مهارتهای تصمیم گیری

با سلام
احسنتم سوال خوبی را مطرح کردید؛
برای کشف چنین مسائلی باید به ملاکها و خصوصیات و اخلاق اصلی خودشان باید بنگرند:
مثلا: برای کشف پرتوقع بودن( کسی که سیر نشود، کسی که قانع نشود و توانایی درک محرومیتها را نداشته باشد، یعنی انتظار بیش از حد ظرفیت خود چیزی را بخواهد، میشه گفت فرد پر توقع است)
مثلا: ببیند اگر چیزی را که خیلی ضروری نیست، و خانواده نگیرند و یا نتوانند تهیه کنند چه حسی خواهد داشت،یا اگر برایش تهیه کنند خیلی راضی نباشد بلکه همیشه بالاترین ها و بهترین ها را می خواهد و هر طور شده بدست بیاورد، و قانع هم نباشد،خوب چنین روحیاتی نشانگر این است که این فرد در یک شرایط ویژه رشد کرده در محرومیتها شاید نتواند زندگی کند، البته شاید هم برچسب پرتوقع بودن را نتوانیم به او بزنیم، ولی خوب معلوم است که جنین فردی را نمی توان مذمت کرد ولی در عین حال باید این ضعف را یک طور دیگر حل کند.
و شاید هم بگویید خیلی برایم مهم نیست و یا بگویید: من نمی توان چنین تصوری را بکنم خوب معلوم هست که چنین فردی توانایی روبرو شدن با محرمیتها را ندارد و باید یک فکر چارهای داشته باشد.
البته ما تلاشمون در این است که شخص برای تصمیم خود با انتخاب راه درست اقدام بکند، اگر شخص خودش نتواند شرایط را تشخیص و تصمیم بگیرد باید از دیگران کمک بگیرد.

2. واقع گرا باشید
یکی از ابعاد مهارت تصمیم گیری واقع نگر بودن است.
تصمیم منطقی تصمیمی است که باید مطابق با واقعیت باشد، اگر به طور اید ه ال بنگریم، آن موقع تصمیم ها منطقی نخواهد بود و دچار مشکل خواهیم شد.
مثلا: یکی از استاید نقل می کرد، که دختری با یک آقا پسر معتاد ازدواج می کند، به امید آنکه او را دوست دارد، و قرار است کمک کند در آینده این فرد خودش را اصلاح کند، در این ازدواج خانواده خیلی بر سر این ازدواج مخالفت نشان می دهند، ولی به هرحال نمی توانند منصرف کنند و این وصلت اتفاق می افتد، در طول زندگی نتنها این خانم نمی تواند این فرد را اصلاح کند، بلکه بدتر هم می شود، و تمام شبانه روز در حالت خماری به سر می برد و به جای فعالیت و اصلاح و ترک اعتیاد، زندگی تبدیل به مشاجره و دعوا و عدم آرامش تبدیل شده است.

پاسخ این سوالات در واقع نگر بودن کمک می کند؛
من الان در چه شرایطی هستم؟
من چه قدر توانایی دارم؟
مهمترین نیاز و اولویت من در چیست؟
تجربه دیگران در این مورد چه می باشد؟
اهداف من چیست؟
تجربه گذشته ام در این مورد چه می باشد؟
به طور کلی:
1. توجه به شرایط حال و حاضر
2. استفاده از تجربه دیگران
3. توجه به توانایی و استعداد خود
4. اولویت بندی تصمیم ها
5. مشورت با متخصص
6. متناسب با اهداف زندگی
7. جلب رضایت الهی
می تواند در مهارت تصمیم گیری واقع بینانه ما موثر شود.

3. در نظر گرفتن جوانب کار
تصمیمی که جوانب کار در آن ملاحضه نشود، یا بعبارتی آسیب شناسی نشود، چنین تصمیاتی ضعیف و شکننده و سست خواهد بود.

برای این کار:
1. هدف گذاری
2. تامل و تفکر
3. کسب آگاهی های لازم ومتناسب با اهداف
4. مشورت
5. پرسش از تجربیات دیگران
6. تحقیق
می تواند در در تصمیم منطقی و آگاهانه فرد کمک کند. تصمیم بدون آسیب شناسی نتیجه خوب و دلخواهی را نمی دهد.

پس به طور کلی در کسب مهارت تصمیم گیری باید این موارد را به خوبی رعایت کنیم، تا بتوانیم به یک تصمیم سازنده و مفید برسیم.
1.توکل به خدای متعال
2. شناختن خود
3. کسب اطلاعات و آگاهی های لازم
4. خارج شدن از مرحله شک و تردید( وقتی ذهن انسان بعد از کسب اطلاع از توانایی درونی و احساس نیاز و مناسب بودن ایده و هدف و مهیا بودن شرایط را کشف کرد، دیگر شک و تردیدی نخواهد بود. هر گونه نقص درآگاهی از هدف یا خود تصمیم مورد نظر، یا جهل از برنامه یا توانایی و یا نا امیدی و یا ظهورموانع غیر منطقی می تواند موجب آسیب در برنامه ها باشد.
5. مشورت با اهل خبره و با تجربه
6. تقویت اراده ( کسانی که اراده های قوی دارند، از تصمیمات محکم و قوی برخوردار هستند)
7. واقع نگر بودن
8. داشتن امید( افرادی که از اول خود را فرد نا توان و یا از رسیدن به اهداف خود را کم انرژی می دانند و یا امیدوار نیستند، می تواند بزرگترین آسیب باشد)
9. هدف گذاری (هدفها باید با توانایی واستعداد درونی وانگیزه فرد همسو باشند)
10. تلقین های مثبت
خوش بین بودن و تلقین رسیدن به موفقیت می تواند در میزان و تلاش و رشد افراد موثر شود.

در عین حال که باید مهارت تصمیم گیری را خیلی جدی بگیریم، لازم است در کنار تصمیم قوی و مرحله اجرا به این موارد هم توجه کنیم:
1. عدم توجه به افکار اشتباه محیط
گاهی فشارهای دیگران که برخواسته از نظرات اشتباه و یا تمسخر آمیز می باشد، اگر همت بلندی نداشته باشیم می توانند در اجرای تصمیم منطقی ما تاثیرات منفی بگذارند، و مانع پیشرفت ما بشوند. این موضوع مسئله ای است که هر فرد باید با اراده و توکل به خدای متعال باید این موضع را در ذهن و فکر خود حل کند.
2. ترس
گاهی ترس و عدم اعتماد باعث می شود که فرد بعد از سیر مراحل تصمیم گیری دچارشک و تردید شود، و از تصمیم سرنوشت ساز خود منصرف شود، ترس می تواند مانع بسیاری از پیشرفت های بشری شود، در چنین شرایطی توکل به خدا، تلقین کردن ( من می توانم، من اصلا نمی ترسم) و توجه به ثمرات و آینده تصمیم می تواند دراجرای بهتر کارها به فرد کمک کند.
3. به تعویق انداختن
گاهی ما تصمیم محکمی می گیریم، و واقعا می دانیم که آینده این تصمیم به نفع ماست، و ضرری نخواهیم دید، منتها در مرحله اجرا فردا فردا می کنیم، به تعویق می اندازیم، و سستی می کنیم، در نتیجه از انجام تصمیم باز می مانیم، و بسیاری از فرصت های پیشرفت را از دست می دهیم.
پس باید با خود عهد ببندیم که هر تصمیمی داریم، باید عملی سازیم.
4. بی اهمیت شدن
گاهی افراد در ذهن و خیال خودشان نسبت به انجام کار بی اهمیت می شوند، و احساس می کنند که شاید موقعیت های دیگری پیش بیاد ، شاید تصمیم بهتری بعدا داشته باشم و... و این موارد باعث می شود که فرصتها را ازد دست بدهیم و بعدا حسرت هم بخوریم.

5. واگذاری تصمیم به دیگران
گاهی افراد کارهای خود را به خاطر راحتی به دیگران واگذار می کنند و همین موضوع شاید به جای پیشرفت باعث ایجاد کندی یا قطع مراحل کار و یا ایجاد مانع در رسیدن به انجام بهتر کار خواهد شد.
منابع:
1. مهارت های زندگی دکتر حسن خنیفر، دکتر مژده پورحسینی،ص107-109
2. 30 مهارت زندگی ویژه نوجوانان و جوانان، حسن ملکی، انتشارات آبیژ