جمع بندی صحت احادیث درباره علایم ظهور
تبهای اولیه
با سلام و عرض ادب
چه مقدار از احادیثی که در مورد علایم علایم ظهور هست درست است
مثلا یکی میگه دشمن امام زمان یه آدم یک چشمه ، یا یکی میگه سه بعد از مرگ پادشاه عربستان ظهور میشه .
یا فرو ریختن دیوار مسجدکوفه و دیوار کعبه امام ظهور می کنه و ... .
با سلام و عرض ادبچه مقدار از احادیثی که در مورد علایم علایم ظهور هست درست است
مثلا یکی میگه دشمن امام زمان یه آدم یک چشمه ، یا یکی میگه سه بعد از مرگ پادشاه عربستان ظهور میشه .
یا فرو ریختن دیوار مسجدکوفه و دیوار کعبه امام ظهور می کنه و ... .
با صلوات بر محمد وآل محمد
سلام علیکم و رحمة الله
پرسشگر گرامی در مورد علائم ظهور باید عرض شود که با توجه به روايات رسيده ميتوان آن ها را به علائم حتمي و علائم غير حتمي تقسيم نمود. علائم غير حتمي يا موقوف نشانههايي است كه رخ دادن آنها قطعي نيست و ممكن است به دليل عدم تحقق شرايط و يا ايجاد مانع به وقوع نپيوندند. و اما علائم حتمي آنهاست كه رخ دادن آنها حتمي و قطعي است.
در منابع روايي، بسياري از رخدادهاي طبيعي و غير طبيعي و دگرگونيهاي سياسي و اجتماعي به عنوان علائم ظهور، ذكر شده است. بديهي است كه روايات مربوط به اين مسئله، مانند ساير مسائل ديگر، از جهت درستي و اعتبار، يكسان نيستند. در ميان اين روايات، برخي از جهت سند غير قابل اعتمادند و برخي هم از جهت مضمون و مطالبي كه در آن مطرح شده، جاي بحث و تامل دارند. بنابراين، نميتوان به صرف ديدن يك روايت و بدون بررسي كارشناسانه از جهت سند و دلالت، به آن اعتماد كرد. در ميان نشانهها، برخي به عنوان «علايم حتمي ظهور» ذكر شده است.
علائم معروف حتمي، پنج مورد است:
1. خروج سفياني؛ پيش از قيام حضرت مهدي(ع) مردي از نسل ابوسفيان، در منطقه شام، خروج ميكند و با تصرف بخشهايي از سرزمين اسلام، براي يافتن و كشتن شيعيان جايزه تعيين ميكند. (بحار الانوار، ج52، ص182).
2. خسف در بيداء؛ خسف، يعني فرورفتن، و بيداء نام سرزميني بين مدينه و مكه است. سفياني كه در آستانه ظهور حضرت مهدي(ع) خروج ميكند، هنگامي كه از ظهور ايشان با خبر ميگردد سپاهي عظيم به مدينه و مكه ميفرستد و چون به سرزمين بيداء ميرسند، خداوند آنان را در كام زمين فرو ميبرد و هلاك ميشوند.
3. خروج يماني؛ سرداري از يمن قيام ميكند و مردم را به حق و عدل دعوت ميكند. خروج يماني، اجمالاٌ از نشانههاي ظهور است، هر چند جزئيات و چگونگي قيام وي، روشن نيست.
4. قتل نفس زكيه؛ نفس زكيه، يعني انسان پاك و بي گناه. در آستانه ظهور حضرت مهدي، جواني بي گناه، مظلومانه در مسجد الحرام به قتل ميرسد.
5. صيحه آسماني؛ منظور از آن، صدايي است كه در آستانه ظهور حضرت مهدي، از آسمان به گوش ميرسد و همه مردم آن را ميشنوند. محتواي اين پيام آسماني، دعوت به حق و حضرت مهدي است. امام باقر(ع) ميفرمايد:«ندا كنندهاي از آسمان، نام قائم ما را ندا ميكند. پس هر كه در شرق و غرب است، آن را ميشنود.(الغيبة، نعماني، ص252).
البته در برخي از روايات، به علائم ديگري نيز اشاره شده است، مانند خورشيد گرفتگي در نيمه ماه رمضان و ماه گرفتگي در آخر آن. (الغيبة، طوسي، ص444) و يا طلوع خورشيد از مغرب(الغيبة، طوسي، ص435).
در ضمن می توانید این مقاله را نیز مطالعه بفرمایید:«علائم ظهور امام زمان(عج) - موسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر (عج)»
علائم ظهور باید عرض شود که با توجه به روايات رسيده ميتوان آن ها را به علائم حتمي و علائم غير حتمي تقسيم نمود
خیلی ممنون تا حدی قانع شدم اما می تونید بگید که این رویات از چه کسی هست از پیامبر ، امامان یا کسه دیگه ای
سلام. اگه خواستیداین ویدیو رو دانلود کنین.در مورد علایم ظهوره. موفق باشید.:Cheshmak::Hedye:
http://s4.picofile.com/file/8163732476/db7ba4fe3e6e08b543a248dbb71535841971275_30929.mp4.html
خیلی ممنون تا حدی قانع شدم اما می تونید بگید که این رویات از چه کسی هست از پیامبر ، امامان یا کسه دیگه ای
با صلوات بر محمد و آل محمد
وعرض سلام وادب
در کتاب « الكافي ج8 ص : 307» ـمده است:
483« مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ خَمْسُ عَلَامَاتٍ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ- الصَّيْحَةُ وَ السُّفْيَانِيُّ وَ الْخَسْفُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ الْيَمَانِيُّ ...
پنج نشانه پيش از قيام امام قائم عليه السّلام
[483] (2) عمر بن حنظله مى گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود: پيش از قيام حضرت قائم عليه السّلام، پنج نشانه بيايد: صيحه آسمانى، خروج سفيانى، خورشيد گرفتگى، كشته شدن نفس زكيه و خروج يمانى. من عرض كردم....»
با صلوات بر محمد و آل محمد
وعرض سلام وادب
در کتاب « الكافي ج8 ص : 307» ـمده است:
483« مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَزَّازِ عَنْ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ خَمْسُ عَلَامَاتٍ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ- الصَّيْحَةُ وَ السُّفْيَانِيُّ وَ الْخَسْفُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ الْيَمَانِيُّ ...
پنج نشانه پيش از قيام امام قائم عليه السّلام
[483] (2) عمر بن حنظله مى گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه مى فرمود: پيش از قيام حضرت قائم عليه السّلام، پنج نشانه بيايد: صيحه آسمانى، خروج سفيانى، خورشيد گرفتگى، كشته شدن نفس زكيه و خروج يمانى. من عرض كردم....»
سلام
این دجال که می گن چیه
اصلا درسته ؟
باتشکر
سلام
این دجال که می گن چیه
اصلا درسته ؟
باتشکر
با صلوات بر محمد وآل محمد
وعرض سلام وادب
یکی از نشانه ها و علایم ظهور حضرت مهدی (عج) [1] خروج شخصی به نام «دجال» است. از نظر لغت شناسان ، به هر دروغ گو و حقه بازی «دجال» گفته می شود.
توصیفات بسیار عجیبی درباره اش گفته شده که چون عمدتاً در منابع اهل تسنن یافت می شود، و فاقد سند قابل اعتماد است نمی توان به آنها اعتماد کرد.
نقش گمراه کنندگی او آن چنان است که لزوم احتراز از هر عامل گمراهی و افسون را به ما هشدار می دهد.
آیا او انسان است؟ تکنولوژری است؟ ابلیس است؟ یا... . این مسئله باعث شده که احتمالات مختلفی درباره اش داده شود. توصیه ما آن است که از هر عامل فریب و دروغ بپرهیزیم و یاری گر آن نیز نباشیم تا مبادا ناخود آگاه یار دجال یا فریب خورده ی او گردیم!
و در روایات (که اکثراً در منابع اهل تسنن یافت می شوند) صفات گوناگون و عجیبی در توصیف او یاد شده . از جمله:
ادعای ربوبیت می کند[2].
عمر طولانی دارد[3].
همراه او آب و آتش است[4].
کور را بینا کرده و مرض برص را بر طرف می کند[5].
امیر مؤمنان علی بن ابیطالب (ع) در حال سخنرانی بودند که سه مرتبه فرمودند: «پیش از آن که مرا از دست داده و نیابید، هر چه می خواهید بپرسید»! شخصی از نیکان به نام «صعصعة بن صوحان» از جا برخاست و عرض کرد:
«یا امیر المؤمنین! دجال کیست؟»
حضرت پاسخ فرمودند:
«آگاه باشید که ]نام[ دجال «صائد بن الصائد» است. بدبخت کسی است که او را تصدیق کرده و بپذیرد و خوشبخت کسی است که او را تکذیب کند. او از منطقه ای ظهور می کند که آن را «اصبهان» گویند. از محله ای که به محله ی یهودیان معروف است. چشم راست او به هم چسبیده و هیچ حدقه ای ندارد (ممسوح است).
چشم دیگر او در پیشانی اش است و آنچنان روشن است که مثل ستاره ی صبح می درخشد. در چشم او گوشتی است که گویا به خون مخلوط است و بر پیشانی اش – مابین دو چشم – نوشته است: کافر که هر کاتب و بی سوادی می تواند آن را بخواند. دریاها را در می نوردد و خورشید با او سیر می کند. در مقابلش کوهی از دود و در پشت سرش کوه سفیدی است که مردم می پندارند که غذاست. او در زمان قحطی سختی خروج می کند. در زیر پایش الاغی سبز یا تیره رنگ است. هر گام الاغ او یک میل راه را طی می کند. سریع در زمین به سیر و گردش می پردازد. از چشمه و آبی که بگذرد تا روز قیامت خشک می شود. با صدای بلند – که همه اهل مشرق و مغرب می شنوند – فریاد می زند:
«به سوی من بیایید ای اولیا و دوستان من! من ] خدایی هستم که[ خلق کرد و صورت ها را آفرید و تقدیرات را مقدر کرد! و راهنمای شماست!
«أنا ربکم الاعلی»
دروغ می گوید! او دشمن خداست.... و در نهایت به دست آن که عیسی پشت سرش نماز می خواند (حضرت مهدی) کشته می شود».[6]
در این که حقیقتاً دجال کیست؟ نمی توان – فعلاً – به جمع بندی نهایی برسیم. اما به طور خلاصه ، احتمالاتی در این باره وجود دارد:
الف) دجال، شخصیتی حقیقی است که کارهای خارق العاده ای را در قالب سحر انجام می دهد، او در آخر الزمان خروج میکند. و سرکرده ﻯ یک فتنه ی عظیم برای بشریت است و همان طور که از معنای لغوی کلمه ی دجال معلوم است او شخص ساحر و خدعهگری می باشد و دارای امکانات مادی فراوانی است. بعضی روایات او را مسیح گمراهی نامیده که در مقابل مسیح هدایت؛ یعنی حضرت عیسی (ع) است.
او در زمان ظهور امام زمان (عج) شروع به فعالیت بر علیه حضرت کرده و باصطلاح رأیه خویش را بر میافرازد. او از کسانی است که عمر طولانی دارد و هم اکنون نیز موجود بوده و تا زمان خروجش زنده خواهد ماند. او سراسر جهان بجز مکه و مدینه را فتح خواهد کرد[7].
ب) دجال، همان ابلیس است.
ج) دجال، همان سفیانی است.
د) دجال، جنبه ی سمبلیک و رمزی دارد.
«دجال ، نمادی است از اوج تمدن و تکنیک غرب که با اسلام و مبانی آن ستیز دارد. تمدنی که در صدد به سلطه کشیدن هر انسانی است... ما به طور وضوح مشاهده می کنیم که چگونه تمدن و تکنیک غرب مادی گرا در این عصر بر تمامی جوامع ، حتی مسلمانان تسلط پیدا کرده است...»[8].
پی نوشت:
[1] البته این نشانه در کتب اهل سنت از علائم برپایی قیامت شناخته شده است (سنن ترمذی، ج4، ص 507 ـ 519؛ سنن ابی داوود، ج4، ص 115؛ صحیح مسلم، ج 18، ص 46 و 81)، ولی در منابع روایی شیعه هم از علامات نزدیک شدن قیامت (بحارالأنوار، ج 6، ص 296، باب 1- أشراط الساعة و قصة یأجوج ) و هم از نشانههای ظهور شمرده شده است. و این اشکال ندارد که هم علامت ظهور و هم علامت معاد باشد. چون خود ظهور امام عصر (عج) هم از علائم آخرالزمان میباشد.
[2] سنن ابن ماجه، ج2، ص1360
[3] صحیح مسلم، ج8، ص205
[4] صحیح بخاری، ج8، ص103
[5] مسند احمد، ج5، ص13
[6] منتخب الاثر، لطف الله، صافی، ب3، ص 532، ح 8در بعضی از روایات آمده است که او سرانجام توسط عیسی مسیح (ع) به قتل خواهد رسید (بحارالأنوار، ج 14، ص 348 ، باب 24، ما حدث بعد رفعه و زمان ...) و یا اینکه آمده است که او سرانجام به دست عیسی مسیح (ع) در کنار دروازه ”لد“ در منطقه ی شام به هلاکت میرسد. براﻯ آگاهی بیشتر رجوع شود به: بحارالأنوار، ج 52 ، ص 193و 209؛ کمال الدین، 525 و 526؛ کشف الغمة؛ ج3، ص 281؛ المسائل العشر، چاپ شده در مصنفات شیخ طوسی، ج3، ص 122؛ ارشاد، ج2، ص 371؛ کنز العمال، ج 14، ص 198ـ200.
البته، این دو تعبیر از این جهت با هم منافات ندارند که حضرت عیسی (ع) در رکاب حضرت مهدی (عج) می باشد و می توان کار سرباز را به فرمانده هم استناد داد.
[7] الفقیه، ج2، ص564، باب تحریم المدینة و فضلها ..... ؛ التهذیب، ج6، ص12، باب 5، تحریم المدینة و فضلها .
[8] تاریخ ما بعد الظهور، سید محمد صادق، صدر، ص 141 و 142. به نقل و استفاده از: موعود شناسی، علی اصغر رضوانی، نشر مسجد جمکران، ص 533.
براﻯ مطالعه ی بیشتر رجوع شود به:
دجال دروغ گوی فریبنده، فصلنامه ی موعود، شماره ی، 4.
سلام
با تشکر از کارشناس تاپک
میخوام بگم کارهای دیگه : شرکت کنید و سوالی که در مورد ظهور دارید بپرسید.
پست جمع بندی موضوع
پرسش1:
با سلام و عرض ادب
چه مقدار از احادیثی که در مورد علایم علایم ظهور هست درست است، مثلا یکی میگه دشمن امام زمان یه آدم یک چشمه ، یا یکی میگه سه بعد از مرگ پادشاه عربستان ظهور میشه . یا فرو ریختن دیوار مسجدکوفه و دیوار کعبه امام ظهور می کنه و ...
پاسخ:
سلام علیکم و رحمة الله
پرسشگر گرامی در مورد علائم ظهور باید عرض شود که با توجه به روايات رسيده ميتوان آن ها را به علائم حتمي و علائم غير حتمي تقسيم نمود. علائم غير حتمي يا موقوف نشانههايي است كه رخ دادن آنها قطعي نيست و ممكن است به دليل عدم تحقق شرايط و يا ايجاد مانع به وقوع نپيوندند. و اما علائم حتمي آنهاست كه رخ دادن آنها حتمي و قطعي است.
در منابع روايي، بسياري از رخدادهاي طبيعي و غير طبيعي و دگرگونيهاي سياسي و اجتماعي به عنوان علائم ظهور، ذكر شده است. بديهي است كه روايات مربوط به اين مسئله، مانند ساير مسائل ديگر، از جهت درستي و اعتبار، يكسان نيستند. در ميان اين روايات، برخي از جهت سند غير قابل اعتمادند و برخي هم از جهت مضمون و مطالبي كه در آن مطرح شده، جاي بحث و تامل دارند. بنابراين، نميتوان به صرف ديدن يك روايت و بدون بررسي كارشناسانه از جهت سند و دلالت، به آن اعتماد كرد. در ميان نشانهها، برخي به عنوان «علايم حتمي ظهور» ذكر شده است.
علائم معروف حتمي، پنج مورد است:
1. خروج سفياني؛ پيش از قيام حضرت مهدي(ع) مردي از نسل ابوسفيان، در منطقه شام، خروج ميكند و با تصرف بخشهايي از سرزمين اسلام، براي يافتن و كشتن شيعيان جايزه تعيين ميكند. (1)
2. خسف در بيداء؛ خسف، يعني فرورفتن، و بيداء نام سرزميني بين مدينه و مكه است. سفياني كه در آستانه ظهور حضرت مهدي(ع) خروج ميكند، هنگامي كه از ظهور ايشان با خبر ميگردد سپاهي عظيم به مدينه و مكه ميفرستد و چون به سرزمين بيداء ميرسند، خداوند آنان را در كام زمين فرو ميبرد و هلاك ميشوند.
3. خروج يماني؛ سرداري از يمن قيام ميكند و مردم را به حق و عدل دعوت ميكند. خروج يماني، اجمالاٌ از نشانههاي ظهور است، هر چند جزئيات و چگونگي قيام وي، روشن نيست.
4. قتل نفس زكيه؛ نفس زكيه، يعني انسان پاك و بي گناه. در آستانه ظهور حضرت مهدي، جواني بي گناه، مظلومانه در مسجد الحرام به قتل ميرسد.
5. صيحه آسماني؛ منظور از آن، صدايي است كه در آستانه ظهور حضرت مهدي، از آسمان به گوش ميرسد و همه مردم آن را ميشنوند. محتواي اين پيام آسماني، دعوت به حق و حضرت مهدي است. امام باقر(ع) ميفرمايد:«ندا كنندهاي از آسمان، نام قائم ما را ندا ميكند. پس هر كه در شرق و غرب است، آن را ميشنود.(2)
البته در برخي از روايات، به علائم ديگري نيز اشاره شده است، مانند خورشيد گرفتگي در نيمه ماه رمضان و ماه گرفتگي در آخر آن. (3) و يا طلوع خورشيد از مغرب(4)
پرسش2:
این دجال که می گن چیه، اصلا درسته ؟
پاسخ:
یکی از نشانه ها و علایم ظهور حضرت مهدی (عج) (5) خروج شخصی به نام «دجال» است. از نظر لغت شناسان ، به هر دروغ گو و حقه بازی «دجال» گفته می شود.
توصیفات بسیار عجیبی درباره اش گفته شده که چون عمدتاً در منابع اهل تسنن یافت می شود، و فاقد سند قابل اعتماد است نمی توان به آنها اعتماد کرد.
نقش گمراه کنندگی او آن چنان است که لزوم احتراز از هر عامل گمراهی و افسون را به ما هشدار می دهد.
آیا او انسان است؟ تکنولوژری است؟ ابلیس است؟ یا... . این مسئله باعث شده که احتمالات مختلفی درباره اش داده شود. توصیه ما آن است که از هر عامل فریب و دروغ بپرهیزیم و یاری گر آن نیز نباشیم تا مبادا ناخود آگاه یار دجال یا فریب خورده ی او گردیم!
و در روایات (که اکثراً در منابع اهل تسنن یافت می شوند) صفات گوناگون و عجیبی در توصیف او یاد شده . از جمله:
ادعای ربوبیت می کند(6)
عمر طولانی دارد(7)
همراه او آب و آتش است.(8)
کور را بینا کرده و مرض برص را بر طرف می کند.(9)
امیر مؤمنان علی بن ابیطالب (ع) در حال سخنرانی بودند که سه مرتبه فرمودند: «پیش از آن که مرا از دست داده و نیابید، هر چه می خواهید بپرسید»! شخصی از نیکان به نام «صعصعة بن صوحان» از جا برخاست و عرض کرد:«یا امیر المؤمنین! دجال کیست؟»
حضرت پاسخ فرمودند:
«آگاه باشید که [نام] دجال «صائد بن الصائد» است. بدبخت کسی است که او را تصدیق کرده و بپذیرد و خوشبخت کسی است که او را تکذیب کند. او از منطقه ای ظهور می کند که آن را «اصبهان» گویند. از محله ای که به محله ی یهودیان معروف است. چشم راست او به هم چسبیده و هیچ حدقه ای ندارد (ممسوح است).
چشم دیگر او در پیشانی اش است و آنچنان روشن است که مثل ستاره ی صبح می درخشد. در چشم او گوشتی است که گویا به خون مخلوط است و بر پیشانی اش – مابین دو چشم – نوشته است: کافر که هر کاتب و بی سوادی می تواند آن را بخواند. دریاها را در می نوردد و خورشید با او سیر می کند. در مقابلش کوهی از دود و در پشت سرش کوه سفیدی است که مردم می پندارند که غذاست. او در زمان قحطی سختی خروج می کند. در زیر پایش الاغی سبز یا تیره رنگ است. هر گام الاغ او یک میل راه را طی می کند. سریع در زمین به سیر و گردش می پردازد. از چشمه و آبی که بگذرد تا روز قیامت خشک می شود. با صدای بلند – که همه اهل مشرق و مغرب می شنوند – فریاد می زند:
«به سوی من بیایید ای اولیا و دوستان من! من ] خدایی هستم که[ خلق کرد و صورت ها را آفرید و تقدیرات را مقدر کرد! و راهنمای شماست!
«أنا ربکم الاعلی»
دروغ می گوید! او دشمن خداست.... و در نهایت به دست آن که عیسی پشت سرش نماز می خواند (حضرت مهدی) کشته می شود».(10)
در این که حقیقتاً دجال کیست؟ نمی توان – فعلاً – به جمع بندی نهایی برسیم. اما به طور خلاصه ، احتمالاتی در این باره وجود دارد:
الف) دجال، شخصیتی حقیقی است که کارهای خارق العاده ای را در قالب سحر انجام می دهد، او در آخر الزمان خروج میکند. و سرکرده ﻯ یک فتنه ی عظیم برای بشریت است و همان طور که از معنای لغوی کلمه ی دجال معلوم است او شخص ساحر و خدعهگری می باشد و دارای امکانات مادی فراوانی است. بعضی روایات او را مسیح گمراهی نامیده که در مقابل مسیح هدایت؛ یعنی حضرت عیسی (ع) است.
او در زمان ظهور امام زمان (عج) شروع به فعالیت بر علیه حضرت کرده و باصطلاح رأیه خویش را بر میافرازد. او از کسانی است که عمر طولانی دارد و هم اکنون نیز موجود بوده و تا زمان خروجش زنده خواهد ماند. او سراسر جهان بجز مکه و مدینه را فتح خواهد کرد.(11)
ب) دجال، همان ابلیس است.
ج) دجال، همان سفیانی است.
د) دجال، جنبه ی سمبلیک و رمزی دارد.
«دجال ، نمادی است از اوج تمدن و تکنیک غرب که با اسلام و مبانی آن ستیز دارد. تمدنی که در صدد به سلطه کشیدن هر انسانی است... ما به طور وضوح مشاهده می کنیم که چگونه تمدن و تکنیک غرب مادی گرا در این عصر بر تمامی جوامع ، حتی مسلمانان تسلط پیدا کرده است...»(12)
پی نوشت:
1) بحار الانوار، ج52، ص182.
2) الغيبة، نعماني، ص252.
3) الغيبة، طوسي، ص444.
4) الغيبة، طوسي، ص435.
5) البته این نشانه در کتب اهل سنت از علائم برپایی قیامت شناخته شده است (سنن ترمذی، ج4، ص 507 ـ 519؛ سنن ابی داوود، ج4، ص 115؛ صحیح مسلم، ج 18، ص 46 و 81)، ولی در منابع روایی شیعه هم از علامات نزدیک شدن قیامت (بحارالأنوار، ج 6، ص 296، باب 1- أشراط الساعة و قصة یأجوج ) و هم از نشانههای ظهور شمرده شده است. و این اشکال ندارد که هم علامت ظهور و هم علامت معاد باشد. چون خود ظهور امام عصر (عج) هم از علائم آخرالزمان میباشد.
6) سنن ابن ماجه، ج2، ص1360
7) صحیح مسلم، ج8، ص205
صحیح بخاری، ج8، ص103
9) مسند احمد، ج5، ص13
10) منتخب الاثر، لطف الله، صافی، ب3، ص 532، ح 8در بعضی از روایات آمده است که او سرانجام توسط عیسی مسیح (ع) به قتل خواهد رسید (بحارالأنوار، ج 14، ص 348 ، باب 24، ما حدث بعد رفعه و زمان ...) و یا اینکه آمده است که او سرانجام به دست عیسی مسیح (ع) در کنار دروازه ”لد“ در منطقه ی شام به هلاکت میرسد. براﻯ آگاهی بیشتر رجوع شود به: بحارالأنوار، ج 52 ، ص 193و 209؛ کمال الدین، 525 و 526؛ کشف الغمة؛ ج3، ص 281؛ المسائل العشر، چاپ شده در مصنفات شیخ طوسی، ج3، ص 122؛ ارشاد، ج2، ص 371؛ کنز العمال، ج 14، ص 198ـ200.
البته، این دو تعبیر از این جهت با هم منافات ندارند که حضرت عیسی (ع) در رکاب حضرت مهدی (عج) می باشد و می توان کار سرباز را به فرمانده هم استناد داد.
11) الفقیه، ج2، ص564، باب تحریم المدینة و فضلها ..... ؛ التهذیب، ج6، ص12، باب 5، تحریم المدینة و فضلها .
12) تاریخ ما بعد الظهور، سید محمد صادق، صدر، ص 141 و 142. به نقل و استفاده از: موعود شناسی، علی اصغر رضوانی، نشر مسجد جمکران، ص 533.
براﻯ مطالعه ی بیشتر رجوع شود به:
دجال دروغ گوی فریبنده، فصلنامه ی موعود، شماره ی، 4.