۩ ۩ جلوه های معلمی استاد مطهری (ره) ۩ ۩
تبهای اولیه
1. ویژگی علمی؛
2. ویژگی اخلاقی.
نشود کاندرین راه بسی خون جگر باید خورد
بدین منظور، بر آن شدیم تا «روش تدریس شهید مطهری رحمه الله را به نظاره نشینیم و در این زمینه، نکته هایی را گردآوری کنیم و از ویژگیهای «علمی» و «اخلاقیِ» آن استاد شهید در هنگام تدریسهایشان مُستفیض و مست فیض شویم.
شایان توجه است که تمامی این نکته ها از کتاب «جلوه های معلمی استاد مطهری» برگرفته شده اند، اما گزینش، دسته بندی، عنوان گذاری و انتخاب اشعار متناسب با برخی از این نکته ها، از سوی نگارنده این نکته هاست که پیشاپیش، از نگارنده آن کتاب تشکر و قدردانی می کند و دست به دعا بر می دارد و به خدای خویش عرضه می دارد:
مصلحی تو ای تو سلطان سخُن
پدیدآورنده: عبدالرحیم موگهی
پایگاه حوزه
بعد از اینکه حدود پنج دقیقه مرحوم علامه مطلب را تقریر و تبیین فرمودند، استاد مطهری رحمه الله همراه با تواضع حدود ربع ساعت با بیان جدیدتری همان مطلب را تشریح کردند.
آن قدر جالب صحبت می کردند که همه سراپا گوش بودند. خود مرحوم علامه طباطبایی رحمه الله شدیدا به حالت وجد و شوق در آمده بودند.
این بود که علامه پس از شهادت استاد مطهری رحمه الله فرمودند: با بودن مطهری در درس، می دانستم چیزی هدر نمی رود. و اگر تعبیر بدی نباشد من به حالت رقص در می آمدم.
در همان جلسه هم این حالت شادی و شعف زیاد در مرحوم علامه دیده می شد.
یکی از شاگردان استاد مطهری رحمه الله می گوید: ویژگی دیگری که به عقیده بنده از همه مهم تر است این بود که ایشان به موضوع بحث تسلط علمی داشتند، یعنی مطلب را خود فهمیده بودند
پختگی علمی
یکی از دوستان شهید مطهری رحمه الله می گوید:
استاد کم حرف می زد ولی پخته حرف می زد.
کم گوی و گزیده گوی چون دُر
تا ز اندک تو جهان شود پُر
و یکی از شاگردان استاد مطهری رحمه الله می گوید: از نظر علمی باید بگویم استاد مطهری قبل از آنکه مسئله ای را برای شاگرد مطرح کند، اول برای خودش پخته کرده بود، یعنی هرگز مسئله ای طرح نمی شد که برای خود ایشان کاملاً روشن نشده باشد.
به همین دلیل هیچ گاه در برابر هیچ پرسشی، ایشان
دچار لکنت زبان نمی شد
البته بیان مهم است، اما اگر فقط بیان باشد زود می گذرد
درس استاد به گونه ای بود که شاگرد وقتی پای درسش می نشست، تمامی وجود استاد را می پذیرفت.
ایشان پیش از حضور در کلاس مقیّد بود که به سبک همه اساتید
حوزه در حدی که فرصت اجازه می داد، از پیش، مطالعه کند
و مطالب را در ذهن خود مرتب سازد.
درس ایشان همیشه نو بود.
استاد مطهری سعی میکردند مطالعه را قطع نکنند.
اگر درسی را میخواستند مطرح کنند به کتاب جدیدی که برخورد میکردند
مطالعه میکردند.
ایشان به مجلات مختلف رجوع میکردند، مخصوصا به اندیشههای معاصرین
بسیار توجه داشتند و همین خصوصیت، درس ایشان را نو میساخت
درس و بحث ایشان غالبا و در اکثر قریب به اتفاق موارد،
یک بحث جهت دار بود، یعنی شاگرد میفهمید
که این بحث به چه درد میخورد
ایشان قبل از ورود در اصل درس یک مقدمه تاریخی بیان میکردند.
با احاطهای که به اقوال گذشتگان داشتند، سیر تحول یک مفهوم را بیان میکردند و ریشه و سابقه مطلب را توضیح میدادند تا شاگرد تصور نکند که این بحث مانند قارچی از زمین بدون سابقه سبز شده و بلکه بفهمد که در طول روزگار، این بحث چه سرنوشت و سرگذشتی داشته و از این طریق بتواند جای بحث را در تفکر امروزی مشخص کند.
استاد در آغاز درس، مقدمات را به خوبی توضیح میداد و مشخص میکرد که مطلب بر چه مقدماتی مبتنی است، و این خصوصیت باعث میشد که هنگام تدریس، اشتباهاتی در ذهن شنونده پیش نیاید... استاد مطهری میکوشیدند چیزهایی را که موجب درهم آمیختگی فکری و اشتباه در مطلب میشود، نخست توضیح دهند، تا هنگام درس، استدلال به درستی جایگیر شود