تاریخ اسلام از منظر قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

تاریخ اسلام از منظر قرآن
مولف:یعقوب جعفری
فهرست مطالب

[SPOILER] مقدمه
فصل يكم : فلسفه تاريخ و سنتهاى حاكم بر آن
سنتهاى الهى عامل محرك تاريخ
تخلف ناپذيرى سنتها
فصل دوم : جاهليت ، ابعاد و نشانه ها
شرك و بت پرستى
خرافه ها و بدعتها
بدعتها درباره حيوانات
بدعتها در حج
عقيده مشركان در خصوص معاد، فرشتگان و جنّ
هنجارهاى اجتماعى و اقتصادى
نظامهاى حكومتى
فصل سوم : از ولادت تا بعثت پيامبر اكرم (ص)
سال هجوم فيل سواران (عام الفيل )
نامها و لقبهاى پيامبر اكرم (ص)
دوران كودكى پيامبر اسلام (ص)
پيامبر درس نياموخته
ديدار با بحيراى راهب
دين پيامبر خدا (ص) پيش از بعثت
يهود و پيامبر موعود
كهانت و پايان يافتن آن با بعثت پيامبر (ص)
فصل چهارم : از بعثت تا هجرت پيامبر اسلام (ص)
آغاز وحى
مراحل سه گانه دعوت
الف ) دعوت پنهانى
ب ) دعوت خويشاوندان
ج ) دعوت عمومى
انقطاع وحى
آزار پيامبر و ياران او از سوى مشركان
اظهار نظر مشركان درباره قرآن
ديگر تهمتهاى مشركان
الف ) معلم داشتن پيامبر
ب ) تهمت جادوگرى
ج ) تهمت ديوانگى
د) تهمت شاعر يا كاهن بودن
ه ) تهمت دروغگويى
بهانه جويى هاى مشركان
پيشنهادهاى مشركان
الف ) درخواست انجام معجزه هاى خاص
ب ) طرد مسلمانان فقير
ج ) درخواست تشريك بتها در عبادت
د) درخواست تغيير برخى آيات قرآنى
ديدار مشركان با ابوطالب
مشورت مشركان با يهود درباره پيامبر
استهزاكنندگان پيامبر
رنجهاى رسول خدا (ص)
معراج پيامبر
ديدار مسيحيان حبشه با پيامبر (ص) در مكه
نزول برخى از آيات درباره موضوعات مختلف
توطئه مشركان براى كشتن پيامبر
فصل پنجم از هجرت تا رحلت پيامبر اكرم (ص)
سال اول هجرت
شكل گيرى دو مفهوم مهاجر و انصار
ايجاد برادرى ميان مسلمانان
مقابله با يهود و منافقان
الف ) يهود
ب ) منافقان
سال دوم هجرت
تغيير قبله
چگونگى تغيير قبله
تشريع جهاد
جنگ بدر
بيرون كردن يهود بنى قينقاع از مدينه
سال سوم هجرت
غزوه غطفان
جنگ احد
تحليل قرآن از جنگ احد و پيامدهاى آن
سال چهارم هجرت
بيرون كردن يهود بنى نضير از مدينه
غزوه ذات الرقاع
غزوه بدرالموعد
سال پنجم هجرت
جنگ احزاب
جنگ بنى قريظه
سال ششم هجرت
جنگ بنى مصطلق
رويداد ((افك ))
سفر براى عمره و بيعت رضوان
صلح حديبيه
هجرت زنان مسلمان به مدينه
سال هفتم هجرت
فرستادن نامه به سران كشورهاى همجوار
جنگ خيبر
سال هشتم هجرت
جنگ ذات السلاسل
سريه اسامة بن زيد
فتح مكه
بيعت زنان
جنگ حنين
سال نهم هجرت
جنگ تبوك
تحليل جنگ تبوك در قرآن
بيسج همگانى
بهانه جويى هاى منافقان
فتنه گرى منافقان
وعده پيروزى يا شهادت
خوشحالى منافقان از تخلف از جهاد
شركت ندادن منافقان در جنگها
پذيرفته نشدن عذر منافقان
ستايش از شركت كنندگان در جنگ تبوك
داستان سه نفر از واماندگان از جنگ
داستان مسجد ضرار
حضور هيئتهاى نمايندگى قبايل عرب در پيشگاه پيامبر
هيئت نجران و داستان مباهله
اعلام برائت از مشركان
سال دهم و يازدهم هجرت
حجة الوداع و رويداد غدير خم
رحلت پيامبر (ص)
خاتمه : قرآن و آينده بشريت

[/SPOILER]

مقدمه
آشنايى با تاريخ صدر اسلام و سيره نبوى و آگاهى از چگونگى تعامل يا تقابل مخاطبان پيامبر اسلام (ص) با دعوت جديد، و تحليل حوادث آن دوره ، از نيازهاى نخستين يك مسلمان فرهيخته است و از آنجا كه رفتار و سكوت پيامبر مانند سخن او يك حجت شرعى است ، بررسى حوادث زندگى آن حضرت مى تواند مبناى خوبى براى درك و فهم درست احكام و معارف اسلام باشد.
با وجود اهميت اين امر و فراوانى و تنوع كتابها و منابع تاريخى ، با تاءسف ، در روايات تاريخى كاستى ها، پيچيدگى ها و حتى اختلاف هايى وجود دارد كه چهره حقيقت را در هاله ابهام قرار مى دهد و تحقيق را دشوار مى سازد. جاى بسى خرسندى است كه بسيارى از اين حوادث در آيات قرآن كريم بيان شده و مى توان به عنوان منبعى مطمئن از آن بهره مند شد.
قرآن كتاب تاريخى نيست ، ولى گاهى براى هدفهاى تربيتى خود به ذكر برخى از حوادث تاريخى مانند زندگى پيامبران و امتهاى پيشين و حوادث عصر پيامبر مى پردازد. قرآن در بيان اين رخدادها شيوه خاصى دارد و اجمال و تفصيل ، آغاز و انجام مطلب و استخدام واژه ها همگى تابع هدفى خاص است . از اين رو، گاهى ترتيب تاريخى حوادث رعايت نمى شود و گاه يك حادثه كه از نظر مورخ ، حادثه كم اهميتى است به تفصيل مورد بحث قرار مى گيرد و با تحليل هاى خاصى از زاويه هاى گوناگون بررسى مى شود يك نمونه آن اجازه خواستن منافقان و برخى از مسلمانان سست ايمان از پيامبر براى شركت نكردن در جنگ تبوك است ، كه موضوع هشت آيه از سوره توبه است . در مقابل ، گاهى يك حادثه طولانى فقط با يك اشاره گذرا مورد توجه قرار مى گيرد و چه بسا برخى از حوادث كه در كتابهاى سيره به طور مفصل آمده ، در قرآن هيچ از آن ياد نشده است . همچنين قرآن در بيان حوادث تاريخى به انگيزه ها و پيامدهاى مادى آن بسنده نمى كند، بلكه به آثار معنوى و اخروى نيز اشاره مى كند.
اين امور نشان مى دهد كه قرآن كريم حوادث تاريخى را ابزار بيان معارف و احكام و پى گيرى هدفهاى تربيتى و اخلاقى مى داند يا آنها را نمونه اى از سنتهاى حاكم بر تاريخ و عامل محرك آن و انگيزه اصلى پيدايش و زوال جامعه هاى انسانى بر مى شمارد.
درباره سيره نبوى كتابهاى بسيارى بر اساس روايات تاريخى نوشته شده كه گاه از آيات قرآن نيز استفاده شده است . همچنين در كتابهاى تفسير، در بيان آيات ويژه سيره پيامبر، شاءن نزولهايى ذكر شده كه آيه را با حادثه خاصى مربوط مى سازد.
آنچه بر عهده كتاب حاضر است استخراج حوادث تاريخى عصر پيامبر (ص) از آيات قرآن و اصالت دادن به آن است . البته در توضيح آيات به منظور ايجاد زمينه براى فهم درست محتواى آيات ، از روايات تاريخى و منابع حديثى نيز استفاده فراوان شده است .
15 تيرماه 1384
قم - يعقوب جعفرى