تفسیر کل قرآن کریم

بسم الله الرحمن الرحيم
تفسیر کل قرآن کریم به تدریج در این تاپیک قرار میگیرد(فارسی و عربی)
*از دادن هرگونه پیام و تفسیر و سوال در این تاریک جدا خودداری کنید
تفسیر بسم الله الرحمن الرحيم به صورت نمونه:
بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ (۱)

[به نام خداوند رحمتگر مهربان]

1) از عبد الله بن سنان روايت شده است كه وي گفت: از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام در باره تفسير «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» پرسيدم. ايشان فرمود: باء، بهاء و روشنايي خداوند و سين، سناء و شكوه خداوند و ميم، مجد و بزرگواري خداوند است؛ و برخي روايت كرده اند كه ميم، ملك و فرمانروايي خداوند است، و الله، خداي همه چيزهاست كه بر تمامي آفريدگان خود رحمان و بخشنده و بر مؤمنان به طور خاص رحيم و بخشايشگر است.#1#

2) از هشام بن حكم روايت شده است كه وي گفت از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام در باره اسمهاي خداوند و ريشه هاي آنها پرسيدم: «الله از چه مشتق شده است»؟ حضرت فرمود: اي هشام! الله از اله مشتق شده است و اله، معبود بودن را اقتضا مي كند و نام، غير از صاحب نام است. پس هر كس نام را بدون معنا بپرستد، كفر ورزيده است؛ و هر كس نام و معنا را بپرستد، شرك ورزيده و دو چيز را پرستيده است؛ و هر كه معنا را و نه اسم را بپرستد، اين توحيد است. اي هشام! فهميدي؟ عرض كردم: برايم بيشتر گوييد. فرمود: خداوند نود و نه اسم دارد، اگر هر نامي، همان صاحب نام باشد، بايد هر كدام از اسم ها، معبودي باشد. ولي خداوند، خود، معناست كه اين نام ها بر او دلالت كنند و همه غير از خود او باشند. اي هشام! نان، اسمي است براي خوردني و آب، اسمي است براي آشاميدني و لباس، اسمي است براي پوشيدني و آتش، اسمي است براي سوزانندگي؛ اي هشام! آيا چنان فهميدي كه با آن به دفاع بپردازي و در مبارزه با دشمنان خداوند كه همراه خداوند چيز ديگري مي پرستند، پيروز شوي؟ عرض كردم: بله. فرمود: اي هشام! خداوند تو را به اين جهت سود بخشد و استوار دارد. هشام گويد: به خدا سوگند از زماني كه از آن مجلس برخاستم تاكنون هيچ كس در مبحث توحيد بر من چيره نشده است. #2#

3) از حضرت امام موسي كاظم عليه السلام روايت شده است كه وقتي از حضرت در باره معني الله پرسيدند، ايشان فرمود: بر تمام امور كوچك و بزرگ هيمنه و غلبه يافت.#3#

4) از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام روايت شده است كه از حضرت در باره «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» پرسيدند. ايشان فرمود: باء، بهاء و روشني خداوند و سين، سناء و شكوه خداوند و ميم، ملك و فرمانروايي خداوند است. عرض شد: الله چه؟ فرمود: الف، آلاء و نعمتهاي خداوند بر آفريدگان خود با بهره مندي از ولايت ماست و لام، الزامي است كه خداوند در ولايت ما بر آفريدگانش نهاده است. عرض شد: و هاء چه؟ فرمود: هوان و خواري است براي هر كس كه با محمّد و خاندان محمّد صلي الله عليه و آله مخالفت كند. عرض شد: و رحمان چه؟ فرمود: براي همه عالم. عرض شد: و رحيم چه؟ فرمود: خاصّ مؤمنان.#4#

5) از حضرت امام حسن عسكري عليه السلام روايت شده است كه ايشان در باره كلام خداوند عز و جل «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» فرمود: او خداوندي است كه هر آفريده اي به هنگام نيازها و سختي ها، وقتي اميدش از همه كس جز او بريده شود و دستش از همه ي اسباب جز او گسسته گردد، به بندگي او روي آورده و مي گويد: «بِسْمِ اللَّهِ»؛ يعني در همه كارهايم از خداوندي ياري مي جويم كه هيچ كس جز او سزاوار پرستش نيست. هر گاه از او كمك خواهند به فرياد مي رسد و چون خوانده شود، پاسخ مي دهد. اين همان سخني است كه در گفتگوي مردي با امام صادق عليه السلام گذشت. او به حضرت عرض كرد: اي پسر رسول خدا صلي الله عليه و آله، مرا راهنمايي كن كه «خدا چيست»؟ اهل جدل با من بسيار سخن گفته اند و سرگردانم كرده اند. حضرت به او فرمود: اي بنده ي خدا، تاكنون سوار كشتي شده اي؟ عرض كرد: بله. فرمود: آيا پيش آمده كه كشتي تو بشكند، به گونه اي كه هيچ كشتي نباشد تا نجاتت دهد و هيچ شناگري نباشد تا نيازت برطرف كند؟ عرض كرد: بله. فرمود: آيا در آن جا دلت به چيزي از چيزها اميد داشت تا تو را از آن ورطه نجات بخشد؟ عرض كرد: بله. فرمود: آن چيز، همان خداوند تواناست كه مي تواند نجات دهد؛ جايي كه هيچ نجات بخشي نيست و به فرياد رسد، جايي كه هيچ فريادرسي نيست. سپس امام صادق عليه السلام فرمود: گاه مي شود كه كسي از شيعيان ما در آغاز كار خود «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» را وا مي گذارد. پس خداوند عز و جل او را به حادثه اي ناگوار مي آزمايد تا شكر گزاري و ستودن خداوند تبارك و تعالي را به يادش آورد و ننگ كوتاهي او را براي واگذاشتن كلام «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» از وي بزدايد. راوي مي گويد: مردي به خدمت حضرت علي بن حسين امام سجاد عليه السلام رسيد و عرض كرد: مرا آگاه ساز كه معناي «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» چيست؟ حضرت عليه السلام فرمود: پدرم ، از برادرش امام حسن عليه السلام، از پدرش امير مؤمنان عليه السلام برايم نقل كرد و فرمود: مردي نزد امير مؤمنان عليه السلام رسيد و عرض كرد: اي امير مؤمنان، مرا آگاه ساز كه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» «چه معنا دارد»؟ حضرت فرمود: همانا سخنت، الله، برترين اسم در ميان اسمهاي خداوند عز و جل است؛ و آن اسمي است كه سزاوار نيست كسي جز الله بدان ناميده شود و هيچ آفريده اي اين اسم را نگيرد. آن مرد عرض كرد: تفسير كلمه الله چيست؟ فرمود: او كسي است كه هر آفريده اي به هنگام نيازها و سختي ها وقتي اميدش از همه چيز جز او بريده شود و دستش از همه اسباب جز او گسسته گردد، به بندگي او روي مي آورد. هر مهتر و بزرگي در اين دنيا، هر چند بسيار بي نياز و چيره باشد و نياز ديگران به او بسيار باشد، نيازمند چيزهايي خواهد شد كه از عهده اش برنيايد و ديگران نيز نيازمند چيزهايي شوند كه در توان او نباشد، پس به هنگام ضرورت و تنگنا از همه چيز به سوي خدا دست مي كشد. اما چون نگراني اش برطرف شود، به شرك خود باز مي گردد. آيا نشنيده اي كه خداوند عز و جل مي فرمايد «قُلْ أَرَأَيْتُكُم اِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُ اللّهِ أَوْ أَتَتْكُمُ السَّاعَةُ أَغَيْرَ اللّهِ تَدْعُونَ اِن كُنتُمْ صَادِقِينَ، بَلْ اِيَّاهُ تَدْعُونَ فَيَكْشِفُ مَا تَدْعُونَ اِلَيْهِ اِنْ شَاء وَتَنسَوْنَ مَا تُشْرِكُونَ» [بگو: به نظر شما اگر عذاب خدا شما را در رسد يا رستاخيز شما را دريابد اگر راستگوييد كسي غير از خدا را مي‏خوانيد، (نه) بلكه تنها او را مي‏خوانيد و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور مي‏گرداند و آن چه را شريك (او) مي‏گردانيد فراموش مي‏كنيد].#5# خداوند عز و جل به بندگان خود فرمود: اي نيازمندان رحمت من! همانا بر شما واجب كرده ام كه در همه حال نيازمند من باشيد و در همه وقت، در عبادت من خاكساري كنيد؛ پس در هر امري كه به دست مي گيريد و اميد داريد به پايانش رسانيد و به نهايتش برسيد، به سوي من پناه جوئيد. اگر بخواهم به شما عطا كنم، ديگري نتواند از شما دريغ دارد؛ و اگر بخواهم از شما دريغ دارم، ديگري نتواند به شما عطا كند. من سزاوارترين كسي هستم كه از او درخواست شود و شايسته ترين كسي هستم كه به سويش زاري شود؛ پس در آغاز هر كار كوچك يا بزرگي بگوييد: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ»؛ يعني در اين كار از كسي ياري مي جويم كه هيچ كس جز او سزاوار پرستش نيست. هر گاه از او كمك خواهند به فرياد مي رسد و چون خوانده شود، پاسخ مي دهد. بخشنده اي كه با فراخي روزي بر ما رحمت مي آورد و در دين و دنيا و آخرتمان بر ما مهربان است؛ كسي كه دين را بر ما آسان كرد و سهل و راحتش نمود و با جدا كردن ما از دشمنانمان به ما مرحمت فرمود. سپس حضرت فرمود: رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هر كه امري كه بدان مشغول است، او را غمگين كند و او در حالي كه به خداوند خلوص دارد و با قلب خويش به سويش رو كرده بگويد: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ»، از يكي از اين دو جدا نخواهد بود، يا خواسته اش در دنيا به او رسد و يا نزد پروردگارش برايش فراهم آيد و ذخيره شود؛ و آن چه نزد خداست براي مؤمنان بهتر و پايدارتر است.#6#

6) امام حسن عسكري عليه السلام فرمود: امام جعفر صادق عليه السلام فرمود: گاه مي شود كه كسي از شيعيان ما در آغاز كار خود «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» را وا مي گذارد. پس خداوند عز و جل او را به حادثه اي ناگوار دچار سازد تا شكرگزاري و ستودن خدا را به يادش آورد و گناه كوتاهي او را براي واگذاشتن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» از وي بزدايد. عبد الله بن يحيي خدمت امير مؤمنان علي عليه السلام رسيد، كنار حضرت تختي بود. عبد الله را فرمان داد تا بر آن بنشيند، عبد الله نشست. ناگهان تخت واژگون شد و او را بر زمين زد و تخت بر سرش افتاد. استخوان سر عبد الله، بيرون زد و سرش خون افتاد. امير مؤمنان عليه السلام امر فرمود تا آب بياورند و خون را از سر او بشست. سپس فرمود: نزديك من بيا. عبد الله نزديك ايشان شد. حضرت بر زخم او دست كشيد، حال آن كه درد، صبر از كف عبد الله بيرون كرده بود. حضرت بر زخم، دست كشيد و آب دهان خويش بر آن گذاشت. زخم التيام يافت و چنان شد كه گويي هيچ آسيبي نديده بود. سپس امير مؤمنان عليه السلام فرمود: اي عبد الله، سپاس و ستايش خدايي را كه پاك كردن گناهان شيعيان ما را در سختي هاي ايشان در دنيا قرار داد تا طاعات آنها سالم بماند و اين چنين بر آن عبادات، سزاوار پاداش شوند. عبد الله بن يحيي عرض كرد: اي امير مؤمنان، يعني ما فقط در دنيا به خاطر گناهانمان مجازات مي شويم؟ فرمود: بله، آيا نشنيدي كه رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: دنيا زندان مؤمن است و بهشت كافر؟ همانا خداوند متعال شيعيان ما را در دنيا با دچار كردن به سختي هايي كه مايه آمرزش آنان مي شود از گناه پاك مي كند. خداوند متعال مي فرمايد: «وَمَا أَصَابَكُم مِّن مُّصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَن كَثِيرٍ» [و هر (گونه) مصيبتي به شما برسد به سبب دستاورد خود شماست و (خدا) از بسياري درمي‏گذرد] تا عبادات و طاعات آنها به هنگام ورود به روز قيامت، نزدشان فراهم آيد و پاداش عبادت دشمنان ما را، هر چند از آن جا كه اخلاصي در آن نيست، بي مقدار است، در دنيا به آنها مي دهد تا چون به روز قيامت در آمدند، بار گناهان و دشمني آنها با محمّد و خاندانش صلي الله عليه و آله و برگزيدگان اصحابش بر آنان حاضر آيد و در آتش دوزخ افكنده شوند. عبد الله بن يحيي عرض كرد: اي امير مؤمنان! به راستي كه مرا سود رساندي و آموختي. اگر ممكن است، مرا از گناهي كه در اين مجلس به آن در بلا افتادم آگاه ساز تا آن را تكرار نكنم. حضرت فرمود: هنگامي كه نشستي «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» نگفتي. پس خداوند اين بلا را كه به آن ناخوش شدي به خاطر غفلتي كه كردي قرار داد تا گناهي كه از تو سر زد، پاك شود. آيا نمي داني كه رسول خدا صلي الله عليه و آله از خداوند عز و جل برايم روايت كرد و فرمود: هر كاري بدون نام خدا آغاز شود، بي سرانجام است؟ عرض كردم: بله- پدر و مادرم به فدايت - بعد از اين آن را ترك نمي كنم. فرمود: در اين حال، بهره مند و سعادتمند خواهي شد. عبد الله بن يحيي گفت: اي امير مؤمنان! تفسير «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» چيست؟ فرمود: همانا بنده هر گاه بخواهد چيزي بخواند يا كاري انجام دهد مي گويد «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» يعني با اين اسم اين كار را انجام مي دهم. پس هر كاري را كه انجام مي دهد، اگر با «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» آغازش كند، كاري پر بركت خواهد بود.#7#

1 - كافي، ج 1، ص 89، باب معاني الاسماء، ح 3
2 - كافي، ج 1، ص 89، باب معاني الاسماء، ح 2
3 - كافي، ج 1، ص 89، باب معاني الاسماء، ح3
4 - معاني الاخبار صدوق، ص 3، باب معني بسم الله
5 - انعام/ 40 - 41
6 - توحيد صدوق، ص 230، ح 5
7 - تفسير منسوب به امام حسن عسكري (ع)، ص 22، ح 7