جمع بندی علوم انبيا و ائمه(عليهم السلام)

جمع بندی پرسش: پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت(علیهم السلام) چه علومی را در اختیار داشتند؟  و آنها این علوم را چگونه فراگرفته‌اند؟ در مورد علم جفر نیز توضیح بدهید؛ آیا این علم ارتباطی با سایر علوم ایشان دارد؟ پاسخ: ائمه(علیهم السلام) علوم گسترده ای داشته اند که ازجانب خداوند و به صورت غیر اکتسابی بوده است. اما منابعی که امام با اتصال به آنها از حقائق آگاه می شود مختلف است، نه اینکه علم ایشان متفاوت باشد. به همین خاطر گاهی ارتباط با روح القدس تعبیر شده، گاهی عمود نور، گاهی جفر و جامعه، و گاهی مصحف فاطمه(سلام الله علیها) و مانند آن. بنابراین ائمه(علیهم السلام) اگرچه از تمامی امور دنیا و آخرت آگاه بوده اند، اما این مصادیقی که می فرمایید مسیر آگاه شدن هستند، نه اینکه خودشان علم باشند تا بگوییم غیر از جفر چه علومی نزد ایشان است. در مورد علم جفر هم آنچه از روایات فهمیده می شود منبع گسترده ای از علوم بوده است که همه وقایع را در خود جای داده است، همانطور که امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: «ِفِيهَا تِبْيَانُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ مَا هُوَ كَائِنٌ إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَة؛ در آن (جفر) همه چیز بیان شده است، و هر اتفاقی که تا روز قیامت بیفتد در آن ثبت شده است.(1) و نیز در روایت دیگری امده است: «فِيهِ كُتُبٌ وَ عِلْمُ مَا يَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَيْهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ مِنْ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ إِمْلَاءُ رَسُولِ اللَّهِ (ص‏لی الله علیه و آله)؛ در آن(جفر) کتاب های آسمانی پیشین، و آنچه از خلال و حرام که تا روز قیامت مردم بدان احتیاج دارند به املای پیامبر(صلی الله علیه و آله) آمده است»(2)  البته ظاهرا این علوم به صورت رمز آلود نوشته شده اند که جز امام کسی از آن چیزی نمی فهمد.(3)   پی نوشت ها:

1. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، دار إحياء التراث العربي‏، بیروت، چاپ دوم، 1403ق، ج13، ص225.
2. همان، ج26، ص42.
3. ر.ک: مقاله تحلیلی در باره جفر و جامعه، دو منبع علم امام، فصلنامه کلام اسلامی، شماره 102.