جايگاه اهل كتاب نزد خداوند
تبهای اولیه
آیاتی که در قرآن ، نام اهل کتاب در آن برده شده است ، عبارتست از :
*** " ان الذين امنوا و الذين هادوا و النصارى و الصابئين من امن بالله و اليوم الاخر و عمل صالحا فلهم اجرهم عند ربهم و لا خوف عليهم و لا هم يحزنون " 1
" کسانى که ( به پيامبر اسلام ) ايمان آوردهاند ، و کسانى که به آئين يهود گرويدند و نصارى و صابئان [= پيروان يحيى] هر گاه به خدا و روز رستاخيز ايمان آورند ، و عمل صالح انجام دهند ، پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است ؛ و هيچگونه ترس و اندوهى براى آنها نيست ."
*** " ان الذين امنوا و الذين هادوا و الصابئون و النصارى من امن بالله و اليوم الاخر و عمل صالحا فلا خوف عليهم و لا هم يحزنون "2
" آنها که ايمان آوردهاند و يهود و صابئان و مسيحيان ، هرگاه به خداوند يگانه و روز جزا ، ايمان بياورند و عمل صالح انجام دهند ، نه ترسى بر آنهاست ، و نه غمگين خواهند شد. "
*** " ان الذين امنوا و الذين هادوا و الصابئين و النصارى و المجوس و الذين اشرکوا ان الله يفصل بينهم يوم القيامة ان الله على کل شيء شهيد " 3
" مسلّماً کسانى که ايمان آوردهاند، و يهود و صابئان و نصارى و مجوس و مشرکان ، خداوند ، در ميان آنان روز قيامت داورى مىکند ؛ ( و حق را از باطل جدا مىسازد ) ؛ خداوند بر هر چيز گواه (و از همه چيز آگاه) است . "
در این آیات از اهل کتاب به : یهود ، نصاری ، مجوس و صابئین اشاره شده است .
مجوسيان : معتقد به كتاب آسماني و پيامبري زرتشت هستند ، و
صابئان : مدعي اند كه كتابي آسماني دارند و معتقد به خدا ، ملائكه ، بهشت ، جهنم و برخي از انبيا هستند . 4
تذكر : اديان شرقي چگونه اند ؟
ادیان شرق آسیا احتمال می رود که از ادیان الهی و صاحب کتاب بوده اند که بعدها به انحراف کشانده شده اند ولی
نمی توان با این احتمال چیزی را اثبات کرد اگر چه نفی آن هم معلوم نیست ، روایات ظاهراً به این مسأله اشاره ای
نداشته اند . 5
زير نويسها :
1- سوره بقره - آیه 62
2- سوره مائده - آیه 69
3- سوره حج - آیه 17
4- كتاب : اسلام دين فطرت - ص 65 - آیه اله منتظری
5- رسائل فقهی ، ص: 34 - للعلامة الجعفری
تحقیق : محمد صالحی 13 / 6 /89http://mahsan.parsiblog.com
جايگاه اهل كتاب نزد خداوند :
همانطور كه از آيات اول و دوم استنباط مي شود اصول اساسي دين ، كه مي تواند هر انساني را در پيشگاه خداوند ، مورد تاييد و ماجور واقع كند ، 3 ( سه ) اصل زير است : ( دو اصل نظري و يك اصل عملي )
1- ايمان بخدا 2- ايمان به قيامت 3- كردار شايسته ( عمل صالح )
خطاب صريح و روشن خداوند در آيات فوق اهل كتاب يعني : مسلمانان ، يهوديان ، مسيحيان ، صائبين و مجوس مي باشد كه ضمن اينكه قول اجر و پاداش براي آنها داده است ، بلكه آنها را از هرگونه حزن و هراسي نيز در امان دانسته است .
3. اعتبار احكام كتاب هاي اهل كتاب :
با نگاهي اجمالي به آيات 43 تا 48 سوره مائده خداوند بصراحت موارد زير را به پيامبر و مسلمانان و اهل كتاب گوشزد مي كند :
1- قرآن كتاب هاي قبل از خود را تصديق و تاييد مي كند.
2- وقتي كه يهود و نصاري كتاب هاي خود ، تورات و انجيل را در اختيار دارند چرا در رابطه با موضوعات و مسائل از تو ( اي پيامبر ) حكم مي خواهند ؟
3- حكم مسائلي كه مي پرسند ، در كتاب هاي آنها وجود دارد و پيامبران و علماي آنها نيز بر اساس همان كتاب خود حكم مي كردند .
4- هر كس بر اساس احكام نازل شده خدا حكم نكند كافر است .
5- هر كدام از اهل كتاب داراي آئين و طريقه روشني بوده كه اين واحد نبودن امت ها به اراده خداوند بوده كه آنها را بيازمايد و مسير شناخت و شكوفايي بيشتر آنها را هموار كند .
· چگونه تو را به داورى مىطلبند و درخواست حكم مي كنند ؟! در حالى که تورات نزد ايشان است ؛ و در آن ، حکم خدا هست .( وانگهى ) پس از داورىخواستن از حکم تو ، (چرا) روى مى گردانند ؟! آنها مؤمن نيستند.( 43 )
· ما تورات را نازل کرديم در حالى که در آن ، هدايت و نور بود ؛ و پيامبران ، که در برابر فرمان خدا تسليم بودند، با آن براى يهود حکم مىکردند ؛ و (همچنين ) علما و دانشمندان به اين کتاب که به آنها سپرده شده و بر آن گواه بودند، داورى مىنمودند . بنابر اين ، (بخاطر داورى بر طبق آيات الهى ،) از مردم نهراسيد ! و از من بترسيد ! و آيات مرا به بهاى ناچيزى نفروشيد ! و آنها که به احکامى که خدا نازل کرده حکم نمىکنند ، کافرند . ( 44 )
· و بر آنها [= بنى اسرائيل] در آن [= تورات] ، مقرر داشتيم که جان در مقابل جان ، و چشم در مقابل چشم ، و بينى در برابر بينى ، و گوش در مقابل گوش ، و دندان در برابر دندان مىباشد ؛ و هر زخمى، قصاص دارد ؛ و اگر کسى آن را ببخشد ( و از قصاص ، صرفنظر کند ) ، کفاره ( گناهان ) او محسوب مىشود ؛ و هر کس به احکامى که خدا نازل کرده حکم نکند ، ستمگر است. ( 45 )
· و بدنبال آنها [= پيامبران پيشين] ، عيسى بن مريم را فرستاديم در حالى که کتاب تورات را که پيش از او فرستاده شده بود تصديق داشت ؛ و انجيل را به او داديم که در آن ، هدايت و نور بود ؛ و ( اين کتاب آسمانى نيز ) تورات را ، که قبل از آن بود ، تصديق مىکرد ؛ و هدايت و موعظهاى براى پرهيزگاران بود . ( 46 )
· اهل انجيل [= پيروان مسيح] نيز بايد به آنچه خداوند در آن نازل کرده حکم کنند ! و کسانى که بر طبق آنچه خدا نازل کرده حکم نمىکنند ، فاسقند . ( 47 )
· و اين کتاب [= قرآن] را به حق بر تو نازل کرديم ، در حالى که کتب پيشين را تصديق مىکند ، و حافظ و نگاهبان آنهاست ؛ پس بر طبق احکامى که خدا نازل کرده ، در ميان آنها حکم کن ! از هوى و هوسهاى آنان پيروى نکن ! و از احکام الهى ، روى مگردان ! ما براى هر کدام از شما ، آيين و شریعت و طريقه روشنى قرار داديم ؛ و اگر خدا مىخواست ، همه شما را امت واحدى قرار مىداد ؛ ولى خدا مىخواهد شما را در آنچه به شما بخشيده بيازمايد ؛ ( و استعدادهاى مختلف شما را پرورش دهد ) . پس در نيکيها بر يکديگر سبقت جوييد ! بازگشت همه شما، به سوى خداست ؛ سپس از آنچه در آن اختلاف مىکرديد ؛ به شما خبر خواهد داد . ( 48 )
بنابراين بر اساس آيات فوق و توضيحات زير ، اگر پيروان هر كدام از اديان الهي بر اساس احكام الهي كتاب هاي خود عمل كنند مورد تاييد بوده و نه تنها عتاب نخواهند شد که به بهشت خداوندی نیز خواهند رفت : 6
1- از آنجا كه سوره مائده در بين 114 سوره نازل شده قرآن ، 113مين سوره اي است كه به پيامبر نازل شده پس متوجه مي شويم كه دستاوردهاي آيات فوق در اواخر دوره 23 ساله رسالت پيامبر به او ابلاغ شده و ناسخي براي آنها نيامده است .
2- در آيه 45 از بين آيات فوق ، يكسري احكام قصاص در كتاب تورات مطرح شده كه با احكام قصاص در قرآن همخواني داشته و به همين دليل ، خداوند امر به عمل كردن پيروان آن كتب ، از دستورات موجود كتب خود مي كند .
3- دست کاری و یا تحریف در یکسری از موارد کتب آسمانی قبلی ، ماهیت پیام خداوند در آن کتب را عوض نمی کند.
4- خمير مايه و اصول همه اديان يكي بوده و منظور خداوندي را از ارسال رسل كه همان محقق كردن سه اصل مورد اشاره در اول مقاله مي باشد را تامين مي كند . همان طور که خداوند در آیه زیر می فرماید :
" و ما ارسلنا من قبلک منرسول الا نوحی الیه انه لا اله الا انا فاعبدون . " 7
" ما پيش از تو هيچ پيامبرى را نفرستاديم مگر اينکه به او وحى کرديم که : « معبودى جز من نيست ؛ پس تنها مرا پرستش کنيد . » "
5- با توجه به موارد فوق ، دین به هیچ وجه قابل نسخ و جایگزینی نیست .
6- خداوند خود اراده کرده است که ؛ همه ی گروه های انسانی پیرو شرایع الهی ، باهم یگانه نباشند ؛و آئين ها ي مختلف و متعدد را راه هاي روشن تلاش براي رسيدن به معرفت و نهايتا حقيقت الهي مي داند . 8
6- آيات 9 سوره یونس و 66 و 68 سوره مائده نيز قابل تامل است :
" ان الذين امنوا و عملوا الصالحات يهديهم ربهم بايمانهم تجري من تحتهم الانهار في جنات النعيم – سوره یونس 9
" همانا کسانى که ايمان آوردند و کارهاى شايسته انجام دادند، پروردگارشان آنها را در پرتو ايمانشان هدايت مىکند؛ از زير (قصرهاى) آنها در باغهاى بهشت، نهرها جارى است. "
" و لو انّهم اقاموا التّوراة و الانجیل و ما انزل الیهم من ربّهم لاکلوا من فوقهم و من تحت ارجلهم منهم امّة مقتصدة و کثیر منهم ساء ما یعملون . ... - سوره مائده - 66
قل يا اهل الکتاب لستم على شيء حتى تقيموا التوراة و الانجيل و ما انزل اليکم من ربکم و ليزيدن کثيرا منهم ما انزل اليک من ربک طغيانا و کفرا فلا تاس على القوم الکافرين . - سوره مائده – 68 "
" و اگر آنان ( اهل كتاب ) به تورات و انجیل و آنچه از جانب پروردگارشان به سویشان نازل شده است ، عمل میکردند ، قطعاً از بالای سرشان [برکات آسمانی] و از زیر پاهایشان [برکات زمینی] برخوردار میشدند . از میان آنان گروهی میانهرو هستند ، و بسیاری از ایشان بد رفتار میکنند...
بگو : ای اهل کتاب ، تا [ هنگامی که ] به تورات و انجیل و آنچه که از پروردگارتان به سوی شما نازل شده است عمل نکردهاید بر هیچ [ آیین بر حقی ] نیستید . و قطعاً آنچه از جانب پروردگارت به سوی تو نازل شده ، بر طغیان و کفر بسیاری از آنان خواهد افزود . پس بر گروه کافران اندوه مخور . ( ترجمه فولادوند ) . "
7- سوره انبیاء آیه 25
8- مکمل مطلب آيه : " يا أيها الناس انا خلقناکم من ذکر و أنثي و جعلناکم شعبوا و قبائل لتعارفوا ان أکرمکم عندالله أتقکم ." سوره حجرات - 13
" اي مردم ما همگي شما را از يک زن و يک مرد آفريديم و به اقوام و قبيله ها تقسيم نموديم تا ( با ایجاد سوال و جواب های مختلف ، باعث درک و فهم عمیق تر و نتیجتا والایی معرفت يکديگر ) و شناسايی متقابل گردید ؛ بحقيقت گرامي ترين شما در پيشگاه خداوند پرهيزگارترين شما مي باشد. "