اخلاق و عرفان

باسمه تعالی
اما تعریف علم اخلاق:

علم اخلاق عبارت است از فنی که پیرامون ملکات انسانی بحث می کند، ملکاتی که مربوط به قوای نباتی و حیوانی و انسانی اوست، به این غرض بحث میکند که فضائل آنها را از رذائلش جدا سازد و معلوم کند کدام یک از ملکات نفسانی انسان خوب و فضیلت و مایه کمال اوست، وکدامیک بد و رذیله و مایه نقص اوست، تا آدمی بعد از شناسائی آنها خود را با فضائل بیاراید، واز رذائل دور کند و در نتیجه اعمال نیکی که مقتضای فضائل درونی است، انجام دهد تا دراجتماع انسانی ستایش عموم و ثنای جمیل جامعه را بخود جلب نموده، سعادت علمی و عملی خود را به کمال برساند
ادامه دارد......

باسمه تعالی
اما تفاوت عرفان و اخلاق

عرفان عملی و اخلاق شباهت هایی باهم دارند که هر دو درباره روابط ووظایف انسان در قبال خداوند ،جهان وانسان وبه بیان کلی درباره چه باید کردها بحث می کند ولی میان این دوعلم تمایزهایی نیز وجود دارد که عبارتند از:
1-عرفان عملی بیشتر بررابطه انسان با خدا توجه می کند هر چند از رابطه انسان با جهان وباخود نیز بحث می کند در حالیکه در تمام نظام های اخلاقی ضرورتی درباره بحث از رابطه انسان با خدا وجود ندارد گرچه در نظام های اخلاقی دینی بر این امر توجه جدی می شود
2-در عرفان عملی حالت سیر وحرکت وجود دارد وسالک باید مقامات ومنازل عرفانی را یکی پس از دیگری بگذراند تا به سر منزل نهایی برسد به تعبیری سیروسلوک عرفانی پویا است ولی اخلاق ساکن وایستا است ودر آن از سلسله فضایلی سخن می رود که انسان می تواند آنهارا درکنارهم به دست بیاورد یعنی اینکه مراحل ومقامات وسیر وحرکت در آنها مطرح نیست
3-مقامات و منازل عرفانی مترتب بر هم اند یعنی رابطه طولی باهم دارند به عبارتی میان آنها رابطه ویژه ایی همانند روابط میان اعداد برقرار است به گونه ایی که دستیابی به مقام بعدی وبالاتر تنها پس از طی مقام پش از آن امکان دارد اما فضیلت های اخلاقی اینگونه نیستند یعنی رابطه طولی باهمدیگر ندارند به طور کلی مراحل ومقامات وآغاز وانجام در آنها مطرح نیست
4-ارزشها وفضیلت های اخلاقی به معانی ومفاهیمی محدود است که غالبا آنها را می شناسند اما عناصر روحی ،عرفانی بسیار گسترده ترند در سیر وسلوک عرفانی سلسله ای از واردات ،احوال ،کشف وشهودها وجود دارد که به سالک آن راه منحصر است ودیگران از آن بی خبرند
بنابراین می توان گفت علم عرفان عملی در غایت (کمال نهایی وتوحید عرفانی)ودر موضوع (اعمال واحوال قلبی وباطنی به لحاظ بار یابی به کمال )ودرساختار(منازل ومقامات طولی )ونیز در نوع تحلیل وتبیین علم اخلاق تمایز دارد غایت علم اخلاق تحصیل فضیلت های اخلاقی وکمالات انسانی است وموضوع آن خصلت های اخلاقی در ارتباط با انسان است که ساختار طولی ندارد
ر.ک:مبانی وفلسفه عرفان نظری