جمع بندی ولایت حضرت علی(ع) حمل بار بر دوش انسان
تبهای اولیه
با توجه به آیه ای که در آن به حمل شدن باری برو بابا دوش انسان اشاره شده و گفتهذاست که آسمان ها وز مین از حمل این بار سرباز زده اند، بسیاری از مفسرین آن را ولایت حضرت علی اشاره کردند. در صورتیکه همه ما قبول داریم ولایت حضرت علی بر همه ابلاغ شده و تقریبا همه قبول کردند؟! این موضوع سوال بنده است.
width: 700 | align: center |
---|---|
[TD="align: center"]با نام و یاد دوست | |
[/TD] | |
[TD="align: center"][/TD] | |
کارشناس بحث: استاد میقات | |
[TD][/TD] | |
با توجه به آیه ای که در آن به حمل شدن باری برو بابا دوش انسان اشاره شده و گفتهذاست که آسمان ها وز مین از حمل این بار سرباز زده اند، بسیاری از مفسرین آن را ولایت حضرت علی اشاره کردند. در صورتیکه همه ما قبول داریم ولایت حضرت علی بر همه ابلاغ شده و تقریبا همه قبول کردند؟! این موضوع سوال بنده است.
«إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا الْإِنْسانُ إِنَّهُ كانَ ظَلُوماً جَهُولاً»
ما امانت (تعهّد، تكليف، و ولايت الهيّه) را بر آسمان ها و زمين و كوه ها عرضه داشتيم، آن ها از حمل آن سر برتافتند، و از آن هراسيدند؛ امّا انسان آن را بر دوش كشيد؛ او بسيار ظالم و جاهل بود، (چون قدر اين مقام عظيم را نشناخت و به خود ستم كرد)(احزاب: 33/ 72)
با سلام و درود
چند نکته عرض می شود:
1. برای امانت، مصادیق مختلفی بیان شده است، اعم از: عقل، اختیار و اراده، دین و تکلیف، ولایت الهیه، اوامر و نواهی الهی، احکام و فرائض الهی، وفای به عهد، ولایت معصومین، تعهد و قبول مسئولیت، معرفت الهی، و... .(ترجمه تفسير الميزان، ج 16، ص 529؛ تفسير نمونه، ج 17، ص 452)
با كمى دقت روشن مى شود كه اين تفسيرهاى مختلف با هم متضاد نيستند بلكه بعضى را مى توان در بعضى ديگر ادغام كرد، بعضى به گوشه اى از مطلب نظر افكنده و بعضى به تمام.(تفسير نمونه، ج 17، ص 452)
2. آسمان و زمین، صلاحیت قبول امانت را نداشتند، لذا چون ناتوان بودند، از پذیرش آن سر باز زدند.
«مراد اباء [فَأَبَيْنَ]، عجز و قصور است، نه عصيان و فجور؛ يعنى خويشتن را مستعدّ اين كار عظيم نديدند و اظهار ناتوانى كردند؛ نه اينكه سركشى كنند و مخالفت ورزند.»(خرم دل، تفسير نور، ج 1، ص 893)
«منظور از عرض و نشان دادن به آسمان ها و زمين و امتناع آن ها، عدم صلاحيت قبول در وجود آن هاست؛ به عبارت ديگر، خلقت آن ها طورى بود كه قدرت حمل بار امانت را نداشتند؛ ولى انسان قدرت آن را داشت كه حمل كند و حمل كرد.»(تفسير احسن الحديث، ج 8، ص 401)
«معناى امتناع آسمان ها و زمين، و پذيرفتن و حمل آن به وسيله انسان، اين است كه در انسان استعداد و صلاحيت تلبس آن هست، ولى در آسمان ها و زمين نيست.»(ترجمه تفسير الميزان، ج 16، ص 526)
3. منظور از «حَمَلَها» آن نيست كه همه انسان ها آن ها را قبول كرده اند بلكه مراد آن است كه انسان «بما هو انسان» اين قدرت و قابليت را داشته است.(تفسير احسن الحديث، ج 8، ص 401)
4. روایاتی که می گویند آن امانت، وجود مقدس انبیاء و ائمه اطهار است، مرادشان اطاعت و پیروی از آن ها، محافظت از آن ها، اذیت نکردن آن ها، احترام به آن ها، و... است، نه نفس ولایت.(اطيب البيان فى تفسير القرآن، ج 10، ص 537)
نکته: مراد ایشان این است که نفس ولایت را همه قبول دارند؛ این اطاعت و پیروی است که عده ای تخلف کرده و حق آن ها را رعایت نکرده و در حقشان ظلم کرده اند.
5. «منظور از ولايت امير المؤمنين (علیه السلام) عبارت است از اين كه آدمى به جايى از تكامل برسد كه خداى سبحان عهده دار امور او شود، و اين از راه مجاهده و عبادت خالصانه به دست مى آيد.
منظور از ولايت اين است، نه ولايت به معناى محبت و يا امامت، هر چند كه از ظاهر بعضى از روايات بر مى آيد كه به معناى محبت و يا امامت است، ولى آن روايات خواسته اند تطبيق كلى بر مصداق كنند، و بگويند محبت على، و نيز امامت او، هر دو از مصاديق ولايت است.»(ترجمه تفسير الميزان، ج 16، ص 533)
نکته: مراد ایشان این است که آسمان و زمین و... نمی توانند و قابلیت این را ندارند که به مقام تسلیم محض برسند که خدا عهده دار امور ایشان باشد؛ این مقام را تنها انسان قابلیت دریافتش را دارد؛ کما این که امیرمؤمنان علی (علیه السلام) به این مرتبه والا و عالی، نائل شده است.
6. در روایت داریم که آن امانت، ولایت است و مراد از «انسان»، فرد منافق است.(تفسير نور الثقلين، ج 4، ص 312)
منافق یعنی کسی که در ظاهر، اقرار به قبول ولایت می کند ولی در دل، قبول ندارد.
بنابر این:
اگر امانت را به معنای ولایت بگیریم، ولایت تکوینی و نفس ولایت مراد نیست.