا لهلاك الامم؛از اهمال و آرزوي طولاني بپرهيزيد كه موجب هلاكت اقوام است.(3)
آرزوى دراز باعث تأخير و پس انداختن كارهاى نيكو مىشود،آرزوى دراز ،سبب رها كردن آنچه در معاد و روز قيامت سودمند است مي شود و كسي كه به ياد مرگ و قيامت نباشد همت و كوششي براي بدست آوردن زندگي نيكو و دنياي پاكيزه نمي كند و خدا را به تبع به فراموشي مي سپارد،و به تعبير قرآن« َ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُم؛خدا را فراموش كردند و خدا نيز آنها را به خود فراموشى گرفتار كرد».(4)
پی نوشت ها:
1. علامه مجلسي،بحار الأنوار، اسلاميه، تهران،مکرر، ج74، ص 419.
2.ابوالقاسم پاینده، نهج الفصاحه، دنیای دانش، تهران، 1382ش، ص 352.
3.همان.
4.حشر (59) آيه 19.
301
[=Times New Roman]أشدّ النّاس بلاء الأنبياء ثمّ الأمثل فالأمثل يبتلي الرّجل على حسب دينه فإن كان في دينه صلبا اشتدّ بلاؤه و إن كان في دينه رقّة ابتلى على قدر دينه فما يبرح البلاء بالعبد حتّى يتركه يمشي على الأرض و ما عليه خطيئة.
ابتلاى پيغمبران از همه مردم سخت تر است و پس از آن هر كه بآنها نزديكتر باشد، مرد باندازه قوت دين خود بلا مى بيند اگر دين او محكم باشد ابتلاى او سخت است و اگر دين او سست باشد باندازه دين خود بلا مى بيند بلا بر بنده فرو مى آيد تا همه گناهان او را پاك كند.
302
[=Times New Roman]أشدّ النّاس عذابا للنّاس في الدّنيا أشدّ النّاس عذابا عند اللَّه يوم القيامة.
آنكه در دنيا مردم را بيشتر آزار كند در روز رستاخيز پيش خدا از همه مردم عذاب وى سخت تر است.
303
[=Times New Roman]أشدّ النّاس عذابا يوم القيامة من يري النّاس أنّ فيه خيرا و لا خير فيه.
در روز رستاخيز از همه مردم عذاب آن كس سخت تر است كه مردم گمان ميكنند خيرى در او هست ولى خيرى در او نيست.
304
[=Times New Roman]أشدّ النّاس عذابا يوم القيامة عالم لم ينفعه علمه.
روز رستاخيز عذاب دانشمندى كه از دانش خود بهره نمى برد از همه مردم سخت تر است.
305
[=Times New Roman]أشدّ النّاس حسرة يوم القيامة رجل أمكنه طلب العلم في الدّنيا فلم يطلبه و رجل علّم علما فانتفع به من سمعه منه دونه.
دو كس روز رستاخيز از همه مردم بيشتر حسرت ميخورند يكى مردى كه در دنيا براى طلب دانش فرصت داشته ولى به جستجوى آن برنخاسته است يكى ديگر مردى كه دانشى بديگرى آموخته و شاگرد وى از آن بهره مند شده ولى او بى بهره مانده است.
306
[=Times New Roman]أشدّكم من ملك نفسه عند الغضب و أحلمكم من عفى بعد المقدرة.
نيرومندترين شما كسى است كه هنگام غضب بر خود تسلط داشته باشد و بردبارترين شما كسى است كه پس از قدرت از گناه كسان درگذرد.
307
[=Times New Roman]أشرف الإيمان أن يأمنك النّاس و أشرف الإسلام أن يسلم النّاس من لسانك و يدك.
بهترين ايمان آنست كه مردم از تو در امان باشند و بهترين اسلام آنست كه مردم از دست و زبان تو بسلامت مانند.
308
[=Times New Roman]أشرف الزّهد أن يسكن قلبك على ما رزقت و إنّ أشرف ما تسأل من اللَّه عزّ و جلّ العافية في الدّين و الدّنيا.
بهترين زهدها آنست كه از آنچه دارى خشنود باشى و بهترين چيزى كه از خدا توان خواست عافيت دين و دنياست.
309
[=Times New Roman]أشعر كلمة تكلّم بها العرب كلمة لبيد: ألا كلّ شى ء ما خلا اللَّه باطل.
بهترين شعرى كه عرب گفته سخن لبيد است كه گويد بجز خدا همه چيز باطل است.
310
[=Times New Roman]اشفقوا تحمدوا و تؤجروا.
مهربان باشيد تا شما را ستايش كنند و پاداش يابيد.
رسول خدا (ص) فرمود:
«ما مِن عَبدٍ استحیا مِن الحَلالِ إلّا ابتلاهُ اللهُ بِالحرامِ؛ هیچ بنده ای نیست كه از طلب حلال شرم كند، مگر این كه خدا او را به حرام مبتلا می كند». (1)
پي نوشت:
1. ابوالقاسم پاينده، نهج الفصاحه، تهران، نشر دنياي دانش، 1382هـ.ش، ص 710، حديث 2689.
311
[=Times New Roman]أشقى الأشقياء من اجتمع عليه فقر الدّنيا و عذاب الآخرة
از همه بدبختان بدبخت تر كسى است كه فقر دنيا و عذاب آخرت را با هم دارد.
312
[=Times New Roman]أشكر النّاس أشكرهم للنّاس.
از همه مردم سپاسگزارتر آن كس است كه بهتر سپاس مردم را مى گزارد.
313
[=Times New Roman]أشيدوا النّكاح و أعلنوه.
عقد نكاح را محكم كنيد و آن را علنى سازيد.
314
[=Times New Roman]أصابتكم فتنة الضّرّاء فصبرتم و إنّ أخوف ما أخاف عليكم فتنة السّرّاء من قبل النّساء إذا تسوّرن الذّهب و لبسن ربط الشّام و عصب اليمن و أتعبن الغنيّ و كلّفن الفقير ما لا يجد.
فتنه سخت را ديديد و صبر كرديد و من از فتنه اى سخت تر بر شما بيم دارم كه از طرف زنان مى آيد هنگامى كه النگوى طلا بدست و پارچه هاى فاخر ببر كنند و توانگران را بزحمت اندازند و از فقير چيزى كه بدان دسترس ندارد بخواهند.
315
[=Times New Roman]أصدق الرّؤيا بالأسحار.
راست ترين خوابها را در سحرگاه توان ديد.
316
[=Times New Roman]أصرم الأحمق.
با احمق همنشینی مكن.
317
[=Times New Roman]أصلح النّاس أصلحهم للنّاس.
بهترين مردم كسى است كه براى مردم سودمندتر است.
318
[=Times New Roman]أصلح بين النّاس و لو تعني الكذب.
ميان مردم را باصلاح آر اگر چه با دروغ باشد.
319
[=Times New Roman]أصلحوا دنياكم و اعملوا لآخرتكم كأنّكم تموتون غدا.
دنياى خويش را اصلاح كنيد و براى آخرت خويش بكوشيد چنان كه گوئى فردا خواهيد مرد،
320
[=Times New Roman]اصنع المعروف إلى من هو أهله و إلى غير أهله فإن أصبت أهله أصبت أهله و إن لم تصب أهله كنت أنت أهله.
با آن كس كه سزاوار نيكى است و آن كس كه سزاوار آن نيست نيكى كن، اگر نيكى تو باهل آن رسيد چه بهتر و گر نه تو خود اهل آن هستى.
321
[=Times New Roman]اضمنوا لي ستّا من أنفسكم أضمن لكم الجنّة أصدقوا إذا حدّثتم و أوفوا إذا وعدتم و أدّوا إذا ائتمنتم و احفظوا فروجكم و غضّوا أبصاركم و كفّوا أيديكم.
شش چيز را از طرف خود براى من تعهد كنيد تا من بهشت را براى شماها تعهد كنم وقتى سخنى مى گوئيد راست گوئيد و وقتى وعده ميدهيد وفا كنيد. وقتى امانت به شما سپردند رد كنيد، خويشتن را از آميزشهاى ناپاك حفظ كنيد، چشمهاى خود را «از نگاههاى ناروا» ببنديد و دست خويش را «از اعمال ناپسند» نگهداريد.
322
[=Times New Roman]اضمنوا لي ستّ خصال أضمن لكم الجنّة لا تظالموا عند قسمة مواريثكم و أنصفوا النّاس من أنفسكم و لا تجبنوا عند قتال عدوّكم و لا تغلوا غنائمكم و امنعوا ظالمكم من مظلومكم.
شش صفت را براى من تعهد كنيد تا بهشت را براى شما تعهد كنم، هنگام تقسيم ارث بيكديگر ستم مكنيد؛ با مردم به انصاف رفتار كنيد و هنگام جنگ با دشمن ترسان مباشيد و در غنائم خيانت مكنيد و ظالم را از مظلوم دفع كنيد.
323
[=Times New Roman]اطلبوا الرّزق في خبايا الأرض.
روزى را در نهانگاههاى زمين بجوئيد.
324
[=Times New Roman]اطلبوا العلم و لو بالصّين فإنّ طلب العلم فريضة على كلّ مسلم إنّ الملائكة تضع أجنحتها لطالب العلم رضا بما يطلب.
دانش را بجوئيد اگر چه در چين باشد زيرا طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است و فرشتگان بال خويش را براى طالب علم پهن مى كنند زيرا از آنچه وى در طلب آنست خشنود هستند.
325
[=Times New Roman]اطلبوا الحوائج بعزّة الأنفس فإنّ الامور تجري بالمقادير.
حوائج خويش را با عزت نفس بجوئيد زيرا كارها جريان مقدر دارد،
326
[=Times New Roman]أطلب العافية لغيرك ترزقها في نفسك.
عافيت را براى ديگران بخواه تا نصيب تو شود.
327
[=Times New Roman]اطلبوا العلم من المهد إلى اللّحد.
از گهواره تا گور دانش بجوئيد.
328
[=Times New Roman]أطعموا طعامكم الأتقياء و أولوا معروفكم المؤمنين.
غذاى خود را به پرهيزكاران بخورانيد و نيكيهاى خود را در باره مؤمنان انجام دهيد.
329
[=Times New Roman]اطلبوا الفضل عند الرّحماء من أمّتي تعيشوا في أكنافهم و لا تطلبوه من القاسية قلوبهم.
بزرگوارى را در پيش رحيمان امت من بجوئيد و در پناه آنها زندگى كنيد و آن را از سنگ دلان مجوئيد.
330
[=Times New Roman]اطّلع في القبور و اعتبر بالنّشور.
در قبرها بنگر و از رستاخيز پند آموز
331
[=Times New Roman]اطّلعت في الجنّة فرأيت أكثر أهلها الفقراء و اطّلعت في النّار فرأيت أكثر أهلها النّساء.
در بهشت نگريستم و ديدم كه بيشتر مردم آن فقيرانند و در جهنم نگريستم و ديدم كه بيشتر مردم آن زنانند.
332
[=Times New Roman]أطيب الكسب عمل الرّجل بيده.
بهترين كسبها آنست كه مرد با دست خود كار كند.
333
[=Times New Roman]أطيب كسب الرّجل المسلم سهمه في سبيل اللَّه.
بهترين كسب مرد مسلمان تيرى است كه در راه خدا مياندازد
334
[=Times New Roman]أطيب الطّيب المسك.
بهترين بوهاى خوش مشك است.
335
[=Times New Roman]أعبد اللَّه كأنّك تراه فإن كنت لا تراه فإنّه يراك.
خداى را چنان پرستش كن كه گوئى او را مى بينى اگر تو او را نمى بينى او ترا ميبيند.
336
[=Times New Roman]اعتبروا الصّاحب بالصّاحب.
يار را بيار توان سنجيد
337
[=Times New Roman]أعجز النّاس من عجز عن الدّنيا و أبخل النّاس من بخل بالسّلام.
عاجزترين مردم آن كس است كه از كار دنيا عاجز ماند و بخيل ترين مردم آن كس است كه در اداى سلام بخل ورزد.
338
[=Times New Roman]أعدي عدوّك نفسك الّتي بين جنبيك.
خطرناكترين دشمن تو نفس تو است كه ميان دو پهلوى تو است.
339
[=Times New Roman]أعدى عدوّك زوجتك الّتي تضاجعك و ما ملكت يمينك.
خطرناكترين دشمن تو همسر تو است كه با تو همخوابه است و مملوك تو.
340
[=Times New Roman]أعدل النّاس من رضى للنّاس ما يرضى لنفسه و كره لهم ما كره لنفسه.
عادلتر از همه مردم كسى است كه آنچه براى خود پسندد براى مردم نيز پسندد و آنچه بر خود روا ندارد بر مردم روا ندارد
341
[=Times New Roman]اعدلوا بين أولادكم بالنّحل كما تحبّون أن يعدلوا بينكم في البرّ و اللّطف.
شما كه ميخواهيد فرزندانتان در نيكى و محبت با شما بعدالت رفتار كنند در كار بخشش با آنها بعدالت رفتار كنيد.
342
[=Times New Roman]أعذر اللَّه إلى امرئ أخّر أجله حتّى بلغ ستّين سنة.
هر كس را خداوند تا شصت سال زنده نگاهدارد در عذر را به روى او بسته است.
343
[=Times New Roman]أعروا النّساء يلزمن الحجال.
زنان را بى لباس بگذاريد تا در خانه بمانند.
344
[=Times New Roman]أعزّ أمر اللَّه يعزّك اللَّه.
كار خدا را عزيز دار تا خدايت عزيز كند.