براى كنترل نگاه از گناه راهكارهایى وجود دارد كه مهمترین آنها عبارتند از:
1- خداباورى: اعتقاد به خدا و یقین داشتن به این كه انسان در محضر خدا است و خدا ناظر بر تمام احوال و درون آدمى است، به انسان كمك مىكند نگاه خود را كنترل نماید. امام صادق(ع) مىفرماید: «فروبستن چشم از گناه میسّر نیست مگر این كه انسان عظمت و جلال پروردگار را در قلبش مشاهده كرده باشد».
از امام على(ع) سؤال شد: توانایى بر كنترل چشم چگونه حاصل مىشود؟ حضرت فرمود: «این كه خود را تحت قلمرو سلطان آگاه از همه مسائل بدانى و تسلیم او باشى».(1)
2- توجه به آثار فروبستن چشم: اگر انسان بداند كنترل نگاه چه آثار و بركاتى دارد، قطعاً بر ادامه آن تشویق خواهد شد. آثار و فوائدى كه بر چشم پوشى مترتب است، عبارتند از:
الف) راحتى دل: كسى كه چشمش را فرو بندد، دلش را آرام كرده است. با چشم چرانى انسان احساس آرامش نمىكند، زیرا احساسات و غرایز شهوانى تمام ناشدنى و سیرىناپذیر است و نفس اماره انسان را به بدى و زشتى هر چه بیشتر وادار مىكند. امام على(ع) مىفرماید: «كسى كه چشم فرو بندد، دلش را صفا داده است».(2)
ب) كشف حقایق: رسول اكرم(ص) مىفرماید: «چشمتان را فرو بندد تا عجائبى را ببینید».(3)
ج) شیرینى عبادت را حس كردن: پیامبر اسلام(ص) مىفرماید: «مسلمانى چشم خود را از نامحرم فرو نمىبندد مگر آن كه خداوند شیرینى عبادتش را در دل او ایجاد مىكند».(4)
3- توجه به عواقب چشم چرانى: كسى كه بداند چشم چرانى چه پیامدهاى ناگوارى دارد، قطعاً به ضرر خود اقدام نخواهد كرد و نگاهش را كنتزل خواهد كرد. رسول اكرم(ص) مىفرماید: «كسى كه چشمش را از حرام پر كند، خداوند روز قیامت چشمش را از آتش پر خواهد كرد، مگر آن كه توبه كند و برگردد».(6)
در روایت دیگر مىفرماید: «نگاه تیرى از تیرهاى مسموم شیطان است».(7) حضرت مسیح فرمود: «از نگاه به نامحرم بپرهیزید كه بذر شهوت و رشد دهنده فسق است».(8) 4- طرد افكار شیطانى: براى كنترل نگاه، باید اندیشه را از نفوذ افكار شیطانى دور نگه داشت، زیرا گام نخست در انحراف، فكر كردن درباره آن است. امام على(ع) مىفرماید: «كسى كه در اطراف گناه بسیار بیندیشد، سرانجام به آن گناه كشیده خواهد شد».(9) 5- پرهیز از عوامل تحریك زا: تخیّلات تحریك كننده، رفت و آمد در جاهایى كه نامحرم است، گفت و گو با نامحرم، دیدن فیلمها و عكسهاى مبتدل، زمینه را براى چشم چرانى فراهم مىكند. 6- دقت در دوست یابى: بررسىها نشان مىدهد كه نوجوانان، اوّلین قدمهاى انحراف و تباهى را به كمك دوستان ناباب برداشته، سپس در سراشیبى سقوط قرار گرفتهاند.(10) آلودگى و انحراف، به سرعت از طریق دوستان نا اهل به افراد پاك و سالم سرایت مىكند و چشم چرانى از این قاعده مستثنا نیست. امام على(ع) مىفرماید: «از معاشرت با مردم فاسد بپرهیز كه طبیعت تو، ناخودآگاه ناپاكى را از طبع آنها سرقت مىكند».(11) 7- ازدواج: یكى از راههاى مؤثر در كنترل نگاه، ارضاى صحیح غریزه جنسى از طریق ازدواج است. رسول خدا(ص) مىفرماید: «اى گروه جوانان! هر یك از شما كه قدرت ازدواج دارد، حتماً اقدام كند، زیرا این بهترین وسیله است كه چشم را از نگاههاى آلوده و عورت را از بى عفّتى محافظت مىكند».(12) 8- تقویت اراده: چشم چرانى اگر به صورت عادت در آمده باشد، همچون خصایص طبیعى و ذاتى، دامنه دار و پر نفوذ مىگردد و به منزله طبیعت دوم در مىآید. در این حال رهایى از این عادت ناپسند، نیاز به تصمیم و عزمى راسخ دارد. آن چه در شروع كار مهمّ است، خواستن و انگیزه داشتن است.
براى مبارزه با چشم چرانى باید دو كار انجام گیرد: الف) به خواسته نفس پاسخ مثبت داده نشود، ب) عادت پسندیدهاى جایگزین گردد و خود را به كارهاى پسندیده مانند مطالعه كتاب و ورزش مشغول سازد.
