جمع بندی آیا ملائکه همان قوانین طبیعی هستند؟
تبهای اولیه
سلام علیکم.
در دعای سوم صحیفهی سجادیه که مضمون آن صلوات و درود بر ملائکه و ساکنین آسمانها میباشد، دربارهی وظایف فرشتگان نیز سخنی آمده است. برای مثال: «و الموکّلین بالجبال فلاتزول» - «و آنها که نگهبان کوهها هستند تا از جایشان نجنبند».
در حالی که ما از قوانین طبیعی و علومی همچون زمین شناسی و فیزیک میدانیم که عامل نگه داری کوهها جاذبهی زمین و پیوندهای بین ملکولی و ساختار مواد معدنی موجود در آنهاست.
آیا میتوان نتیجه گرفت که منظور از این فرشتگان، همان قوانین طبیعی و علمی است؟
سؤال:
آیا مقصود امام سجاد (علیه السلام) از فرشتگان فراز «و الموکّلین بالجبال فلاتزول» (صحیفه سجادیه، دعای سوم) همان همان قوانین طبیعی و علمی است؟
پاسخ:
اولین خطبه نهج البلاغه، امام علی (علیه السلام) به صورت مبسوط مراحل آفرینش موجودات را شرح میدهد. از آفرینش ملائکه و کرات و آسمانها و زمین گرفته تا خلقت جمادات و حیوانات و انسانها در بخش مهمی از این خطبه خلقت ملائکه به صورت کامل شرح داده شده و صفات فرشتگان به صورتی زیبا مطرح گردیده که بیان آن برای ما انسان ها جذاب است. امیرالمؤمنین (علیه السلام) میفرماید: «ثم فتق ما بین السموات العلا فملا هنّ اطواراً من ملائکته، منهم سجود لا یرکعون، و رکوع لا یفقصبون، و صافون لا یتزایلون، و مسبّحون لا یسأمون، لا یغساهم نوم العیون، و لا سهو العقول و ...»
«سپس آسمانهای بلند را از هم گشود و آن ها را مملو از فرشتگان مختلف ساخت، گروهی از آنان همواره در سجده هستند و رکوع ندارند، و گروهی در رکوع هستند و یارای ایستادن ندارند، و گروهی در صفهایی ایستادهاند که پراکنده نمیشوند و هیچ گاه خواب به چشمان شان راه نمییابد و عقلهای آنان دچار اشتباه نمیگردد و ...»
از این فراز از خطبه به خوبی استفاده میشود که در میان آسمانها فاصلههایی وجود دارد که در آغاز به هم پیوسته بودند و سپس از هم باز شدند، و خداوند این فاصلهها را مملو از فرشتگان ساخت. «فملأهن اطواراً من ملائکته»
امام علی (علیه السلام) در فراز «و ملا بهم فروج فجاجها وحشابهم فتوق اجوائها» (1) میفرماید: به وسیله فرشتگان تمام فاصلههای آسمانها را پر کرد و فاصله جوشان را از آنان مالامال ساخت.
در ادامه خطبه اول، حضرت علی (علیه السلام) به بیان اقسام و اصناف فرشتگان پرداخته و آنها را به چهار گروه تقسیم میفرماید: نخست به فرشتگانی اشاره میکند که کارشان عبادت است و آنها را نیز به چند گروه تقسیم میکند، که عدهای در حال سجود، عدهای در حال رکوع، عده ای در حال قیام و ... هستند. در این که آیا منظور از سجود و رکوع و قیام، همان اعمالی است که ما انسان ها انجام میدهیم یا اشاره به مراحل خضوع و عبادت فرشتگان بر حسب مراتب و مقامات آنها، جای بحث است. اگر فرشتگان را دارای جسم لطیف بدانیم و برای آنها دست و پا و صورت و پشیانی قائل باشیم، معنای اول مناسبتر است و اگر برای آنها جسمی قائل نباشیم، یا آنها را دارای جسم بدانیم اما نه به این شکل، آن گاه معنای دوم مناسبتر خواهد بود.
منبع:
1. موسوی، سید رضی، نهج البلاغه، خطبه 91.
سنت الهی بر این جاری شده است که برای نشان دادن قدرت و عظمت خویش و اهداف و اغراض دیگر، امور جهان هستی را به وسیله فرشتگانی که سر بر فرمان او هستند و سستی و سهو و نسیان و کندی در اطاعت ندارند، اداره کند و هر یک از اصناف آن ها برنامه ای معین و منظم داشته و کارگزاران کشور بی انتهای حضرت حق باشند.
ما از قوانین طبیعی و علومی همچون زمین شناسی و فیزیک میدانیم که عامل نگه داری کوهها جاذبهی زمین و پیوندهای بین ملکولی و ساختار مواد معدنی موجود در آنهاست. آیا میتوان نتیجه گرفت که منظور از این فرشتگان، همان قوانین طبیعی و علمی است؟
سلام ، با توجه به اينكه ملائك از حيث وجودي مجرد(غير جسماني) هستند، مي شود به نوعي آنها را با قوانين نامحسوس ِ حاكم بر محيط تطبيق داد