جمع بندی نظر ائمه علیهم السلام با توجه به اتفاق اخیر (ویروس کرونا) در مورد امید بستن به غیر خدا چیست؟

جمع بندی پرسش: با توجه به روایاتی که بیانگر آن است که خدای متعال امید هر کس که به غیر او امید بندد را نا امید می سازد، توسل و کمک گیری از ائمه (علیهم السلام) چگونه قابل توجیه خواهد بود. پاسخ: توسل و درخواست از ائمه ی معصومین (علیهم السلام) و اولیای الهی در فرهنگ دینی به معنای استقلال بخشی به آنان و اعتقاد به تفویض ربوبیت به آنان نبوده که چنین امری شرک صریح در حیطه ی توحید ربوبی و الوهی و در نتیجه ی آن توحید عبادی خواهد بود؛‌ بلکه توسل به ائمه ی معصومین (علیهم السلام) به معنای قرار دادن ذریعه و وسیله ای مأذون در طول توجه و درخواست از پروردگار است تا به واسطه ی چنین توسلی موانع بهره مندی از رحمت الهی برطرف گردد؛‌ چنانکه قرآن کریم در رابطه با توسل به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و جایگاه آن حضرت می فرماید: «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً» (1) «و اگر آنان هنگامی که بر خود ستم كرده بودند، نزد تو آمده و از خدا آمرزش مى ‏خواستند و پيامبر [نيز] براى آنان طلب آمرزش مى‏ نمود ، قطعاً خدا را توبه‏ پذيرِ مهربان مى‏ يافتند». بر این اساس توسل به ائمه (علیهم السلام) هیچ منافاتی با توکل و درخواست از خدای متعال نداشته؛ بلکه اساسا این دو مغایرتی با یکدیگر نداشته و در توسل به اولیای الهی نیز آن کس که مورد درخواست حقیقی بوده پروردگار بوده که این درخواست از مسیر توجه به عترت و واسطه قرار دادن آنان صورت پذیرفته؛ هر چند که جلوه ی فیض الهی بر مخلوقات از طریق اسباب و در رأس اسباب، جایگاه محمد و آل محمد (صلی الله علیه و آله) صورت می پذیرد. (2) با توجه به مطالب فوق در متن سؤال روایاتی که بیانگر قطع امید کسانی که به غیر خدا امید بسته اند و از غیر او طلب نموده اند، از موضوع توسل به اهل بیت (علیهم السلام) خارج بوده و مربوط به توجهات استقلالی نسبت به اسباب ظاهری دنیا و فراموش نمودن ولایت الله است.(3) و در مواردی نیز که توصیه ی به توسل به عترت (علیهم السلام) شده است به معنای استقلال بخشی به آنان نبوده؛ بلکه به معنای توجه به الطاف پروردگار از مجرای توجه به جایگاه عترت (علیهم السلام) و جاری شدن فیوضات و الطاف الهی از مجرای فیض مأذون عترت (علیهم السلام) است. پی نوشت: 1. النساء/64. 2. در زيارت مخصوص سيّدالشّهدا (عليه‏ السّلام) كه يونس ‏بن ظبيان از امام صادق (عليه‏ السّلام) نقل مى ‏كند، آمده است: «... وَ بِكُمْ فَتَحَ اللَّهُ، وَ بِكُمْ يَخْتِمُ اللَّهُ، وَ بِكُمْ يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ، وَ بِكُمْ يَفُكُّ الذُّلَّ مِنْ رِقابِنا، وَ بِكُمْ يُدْرِكُ اللَّهُ تِرَةَ كُلِّ مُوْمِنٍ يُطْلَبُ، وَ بِكُمْ تُنْبِتُ الْأَرْضُ أَشْجارَها، وَ بِكُمْ تُخْرِجُ الْأَرْضُ [الْأَشْجارَ] أَثْمارَها، وَ بِكُمْ يَكْشِفُ اللَّهُ الْكَرْبَ، وَ بِكُمْ يُنَزِّلُ اللَّهُ الْغَيْثَ، وَ بِكُمْ‏تُسَبِّحُ اللَّهَ الْأَرْضُ الَّتِى تَحْمِلُ أَبْدانَكُمْ، وَ تَسْتَقِلُّ جِبالُها عَلى مَراسيها؛ إِرادَةُ الرَّبِ‏ فِى مَقاديرِ أُمُورِهِ تَهْبِطُ إِلَيْكُمْ وَ تَصْدُرُ مِنْ بُيُوتِكُمْ...» «... به [وسيله‏ ى‏] شما مى‏ گشايد و به [وسيله‏ ى‏] شما پايان مى ‏دهد، و خداوند به [واسطه ‏ى‏] شما محو مى ‏كند، و به [وسيله ‏ى‏] شما ثابت مى ‏گرداند، و به [وسيله‏ ى‏] شما پايان مى ‏دهد، و خداوند به [واسطه ‏ى‏] شما محو مى‏ كند، و به [وسيله ‏ى‏] شما ثابت مى‏ گرداند، و به [وسيله‏ ى‏] شما ذلّت را از گردن ما برمى‏ دارد، و به [وسيله ‏ى‏] شما خداوند انتقام خون هر مؤمنى را كه بخواهد مى ‏گيرد، و به [وسيله‏ ى‏] شما زمين درخت‏هاى خود را مى ‏روياند و به شما ميوه‏ هايش را [و يا درختان ميوه ‏هايشان را] بيرون مى ‏آورد و به [وسيله ‏ى‏] شما خداوند باران و روزى‏ اش را فرو مى ‏فرستد، و به [وسيله ‏ى‏] شما ناراحتى را برطرف مى‏ كند، و به [وسيله ‏ى‏] شما زمينى كه بدن‏هاى شما را حمل مى ‏كند، خدا را تسبيح مى ‏كند، و كوه‏ها با آن سربلندى، سر پاى خود ايستاده، اراده‏ ى پروردگار در تقديرهاى امورش به سوى شما نازل مى‏ شود و از خانه ‏هاى شما بيرون آمده و صادر مى‏ شود... ». (كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي (ط - الإسلامية)، 8جلد، دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق، ج4، ص557). 3. چنانکه چنین امری در رویه مشرکین و غالیان وجود داشته که آنان وسائط را در عرض خدا و به صورت مستقل صاحب اثر می دانستند. ر.ک: الشعرا/97؛ یس/74؛مریم/81و ...