جمع بندی تاثیر خانواده در آینده فرد

پرسش:
آیا اراده نداشتن انسان در انتخاب خانواده خویش، آخرت او را تحت تاثیر قرار نمی دهد؟

پاسخ:
خانواده نقش بسيار مهمي در تربيت انسان دارد، همانطور كه محيط نقش بسزايي در تربيت انسان بازي مي كند. اما در بين خانواده، محيط، ژنتيك و اختيار، مسلما قدرت انتخاب و اختيار انسان كه در پرتو عقلانيت و فطرت او شكوفا مي شود، از همه اين موارد مهمتر و كارسازتر است. به همين دليل است كه خداوند متعال براي بشر پيامبر و كتاب آسماني فرستاده تا او را هدايت كند و اگر ديگر عوامل، قويتر از قدرت انتخاب انسان و عقلانيت او بود، معنا نداشت كه خداي متعال از او بخواهد كه هدايت شود و راه راست را انتخاب كند، علاوه بر اينكه مصايق زيادي براي تغيير تفكر انسان ها در محيط هاي گوناگون وجود دارد كه حاكي از تاثير اختيار انسان است.

اما در مورد ورود انسان به اين دنيا بايد توجه داشت كه قبل از خلقت، انسان چيزي نيست كه قدرت انتخاب داشته باشد، به عبارت ديگر اختيار و قدرت انتخاب، فرع بر وجود انسان است و وقتي كه وارد اين دنيا شد، اختيار بر ورود به اين دنيا معنا ندارد. پس ورود ما به اين دنيا اختياري نيست، اما به محض ورود ما به اين دنيا اختيار نيز امري ذاتي براي ما خواهد بود و به تعبير ديگر اختيار ذاتي ما خواهد بود.

البته بر اساس اينكه خداوند متعال به همان ميزاني كه به انسان داده است مي خواهد: «لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها مَا اكْتَسَبَت‏»؛‌ خداوند هيچ كس را، جز به اندازه تواناييش، تكليف نمى ‏كند. (انسان،) هر كار (نيكى) را انجام دهد، براى خود انجام داده و هر كار (بدى) كند، به زيان خود كرده است.(1) اگر انسان در خانواده بد يا محيط بدي متولد شود، با كسي كه در خانواده متديني به دنيا آمده است، كاملا متفاوت است و خداوند از هر يك به اندازه داده هايشان خواهد خواست. به همين دليل امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «يُغْفَرُ لِلْجَاهِلِ‏ سَبْعُونَ ذَنْباً قَبْلَ أَنْ يُغْفَرَ لِلْعَالِمِ‏ ذَنْبٌ‏ وَاحِدٌ؛ هفتاد گناه جاهل آمرزيده شود پيش از آنكه يك گناه عالم آمرزيده شود».(2) بنابراين كسي كه نسبت به گناه اطلاعي ندارد يا حتي ميل به گناه داشته باشد(مانند زنازاده) طبيعتا بايد محاسبه راحت تري داشته باشد.

پي نوشت ها:
1. بقره: 286.
2. كلينى، محمد بن اسحاق،(1407)، الكافي، غفاري، علي اكبر، چهارم، تهران،دارالكتب الاسلاميه، ج 1، ص 47.