چندی پیش یکی از دوستان طی نامه ای از من درخواست کرده بود که راجع به مجازات و کیفر گناهان در روایات معصومین - روحی لهم فداه- بنویسم و فرمود که این مسائله جای بسی کاوش دارد.
بنده - نطر به کتاب های روایی و برسی های مهم آن- سودمند ترین کتاب در این زمینه کتاب شریف
«ثواب الاعمال و عقاب الاعمال» را به ایشان معرفی کرده و عرض کردم که موضوعی ایجاد نموده و در آن از کتاب عقاب الاعمال کیفر گناهان مختلف را می اورم که ان شاءالله مورد توجه قرار بگیرد و بر تقوای ما بیافزاید .
در این موضوع به کتاب ثواب الاعمال نپرداخته شده بلکه فقط به کتاب عقاب الاعمال(که البته همیشه باهم چاپ می شوند) پرداختم. در ضمن ترجمه ی این کتاب به تعدد انجام شده و به راحتی در بازار پیدا میشود.
حال من برای انکه شما با این کتاب شریف بیشتر اشنا بشوید اندکی از این کتاب برای شما می گویم:
مؤلف
شيخ صدوق، ابو جعفر محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى( 305- 381 هجرى).
مؤلف اين كتاب، از چهرههاى برجسته فقها و روات شيعه در قرن چهارم هجرى است.
موضوع
شيخ صدوق در كتاب ثواب الأعمال روايات فراوانى را در بيان اعمال پسنديده و ناپسند و پاداش اعمال نيك و مجازات اعمال بد انسان آورده است.
همچنين وى در اين كتاب رواياتى از ائمه معصومين عليهم السلام درباره اعمال خيرى كه خداوند بر آن وعده پاداش داده و اعمال شرّى كه خداوند بر آنها وعده عذاب و عقاب داده آورده است.
اعتبار
كتاب ثواب الأعمال مانند ديگر كتابهاى شيخ صدوق پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه قرار داشته و از معتبرترين اصول روايى شيعه به شمار مىآيد.
روايات اين كتاب نيز در بسيارى از مجموعههاى روايى بزرگ شيعه مانند: كتب اربعه، بحار الانوار و وسايل الشيعه نقل شده و به آنها استناد شده است.
ارزش كتاب
كتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال دائرة المعارف بزرگى از معارف اسلامى و احكام حلال و حرام مىباشد و هيچ فقيه دانشمند و يا اديب نامآورى از آن بىنياز نيست.
اين كتاب داراى مطالب مفيد و مباحث ارزشمندى است و از جمله روايات نفيس اهل بيت رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم به شمار مىآيد.
انگيزه نگارش
شيخ صدوق درباره انگيزه نگارش اين كتاب مىفرمايد:
« امرى كه موجب گشت اين كتاب را به رشته تحرير درآورم روايتى بود از حضرت رسول خدا صلى الله عليه و آله كه مىفرمايد:«راهنما بر انجام عمل نيك مانند انجام دهنده آن است»، و آن را«ثواب الأعمال» نام نهادم به اميد آنكه خداوند مرا از پاداش آن محروم نفرمايد و به جز اميد به پاداش الهى و خوشنودى خداوند سبحان چيز ديگرى مقصود من نبوده است».
سخن علامه مجلسى علامه مجلسى مىفرمايد:« كتابهاى شيخ صدوق در شهرت در حدّ كتب اربعه مىباشد و در اجازات روايى ما از مشايخ بزرگ شيعه موجود است و بسيارى از علما و فقهاى شيعه از آن روايت نقل كرده و به لطف خداوند نسخههاى قديمى و تصحيح شدهاى از آن در اختيار ما مىباشد».
تعداد احاديث
كتاب ثواب الأعمال شامل 788 حديث است كه در ضمن 389 عنوان آمدهاند.
و كتاب عقاب الأعمال نيز شامل 331 حديث است كه در ضمن 131 عنوان آمدهاند.
عناوين كتاب
كتاب ثواب الاعمال شامل موضوعاتى مانند:
ثواب گفتن لا اله الا الله، رفتن به مسجد، تفكر، زيارت پيامبر و ائمه، حفظ قرآن، توبه، عمل به علم، شاد كردن دل برادر مؤمن و ثواب جهاد در راه خدا مىباشد.
كتاب عقاب الاعمال نيز شامل موضوعاتى مانند:
مجازات كسى كه در انجام فرامين الهى سستى به خود راه دهد، قسم دروغ، زكات ندادن، اذيت مؤمن، قطع رحم، حاكم ستمگر و مجازات ترك امر به معروف و نهى از منكر مىباشد.
نسخههاى خطى
1- نسخهاى در كتابخانه سيد جلال الدين ارموى مشهور به محدث ارموى، كه تاريخ نگارش آن 1056 هجرى و به خط محمد تقى شيرازى ابن نظام الدين بن محمود انصارى مىباشد.
2- نسخهاى در كتابخانه سيد جلال الدين ارموى، كه تاريخ نگارش آن 1069 هجرى و به خط محمد مؤمن ابهرى است