جمع بندی تشخیص اولویت در نماز اول وقت

تب‌های اولیه

8 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
تشخیص اولویت در نماز اول وقت

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام

در کتاب جامع التمثیل صفحه 222 داستانی وجود دارد بنام (زن مومنه و نماز اول وقت)، که بدین شرح است:

------------------
آورده اند که روزی زن صالحه ای به مجلس و اعظی رفت و آن واعظ می گفت: « هر مومن و هر مومنه ای که در اول وقت نماز کند و کارهای دنیا نکرده به نماز مشغول شود، حقتعالی به نور خود دل او را روشن گرداند و مهمات دنیا و آخرت او را بسازد و او را از شرّ نگاه دارد » آن زن چون حدیت را بشنید همیشه در اول وقت نماز می گذارد. روزی تنور تافته تا نان بپزد، بانک اذان شنید و کودکی داشت، بگریستن و خمیرش نیز ترش گردیده بود، چنانکه از کنار ظرف بیرون آمده بود. آن زن با خود گفت: « مرا سه کارِ ضروری پیش آمده، هیچ به از آن نیست که همه را بگذارم و اول، نماز را بجای آورم، که رضای خدا در آنست، پس بنماز ایستاد. »

شیطان که آنحال را بدید فریاد برآورد. یاران او حاضر شده، دور او را گرفته و گفتند: « ای مهربان، ترا چه واقع شده؟ » آن ملعون گفت: « مرا دردسر گرفته از کردار این زن که سجده می کند.» گفتند: « ای مهمتر، چون بنماز ایستاد کودکِ او را در میان تنور انداز » پس آن ملعون، کودک او را در تنور انداخت، او در میان تنور آواز کشید و آواز بگوش مادر رسید، غم در دلش پیچید، خواست که نماز را قطع کند، باز در دل گفت: « روی از خدا گردانیدن از وسوسه شیطان است، با خاطر جمع، نماز را تمام کرده، برخاست و به سر تنور رفت و دید بقدرت حقتعالی، کودک، در میانِ آتش، بازی می کند. پس سجدهء شکر بجای آورده، او را از میان آتش به سلامت بیرون آورد و بعد به پختن نان مشغول شد (منبع کلیات جامع التمثیل صفحه 222).

اینچنین است با خدا معامله کردن، اگر یقینِ انسان به خدا زیاد باشد، صددرصد در تمام شئون زندگی مثل این نماز خواندن خواهد بود. و خداوند بندگانش را یاری می کند، همانطوری که حضرت ابراهیم (علیه السلام) را در آتشِ نمرود نگهداشت.
------------------

سوال اینجاست که، فرض می کنیم، یک نمازگزار، که بسیار به نماز اول وقت اهمیت می دهد. در مسیر مسجد یا در منزل، در زمانِ اذان، با چیزی یا کسی مواجه می شود که از طریق (حیلهء مثبت) او را از نماز باز می دارد. این فرد، چگونه باید تشخیص دهد که آن چیز مهمتر است یا نماز اول وقت؟

مثلا با پیرمردی مواجه می شود که در حالِ حمل کردنِ کیسه ای سنگین است و یا مادری دارد که کافر، فاسق، منافق و یا مرتد است و آن مادر، به واسطهء ذهن آلوده ای که کسب کرده است، معمولا، دقیقا در زمانِ اذان، درخواستهای خود را می گوید، تا به عبارتی، از گزینهء « نیاز مادر و یا همسر مهمتر از نماز جماعت است سوء استفاده کند! »

در دنیا مومنان زیادی وجود دارند که بواسطهء عدم آگاهی از اینکه « چه چیزی مهمتر از نماز اول وقت است و چه چیزی نیست » بسیاری از نمازهای خود را از دست می دهند و چه بسا دوری از همان یک عدد نماز، زندگی آنها را تغییر دهد و به سمت سیاهی بکشاند.

اینگونه مومنان، چگونه باید بفهمند، که کدام درخواست، مهمتر از نماز اول وقت است؟

با تشکر

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد اویس


با عرض سلام خدمت شما دوست گرامی و همه سروران گرانقدرم.

امام صادق علیه السلام: «هر که نمازهاى واجب را در اول وقت بخواند و درست ادا کند، فرشته آن را پاک و درخشان به آسمان رساند و آن نماز فریاد زند خدا تو را حفظ کند چنانچه حفظم کردی و تو را به خدا سپارم چنانچه مرا به فرشته‏اى کریم سپردى و هر که بدون عذر بعد از وقتش، آن را بدون دقت و ارتباط معنوی لازم بخواند، فرشته آن را سیاه و تاریک بالا برد و آن نماز فریاد کشد خدا ضایعت کند چنانچه ضایعم کردى و رعایتت نکند چنانچه رعایتم نکردى...» (1)

در ابتدا باید به این نکته توجه داشت که اساسا اهتمام به نماز اول وقت، خود یک ریاضتی نفسانی به شمار می‌آید که مجاهدت و اهتمامی بسیاری را از سالک الی الله می‌طلبد. یعنی کسی که می‌خواهد مطابق دستورات انسان ساز قرآن کریم و احادیث اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام گام بردارد از همان ابتدا باید واقف به سختیها و دشواری های برخی دستورالعمل‌ها باشد.
اگر چه انجام همان‌هایی که برای ما مشقت زاست برای آنان که پرده از چشمانشان کنار رفته است یکپارچه روح و ریحان و جنات نعیم است و فقط آنان می دانند که پشت این به ظاهر مشقتها، چه آسایش ابدی و لذت غیر قابل وصفی نهفته است.

در خصوص نماز اول وقت نیز این سختی و مشقت وجود دارد که سالک الی الله باید خود را برای آن مهیا سازد اما مهمتر از این مسئله، تشخیص مصادیق اولویت کارهای خیر است.

در تشخیص اولویت اعمال نیک باید به میزان اهمیت آنها و زمانی که اختصاص به انجام آنها دارد توجه فراوان داشت. مثلا در نظر بگیرید اذان ظهر را گفته اند و هنگام نماز اول وقت است و در همان لحظه شخص، حالی برای قرائت قران کریم پیدا می کند بدیهی است وقتی اهمیت نماز اول وقت را در کنار استحباب تلاوت قرآن کریم قرار می دهیم خواهیم دید که ترجیح با نماز اول وقت است.

اما مثلا گاهی ممکن است که هنگام نماز اول وقت شده باشد اما طبق مثال شماپیرمردی را ببینیم که در حالِ حمل کردنِ کیسه‌ای سنگین است و یا پدر و مادر به هر انگیزه ای که دارند ما را برای انجام کاری بخوانند؛ در این‌گونه موارد که تاخیر در کمک کردن پیرمرد و یا تاخیر در اجابت ندای والدین موجب از بین رفتن فرصت کمک کردن به پیرمرد و یا دلشکستگی پدر و مادر می‌شود ترجیح بر مقدم نمودن کمک به پیرمرد و پاسخ به درخواست پدر و مادر است.

این برخواسته از زکاوت و هوشمندی مومن است که باید باید با آگاهی کامل از میزان اهمیت امور و زمانی که به انجام آنها اختصاص دارد به تشخیص دقیقی از تقدم یا تاخر آنها برسد.

پی‌نوشت:
1-وسائل الشیعة، ج 4، ص 123 و 124.

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام علیکم

با تشکر از استاد بزرگوار؛ با اجازه این جمله شما را کمی تغییر می دهم که به نظرم بهتر است تغییر کند تا از سوی کسی برداشت دل بخواهی نشود:

اویس;763272 نوشت:
این برخواسته از زکاوت و هوشمندی مومن است که باید باید با آگاهی کامل از میزان اهمیت امور و زمانی که به انجام آنها اختصاص دارد به تشخیص دقیقی از تقدم یا تاخر آنها برسد.

تغییر جمله به نظر حقیر:

که باید با آگاهی کامل از میزان اهمیت امور و زمانی که دین و آیات و روایات به انجام آن ها اختصاص داده است، به تشخیص دقیقی برسد

و البته باید دائماً از خدا بخواهیم و دعا کنیم که ما را رهنمون فرماید که اگر صادقانه و خالصانه بخواهیم، خدای مهربان الهام می فرماید ان شاء الله.

ببخشید.

با سلام

یکی از چیزهایی که مورد تاکید اسلام بوده و ائمه اطهار(علیهم‌السلام) بسیار روی آن تاکید داشته و مورد اهتمام آنان بوده است، مساله نماز اول وقت است؛ خداوند متعال نیز در قرآن کریم یکی از اوصافی که برای متقین و مومنین بیان می‌کند، این است که از زمان نماز غافل نمی‌شوند و آن را گرامی می‌دارند.

یکی از مهم‌ترین آداب نماز، محافظت کردن بر وقت آن است؛ امیرالمومنین علی(علیه السلام) در نامه ای به محمدبن ابی‌بکر می‌فرماید: «مراقب وقت نمازت باش و آن را در زمان خود بخوان، نه به دلیل بی‌كارى آن را پیش از موقع بخوان و نه به سبب كارى آن را از وقتش به تأخیر بیانداز»

منتظر;763282 نوشت:
بسم الله الرحمن الرحیم

سلام علیکم

با تشکر از استاد بزرگوار؛ با اجازه این جمله شما را کمی تغییر می دهم که به نظرم بهتر است تغییر کند تا از سوی کسی برداشت دل بخواهی نشود:

نقل قول نوشته اصلی توسط اویس نمایش پست ها
این برخواسته از زکاوت و هوشمندی مومن است که باید باید با آگاهی کامل از میزان اهمیت امور و زمانی که به انجام آنها اختصاص دارد به تشخیص دقیقی از تقدم یا تاخر آنها برسد.
تغییر جمله به نظر حقیر:

که باید با آگاهی کامل از میزان اهمیت امور و زمانی که دین و آیات و روایات به انجام آن ها اختصاص داده است، به تشخیص دقیقی برسد

و البته باید دائماً از خدا بخواهیم و دعا کنیم که ما را رهنمون فرماید که اگر صادقانه و خالصانه بخواهیم، خدای مهربان الهام می فرماید ان شاء الله.

ببخشید.


بله فرمایش شما کاملا درست است.
از دقتی که در عبارت این حقیر مبذول داشته و آنرا تصحیح نمودید از شما کمال تشکر و قدردانی را دارم.

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام مجدد و با تشکر از کارشناس عزیز و محترم

پاسخ شما بسیار مفید بود

هم اکنون توجه شما را به پاسخ منابع دیگر جلب می نمایم:

دفتر آيت الله العظمی مکارم شيرازی به آدرس makarem.ir:
--------------------------

کد رهگیری: 9409180076

در صورتی که ترک فرمان پدر یا مادر باعث ایذاء آنها گردد یا موجب تضییع حق شوهر گردد ، انجام فرمان آنها مقدم است. زیرا نماز اول وقت مستحب است اما آزار والدین و تضییع حق شوهر حرام است . کمک کردن به دیگران و خواندن نماز در اول وقت هر دو مستحب هستند ، اگر بتوانید هر دو توفیق را جمع نمایید مطلوب است. خواندن نماز در اول وقت مستحب است ، اگر امر مستحب با انجام واجب یا ترک حرام تعارض پیدا کند انجام واجب و ترک حرام اولویت دارد . اگر نماز اول وقت با امر مستحب تعارض پیدا کرد توصیه می شود در صورت امکان ، با حسن تدبیر هر دو توفیق را به دست آورید.
--------------------------

پایگاه اطلاع رسانی آیت الله کمیلی به آدرس komeily.com:
--------------------------

اولویت نماز اول وقت، یک امر مستحب و موکد است و دارای آثار خوبی است، اما هیچ وقت با امر واجبِ شرعی برابری نمی کند لذا اگر این نماز در اول وقت با یک واجب شرعی تعارض پیدا کرد واجب شرعی مقدم است.
--------------------------

اداره مشاوره و پاسخ نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه ها به آدرس porseman.org:
--------------------------
راجع به نماز اول وقت مطالب اضافه تری را خواهیم گفت، اما مواردی را كه در تضاد با نماز اول وقت بیان كردید ، مواردی است كه نمی توان از آن به سادگی رد شد، چون هم می بایست به آن پیرمرد باربر كمك كرد و هم به صدای مادر پاسخ داد ، ولی چنین نیست كه هربار كه به صدای مادر و یا همسر پاسخ دهی خدا این صحنه را نبیند ، لذا در همان وقتی كه دلت می خواهد نماز اول وقت را بخوانی، اگر مانعی چنینی برایت ایجاد شود ، می توانی به اندازه ضرورت به مادرت و یا همسرت پاسخ دهی وبعد از آن به نماز مبادرت كنی البته چنین نیست كه این اتفاق هر روز تكرار شود والا می توان با برنامه ریزی مناسب آن را پیش بینی كرد و نماز اول وقت را از دست نداد!

و شناخت اینكه كدام درخواست را به نماز اول وقت ترجیح داد، كار پیچیده ای نیست بلكه اولا:هرگاه پای كسانی كه به نوعی برما حق دارند در میان باشد وثانیا: نتوان با دلیل و اخلاق خوش خواسته شان را كمی عقب انداخت و ثالثا: عقب انداختن خواسته، موجب آزار وفعل حرامی بشود؛ گریزی نیست كه ابتدا خواسته ایشان بجا آورده شود و مهم این است كه خدای عالم این موارد را می بیند و همان ثواب وپاداش را بلكه بالاترش را به شخصی كه دین را درك كند و با معرفت و شناخت وظیفه واقعیش ،به نماز اول وقت حتی المقدور مبادرت كند، عطامی كند!

رسول مكرم اسلام صلی الله علیه وآله فرمودند : افضل الاعمال ثلاثة یعنی با فضیلت ترین اعمال 3 چیز است : 1- الصلاة لوقتها نماز در وقت خودش یعنی نماز اول وقت 2- برالوالدین یعنی احسان ونیكی به پدر ومادر ، بزرگی می گفت احسان ونیكی به ایشان باب توفیق به بسیاری از امور دیگر است ، اگر كسی بخواهد در زندگی به خوشبختی وسعادت برسد لازم است كه به احسان به پدر ومادر توجه بكند 3- والجهاد فی سبیل الله وسوم جهاد درراه خدا است ؛ جهاد دونوع است جهاد اكبر وجهاد اصغر، جهاد اصغر، مربوط به میدان جنگ است وجهاد اكبر ،مربوط به مبارزه با نفس وكجیهایی است كه نفس اماره (كه معلمش شیطان است )؛ بر سر راه انسان قرار می دهد ، اگر بتواند با وسوسه ها والقآت شیطان مبارزه كند واو را شكست دهد در این جهاد پیروز شده است !

- آقا سیّد محسن جبل عاملی از علمای بزرگ شیعه و نواده برادر مرحوم آقا سیّد جواد صاحب مفتاح الكرامه است . ایشان در دمشق مدرسه ای تاسیس كرده اند كه دانش آموزان شیعه در آن مدرسه تحت نظر آن جناب تحصیل می كنند. حاج سیّد احمد مصطفوی كه یك از تجّار قم است گفت من از خود سیّد محسن امین شنیدم كه می گفت یكی از تربیت یافتگان مدرسه ما برای تحصیل علم به آمریكا مسافرت كرد، از آنجا كاغذی برای من نوشت به این مضمون : چند روز پیش شاگردان مدرسه ما را امتحان می كردند، من هم برای امتحان رفتم . مدتی نشستم تا نوبت به من رسید. بسیار طول كشید تا این كه وقت دیر شد، دیدم اگر بنشینم نماز فوت می شود. از جا حركت كردم كه بروم نماز بخوانم ، آنهایی كه در آنجا بودند پرسیدند كجا می روی ، چیزی نمانده كه نوبت تو برسد. گفتم من یك تكلیف دینی دارم ، وقتش می گذرد. گفتند امتحان هم وقتش می گذرد، اگر این جلسه برگزار شود، دیگر جلسه ای تشكیل نخواهند داد و برای خاطر تو هرگز هیئت ممتحنه جلسه خصوصی تشكیل نمی دهند. گفتم هر چه بادا باد ! من از تكلیف دینی خود صرف نظر نمی كنم . بالاخره رفتم . از قضا هیئت ممتحنه متوجه شده بودند كه من به اندازه اداء یك وظیفه دینی غیبت نموده ام ، انصاف داده و اظهار كرده بودند كه چون این شخص در وظیفه خود جدی است ، روا نیست او را معطّل بگذاریم ، برای قدردانی از این كه عمل به وظیفه نموده باید جلسه ای خصوصی برایش تشكیل دهیم . این بود كه جلسه دیگری تشكیل دادند، من حاضر شدم و امتحان دادم . آقای سیّد محسن امین پس از نقل داستان فرمود: من در مدرسه چنین شاگردانی تربیت كرده ام كه اگر به دریا بیفتند دامنشان تر نمی شود.

- امام عسكری (علیه السلام) ،هنگام نماز از هر كاری دست می كشید وچیزی را برنماز مقدم نمی كرد.ابو هاشم جعفری می گوید:روزی خدمت امام عسكری (علیه السلام) شرفیاب شدم ،آن بزرگوار سرگرم نوشتن چیزی بود كه وقت نماز فرا رسید .امام (علیه السلام) نوشته را كناری نهاد وبه نماز ایستاد.

نماز اول وقت در نصوص دینی، مورد تأكید بسیار قرار گرفته و فضایل فراوانی برای آن نقل شده است. از نظر تأثیرات روحی، روانی و اجتماعی می توان امور زیررا نام برد:

الف. عادت دادن شخص به نظم،

ب. وجود نشاط و آمادگی و حضور قلب بیشتر جهت انس و ارتباط با خدا و تقویت كمالات نفسانی،

ج. زمینه سازی جهت برگزاری جماعت های بزرگ و انس و الفت و اتحاد بیشتر مسلمانان.

- توضیح آنكه: وقتی جامعه اسلامی مقید به خواندن نماز در اول وقت باشند، در هر منطقه غالب مردم هم زمان به نماز می ایستند. این مسئله آمادگی آنان را برای جماعت و ایجاد صفوف گسترده و پر جمعیت بیشتر می كند. در حالی كه نماز در غیر اول وقت، در بین زمان های مختلف پراكنده می شود و از اجتماع و شكوه عبادی و انس و الفت مؤمنان در مراكز دینی می كاهد.

- نماز گفت وگو و دیدار با معبود است، انسان های وارسته كه جز حضرت حق، دوست و ولی نعمتی برای خود نمی شناسند، مشتاقانه در انتظارند تا در اولین فرصت، جسم و روح خسته از دنیای مادیت خود را جانی درباره بخشند. از این رو حتی قبل از رسیدن وقت نماز، با انجام مقدمات واجب و مستحب و با نظافت و معطّر نمودن بدن و لباس، خود را برای حضور در پیشگاه معشوق آماده می كنند.

- گرچه برای هر یك از نمازهای یومیه، وقت موسّع و طولانی در نظر گرفته شده است؛ اما همان گونه كه موذن بر آن دعوت می كند، تأكید بر این است كه در نخستین فرصت، با شتاب و عجله همگی به سوی نماز حركت كنند و در اول وقت آن را اقامه نمایند و هیچ كار و مشغله ای را بهانه برای تأخیر نماز قرار ندهند.

- رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند كه: نباشد نمازی كه وقت آن برسد؛ مگر آنكه ملكی در برابر مردم (یعنی هرگاه وقت یكی از نمازهای پنجگانه، كه عبارت از صبح و پیشین و پسین و شام و خفتن است داخل شود ملكی از ملائك آسمان در برابر مردمی كه به دایره تكلیف در آمده اند ندا كند) ندا كند: كه ای مؤمنان! برخیزید به جانب آتش هایی كه به واسطه ارتكاب معاصی و مبادرت به امور ناشایست، بر پشته ای كه خود برافروخته اید. پس فرونشانید آنها را به گزاردن نمازی كه پروردگار شما بر شما فرض كرده است».1

- سالار شهیدان، ثابت كرد كه در میدان ـ جنگ آن هم در بدترین شرایط ـ می توان نماز را در «اول وقت» به جا آورد. آن حضرت حتی جهاد و قتال با دشمنان را مانع نماز اول وقت نمی بیند. او نمی گوید، وقت بسیار است، بگذارید اول تكلیف جنگ را معلوم كنیم. آن حضرت نمی گوید: هم اكنون وقت كار و جهاد است؛ بلكه می فرمایند: ندای اذان سر دهید تا نماز گزاریم؛ زیرا او برای «نماز» جهاد می كند. كاری كه پدرش امیرالمؤمنین (علیه السلام) در جنگ صفین كرد؛ همان كسی كه فرمود: «صَلِّ الصَّلاة لوقْتِ ها المُوقَّت لَها، و لا تُعجِّل وَقتَ ها لِفراغ، و لا تُؤخَّرها عن وَقتِ ها لِاشْتِغالٍ»2؛

- «نماز را در وقت معین آن بخوان، و به خاطر اینكه بی كاری، پیش از وقت آن را به جا نیاور، و به بهانه كار داشتن، آن را به تأخیر مینداز.» - و نیز آن بزرگوار «نماز اول وقت» را یكی از موارد امتحان شیعیان محسوب نموده، می فرماید:«شیعیان ما را به دو خصلت امتحان كنید، اگر این دو را داشتند شیعه هستند: اهمیت به نماز در اول وقت، و دستگیری برادران دینی خود با مال. اگر این دو در آنان نبود، از ما دورند و دورند و دورند».3

- امام باقر (علیه السلام) می فرمود: «بدان كه اول وقت همیشه بهتر است؛ پس تا جایی كه می توانی به كار خیر بشتاب. محبوب ترین كارها نزد خدای عزّوجلّ كاری است كه بنده به آن مداومت ورزد؛ گرچه اندك باشد».4

- حضرت رضا (علیه السلام) برای استقبال از برخی علویان بیرون رفت. در این هنگام وقت نماز رسید؛ حضرت راه خود را به طرف كوشكی كه در آن نزدیكی بود، كج كرد و زیر صخره ای فرود آمد و فرمود: اذان بگو. عرض كردم: آیا منتظر نمی مانیم تا یارانمان هم به ما ملحق شوند؟ حضرت فرمود: خدا تو را بیامرزد، هرگز نمازت را بدون علت از اول وقت به تأخیر مینداز. همیشه رعایت اول وقت را بكن؛ پس، من اذان گفتم و نماز خواندیم.5

- امام رضا (علیه السلام) در حالی كه با یكی از پیروان ادیان گذشته، مشغول مباحثه مهمی بودند و بحث به جای حساس و تعیین كننده رسیده بود

ـ علیرغم اصرار مخاطب به ادامه گفت وگو و اظهار آمادگی برای پذیرش مكتب اسلام ـ چون جلسه با وقت نماز مقارن گردید، حضرت فوراً گفت وگو را ختم كرده و به سوی نماز شتافت.6

- امام خمینی در پاریس در حالی كه حدود سیصد نفر خبرنگار برای مصاحبه با ایشان در ارتباط با مسئله فرار شاه از ایران، در منزلشان اجتماع كرده بودند؛ بعد از آنكه حداكثر دو سه سوال مطرح شده بود و هر چه اصرار شد كه مقداری برنامه را ادامه دهند، با عصبانیت فرمودند: به هیچ وجه نمی شود و رفتند.7

- شهید ثانی می فرماید: هنگامی كه وقت نماز داخل می شود، بدان كه این میقاتی است كه خدای تعالی برای تو قرار داده تا به خدمتش برخاسته، و برای خواهش از محضر او و رستگاری با اطاعتش آمادگی پیدا كنی. پس شایسته است هنگام رسیدن وقت نماز، شادی بر قلبت غلبه كند و بهجت در چهره ات هویدا گردد؛ زیرا همین وقت است كه سبب نزدیكی تو به خدا و وسیله رستگاری است می باشد.

- بنابراین همانطور كه برای ورود سلطانی خود را آماده می كنی، با طهارت و نظافت و پوشیدن لباس های شایسته مناجات، خود را برای رسیدنش آماده كن و با این وقت شریف با وقار و سكینه و خوف و رجا، برخورد كن و عظمت حضرت خالق و نقصان و ناچیزی خود را به یاد داشته باش.8
پس در درجه اول باید به نماز اهمیت بدهید و آن را بر هر كاری دیگری مقدم بدارید و سعی كنید همیشه قبل از وقت، خود را برای نماز مهیا كنید و حتی الامكان در نماز جماعت شركت نمایید. بدیهی است در ابتدا نفس راحت طلب با وسوسه ای شیطانی، انسان را از این كار منصرف می كند، ولی با توكل به خدا و اراده قوی، می توانید بر هوای نفس و وسوسه های شیطان غلبه نمایید. در بعضی از روایات آمده است كه نماز در اول وقت رضایت و خشنودی خداوند را به همراه دارد و در غیر اول وقت، موجب بخشش و غفران خداست و كسی كه بدون هیچ عذری و از روی سهل انگاری نماز را به آخر وقت موكول كند، حق نماز را تضییع كرده است.

- آیت الله حق شناس (اعلی الله مقامه):آمد گفت می خواهم شاگرد اول باشم. گفتم نمازهایت را اول وقت بخوان. نمازها را كه اول وقت خواند، می‌گفت وقتی برای امتحان می‌رفتم، معلم‌ها می‌گفتند تو چه كاره ای كه وقتی وارد می‌شوی، قلب ما را تسخیر می‌كنی! دوست داریم بهترین نمره را بگیری. گفته بودند مثلا كجای شیمی را خوب بلدی؟ گفتم اینجا. از همان سۆال می كرد. حالا رفقا، اگر دنیا را می خواهید، از پله آخرت شروع كنید تا از دنیایی كه منتخب شماست، بهره‌مند شوید. و الّا بهره‌مند نخواهید شد.

- در مورد ارزش نماز اول وقت آقای مصباح می گوید: آیت الله بهجت از مرحوم آقای قاضی (ره) نقل می كردند كه ایشان می فرمود: « اگر كسی نماز واجبش را اول وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد مرا لعن كند! و یا فرمودند: به صورت من تف بیندازد.»

- نماز را ترك نكنید!

خدایا ! كیست كه طعم محبتت را چشید و جز تو كسی را آرزو كرد ؟ كیست كه به نزدیك تو مقام گرفت و لحظه ای روی گرداندن توانست ؟ خدایا ! ما را از آنانی قرار ده كه به دوستی خود برگزیده ای و به عشق و محبت خود خالصشان كرده ای و مشتاق دیدارشان ساخته ای و به خواست خود خشنودشان كرده ای و نعمت دیدار را عطاشان كرده ای . در مقام رضایتشان نشانده ای و در غربت و تنهایی در پناهشان گرفته ای و در جوار خود به عالم راستی و حقیقت جایگاهشان بخشیده ای و به شناخت خود معرفتشان داده ای و سزاوار پرستششان كرده ای.

برای این كه همیشه نماز بخوانید بهترین كار این است كه مقید به نماز اوّل وقت شوید. توجه داشته باشید كه شیطان برای این كه نماز را از شما بگیرد، سعی دارد تا در اوّلین قدم شما را از نماز اوّل وقت دور سازد.
اگر توانست كسی را از نماز اوّل وقت دور سازد، به تدریج فاصله ی او را با نماز اوّل وقت بیشتر و بیشتر می كند تا جایی كه شخص را در لبه ی پرتگاه ترك نماز قرار دهد و با اندك تلنگیری در تنهایی و تاریكی ترك نماز رهایش سازد. پس وقتی تصمیم گرفتید نماز را در اوّل وقت بخوانید، مقید باشید كه حتی برای نیم ساعت هم كه شده آن را به تأخیر نیندازید؛ چرا كه پذیرش تأخیر نیم ساعتی، فتح بابی برای شیطان است تا امیدوارانه به وسوسه ها و فشارهای خود ادامه دهد و شما را راضی به پذیرش تأخیرهای بیشتر نماید.

- پیامبر اكرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید: هیچ بنده ای نیست كه مراقب اوقات نماز باشد مگر اینكه سه چیز را برای او تضمین می كنم؛ «آسودگی در هنگام مردن»، «از بین رفتن غم و اندوه ها»، و «نجات از آتش جهنم».

- امیرالمۆمنین (علیه السلام) می فرماید: در خواندن به موقع نمازهای پنج گانه مراقبت كنید؛ زیرا این نمازها در پیشگاه خداوند متعال منزلت خاصی دارند. امیرالمۆمنین (علیه السلام): حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ الْخَمْسِ فِی أَوْقَاتِهَا فَإِنَّهَا مِنَ اللَّهِ جَلَّ وَعَزَّ بِمَكَانٍ. (بحارالأنوار، ج74، ص294)

- حضرت عبدالعظیم حسنی از امام حسن عسكری(علیه السلام) روایت می كند كه فرمودند: "خداوند متعال با حضرت موسی تكلم كرد، حضرت موسی فرمود:خدای من. كسی كه نمازها را در وقتش به جای آورد چه پاداشی دارد؟ خداوند فرمود: حاجت و درخواستش را به او عطا می كنم و بهشتم را برایش مباح می گردانم."

- حضرت حجةالاسلام والمسلمین هاشمی نژاد فرمودند: پیرمردی مسن، ماه مبارك رمضان به مسجد لاله زار می آمد. خیلی آدم موفقی بود، همیشه قبل از اذان داخل مسجد بود. به او گفتم: حاج آقا. شما خیلی موفقید، من هر روز كه به مسجد می آیم می بینم شما زودتر از ما آمده اید جا بگیرید، او گفت: نه آقا، من هرچه دارم از نماز اول وقت دارم و بعد گفت: من در نوجوانی به مشهد رفتم. مرحوم حاج شیخ حسن علی نخودكی را پیدا كردم و گفتم: من سه حاجت مهم دارم، دلم می خواهد هر سه تا را خدا در جوانی به من بدهد، یك چیزی یادم بدهید؟ ایشان فرمودند: چی می خواهی؟ گفتم: یكی دلم می خواهد در جوانی به حج مشرف شوم، چون حج در جوانی لذت دیگری دارد. فرمودند: نماز اول وقت به جماعت بخوان. گفتم: دومین حاجتم این است كه دلم می خواهد یك همسر خوب خدا به من عنایت كند. فرمودند: نماز اول وقت به جماعت بخوان. و حاجت سومم این است كه خدا یك كسب آبرومندی به من عنایت فرماید.
فرمودند:نماز اول وقت به جماعت بخوان. این عملی را كه ایشان فرمودند من شروع كردم و در فاصله سه سال هم به حج مشرف شدم، هم زن مۆمنه و صالحه خدا به من داد و هم كسب با آبرو به من عنایت كرد .( داستان هایی از نماز اول وقت، ص 121)

- پیامبر اكرم(صلی الله علیه وآله) فرمودند:"بنده ای نیست كه به وقت های نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر این كه من سه چیز را برای او ضمانت می كنم: برطرف شدن گرفتاری ها و ناراحتی ها، آسایش و خوشی به هنگام مردن و نجات از آتش."( سفینه البحار،ج 2، ص 42)

- امام صادق علیه السلام: فضیلت اوّل وقت نمازبر آخر وقت همچون فضیلت آخرت بر دنیاست.( ثواب الأعمال : 58/2)

- امام صادق علیه السلام: فضیلت اوّل وقت بر آخر آن براى مۆمن، از دارایى و فرزندش بهتر است.( بحار الأنوار : 82/359/43)

- امام صادق علیه السلام: هر نمازى دو وقت دارد: اوّل و آخر. اوّل وقت، بهترین آن است. هیچ كس نباید نماز را بدون علّت به آخر وقت بیندازد. آخر وقت فقط براى بیمار و علیل و كسى كه عذرى دارد، قرار داده شده است. اوّل وقت مایه خشنودى خداست و آخر وقت باعث آمرزش خدا.(بحار الأنوار : 83/25/47)

پي نوشت ها:
1. اربعين شيخ بهايي، ص 702.
2. نهج البلاغه، نامه 27.
3. جامع آيات و احاديثد نماز، ج 1، ص 346.
4. كافي، ج 3، ص 274.
5. بحارالانوار، ج 83، ص 21، ح 28.
6. عيون اخبار الرضا(ع)، ج 2.
7. سيماي فرزانگان، ص 159.
8. الاخلاق، ص 65.
--------------------------

با تشکر مجدد
و خدانگهدار

سوال
فرض می کنیم، یک نمازگزار، که بسیار به نماز اول وقت نیز اهمیت می دهد. در مسیر مسجد یا در منزل، در زمانِ اذان، با چیزی یا کسی مواجه می شود که او را از نماز باز می دارد. این فرد، چگونه باید تشخیص دهد که انجام آن کار مهمتر است یا نماز اول وقت؟

پاسخ:

امام صادق علیه السلام: «هر که نمازهاى واجب را در اول وقت بخواند و درست ادا کند، فرشته آن را پاک و درخشان به آسمان رساند و آن نماز فریاد زند خدا تو را حفظ کند چنانچه حفظم کردی و تو را به خدا سپارم چنانچه مرا به فرشته‏اى کریم سپردى و هر که بدون عذر بعد از وقتش، آن را بدون دقت و ارتباط معنوی لازم بخواند، فرشته آن را سیاه و تاریک بالا برد و آن نماز فریاد کشد خدا ضایعت کند چنانچه ضایعم کردى و رعایتت نکند چنانچه رعایتم نکردى...» (1)

در ابتدا باید به این نکته توجه داشت که اساسا اهتمام به نماز اول وقت، خود یک ریاضتی نفسانی به شمار می‌آید که مجاهدت و اهتمامی بسیاری را از سالک الی الله می‌طلبد. یعنی کسی که می‌خواهد مطابق دستورات انسان ساز قرآن کریم و احادیث اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام گام بردارد از همان ابتدا باید واقف به سختیها و دشواری های برخی دستورالعمل‌ها باشد.
اگر چه انجام همان‌هایی که برای ما مشقت زاست برای آنان که پرده از چشمانشان کنار رفته است یکپارچه روح و ریحان و جنات نعیم است و فقط آنان می دانند که پشت این به ظاهر مشقتها، چه آسایش ابدی و لذت غیر قابل وصفی نهفته است.

در خصوص نماز اول وقت نیز این سختی و مشقت وجود دارد که سالک الی الله باید خود را برای آن مهیا سازد اما مهمتر از این مسئله، تشخیص مصادیق اولویت کارهای خیر است.

در تشخیص اولویت اعمال نیک باید به میزان اهمیت آنها و زمانی که اختصاص به انجام آنها دارد توجه فراوان داشت. مثلا در نظر بگیرید اذان ظهر را گفته اند و هنگام نماز اول وقت است و در همان لحظه شخص، حالی برای قرائت قران کریم پیدا می کند بدیهی است وقتی اهمیت نماز اول وقت را در کنار استحباب تلاوت قرآن کریم قرار می دهیم خواهیم دید که ترجیح با نماز اول وقت است.

اما مثلا گاهی ممکن است که هنگام نماز اول وقت شده باشد اما طبق مثال شماپیرمردی را ببینیم که در حالِ حمل کردنِ کیسه‌ای سنگین است و یا پدر و مادر به هر انگیزه ای که دارند ما را برای انجام کاری بخوانند؛ در این‌گونه موارد که تاخیر در کمک کردن پیرمرد و یا تاخیر در اجابت ندای والدین موجب از بین رفتن فرصت کمک کردن به پیرمرد و یا دلشکستگی پدر و مادر می‌شود ترجیح بر مقدم نمودن کمک به پیرمرد و پاسخ به درخواست پدر و مادر است.

این برخواسته از زکاوت و هوشمندی مومن است که باید باید با آگاهی کامل از میزان اهمیت امور و زمانی که به انجام آنها اختصاص دارد به تشخیص دقیقی از تقدم یا تاخر آنها برسد.

پی‌نوشت:
1-حرعاملی،وسائل الشیعة، ج 4، ص 123 و 124.

موضوع قفل شده است