اقسام صبر

صبر و رسيدن به مقامات والا

قال الله سبحانه وتعالی : واصبروا ان الله مع الصابرین . ( انفال آیه 46 )
و صبر نمایید که خداوند با صابران همراه است .
صبر در لغت حبس نفس است از جزع به وقت وقوع مکروه ، و آن منع باطن باشد از اضطراب و باز داشتن زبان از شکایت و نگاهداشتن اعضا از حرکات غیر معتاد . ( اوصاف الاشراف خواجه نصیرالدین طوسی )

صبر عبارتند از : ثبات نفس و اطمینان آن و مضطرب نگشتن آن در بلایا و مصائب و مقاومت کردن با حوادث و شدائد به نحویکه سینه او تنگ نشود و خاطر او پریشان نگردد و گشادگی و طمأنینه که پیش از حدوث آن واقعه است زوال نپذیرد ، پس زبان خود را از شکایت نگاهدارد و اعضای خود را از حرکات ناهنجار محافظت کند . ( معراج السعادة مرحوم نراقی ره )

صبر به دو قسم کلی تقسیم می گردد :
1 - صبر جسمی و آن تحمل مشقتهاست به قدر قدرت بدنی :
مانند صبر راه رفتن - صبر حمل چیز سنگین - صبر بر مرض - تحمل مشقت ضرب و قطع .
این قسم چندانی فضیلتی ندارد ، چرا که اهل انکار و الحاد و گناه هم چنین هستند .

2 - صبر نفسی که فضیلت بر آن تعلق می گیرد ، این نوع صبر ،
یا صبر از مشتهیات است ، که عفت نامیده میشود .
یا صبر بر تحمل مکروه است مانند : صبر در برابر آزار و اذیت همسر یا همسایه .


یا صبر بر تحمل محبوب است مانند : صبر در برابر مشقات کار خیر و ثواب یا صبر در برابر زحمات علم آموزی (1).

وَ قَالَ علی عليه السلام الصَّبْرُ صَبْرَانِ صَبْرٌ عَلَى مَا تَكْرَهُ وَ صَبْرٌ عَمَّا تُحِب . (نهج البلاغه )

صبر اسامی دیگری هم دارد که به حسب مقامات آن مختلف می گردد :
اگر این صفت در مقام نزول مصیبت باشد ، به آن صبر و به مقابل آن جزع و هلع می گویند .
و اگر در مقام حرب و جنگ باشد ، به آن شجاعت و به مقابل آن جبن و ترس می گویند .
و اگر در مقام غضب باشد ، به آن حلم و به مقابل آن استشاطه می گویند .
و اگر در مقام فضول عیش و کمبودهای اقتصادی باشد ، به آن قناعت و زهد و به مقابل آن حرص و شرّه می گویند .

صبر تقسیم بندیهای دیگری هم دارد که از لسان قرآن و اهل بیت علیهم السلام در ادامه بیان خواهیم کرد ، انشالله

ومن الله التوفیق