جاى اعتكاف حتماً بايد جزء مسجد باشد، زيرا در برخى از مساجد بخش هايى وجود دارد كه هر چند متصل به مسجد است، ولى شرعاً آن را مسجد قرار ندادهاند؛ حتى اگر نسبت به نقطه اى، ترديد وجود داشته باشد كه آيا جزء مسجد است يا نه، نمىتوان در آنجا معتكف شد.
پرسش: آيا در حال اعتكاف مىتوان در صحن و حياط مسجد توقف كرد؟.
پاسخ: اگر صحن و حياط مسجد به گونهاى است كه در آن نماز مىخوانند و صيغه مسجد بر آن خوانده شده مثل مسجد امام حسن عسکرى عليه السلام در قم، مىتوان در آن توقف كرد وگرنه نبايد در آن توقف داشت. (1)
* مسأله: پشت بام و سرداب و محراب مسجد و هر چه به سبب توسعه جزء مسجد شده، جزء مسجد است مگر آنكه بدانيم جزء مسجد نيست. (2)
* مسأله: به جز سه مكانى كه در مسأله قبل گفته شد، جايى را كه انسان نداند جزء مسجد است يا از متعلّقات آن، مثل حياط مسجد، حكم مسجد را ندارد و اعتكاف در آنجا صحيح نيست. (3)
پرسش: آيا در حياط مسجد مىتوان اعتكاف كرد؟
پاسخ: اگر جزء مسجد باشد، مىشود. (4)
* شرايط اعتكاف
* مسأله: اعتكاف با شرايط زير صحيح است و با نبود يكى از آنها باطل است:
1. به قصد قربت و اخلاص مُعتكف شود.
2. مدت اعتكاف از سه روز كمتر نباشد.
3. در مسجد معتكف شود.
4. معتكف از مسجد خارج نشود.
5. در مدت اعتكاف، روزها را روزه بگيرد. (5)
* مسأله: مدت اعتكاف حداقل سه روز است و كمتر از آن صحيح نيست؛ ولى بيشتر از آن حدى ندارد، البته اگر پنج روز معتكف شود، روز ششم را نيز واجب است بماند؛ بلكه بنا بر احتياط واجب، هرگاه دو روز اضافه كرد، روز سوم هم بايد بماند؛ پس اگر هشت روز معتكف شد، روز نهم هم واجب است. (6)
اين سه روز از طلوع فجر روز اول تا مغرب روز سوم است؛ بنابراين اگر بعد از طلوع فجر، گرچه چند دقيقه با تأخير به مسجد برسد، آن روز جزء اعتكاف به حساب نمىآيد و چنانچه قبل از مغرب روز سوم اعتكاف را قطع كند، افزون بر آنكه كار حرامى كرده اعتكافش نيز باطل است.
سه روز اعتكاف با شب هاى آن است كه حداقل سه روز و دو شب در وسط است؛ بنابراين معتكف نمىتواند شب ها را از مسجد خارج شود.
پرسش: آيا سه روز تلفيقى در تحقق اعتكاف كافى است؟. (مثلًا از ظهر روز 13 تا ظهر روز شانزدهم ماه)
پاسخ: صحيح نيست. (7)
پرسش: آيا در تحقق اعتكاف سه روز ناپيوسته كافى است؟
پاسخ: كافى نيست. (8)
* مسأله: اعتكاف صبىّ مميّز صحيح است و بلوغ شرط نيست. (9)
پرسش: آيا نوجوانى كه به حد بلوغ نرسيده است، مىتواند اعتكاف كند؟
پاسخ: اگر شرايط اعتكاف را رعايت كند، اعتكافش صحيح است. (10)
پاورقی:
(1). جامع المسائل فاضل، ج 1، س 618.
(2). صافى: افزودههاى مسجد تا معلوم نشود جزء مسجد است حكم مسجد را ندارد؛ استفتائات بهجت، ج 2، ص 449.
(3). اگر نشانهاى بر مسجد بودن آن وجود نداشته باشد، مگر آنكه ظاهر حال دلالت داشته باشد كه جزء مسجد است.
(4). استفتائات مكارم، ج 2، س 455.
(5). تحريرالوسيله، ج 1، كتاب الصوم، خاتمة فى الاعتكاف، ص 304.
(6). عروة الوثقى، ج 2، ص 248.
(7). استفتائات بهجت، ج 2، ص 442.
(8). استفتائات جديد، آيها ... مكارم، ج 2، ص 162، س 478.
(9). عروة الوثقى، ج 2، ص 254، م 27.
(10). همان.
منبع: احكام اعتكاف - حجت الاسلام محمود اکبری
