جمع بندی درخواست متن عربی و منبع اين حديث توحيدی

پرسش:
منبع و متن عربی این حدیث رل بفرمایید:
دو جا هست که ملائکه می خندند؛ اول جایی که مردم به دنبال عزیز کردن کسی باشند و خدا خلاف آن را بخواهد و دوم جایی که مردم به دنبال ذلیل کردن کسی باشند که خدا می خواهد او را عزیر کند.

پاسخ:
با جستجویی که صورت گرفت روایتی مشابه متن سوال یافت نشد و آنچه در مورد خندیدن ملائکه در روایات هست تنها این روایت می باشد که در ذیل عرض میکنیم:

سأل نبيّنا صلّى اللّه عليه و اله جبرئيل عليه السّلام: هل تضحك الملائكة و تبكي؟ قال: نعم، تضحك في ثلاث تعجّبا، و تبكي في ثلاث ترحّما؛ أمّا الأوّل فالرجل يلغو كلّ اليوم، ثمّ يصلّي العشاء و يأخذ بعدها في اللغو، فتضحك الملائكة و تقول: لم تشبع في طول يومك يا غافل، أفتشبع في هذه السّاعة؟! و الثّاني: الدهقان ياخذ المروة و يضرب الجدر المشترك مرائيا أنّه يعمر نصيبه و يزيل الحشيش و غرضه أن يزيد في كروته «4»، فتضحك منه الملائكة و تقول: إنّك ما شبعت من هذا الجريب أفتشبع من هذا؟! و الثّالث المرأة البارزة إذا ماتت فيسجّى قبرها حتّى يسوّى عليه اللّبن لئلّا يطّلع على حجمها، فتضحك‏ الملائكة و تقول: حين كانت مشتهاة فما سجّيتموها، و الآن صارت منفّرة فسجّيتموها؟!
و أمّا بكاؤهم في الثلاث، فالأوّل الغريب إذا خرج لطلب العلم فأدركه الموت، و الثّاني الشيخ و الشيخة إذا تمنّيا ولدا و رزقهم اللّه و فرحا و قالا: هو خادمنا في آخر عمرنا، و مشيّع جنازتنا، ثمّ أدركه الموت في حياتهما، فإنّ الملائكة تبكي قبل بكائهما على ولدهما، و الثّالث اليتيم إذا استيقظ من منامه و أخذ يبكي لتسرع إليه امّه و هو لا يذكر موتها، فلمّا سمعت الداية بكاءه صاحت عليه بصوت كريه: ما هذا البكاء؟! فلمّا سمع صوتها تذكّر لموت الوالدة فيسكت آيسا، فعند ذلك تبكي الملائكة.(1)

روزی رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از جبرئیل علیه السلام پرسید: آیا ملائکه هم خنده و گریه می کنند؟ جبرئیل گفت آری. ملائکه در سه جا از روی تعجب می خندند و در سه جا از روی ترحم گریه می کنند.اما آن مواضعی که خنده تعجب دارند عبارتند از:
1. کسی که تمام روز را به کار های لغو و امور دنیوی مشغول است و چون نماز عشا می خواند باز هم به ادامه همان کار ها می پردازد. در اینجا ملائکه می خندند و می گویند. در طول روز از این کار ها سیر نشدی که این یک ساعت از شب را هم به آن افزودی؟
2. کشاورزی که مرز بین زمین خود و زمین دیگری را بهم می زند و به حق دیگران تجاوز می کند و یا از سهمیه آب دیگران بر می دارد تا حاصل بیشتری به دست آورد. در اینجا ملائکه می خندند و می گویند تو که به سهم خود قانع نبودی و از محصول آن سیر نشدی آیا از این اندکی که از حق دیگران بر میداری سیر می شوی؟
3. زن بد حجابی می میرد. چون او را در قبر می گذارند و روی آن را از خشت و خاک می پوشانند ملائکه می خندند و می گویند: تا او زنده بود و خواهان داشت او را نپوشانیدند حالا که مرده و همه از او نفرت دارند او را می پوشانند!

و اما آنجا که ملائکه از روی ترحم می گریند عبارت است از:
1. کسی که غریبانه از خانه اش برای تحصیل علم خارج شود و مرگ او فرا رسد.
2. زن و مرد پیری که آرزوی فرزند دارند و خداوند به آنها فرزندی عطا کند و آنها به او دل بندند و او را عصای پیری خود بدانند اما مبتلا به داغ ان فرزند گزدند. در این جا ملائکه بیش از پدر و مادر او می گریند.
3. یتیمی که پدر و مادر خود را از دست داده چون از خواب بیدار شود بدون توجه به این که پدر و مادر ندارد گریه سر دهد و دایه او فریاد زند این گریه برای چیست؟ چرا گریه می کنی؟ و یتیم که صدای او را می شنود مردن مادر خود را به خاطر می آورد و به ناچار ساکت می شود. این جا نیز ملائکه می گریند.

پی نوشت ها:
1.على مشكينى، تحرير المواعظ العددية،الهادی،قم ،1424، چاپ هشتم،ص: 243.