جمع بندی فرق توبه با استغفار

باسمه تعالی
با عرض سلام و خسته نباشید
الف: کلمه ساعة در زبان عربی هم به معنای لحظه است و هم به معنای همین ساعت اصطلاحی از مجموع 24 ساعت شبانه روز. (یک ساعت، دو ساعت و...) «السَّاعَةُ فى الأصل تطلق بمعنيين: أحدهما أن تكون عبارة عن جزء من أربعة و عشرين جزءا هى مجموع اليوم و الليلة و الثانى أن تكون عبارة عن جزء قليل من النّهار أو الليل. يقال جلست عندك‏ سَاعَةً من النهار» (1)

لذا با توجه به این که عدد هفت در کنار ساعة ذکر شده، به همین قرینه به همان هفت ساعت معنا می شود.
ب: با توجه به این نوع روایات و امثال آن، روشن است که چنین تقسیم بندی هم در باب زمان، وجود داشته است.
پی نوشت:
1. ابن اثير جزري، مبارك بن محمد، النهاية في غريب الحديث و الأثر،ج2،ص422، موسسه مطبوعاتي اسماعيليان‏، قم‏،1367 ش‏

پرسش:
آیا این مطلب صحت دارد: «کسی که گناه کبیره یا صغیره کند خدا 7ساعت مهلت می دهد تا استغفار کند. اگر استغفار کند خدا گناهش را ثبت نمی کند و عذاب نمی شود.»
برای استغار کردن کردن باید گفت استغفرا... و تمام ؟ همین جمله؟
ایا استغفار کردن همان توبه کردن می شود؟یا استغفار کردن موجب توبه می شود؟

پاسخ:
الف: یکی از لطف های بزرگ خداوند که از مصادیق سبقت رحمت حق تعالی بر غضبش می باشد، هفت ساعت مهلتی است که به شخص خطاکار داده می شود، تا توبه نماید.
در این زمینه می توان به روایات ذیل اشاره کرد:
1- عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً أُجِّلَ فِيهَا سَبْعَ‏ سَاعَاتٍ‏ مِنَ النَّهَارِ فَإِنْ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَمْ تُكْتَبْ عَلَيْهِ.(1) امام صادق (علیه السلام) فرموند: هر کس گناهى کند هفت ساعت از روز درباره آنها به او مهلت دهند پس اگر سه بار گفت:«استغفر اللّه الذى لا اله الا هو الحى القیوم» آن گناه بر او نوشته نشود.»

2- عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: الْعَبْدُ الْمُؤْمِنُ‏ إِذَا أَذْنَبَ‏ ذَنْباً أَجَّلَهُ اللَّهُ سَبْعَ سَاعَاتٍ فَإِنِ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ لَمْ يُكْتَبْ عَلَيْهِ شَيْ‏ءٌ وَ إِنْ مَضَتِ السَّاعَاتُ وَ لَمْ يَسْتَغْفِرْ كُتِبَتْ عَلَيْهِ سَيِّئَةٌ ..‏.(2) امام صادق (علیه السلام) فرموند: بنده مؤمن چون گناه کند خداوند او را هفت ساعت مـهـلت دهـد، پـس اگـر از خـدا آمـرزش خـواست چیزى بر او نوشته نشود و اگر این ساعت ها گـذشـت و آمـرزش نـخـواسـت گـنـاه نـوشـتـه شـود...»
ب:توبه حقيقي وابسته به تحقّق چهار شرط است که امیرالمومنین (علیه السلام) در بیانی به آنها اشاره می فرمایند:
«التَّوْبَةُ نَدَمٌ‏ بِالْقَلْبِ‏ وَ اسْتِغْفَارٌ بِاللِّسَانِ وَ تَرْكٌ بِالْجَوَارِحِ وَ إِضْمَارُ أَنْ لَايَعُود (3) پشیمانی دل، استغفار به زبان، عمل به وسيله اعضا و تصميم به ترك تكرار.»
مهم‌ترين قدم در توبه كه واجب است براي انسان حاصل شود، به وجود آمدن حالت پشيماني در وجود اوست. اساس منزل توبه، رسيدن به چنين حالتي است. حالتی که انسان در مقابل خداوند، پشيمان و خجالت‌زده باشد و در مقابل ذات باري‌تعالي احساس شرمندگي کند.
در قدم دوم، باید این پشیمانی در دل را با بیان "استغفرالله ربی و اتوب الیه" به زبان جاری نماید. تضرّع و زاري به درگاه خداوند تبارک ‌و تعالي و بيان عذرخواهي از "ذات باري‌تعالي" در تحقّق توبه، حائز اهميّت است و در تعاليم ديني مورد تأکيد واقع شده است.
بنابراین استغفار از شرایط توبه می باشد و در کنار سائر شرایط، موجب توبه واقعی می گردد.
موفق باشید.

پی نوشت:
1.كلينى، محمد بن يعقوب‏، الكافي(ط- الإسلامية)،ج2،ص437، دار الكتب الإسلامية، تهران‏،1407 ق‏.
2.همان.
3.نورى، حسين بن محمد تقى‏، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل‏، ج12،ص137، مؤسسة آل البيت (عليهم السلام‏)،قم‏، 1408 ق‏