جمع بندی آیا لذات بهشت فقط روحانی است؟

اما با قاعده «حسنات ابرار سیئات مقربین» همان ظواهر حلال هم مورد دارند و باید کنار گذاشته بشند...
غیر از این است؟

بله اما این مطلب موید بی تکلیفی نیست
مگر امامان که قلب کاملا سالم داشتند بدون تکلیف بودند؟؟؟

درثانی مطلب فقط گناه کردن نیست!!
در روایات و آیات آمده جای عمل دنیاست یعنی دنیاست که مزرعه آخرت هست و آخرت جای رشد عملی نیست
سوال من اینه چرا نمیشه در اخرت قضای نماز حاجت هارو بجا اورد؟

اینکه قرآن اباذر و سلمان یکی است اما ببین درک باطن قرآن چقدر میتواند متفاوت باشد!
اابته این به خودی خود دلیل نمیشود که پس معاد روحانی است
فقط تا همین قدر این مسئله رو تایید میکند که میتواند برداشت ها و درک بواطن دین متفاوت باظاهر آن باشد برای خواص تا جایی که موجب تکفیر از طرف عوام شود
اما روبنای تاویل آیات معاد جسمانی به روحانی همان برهان و تعاریف از عالم است که موجب میشود دنیا و اخرت را عقلانی تر و عمیق تر بفهمیم..مثل اینکه چرا در آخرت تکلیف و رشد عملی نیست؟

و البته این نوع تعریف اونجایی بیشتر جای خود را باز میکند که پشتوانه روایی هم برایشان پیدا شده
مثل حدیثی که میگوید اولین مخلوق خدا عقل است و مابقی مخلوقات معقول و مخلوق عقلند
بنده تاویل آیات معاد را تفسیر به رای نمیدانم و برایشان در لسان فلاسفه اسلامی هم استدلال قوی دیده ام و هم روایت ، فرقش با اونچه که عوام از قرآن میفهمند این است که عمیق تر است
و با آن میتوان خیلی از سوالات را پاسخ گفت

سلام
...
این دو حدیث هم در این باره بد نبودند :

عصران;768017 نوشت:

حدیث سوم:
سأل أبو بصير أبا عبد الله عليه السلام: الرجل نائم هنا والمرأة النائمة يريان أنهما بمكة أو بمصر من الامصار، أرواحهما خارج من أبدانهما ؟ قال: لا يا أبا بصير، فإن الروح إذا فارقت البدن لم تعد إليه غير أنها بمنزلة عين الشمس هي مركوزة في السماء في كبدها وشعاعها في الدنيا. ( جامع الاخبار ص 171)
ترجمه: ابوبصیر از امام صادق پرسید که مرد و زنی که خوابیده اند می بینند که در مکه یا یکی از ولایات هستند آیا روح آن دو از بدنشان خارج شده است؟
فرمود : نه ، اى ابو بصير! زيرا اگر روح از بدن جدا شود ديگر به آن باز نمى گردد ، ولی روح چون خورشيد وسط آسمان است كه پرتوی آن خورشید در دنیا می تابد.

حدیث چهارم:
عن سعد بن عبد الله، عن محمد بن الحسين وموسى بن عمر عن محمد بن سنان، عن المفضل عن أبي عبد الله عليه السلام قال: مثل روح المؤمن وبدنه كجوهرة في صندوق إذا أخرجت الجوهرة منه طرح الصندوق ولم يعبأ به. وقال: إن الارواح لا تمازج البدن ولا تواكله وإنما هي کالكلل للبدن محيطة به. ( مختصر البصائر ص4 __ بصائر الدرجات ص 483)
ترجمه: امام صادق فرمودند: مثل روح مومن و بدنش مانند گوهری قیمتی است که در صندوقی قرار دارد.پس هنگامی که گوهر قیمتی از آن خارج می شود صندوق به دور انداخته می شود و به آن توجهی نمی شود. و فرمود: ارواح نه با بدن ترکیب می شوند و نه متکی به بدن هستند بلکه فقط همانند هاله ای بدن را احاطه کرده اند.

باقی احادیث هم اگرچه صراحت زیادی در معاد روحانی ندارند اما هر کدام کار کرد مخصوص به خودشان را دارند مثلا حدیث اولی که آوردم:

عصران;768017 نوشت:

حدیث اول:
عن أحمد بن الحسن القطان، عن الحسن بن علي السكراني عن محمد بن زكريا الجوهرى، عن جعفر بن محمد بن عمارة، عن أبيه، عن الصادق عن آبائه عليهم السلام قال: قال أمير المؤمنين عليه السلام: إن للجسم ستة أحوال: الصحة، والمرض والموت، والحياة، والنوم، واليقظة. كذلك الروح، فحياتها علمها، وموتها جهلها ومرضها شكها، وصحتها يقينها، ونومها غفلتها، ويقظتها حفظها. ( التوحید صدوق ص300)
ترجمه: امام علی فرمودند: جسم شش حالت دارد.سلامتی و بیماری و مردن و زندگی و خواب و بیداری. و روح نیز این چنین است. حیات روح علمش است و مرگش جهلش اشت و سلامتی اش یقینش است و خوابش غفلتش است و بیداری اش حفظش است.

کارکردش این است که در آن حدیث گفته شده که روح غیر از جسم است و آن را می توانیم در برابر کسانی که روح را نوعی جسم می دانند قرار دهیم زیرا در یک حدیث در کتاب احتجاج که بدون سند هم هست از زبان امام صادق گفته شده که روح جسم رقیق است این حدیث و احادیث مشابهش در این مورد را مي توان برای شاهدی برای ابطال جسم بودن روح به کار گرفت.

البته آن حدیثی که گفته روح جسم رقیق است را از طریق دیگری نیز می توان معنایش را از کار انداخت و آن این است که بین آن حدیث و احادیث دیگری که مثل خودش اعتبار کمی دارند اما معنای مخالفش را دارند بالانس برقرار کنیم به این صورت:

قال الامام صادق :والروح: جسم رقيق، قد البس قالبا كثيفا ( احتجاج ج2 ص96)

ترجمه : امام صادق ( در روایتی طولانی در مناظره با یک زندیق) فرمودند: روح جسم رقیقی است که قالبی ضخیم بر آن پوشانده شده است.

این روایت بدون سند است و اعتبار پایینی دارد.

نتیجه : روح جسم رقیق است.

حالا ما با روایات بدون سند دیگر بالانس ایجاد می کنیم:

قال العالم عليه السلام: خلق الله عالمين متصلين، فعالم علوي وعالم سفلي، وركب العالمين جميعا " في ابن آدم ( الاختصاص ص 142)

ترجمه : امام كاظم عليه السلام فرمودند خداوند ، دو جهانِ به هم پيوسته آفريد : جهان بلند مرتبه ( عالم علوی) و جهان پایین مرتبه و این دو جهان را در آدمیزاد جاسازی کرد.

این حدیث هم بدون سند هست و کتاب اختصاص هم کتاب روایی چندان معتبری نیست اما چون ما فقط می خواهیم با این حدیث جواب یک روایت بدون سند دیگر را بدهیم بنابراین اینها هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند.

پس تا اینجا بر طبق این حدیث معلوم شد که انسان یک بعدش از جهان بلند مرتبه ( عالم علوی) است حالا ببینیم ویژگی ها و کیفیت این جهان بلند مرتبه چگونه است:

و سئل عليه السّلام عن العالم العلويّ فقال: صور عارية عن الموادّ عالية عن القوّة و الإستعداد تجلّى لها فأشرقت و طالعها فتلألأت و ألقى في هويّتها مثاله فأظهر عنها أفعاله و خلق الإنسان ذا نفس ناطقة إن زكّاها بالعلم و العمل فقد شابهت جواهر أوائل عللها و اذا اعتدل مزاجها و فارقت الأضداد فقد شارك بها السّبع الشّداد. ( مناقب ابن شهر آشوب ج1 ص327 __ غررالحکم ص423__ عیون الحکم و المواعظ ص 304)

ترجمه: از امام علی درباره جهان بلند مرتبه ( عالم علوی) پرسیدند. پس فرمودند: صورت هايى هستند عاری از مادّه ، و فراتر از قوّه و استعداد . خداوند بر آن صورت ها تجلّى كرد و آنها روشن شدند ، و به آنها نگريست و درخشان شدند ، و مثال خود را در ماهيت آنها افكند ، پس افعالش را از آنها پديدار ساخت ، و انسان را داراى نفس ناطقه اى آفريد كه اگر آن را با دانش و كردار ، پاك گرداند و بپروراند ، با گوهرهاى اوّليه علّت هايش همسان مى گردد ، و هر گاه مزاجش معتدل شود و اضداد ، جدا گردند ، با آن هفت آسمان محكم شريك مى شود.

این حدیث هم مانند قبلی بدون سند است اما همانطور که قبلا گفتم چون فقط با اینها در مقام رد یک روایت بدون سند دیگر هستیم فاقد سند بودن حدیث مشکلی ایجاد نمی کند.

نتیجه : روح مجرد است.

پس بالانس ایجاد شد : روح جسم رقیق است ____ روح مجرد است.

بنابراین کسی با استناد به آن حدیث نمی تواند به ما بگوید که روح جسم رقیق است.

مشابه نظریه‌ی معاد روحانی ظاهراً در زمان شیخ مفید هم طرفدارانی داشته است که ایشان پاسخ آن‌ها را اینطور داده است:

ایشان این نظر را برگرفته از نظر مسیحیان می‌داند، جناب ملاعلی، شما هم چند بار از مسیحیان نقل قول‌هایی کردید و گفتید شاید همان درست باشد، شاید شما بدون آنکه بخواهید از آن‌ها متأثر شده‌اید؟ مسیحیانی که انتظار دارند روحانیانشان تارک دنیا باشند طبیعی است که لذات حقیقی را منحصر در تسبیح و تقدیس بدانند و در نتیجه برایشان سنگین باشد که بهشت را هم حاوی نعمات مادی بدانند

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم جناب عصران و رحمة الله و برکاته،
با تشکر مجدد از این تلاش روایی که به خرج داده‌اید ...
در این دو حدیث تنها دو بخشی از آن‌ها که قرمز کرده‌ام را قابل ارتباط دادن به روحانی یا جسمانی و مادی بودن معاد یافتم، اگر موارد دیگری هم هست که از نظرم دور مانده است لطف می‌کنید اگر نشانم دهید

در این حدیث از لفظ «لم تعد إليه» استفاده شده است و اگر به جای «لم» از «لن» استفاده شده بود می‌شد نفی ابد را از آن برداشت نمود ولی الآن ممکن است در یک محدوده‌ی زمانی خاصی منظور باشد که روح به بدن باز نمی‌گردد

شاهد برای نکته‌ی بالا رجعت است که از اعتقادات مسلّم شیعه است

اگر بعد از «لم تعد إليه» از لفظ «غير أنها بمنزلة ...» استفاده نشده بود ترجمه‌ی شما صحیح بود، لیکن الآن به نظر می‌رسد که ترجمه صحیح نباشد، چون فرموده است باز نمی‌گردد مگر به آن صورت که اینطور باشد، یعنی باز نگردن روح به بدن تخصیص خورده است به شکل خاصی از باگشت روح به بدن ... احتمالاً چون عربی‌ام خوب نیست اینطور برداشت کرده‌ام، اگر نظرم را اصلاح بفرمایید لطف کرده‌اید ... اما اگر این اشکال به ترجمه‌ی شما وارد باشد در این صورت همینطور که در دنیا روح اینطور با بدن ارتباط دارد در قیامت هم می‌تواند همینطور باشد، یا طور دیگری باشد و خداوند به هر خلقتی دانا و تواناست ...

در مورد حدیث دوم که در نقل قول بالا عنوان حدیث چهارم را به خود گرفته است هم عین دو مورد اولی که در بالا بیان گرفت را می‌توان مطرح نمود، هم اینکه در آن از لفظ «لم» استفاده شده است و نه «لن»

و هم اینکه رجعت یک مثال نقض برای ابدی بودن چنان بی‌اعتنایی و دورافتادگی است ...

همانطور که در روایتی که اخیراً برایتان قرار دادم مشاهده فرمودید روح مراتب دارد،

ظاهراً استبعادی ندارد که روح بدن یا روح قوت یا روح شهوت یا همگی آنها جسم رقیق باشند

اگر روح جسم رقیق باشد، ولو اینکه برخی از مراتب روح اینطور باشند، در این صورت برای نفی جسمانیت معاد باید ابتدا شواهدی را بیابید که نشان دهد همراه بدن این روح‌ها هم معدوم می‌گردند

با این روایات می‌توانید نتیجه بگیرید که مراتبی از وجود باشند که مادی نباشند ولی همچنان جسمانی باشند ... چگونه تجرد از جسمانیت را از عبارت «صورت‌هایی عاری از ماده» نتیجه گرفتید؟ ...

در مورد مادی بودن هم اگر چند هفته یا چند ماه پیش این روایت را می‌آوردید در تمام نظراتم تجدید نظر می‌کردم

بخشی که در آن آمده است «صُوَرٌ عَارِيَةٌ عَنِ الْمَوَادِّ» به راستی دندان‌شکن است که مثل حقیری را تا حدود زیادی خلع سلاح می‌کند :ok: اگر هم بخواهم آخرین تلاشم را بکنم که این حدیث را طور دیگری معنا نمایم آن تلاش این خواهد بود که شاید منظور از موادّ در این حدیث دسته‌ای از مواد باشد که مخاطبان ایشان از شنیدن این لفظ آن برداشت را می‌کرده‌اند. مثل اینکه حقیر هم در پاسخ خودم در پست قبلی گفتم ماده (با آن برداشتی که ما امروز از آن داریم) و البته منظورم این نبود که ماده منحصر در برداشت امروزی ما از آن باشد، بلکه مواد دیگری داریم که ما فکر می‌کنیم غیرمادی هستند و فراطبیعی و غیره

با سلام
...
یکی از اختلافات مبنایی ما همین جاست
چیزی که به خاطرش افراد زیادی جهنمی میشوند نمی تواند ذاتا خوب باشد

این فرض هم صحیح نیست
آنان که به ظاهر چسبیده اند (در شیعه) هیچگاه تکفیر نشده اند
تکفیر همیشه دنبال کسانی بوده که خواستند از بواطن و اسرار قرآن بگویند

سلام عليكم و رحمه الله وبركاته
جناب سين حالتان چطور است. باز هم که در مقابل همدیگر قرار گرفتیم ولی گویا در اینجا جایمان با هم عوض شده است. رسم روزگار را می بینی یک زمان شما باطن آیات و روایات را پیش می کشید و ما بر مبنای ظاهرشان به شما جواب می دادیم ولی حالا این ما هستیم که این کار را می کنیم و شما برای دفاع از ظاهر آیات و روایات نظرات ما را نقد می کنید.
...
اما درباره ی آن حدیث
بله نقدتان را دیدم و به نظر می رسد خیلی هم جایمان با هم عوض نشده است. باز شما برداشت ذوقی خاص خودتان را از روایات دارید و باز هم ما باید سر ظاهر حدیث با شما بحث کنیم.

اختیار دارید تمایل دیگر چیست . بحث با شما مایه ی افتخار است. اتفاقا خیلی وقت بود که در این سایت با کسی بحث نکرده بودم.

اکنون به نقد نقد شما می پردازیم:
...
اولا که در این روایت گفته نشده که قیامت در زمین است این را خودتان به حدیث اضافه کردید.
دوما اگر زمین به غیر زمین تبدیل شده باشد دیگر زمینی نخواهد بود که قیامت روی آن باشد!
سوما اینکه در حدیث گفته شده بعد اخروی مربوط به آسمان است و نه زمین. باید بدانید که آخرت شامل قیامت و بعد از قیامت هم می شود.

در این حدیث صحبتی از ترکیب دوباره ی زمین و آسمان نشده است بلکه حتی نفی هم شده است. در کلام شما هم تناقض موجود است زیرا وقتی زمین و آسمان به غیر از خود تبدیل می شوند دیگر وقتی زمین و آسمانی در کار نیست و بدل به چیز دیگری شده اند ترکیب مجدد زمین و آسمان آیا اصلا معنایی می دهد؟
دقت داشته باشید که وقتی گفته شده که جسد از بعد دنیوی است یعنی تمام صفات و مذمت هایی که از دنیا شده از جمله فانی بودن و متاع قلیل بودن شامل آن هم می شود. بنابراین ما با استناد به این حدیث حداقل می توانیم قائل به روح بدون جسد در آخرت بشویم.
حالا بیاییم به قول شما آن روایاتی که درباره ی تبدیل زمین و آسمان دیده اید را هم در نظر بگیریم تا ببنیم ترکیب زمین و آسمان چه معنایی می دهد. طبق آن روایاتی که می گوید زمین نقره و آسمان طلا می شود پس ما هم حتما به آلیاژی از طلا و نقره تبدیل می شویم و یک ربات فلزی می شویم یا طبق آن روایاتی که می گوید زمین تبدیل به نانی سفید خوردنی می شود چه می دانم شاید آسمان هم تبدیل به زنجبیل بشود . پس ما هم نان زنجبیلی می شویم مانند آن داستان هانسل و گرتل که خانه ی پیرزن جادوگر از جنس شکلات و کیک بود که همین باعث شد آن بچه ها گول بخورند. البته در یک حدیثی که من دیدم گفته نشده بود که زمین تبدیل تبدیل به نان سفید می شود بلکه گفته بود زمین مانند نان سفید پاکیزه می شود. یعنی این یک تشبیه است که پاکیزگی وجه شبه آن است.

حالا شما روح را نوعی جسم یا ماده عجیب و ناشناخته بدانید حداقل اینکه روح و جسد غیر از هم هستند را که دیگر قبول دارید همانگونه که پیشتر گفتم ما اقلا می توانیم بر اساس این حدیث قائل به روح بدون جسد در قیامت بشویم.

در این روایت که جایی نیامده است که در قیامت بدن به روح ملحق می شود این را شما از جای دیگر یا روایات دیگری نتیجه گرفتید در حالی که شما به من گفته بودید که از خود این روایت به سازگاری بسیاری با معاد جسمانی یا مادی رسیده بودید.

باز هم همان تناقض را تکرار کردید تجدید حیات در قیامت را اگر بخواهیم روی چیزی برگشتن معنا کنیم یا روی غیر زمین ( نه زمین) رفتن معنا می دهد یا طبق آن احادیث روی نقره رفتن یا روی نان رفتن!

پس حالا که می خواهید منظور مرا بفهمید بگذار کمی کمکتان کنم :
...
خدمت شما:
...

اشتباه نکنید من مثل شما نیستم که علم رجال را فقط در مسائل فقهی مهم می دانید و دین خود را از اشخاص غال و کذاب و دروغگو و ناشناس می گیرید و آن وقت هم می گویید که من از ثقلینی تبعیت می کنم که از خطا بری هستند. من در همان پست هم تاکید کردم که آنها شواهد روایی هستند. تعارفی هم ندارم آن روایاتی که خودم هم آوردم بیشترشان اگرچه خیلی اعتبارش از نظر سند رجالی پایین نیست ولی چندان هم اعتبار بالایی ندارند.

سوال تیتر تاپیک این است که آیا لذات بهشت فقط روحانی است؟ حالا شما به جای لذات روحانی بخوانیدش لذات معنوی که دیگر خیلی لازم نباشد دنبال تعریف روح و امثالهم باشیم.

آن نظری که می گویید طرفدارانی داشته و انتقاد شیخ مفید از آن را نقل کردید نظر شیخ صدوق بوده است . که با استناد به آن حدیث معروف امام علی درباره ی عبادت تاجران و بردگان و آزادگان قائل شده بود که مرتبه ای از بهشت فقط تسبیح و تقدیس است و اتفاقا اینها را به عنوان اعتقادات مسلم شیعه مطرح کرده بود . که بعد همانطوری که نقل کردید شیخ مفید از او به شدت انتقاد می کند. اصلا کل همین کتاب شیخ مفید ( تصحیح الاعتقاد) در انتقاد از اعتقادات شیخ صدوق است. می بینید که اینها دلیل نمی شود شما می گویید شیخ مفید این را گفته است من هم می گویم شیخ صدوق آن را گفته است پس باید دلیل بیاورید. اتفاقا یکی از انتقادهای شیخ مفید در همان کتاب از شیخ صدوق نحوه ی برخورد او با روایات بود که مشابه برخورد شما ( روایت زدگی و اخباری گری به خصوص در آحاد) است. کاش آن حرف شیخ مفید را هم می پذیرفتید و گزینشی نسبت به سخنان آن عالم برخورد نمی کردید.

به هر حال من علی رغم مخالفت با روایت زدگی شما بحث را آن طور که می خواهید ادامه می دهم.

دیگر قرار نشد چانه زنی بیهوده بکنید. با این استدلال کسی هم می تواند به ما بگوید که در آیه ی (( لم یلد و لم یولد)) هم چون از (( لن)) استفاده نشده ممکن است یک محدوده زمانی خاص مورد نظر باشد و بعد از آن خداوند هم زاد و ولد بکند!!! یا در شهادتین و اذان که می گوییم (( لا اله الا الله)) چون از (( کلا)) استفاده نشده ممکن است بعدا خدای دیگری هم بیاید. (( لن)) و ((کلا)) برای تاکید هستند و عدم استفاده از آنها به معنای امکان فعل نیست.

بهتر بود به چیزی استناد می کردید که مورد توافق باشد نه اینکه خودش هم مورد مناقشه باشد. بحث رجعت با توجه به عدم توافق موضوعی جداگانه می طلبد و طرح آن باعث بحث در بحث آمدن و انحراف موضوع تاپیک است.این هم که گفتید از اعتقادات مسلم شیعه است. خب معاد جسمانی را هم ادعا شده بود از اعتقادات مسلم شیعه است که ما الان داریم روی آن بحث می کنیم. یا همانطور که در بالا گفتم خیلی چیزها را شیخ صدوق به عنوان اعتقادات مسلم شیعه مطرح کرده بود که شیخ مفید بعدا گفت اینها اعتقادات فاسد است.
البته من خودم چند بار نظرم نسبت به رجعت تغییر کرده بود و الان هم آن را مردود نمی دانم بلکه آن را نظریه ای ضعیف می دانم چون که بیشتر روایاتش ضعیف هستند و دلایل قرآنی آن را هم کافی نمی دانم.

درباره ی رجعت که به عنوان مثال نقض مطرح کردید در دو محور به شما جواب می دهم:
اولا ما می توانیم از این دو روایت علاوه بر تقویت معاد روحانی برای ابطال رجعت هم استفاده کنیم بنابراین دیگر مثال نقض نخواهد بود.
دوما حالا فرض را بر قبول رجعت می گیریم یا اگر قبول هم نکنیم حداقل زنده کردن مردگان توسط حضرت عیسی , زنده شدن حضرت عزیر و الاغش , داستان حضرت ابراهیم و پرندگان , زنده کردن آن قوم را برای حضرت حزقیل و امثال اینها را که در قرآن آمده است را که دیگر قبول داریم. در این گونه موارد ما اینها را حمل بر استثنا می کنیم و البته استثنا کردن هم همواره به قاعده ی کلی آسیب می رساند و یک مثال نقض خواهد تا زمانی که وجه استثنا بیان نشود. اگر وجه استثنا بیان شود دیگر آن یک مثال نقض نخواهد بود. وجه استثنا در مورد داستانهای قرآن این است که آنها از جنبه ی اعجاز بوده اند نه از جنبه ی طبیعی. همانگونه که اگر کسی بگوید از دل کوه شتر بیرون نمی آید یا هیچ پسری از پدرش بزرگتر نمی شود ناقه ی صالح یا حضرت عزیر باعث ابطال این دو گزاره ی او نمی شوند.
در مورد رجعت هم وجه استثنا این است که این رجعت فقط اختصاص گروهی خاص دارد مثل کافر مطلق یا مومن مطلق دارد و عمومیت ندارد و امام هم در حدیث جنبه ی عمومی را بیان کرده اند. همانگونه که رجعت را نمی توان مثال نقض برای آن آیه ی قرآن دانست که مردگان از خدا درخواست باز گشت به دنیا را می کنند ولی خداوند می گوید بازگشتی نیست و در ادامه می گوید در ورای آنها برزخی است و الی آخر .

خب با آوردن این حدیث که دیگر خودتان هم قوی تر بودن نظریه ی لذات صرف معنوی اعتراف کردید. حالا من هم ترجمه حدیث را می گذارم و قسمتهایی که نظراتمان را تقویت می کند را هم برجسته می کنم تا خودتان هم بدانید چگونه اعتراف کردید:
ترجمه حدیث : جابر بن یزید می گوید از امام باقر درباره ی روح سوال کردم فرمود ای جابر خداوند مردم را سه طبقه آفرید و در سه جایگاه به آنها جا داد و این را اینگونه در کتاب خود تبیین کرده است : (( اول گروه خوشبختان [اصحاب یمین]، چه گروه خوشبختی و دیگر گروه تیره روزان [اصحاب شمال]، چه گروه تیره روزي؛ پیشگامان پیشرو، اینانند مقرّبان)) . ( سوره واقعه : 8-10) اما آنان که خداي عزّ و جلّ از ایشان به عنوان (( پیشگامان پیشرو ( السابقون) )) یاد کرده است همانا آنان پیامبران مرسل و غیر مرسل اند و خدا در آنان پنج روح نهاده: روح القدس، روح ایمان، روح قوّت، روح شهوت و روح بدن؛ و آن را اینگونه در کتاب خود تبیین کرده است :(( برخی از آن پیامبران را بر برخی دیگر برتري بخشیدیم. از آنان کسی بود که خدا با او سخن گفت و درجات بعضی از آنان را بالا برد و به عیسی پسر مریم دلایل آشکار دادیم و او را به وسیله روح القدس تأیید کردیم )) ( سوره بقره : 253) سپس در باره همه آنان فرمود : (( و آنها را با روحی از جانب خود تأیید کرده است )) ( مجادله :22) پس به وسیله روح القدس، پیامبران مرسل و غیر مرسل مبعوث شدند و نیز به وسیله روح القدس همه چیز می دانند و به وسیله روح ایمان، خدا را پرستیدند و چیزي را شریک او نساختند و با روح قوّت، با دشمنان خود به نبرد پرداختند و زندگانی خودشان را سر و سامان دادند و به روح شهوت، به لذّت خوردن و نوشیدن دست یافتند و از نکاح حلال زنان برخوردار گشتند و به روح بدن، جنبیدند و رشد نمودند.

سپس اصحاب یمین [گروه خوشبختان] را یاد کرد که ایشان خود مؤمنان راستین هستند و در آنان چهار روح نهاد: روح ایمان، روح قوّت، روح شهوت و روح بدن، و بنده مؤمن این چهار روح را کاملا داراست تا هنگامی که گناهی مرتکب شود. پس هنگامی که قصد گناه نماید ((روح قوت)) او را بر انجام آن گناه تحریک نماید و (( روح شهوت)) آن گناه را براي او آرایش دهد و (( روح بدن)) او را می کشاند تا در گناهش اندازد و چون مرتکب گناه گردد از ایمان جدا شود و ایمان از او فاصله گیرد تا آن که توبه نماید و اگر توبه کند خداوند توبه او را قبول نماید.

فرمود: بر بنده حالاتی پیش می آید که بعضی از این چهر روح از او کاسته می شود همان طور که خدا فرموده : (( و برخی از شما به غایت پیري میرسد به گونه اي که پس از دانستن [بسی چیزها] چیزي نمی داند )) (حج:5)
و روح قوت او رو به نقصان و کاهش گذارد که در نتیجه نمی توانند با دشمن جهاد کنند و زندگی خود را سر و سامان دهند و روح شهوت او نیز رو به کاهش گذارد به طوري که اگر زیباترین دختران آدم بر او گذر نماید وي دل به آن دختر زیبا نبندد و روح ایمان و روح بدن در او بماند و با روح ایمان بندگی خدا کند و با روح بدن بجنبد و افتان و خیزان برود تا مرگش فرا رسد .
و امّا اصحاب دست چپ ، اهل کتاب اند . خداى عز و جل مى فرمايد كه : «اَلَّذينَ اتَيْناهُمُ الْكِتابَ يَعْرِفُونَهُ كَما يَعْرِفُونَ أَبْنآئَهُمْ» ( بقره:146) ؛ يعنى : آنان كه داده ايم ايشان را كتاب تورات و انجيل ، مى شناسند او را ، چنان كه مى شناسند پسران خود را» . و حضرت فرمود : «يعنى محمد و امر ولايت را مى شناسد كه در تورات و انجيل است ، چنان كه پسران خويش را كه در منزل هاى ايشانند مى شناسد . «وَأَنَّ فَريقا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ * الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَلا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرينَ» ( بقره:146-147)؛ يعنى : و به درستى كه گروهى از ايشان ، هر آينه مى پوشند حق را ، و حال آنكه ايشان مى دانند كه مى پوشند آن چه درست و راست است از جانب پروردگار تو است پس البتّه مباش از جمله شك كنندگان» .
و حضرت فرمود كه : رسول خدا و وصی بعد از اورا شناختند وچون انكار كردند به غی و حسد آنچه را كه شناختند ، خدا ايشان را به آن مبتلى نمود كه روح ايمان را از ايشان ربود ، و در بدن هاى ايشان سه روح را ساكن گردانيد : روح قوّت و روح شهوت و روح بدن . بعد از آن ، ايشان را به سوى چهارپايان نسبت داد و فرمود : «اِنْ هُمْ اِلّا كَالْاَنْعامِ» (فرقان:44)؛ يعنى : نيستند ايشان ، مگر چون چهارپايان» زيرا كه حيوان جنبنده ، جز اين نيست كه به روح قوّت ، بار برمى دارد و به روح شهوت ، علف مى خورد و به روح بدن ، راه مى رود.

پس بنابر این طبق این حدیث عاقبت الامر یا آنقدر روح شهوت نقصان یافته که دیگر در مومن نخواهد بود و یا روح شهوت هست ولی تغییر کار کرد داده است یعنی دیگر طبق بیان حدیث بالا کار کرد روح شهوت:(( بِرُوحِ الشَّهْوَةِ أَصَابُوا لَذَّةَ الطَّعَامِ وَ نَكَحُوا الْحَلَالَ مِنَ النِّسَاءِ )) ( لذت طعام و آمیزش) نخواهد بود بلکه بر طبق حدیث کار کردش این گونه می شود: (( وجعل فيهم روح الشهوة فبه اشتهوا طاعة الله )) ( بصائر الدرجات ص 466 __ کافی ج1 ص272) ترجمه و به وسیله روح شهوت به طاعت خداوند اشتها می کنند.)) و این را می توان تفسیر آیه ی (( اشتهت انفسهم)) هم در نظر گرفت.

طبق آنچه ذکر شد تمام این روحها غیر از روح القدس و روح ایمان تا هنگام مرگ ( روح بدن هم تا مرگ دوام می آورد) رو به نقصان می گذارند یا اینکه بعدا تغییر کارکرد می دهند.

ما که به مواردتان پاسخ دادیم.

این هم از آن برداشتهای ذوقی ایست که گهگاهی برای فرار از اشکال می کنید : تقسیم بی اعتنایی به بی اعتنایی آنچنانی و بی اعتنایی اینچنانی !

من نفهمیدم چگونه از آن روایت مراتب را برداشت کردید آن روایت بیانگر تعدد یک نوع است نه مراتب یک چیز.

وقتی حدیث روح و جسم را از هم تفکیک کرده است دیگر نمی توان گفت که روح ( حالا با هر مرتبه ای) نوعی جسم است.

در همان روایت حداقل آمده بود که بعضی از این روحها به شدت نقصان می پذیرند و برای اصحاب مشمئه هم آمده بود که روح ایمانشان از آنها سلب می شود. و نیز گفته شده بود روح ایمان و روح بدن باقی می مانند تا اینکه ملک الموت بیاید. البته این را حتما لازم نیست بر معدوم شدن حمل کرد ممکن است منظور جدایی از بدن باشد.

اولا دقت داشته باشید که بحث ما روی فرشتگان یا اینکه به طور کلی شی غیر مادی داریم یا نداریم نیست. در روایت هم به طور خاص حرفی از فرشتگان زده نشده بود بلکه به طور کلی (( عالم علوی)) توصیف شده بود. که با توجه به حدیث قبلیش انسان ترکیبی از عالم علوی و عالم سفلی است که عالم علوی هم طبق آن حدیث ( بر فرض صحتش) غیر مادی است.
دوما قصد ما فقط ابطال و ایجاد بالانس برای آن روایت کتاب احتجاج بود و همین که ماده از روح نفی بشود کافی است زیرا در آن روایت همانگونه که اشاره کردید روح را مادی هم دانسته بود : (( مادتها من الدم))
سوما اینکه جسم غیر از ماده است چیزی جز بازی با کلمات نیست ما که روی الفاظ و کلمات که با هم بحث نداریم . منظور من از جسم همان ماده است . اینکه جسم غیر از ماده است کی ثابث شده ؟ چگونه ثابت شده است؟ تفکیک جسم از ماده را همان فلاسفه ای می گویند که به قول شما کوهی از ادعا هستند چطور در اینجا حرف آنها را می پذیرند . آیا شما که می گویید تابع ثقلین هستید آیه یا روایتی دیده اید که بگوید جسم غیر از ماده است؟
به هر حال اینها بازی با کلمات است و همانگونه که جناب ملاعلی به خوبی توضیح دادند ملاصدرا هم فقط تعریف جسم را دستکاری کرد به گونه ای معاد اسما جسمانی باشد ولی در واقع روحانی باشد.

با سلام
همونطور که گفتم یکی از اختلافات اساسی ما مسله شهوت است
که در موردش زیاد حرف دارم
نگاه کنید اونچه که در قرآن و ادیان زیاد به چشم میخوره و خیلی خیلی پررنگه اینه که اهل تزکیه باشید و از هواها پیروی نکنید
خیلی واضحه که در پس این دستورات اسلام میخواهد آدمیان را به لذات بالاتری سوق دهد و درصدد بیان این مطلب است که انسان آفریده نشده تا در سطح لذات حیوانی بماند و اتفاقا کسانی را که به دنبال این لذاتند را از حیوان پست تر میداند
اشاره به اینکه خود حیوانیت هم حیات پستی است و حیات واقعی چیز دیگری است

در ضمن در قرآن هم آمده که ما انسان را آفریدیم برای عبادت
شما میگید این عبادت با لذت جسمی منافات ندارد
اما اونچه که عملا رخ داده این است که منافات دارد
یعنی مقام بندگی از دل گذشتن از تعلقات نفسانی بدست می آید
که اگر غیر از این بود ضرورتی نداشت دنیایی بوجود بیاید که محسوسات باعث دوزخی شدن آدمیان شود
بلکه در دنیای پر از نعمت و شهوت حلال هم میتوانست عبادت و حتی امتحان صورت بگیرد و جهنمی هم در کار نباشد(مهم)
لذا جهنم همین لذات حیوانی است که پیرو آن را از عقل و لذات عقلی محروم میکند

پی بردن به تمثیلی بودن قصه آدم و حوا قبل از هبوط به زمین نقش بسزایی را در معاد شناسی ایفا میکند که متاسفانه خیلی به آن توجه نشده
یاحق

باسلام

تمثیل معقو ل به محسوس

علامه طباطبا یی هم همینو میگود

و سخن كوتاه اينكه : بنظر نزديك مى آيد كه قصه منزل دادن به آدم و همسرش در بهشت ، و سپس فرود آوردنش بخاطر خوردن از درخت ، بمنزله مثل و نمونه اى باشد، كه خدايتعالى وضع آدميان را قبل از نازل شدن بدنيا، و سعادت و كرامتى كه در منزل قرب و حظيره قدس داشت ، و آن دار نعمت و سرور، و انس و نور، و آن رفقاى پاك ، و دوستان روحانى ، و جوار رب العالمين ، كه داشت ، به آن مثل مجسم ساخته است . و همچنين اين معنا را (كه انسان كذائى در مقابل آنهمه نعمت كه در اختيار داشته ، و بجاى آنها گرفتارى ، و بدبختى ، و تعب ، و خستگى ، و مكروه ، و آلام ، را اختيار مى كند، بجاى اينكه سعى كند خود را بهمانجا كه از آنجا آمده برساند، و برگرداند، بحيات دنياى فانى ، و جيفه گنديده و پست آن ميل مى كند) مجسم ميسازد. آیات 35-39 بقره

به باور بنده علامه طباطبایی -امام خمینی -علامه حسن زاده اینها هیچ کدومشون به معنای واقعی به معاد جسمانی باور ندارن
و مبانی فکریشون در عمل با معاد روحانی مطابق است.

یاحق

سلام علیکم
...
این است که در کنار اون نعمت ها به عبادت خدا هم بپردازیم یعنی توجهمان را از خود به خدا معطوف کنیم

و برایم هم عجیب است که چطور برخی از علما گمان می‌کنند که نظرات شخصی‌اشان هم‌طراز با کلام خدا و کلام خلفای خداست ...

سلام علیکم ورحمه الله وبرکاته

برادر عزیز اگر منظور شما هم از علما ، علامه طباطبایی و امام خمینی و علامه حسن زاده است ، که بعد از 5 ماه بحث و آوردن آیات کریمه و نظرات علما، باید مشخص شده باشد که ایشان (علمای بزرگ) معاد مادی و با همین ماده دنیوی را قطعی نمیدانند نه جسمانی بودن معاد را.

نباید این دو مساله با هم خلط شود (مادی و جسمانی بودن معاد) و از آن چنین نتیجه گیری شود که معاد روحانی محض است؛ همان کاری که استاتر تاپیک میکند...

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم جناب صراط و رحمة الله و برکاته،

در پناه خدا باشید و عاقبتتان بخیر
یا علی علیه‌السلام

با سلام

بزرگوار جناب صدرالمتالهین علاوه براینکه فیلسوف بودند عارف بودند یعنی با تزکیه وتطهیر نفسشون

به مراتب بسیار با لاتری رسیدند وبا دلایل برهانی تونستند این گفته ها رو بفرمایند وهمینطور بی دلیل

آیه های قرآن رو تاویل نکردند.

سلام علیکم و رحمة الله

لطفاً شما هم مانند خیلی از دوستان و بزرگواران دیگر جواب حقیر را ندهید تا بزرگانی که به ایشان دل بسته‌اید در نظرتان همانقدر که بودند بزرگ باقی بمانند ... آن‌ها بخاطر تقوایشان نزد خداوند و اهل بیت علیهم‌السلام بزرگند، خیلی‌هایشان از گناه معصومند، و مخالفت علمی کردن با ایشان کوچکشان نمی‌کند ولی گاهی برخی فکر می‌کنند که بزرگ بودن آن‌ها به معنای عصمت ایشان از اشتباه هم هست ...

با سلام

جناب سین لطفا آدرس این لینک ها رو بنویسید .ممنون میشم .

[=Franklin Gothic Medium]
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم جناب صراط و رحمة الله و برکاته،
[SPOILER][SPOILER]برادر بزرگوار، در این پنج ماه سر این بحث و بحث دیگری که بر روی اعجاز بودن قرآن داشتیم نگاه حقیر به برخی مسائل تفاوت‌هایی نیمه‌بنیادین داشته است، قبلاً اصرار داشتم که مشکل فلاسفه با معاد مادی (با حتی همین ماده‌ای که در دنیا داریم) بخاطر درست نشناختن ماده است و اینکه تعاریفشان از مادیت و جسمانیت اشتباه است، اما امروز با اصل اینکه فکر می‌کنند مجازند آیات و روایات را با فهم فلسفی خودشان تأویل کنند و می‌پندارند عقلی که دین آن را حجت باطنی معرفی فرموده است همان عقلی است که ایشان در فلسفه به کار می‌گیرند مشکل دارم، ایشان تفلسف خود را هم اعتبار با آیات کریمه و روایات شریفه می‌دانند و به همین دلیل جرأت تأویل آیات و روایات را مطابق با فهم فلسفی خود به خود داده‌اند ... الآن البته بهتر متوجه می‌شوم که چرا قاطبه‌ی حوزه با فلسفه‌ی به این سبک مخالفت‌های بزرگی می‌کردند، اگرچه در میان مخالفان فلسفه هم علمای بزرگی قرار داشته‌اند ولی امروز گاهی این مسأله طوری بیان می‌شود که گویا فقط افراد متحجر با چنین فلسفه‌ای برخورد می‌کرده‌اند و علمای بزرگ از ترس مخالفت دیگران چنان می‌کرده‌اند مگرنه خودشان موافق روال امروزی دین‌پژوهی بوده‌اند ... با این وجود اختلافات حقیر با بزرگانمان هم فقط سر همین بخش فلسفه است، ایشان اگرچه بگویند معجزات انبیاء علیهم‌السلام آیه و نشان برای عوام بوده است و ژرف‌نگران نازک‌بین با چنان معجزاتی قانع نمی‌شدند و دلیل باید عقلی باشد تا برای ایشان قانع‌کننده باشد، ولی حقیر یقین دارم که بزرگواران اگر حجج الهی را درک می‌کردند حتی منتظر همان اعجازهای معمول انبیاء علیهم‌السلام هم نمی‌ماندند و با دیدن انبیاء علیهم‌السلام و دیدن اثر بزرگی و شرافت و تقدّس در ایشان ایمان می‌آوردند ... رویکردی که از هر صاحب قلب سلیمی انتظار می‌رود ... یعنی به زعم حقیر ایشان خود بهتر از هر کس دیگری هدایت را می‌شناسند و تنها در مقام تبیین آن برای دیگران است که درگیر تفلسف شده‌اند و سعی بر آوردن براهین متفاوت می‌کنند ... بگذریم ... تا وقتی که عقل فلسفی هم‌طراز وحی خداوند شمرده شود هم مخالفت‌های امثال حقیر با فلسفه تحمل نشده و در حدّ مخالفت با وحی خداوند و علمای بزرگوار شمرده می‌شود، با چنین بحث‌هایی هم دین تضعیف می‌شود اگر علمای بزرگمان تضعیف گردند ... تا نگاه علما این باشد بحث کردن با ایشان و بیش از آن با شاگردان ایشان ناصواب است ...[/SPOILER][/SPOILER]
در پناه خدا باشید و عاقبتتان بخیر
یا علی علیه‌السلام

خب این نظر شماست و شاید بطور قطع به آن رسیده اید. ولی بنده نمیتوانم چیزی را که درموردش اطمینان ندارم به کسی نسبت بدهم.

لطفاً شما هم مانند خیلی از دوستان و بزرگواران دیگر جواب حقیر را ندهید تا بزرگانی که به ایشان دل بسته‌اید در نظرتان همانقدر که بودند بزرگ باقی بمانند ... آن‌ها بخاطر تقوایشان نزد خداوند و اهل بیت علیهم‌السلام بزرگند، خیلی‌هایشان از گناه معصومند، و مخالفت علمی کردن با ایشان کوچکشان نمی‌کند ولی گاهی برخی فکر می‌کنند که بزرگ بودن آن‌ها به معنای عصمت ایشان از اشتباه هم هست ...

اگر منظور شما بنده بودم که جوابتان را ندادم ، باید بدانید که امشب پاسختان را خواندم.

البته علمای بزرگ جایگاه رفیع خودشان را نزد مریدانشان دارند. ما که گرد پای ایشان هم نیستیم چه برسد به مرید.

درست و غلط مسائل علمی هم از طرف ایشان چیزی از مقامشان کم نمیکند.

[=Franklin Gothic Medium]
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم و رحمة الله
به نظر شما حقیر به چه کسی چه چیزی را نسبت داده‌ام؟
در پناه خدا باشید
یا علی علیه‌السلام

حال كه اين معنا روشن گرديد فهميدى كه اگر فرض كنيم انسانى بعد از مردنش بدنيا برگردد، و نفسش دوباره متعلق بماده شود، آنهم همان ماده‏اى كه قبلا متعلق بان بود، اين باعث نميشود كه تجرد نفسش باطل گردد، چون نفس اين فرد انسان، قبل از مردنش تجرد يافته بود، بعد از مردنش هم تجرد يافت، و بعد از برگشتن به بدن، باز همان تجرد را دارد.

با سلام

این جمله چگونه ثابت میکند برخلاف اینکه در ادامه صریحا بیان میکند قصه آدم و هوا تمثیلی است ..قصه آدم و حوا مثال و تمثیل نیست؟!!!

خب باید شرح میشده یا نه؟ عالم روح و عالم عقلی تا به تمثیل نیاید که شرح نمیشود!!!
علامه هم همینو میگوید

خوب برادر اینکه قیامت در زمین باشد مطلب عجیبی نیست که کسی نداند، اینکه آیات و روایات را کنار هم بگذاریم تا بفهمیمشان کار غلطی نیست بلکه راه فهم درست همین است ... زمین هم در آن زمان اگرچه به غیر زمین تبدیل شود ولی این به معنای نابودی زمین نیست، چه آنکه ما در آخرت همچنین بهشت و جهنمی داریم که تا زمین و آسمان هستند آن‌ها هم باقی می‌مانند:

«إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لِّمَنْ خَافَ عَذَابَ الْآخِرَ‌ةِ ۚ ذَٰلِكَ يَوْمٌ مَّجْمُوعٌ لَّهُ النَّاسُ وَذَٰلِكَ يَوْمٌ مَّشْهُودٌ ﴿١٠٣﴾وَمَا نُؤَخِّرُ‌هُ إِلَّا لِأَجَلٍ مَّعْدُودٍ ﴿١٠٤﴾يَوْمَ يَأْتِ لَا تَكَلَّمُ نَفْسٌ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ فَمِنْهُمْ شَقِيٌّ وَسَعِيدٌ ﴿١٠٥﴾ فَأَمَّا الَّذِينَ شَقُوا فَفِي النَّارِ‌ لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ‌ وَ شَهِيقٌ ﴿١٠٦﴾خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْ‌ضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَ‌بُّكَ ۚ إِنَّ رَ‌بَّكَ فَعَّالٌ لِّمَا يُرِ‌يدُ ﴿١٠٧﴾ وَ أَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْ‌ضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَ‌بُّكَ ۖ عَطَاءً غَيْرَ‌ مَجْذُوذٍ ﴿١٠٨﴾» [هود]

در نتیجه هم زمین و هم آسمان باقی می‌مانند، پس اگر زمین به غیر زمین و آسمان‌ها به غیر آسمان‌ها بدل شود این بدل شدن به معنای معدوم شدن و تغییر ذاتی و اساسی نیست، بلکه زمین دیگر آن زمین سابق و آسمان‌ها هم آن آسمان‌های سابق نخواهند بود ... اگر تمایل دارید بگویید در عالم ماده نابود می‌گردند و از صورت و جسمانیت هم تهی می‌گردند بسم الله نظرتان را اثبات کنید

اما همان آیه‌ای که می‌گوید زمین به غیر زمین تبدیل می‌شود در مورد آسمان‌ها هم همان مطلب را می‌فرماید: «يَوْمَ تُبَدَّلُ الأَرْضُ غَيْرَ الأَرْضِ وَ السَّمَاوَاتُ»، در نتیجه اگر زمین را شأن دنیا بگیریم که با فرا رسیدن قیامت از مادیت خارج می‌شود و معنوی یا روحانی می‌شود، آسمان‌ها که از ابتدا هم شأن اخروی دارند چرا دیگر تغییر می‌کنند و تبدیل می‌شوند؟ این موارد می‌رساند که این حدیث را باید تلاش بیشتری کرد تا بتوانیم آن را بر وفق آیات و روایات دیگر متوجه شویم،

چه بسا لازم باشد از ظاهر آن عبور کنیم اگر تعارض آن با آیات و روایات دیگر برطرف نگردد، و اگر هیچ راه دیگری نداشت و تعارض و ضدیت آن مستقر بود و عقل سلیم وفقی میانی آن‌ها نیافت می‌توان ظاهر این روایت را منکر شد ... حقیر نه مخالف تأویل کردن آیات و روایات هستم

و نه مخالف کنار گذاشتن روایات اشتباه یا غلوآمیز و جعلی، بلکه فقط می‌گویم نباید تا به مذاقمان خوش نیامدند یا پذیرش آن‌ها برایمان سنگین می‌نمود راحت انکارشان نماییم ...

البته صحبتی که از کیک و شکلات و زنجبیل کرده‌ایید حتماً شوخی بوده‌اند، ولی شما هم خیلی شجاع هستید که چنان شوخی‌ای می‌نمایید، حقیر به شخصه جرأت ندارم چنان چیزی بگویم وقتی نان شدن جنس زمین را معصوم علیه‌السلام فرموده است و یا به هر حال به ایشان منسوب است و این نسبت رد نشده است، باید مراقب بود که شوخی‌های ما بی‌ادبی به ساحت ایشان نباشد که خدای ناکرده مواجه نشویم با این خطاب سنگین خدا که «... قُلِ اسْتَهْزِئُوا إِنَّ اللَّـهَ مُخْرِ‌جٌ مَّا تَحْذَرُ‌ونَ ﴿٦٤﴾وَلَئِن سَأَلْتَهُمْ لَيَقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلْعَبُ ۚ قُلْ أَبِاللَّـهِ وَآيَاتِهِ وَرَ‌سُولِهِ كُنتُمْ تَسْتَهْزِئُونَ ﴿٦٥﴾ لَا تَعْتَذِرُ‌وا قَدْ كَفَرْ‌تُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ ...» [التوبة]

منطقاً بله ولی از میان تمام پاسخ‌های منطقی تنها یکی است که روی می‌دهد

فرض کنید روح بدون جسد هم بقاء داشته باشد ولی از جهت دیگری که فعلاً به آن نپرداخته‌ایم لازم باشد که معاد هم روحانی باشد و هم جسدانی (حال این جسد صرفاً جسمانی باشد یا مادی هم باشد)

اصل آن مطلب در قرآن است ولی در روایات به آن تصریح شده است ...

«إِنَّ الْأَبْرَ‌ارَ‌ لَفِي نَعِيمٍ ﴿١٣﴾ وَإِنَّ الْفُجَّارَ‌ لَفِي جَحِيمٍ ﴿١٤﴾يَصْلَوْنَهَا يَوْمَ الدِّينِ ﴿١٥﴾وَمَا هُمْ عَنْهَا بِغَائِبِينَ ﴿١٦﴾» [الإنفطار]

گرچه آن روایت را الآن پیدا نکردم ... با این وجود همین آیات و روایات هم نیست و آیات و روایات دیگری هم در این مورد وجود دارند، مثل اینکه در علت اینکه چرا در دعا دستها را رو به بالا می‌گیریم به این آیه اشاره فرمودند که «وَ فِي السَّمَاء رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ» و اگر برای آن سماء که بهشت در آن است دستمان را به بالا می‌گیریم دیگر نتیجه‌گیری این معنا که بهشت موعود که در آن سماء قرار داد مجرد از ماده نخواهد بود هم ساده خواهد بود، چون همچنان مکان‌مند است و نسبت به شأن دنیا که آسمانش به ستارگان زینت یافته است در بالا قرار گرفته است ... همچنانکه عرش خدا هم اطراف کرسی است که کرسی هم «وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ» و باز مکان‌مند بودن از آن برداشت می‌شود و طبقات بهشت هم نزد عرش خداست که احتمالاً شما هم در روایات زیادی به این معنا برخورد فرموده‌اید ...

ولی اینکه فرمودید حقیر مدعی شده بودم از همین روایت به سازگاری زیادی با معاد جسمانی مادی رسیده بودم را متوجه نشدم،

در میانه‌ی راه نظرم برگشت و دیدم که همان حدیث هم موافق نظر روحانی بودن معاد نیست و با جسمانی و بلکه مادی بودن معاد هم موافق و بلکه موافق‌تر و سازگارتر است

اینکه زمین غیر زمین بشود به معنای نفی زمین بودنش نیست، مثل روایاتی که این کلام خدا را تفسیر کرده‌اند که «كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُم بَدَّلْنَاهُمْ جُلُوداً غَيْرَهَا لِيَذُوقُوا الْعَذَابَ»، امام علیه‌السلام می‌فرمایند این همان پوست است ولی همان پوست نیست، به این معنا که از جهتی همان پوست قبلی است و از جهت دیگری پوست جدیدی است «جُلُوداً غَيْرَهَا» ... این مسائل نباید برای شما که اهل نظر در روایات هستید عجیب باشد ...

روایاتی که آوردید برادر نکته‌ی جدیدی نداشت، معصوم علیه‌السلام فرمود از دنیا بپرهیزید که حرامش عقاب دارد و حلالش حساب دارد ... حسابرسی یعنی پرسیدن سؤال که حلال خدا را چه کردی، بعد که جواب دادید اگر جوابتان قابل قبول بود عقابی در کار نخواهد بود،

وقتی می‌گویند در حلال خدا هم زهد پیشه کنید به معنای اینکه این حلال به خودی خود بد باشد و پست باشد و اینها نیست ... تمام اینها کنار آن قرار می‌گیرد که قناعت نکردن و رفاه‌زدگی می‌تواند انسان را به دنیا متمایل نماید و مقدمات انحراف را فراهم کند،

دین خود را از اشخاص کذاب نمی‌گیرم جناب عصران،

فرقی در اصل مسأله نمی‌کند برادر ... حقیر مدعی آن هستم که در قیامت میان صورت و معنا تضادی نیست

عجب برادر! ما شاء الله شما در عکس نشان دادن وضعیت تبحری دارید ...!

یک نفر می‌آید آیات و روایات را مطابق فهم خود برداشتی می‌کند که خلاف ظاهر آیات و روایات بسیاری است، یک نفر دیگر اعتراض می‌کند که چرا ظاهر آیات و روایات را مطابق فهم خودت تأویل کردی؟ به نظر شما حقیر در دسته‌ی اول قرار می‌گیرم و شما در دسته‌ی دوم یا قضیه برعکس است؟

روایت‌زدگی؟ اسم یک بیماری است؟

معیارهای دیگر شما برای کشف حقیقت چیست؟ عقل فلسفی؟ اگر بله، عقل فلسفی آیا فلاسفه‌ی نامسلمان را توانسته است مسلمان کند که فلاسفه‌ی ما انتظار دارند ایشان را به مسیر درست هدایت برساند؟ اگر هم خیر، لطفاً بفرمایید معیار شما برای شناخت حقیقت چیست؟

حقیر که روایت‌زده هستم شکّی در این مسأله ندارم، بخاطر دلایل قرآنی و روایی ... با این وجود حتی اگر رجعت را قبول نداشته باشید هم به قول خودتان مثال برای زنده شدن بعد از مرگ بسیار است ... گرچه شما آن‌ها را استثناء می‌گیرید و نه مثال نقض ...

البته حقیر این دو روایت را رد نکردم، لطفاً توجه کنید، بلکه گفتم آن را طوری معنا می‌کنم که در کنار روایات دیگر موجّه باشد

به عنوان مثالی که جنبه‌ی استثناء نداشته باشد می‌توان خواب را مثال زد که خداوند انسان را می‌گیرد و اگر اجلش فرا نرسیده باشد او را به بدنش باز می‌گرداند ... ولی خوب این بحث طولانی خواهد شد و مفصل‌تر از بحث فعلی می‌شود احتمالاً، چرا که در مورد خواب حرف زیاد است ...

اما حقیر موافق نیستم که رجعت را استثناء بگیریم، چون مثلاً خداوند فرموده است که کسانی که با عذاب خدا از دنیا رفته باشد حرام است بر ایشان که به دنیا بازگردند «وَ حَرَ‌امٌ عَلَىٰ قَرْ‌يَةٍ أَهْلَكْنَاهَا أَنَّهُمْ لَا يَرْ‌جِعُونَ» ... بر باقی مردم حرام نیست، گرچه می‌دانیم که به هر حال همه هم اینطور نیست که به دنیا بازگردند ...

باز هم متوجه درستی ترجمه‌ی شما نشدم، «غیر أنها» در آن موضع به زعم حقیر خیلی متفاوت است از آنچه شما می‌فرمایید، دو بخش جمله به زعم حقیر وابسته به یکدیگر هستند ولی در ترجمه‌ی شما ارتبطی مستقیم و صریحی به یکدیگر ندارند

حقیر بجز علم رجال به علم درایه هم اعتقاد دارم و آن را بیش از علم رجال هم قبول دارم

تمام اینها که فرمودید را قبول دارم و اشکالی درشان نمی‌بینم،

مگر لذت طعام و نکاح حلال با زنان هم اطاعت خداوند نیست؟

آن‌ها بخاطر خدا می‌خورند و بخاطر خدا نکاح می‌کنند

آن‌ها بخاطر خدا می‌خورند و بخاطر خدا نکاح می‌کنند چون ولایت خداوند را پذیرفته‌اند و ولایت خدا را پذیرفتن هم یعنی اولویت دادن به خواست و اراده‌ خدا پیش از خواست و اراده و میل خودش، و اختیار کردن رضای خدا بر رضای خود و راضی شدن به رضای خدا ... و از این دست مسائل که بسیارند

اگر روح بدن قرار باشد با مرگ نابود شود در این صورت باید بپذیریم که کافران و اهل کتاب که از روح القدس و روح ایمان تهی هستند با مرگ نابود می‌شوند، اما آیا همینطور است؟ اگر نیست پس روح بدن با ایشان می‌ماند و چه بسا روحی که فرمودند از جنس «دم» است و مادی است و با بدن وارد قبر می‌شود و فشار قبر را تحمل می‌کند و می‌ماند تا قیامت حداقل باید شامل این روح باشد، مگر اینکه بفرمایید تنها مؤمنین برزخ دارند و آن عذاب‌ها که برایشان نام برده شده است برای گناهکاران از مؤمنین است، ولی ظاهراً این مطلب هم درست نیست ... مثالش قابیل و فرعون است که همین الآن هم هر صبح و شام عذاب می‌شوند، یا در روایات صحبت از کوه کمد شده است بین مدینه و مکه که از زمین ما تا زمین هفتم ادامه دارد و دشمنان اهل بیت علیهم‌السلام و قتله‌ی کربلا در آن در عذاب هستند و هر وقت معصوم از نزدیکی آنجا عبور می‌کند التماسشان می‌کنند که از ایشان در گذرد ... خلاصه اینکه لااقل آن‌ها که ایمان به ایشان عرضه شده است برزخ دارند و این یعنی روح بدن و شاید همچنین روح شهوت و همچنین روح قوت (حدّاقل برای اهل بهشت برزخی) با انسان باقی بمانند ...

اگر پذیرفتید که روح بدن باقی می‌ماند تا قیامت که دوباره برانگیخته شود می‌توان وارد بررسی مسائل بعدی شد که زنده شدن در قیامت به چه معناست؟ آیا این روح‌ها هم مرده‌اند که حالا باید دوباره زنده شوند و آیا اصلاً زنده می‌شوند (اگر نشوند جهنمیان که فاقد روح‌القدس و روح ایمان هستند محشور نخواهند شد) و آیا به همراه آن‌ها بدن مادی هم به زندگی باز می‌گردند یا خیر؟ ... و سؤالات دیگر ... بهتر است قبل از ادامه‌ی بحث، و در واقع هم‌فکری به زعم حقیر، از نقطه‌نظرهای شما هم مطلع شویم ...

در حدیث میان ماده و جسم تفاوت قائل شده است و روح به صورت صوری بدون ماده توضیح داده شده است ... شما جسم را چه می‌دانید که صورت‌ها را جسم نمی‌دانید؟

البته به قول یکی از علما روح و جسم تفاوتشان اعتباری است

و حدیث فوق که شما ترجمه‌اش کرده‌اید روح‌القدس می‌شود روحی که خالی از هرگونه جسمانیت است، نه به معنای تجرد که بلکه به همان معنای اعتباری‌اش ... فعلاً حقیر اشکالی در این نظریه نمی‌بینم ... صورت‌هایی بدون ماده را هم می‌توان به همین بالاترین مراتب وجودی انسان کامل نسبت داد، در این صورت انسان‌های معمولی مانند ما حتی بالاترین مرتبه‌ی وجودی‌امان که احتمالاً روح ایمان باشد () هم مجرد از جسمانیت نخواهد بود، و چه بسا مادیّت ... گرچه در مورد این مورد اخیر نیاز به تفکر بیشتری دارم و شاید درست نباشد ...

با سلام

مگر بنده منکر امکان زنده شدن مردگان هستم؟!

بحث امکان زنده شدن و بدن داشتن با تجرد غیر از بحث معاد است..معادی که در آن عمل و تکلیف نیست
اما زنده شدن مرده کماکان مقارن با عمل و تکلیف است

اگر آخرت جسمانی بود از کریم بدور بود که فقیری بر او وارد شود گرسنه باشد و به خاطر نداشتن حسنه دست خالی برگردد

کمااینکه امام علی قاتل خود را نیز گرسنه نگذاشت

نتیجه اینکه عذاب کافر به خاطر عدم انس با معنوایت و محروم بودن از محسوساتی است که به او انس داشته...
و بهشت هم یعنی قابلیت درک لذت برتر از ماده که با عمل نیک و اعتقاد درست بدست می آید
و از همین جا راز این مطلب روشن میشود که 《جزا خود عمل است》

چه کسی گفته همه چیز اعم از درک عمیق تر از آیات باید نصوص داشته باشد خود خداوند فرموده..فقط بعضی ها میفهمند و اکثرا نمیفهنمد
اگر ظاهر آیات کفایت میکرد چرا خداوند فرموده در آن تفکر کنید؟

دلیل عقلی کم از نصوص نیست گرامی
اگر عقل و برهان نبود دینی هم نبود

از طرفی وقتی حدیث داریم از امام علی که آخرت روز و شب ندارد پی میبریم که خب پس ویژه گیهای جسمانی هم ندارد

عقل میگوید اگر دنیا فقط دار مزرعه است و عمل است پس نمیتوان برای آخرت ماده و حرکت تصور کرد چون اگر آنجا ماده و حرکت باشد عمل نیز خواهد بود

سلام علیکم
طبق وعده ای که داده بودیم بازگشتیم و بحث را ادامه می دهیم.
در مطلبی که از من نقل قول زدید من چهار اشکال به برداشت شما وارد کردم که شما فقط به اشکال دوم آن پاسخ دادید ببین برادر من وقتی شیر تبدیل به ماست می شود به غیر شیر تبدیل شده است ولی دیگر کسی نمی گوید که ماست یعنی شیری که به شیر دیگری تبدیل شده است. اصلا یعنی چه که قیامت در زمین خواهد بود اذا الشمس کورت و اذا النجوم الکدرت چگونه در زمین اتفاق می افتد

آیاتی هم که از سوره ی هود آوردید درباره ی روز شروع عذاب آخرت است و آخرت شامل برزخ هم می شود و همچنین بهشت در واقع دو بهشت ( جنتان) است . مسلم است که باید از یک بهشت خارج شد تا به بهشت دیگر رفت.

البته طبق روایاتی که می گویند زمین تبدیل به نانی می شود که مردم روز قیامت می خورند زمینی هم اگر باشد دیگر جایش در شکم ماست!

من هم در ابتدا فکر می کردم که این آیه درباره ی تبدیل آسمانها به غیر خود هم هست اما دقت که کردم متوجه شدم که چنین چیزی صحیح نیست و این فقط یک برداشت تفسیری است. در آیه فقط از تبدیل زمین به غیر آسمان و زمین سخن رفته است و حرفی از تبدیل آسمانها به غیر خود زده نشده است. دباره ی آسمانها فقط آمده است که همچون طوماری درهم پیچیده می شوند.

انصافتان در بحث من را مبهوت کرد حالا که روایتی به ضرر ادعای شما شد دم از عبور کردن از ظاهر می زنید و باید ظرهرش را منکر شد؟ هر جا که به نفع ادعایتان باشد تفسیر به رای نیست و هر جا به نفع ادعای ما باشد تفسیر به رای است؟

جدی می گویید واقعا مخالف نیستید . پس اگر ممکن است فقط یک روایت غلو آمیز از کتب قدیمی حدیثی شیعه به من نشان بدهید. فقط یک روایت.

اگرچه رگه هایی هم از شوخی داشت ولی در اصل جدی بود . من از یکی داستانهای کودکان و نوجوانان برای تقریب به ذهن کردن یک روایت استفاده کردم این کار را هم از خودتان آموخته بودم یادتان هست که برای تقریب به ذهن کردن یکی از بخشهای توحید مفضل برای ما از داستان(( جادوگر شهر از)) استفاده کرده بودید. طبق آنچه می گویید در قیامت باز ترکیب آسمان و زمین اتفاق خواهد افتاد و طبق آن روایات زمین به نان قابل خوردن تبدیل می شود . پس ما هم باید تبدیل به نانهای متحرک بشویم.

البته بعد از ذکر داستان هانسل و گرتل این را هم گفتم که ظاهرا از چشمان تیزبین شما مخفی ماند : (( [=Franklin Gothic Medium]البته در یک حدیثی که من دیدم گفته نشده بود که زمین تبدیل تبدیل به نان سفید می شود بلکه گفته بود زمین مانند نان سفید پاکیزه می شود. یعنی این یک تشبیه است که پاکیزگی وجه شبه آن است.))

چرا فعلا به آن نپرداخته اید. برگ برنده نگه داشته اید.

پس خودتان هم معترف هستید که قرآن در این باره صراحتی ندارد. با آن استنادات و استدلالاتی هم که از قرآن آوردید باید خدا را هم مکان مند و جسمانی بدانیم زیرا او هم سمت راست دارد: ((والسماوات مطويات بيمينه)) (زمر:67)

قیاستان اشتباه است . چون گفته نشده که (( الارض تبدل الارض غیرها)) بلکه صحبت از غیر زمین است . در قرآن هم حرفی از تبدیل پوست به غیر پوست (( غیر جلود)) زده نشده بلکه صحبت از تبدیل پوست به پوستهایی غیر از آن پوست است.

نمی دانم چگونه از این روایات برداشت کردید که به جهت اینکه حلال حساب دارد گفته شده اند .اتفاقا برعکس در روایات آمده است که حلال حساب ندارد. حالا بر فرض حساب هم داشته باشد آن را که حساب پاک است از محاسبه چه باک است؟ پس نکته جدیدی دارند.
این جملات از نظر شما چه معنایی می دهند:((به خدا که به حلال خالص دنیا هم توجه ننموده جز به مقداري که ناچار از آن است )) یا (( و نسبت به آنچه ناچار هم می باشد اطمینان و امیدي ندارد، و اطمینان و امیدش به آفریننده ی همه چیز است .))
پس شما که خودتان قبول دارید که حلال هم باعث غفلت و رفاه زدگی و مقدمه انحراف هست . پس شما که خودتان مکروه بودنشان را قبول دارید.

شکست نفسی می فرمایید. خیلی خوب هم همین را می کنید نمونه اش آن حدیثی است که در پست 952 برای جناب ملاعلی آوردید.

خواهش می کنم. تبحری هم اگر در این زمینه داشته باشیم از خودتان آموخته ایم و شاگرد شما هستیم.

منظور من لذات مادی در مقابل لذات معنوی بود نه صورت در مقابل معنا

مسلم است که قضیه برعکس است زیرا ما فقط در اینجا ظاهر آیات و روایات را کنار گذاشتیم و برای آن هم از خود ظاهرش دلیل داریم . مثل اینکه یادتان رفته است که بیشتر بحثها من و شما در انتقاد از برداشتهای خلاف ظاهر و باطنی شما بود و فقط من شما را در اینجا دیده ام که مدافع ظاهر هستید.
در ضمن متوجه نشدم که این حرفتان چه ربطی به مطلبی که از آن نقل قول زدید داشت. من آن مطلب را درباره ی شیخ صدوق و شیخ مفید گفته بودم و اینکه آن مطلبی که گفتید از مسیحیت بود سخن شیخ صدوق بود که مرتبه ای از بهشت خوردن و آشامیدن ندارد. از اینکه که گفتم گزینشی نسبت به سخنان شیخ مفید در کتاب (( تصحیح الاعتقاد)) برخورد نکنید گله داشتید؟
...
این همه انتقاد شیخ مفید از شیخ صدوق را ول کرده اید و فقط چسبیدید به آن انتقاد که در مرتبه ای از بهشت خوردن و آشامیدن نیست؟ آیا این برخورد گزینشی نیست؟

نمی دانم منظور شما دقیقا از عقل فلسفی چیست ولی اگر منظورتان فلسفه است . فلسفه اگر نتوانسته فلاسفه ی نامسلمان را مسلمان کند عیبی ندارد زیرا وظیفه ی فلسفه مسلمان کردن فلاسفه ی نامسلمان نیست. از هر چیزی باید مطابق ظرفیت های خودش توقع داشت همانگونه که کسی از قرآن انتظار اکتشافات علمی و تکنولوژیکی ندارد.
یکی از مهمترین معیارهای من هم برای شناخت حقیقت شناخت باطل است.

کمی انصاف هم بد نیست من با دلیل و مثال آنها را استثنا حساب کرده بودم نه همینطور الکی. وگرنه استثنا گرفتن مثال نقض یک مغالطه است.

اتفاقا خیلی خوب هم همین کار را کردید وقتی روایتی را صد و هشتاد درجه متفاوت از ظاهرش معنا کنیم این فرقی با رد کردنش ندارد

در خواب خروج روحی صورت نمی گیرد که بخواهد جنبه ی استثنا داشته باشد یا نداشته باشد. دیدید گفتم روایات من را رد می کنید. مگر برای شما روایت نیاورده بودم از امام صادق پرسیده شده بود که آیا افرادی که خوابیده اند روح از بدنشان خارج می شود و امام گفتند نه. باز شما می آیید و حرف خودتان را می زنید برای یادآوری جنابعالی روایت را تکرار می کنم
سأل أبو بصير أبا عبد الله عليه السلام: الرجل نائم هنا والمرأة النائمة يريان أنهما بمكة أو بمصر من الامصار، أرواحهما خارج من أبدانهما ؟ قال: لا يا أبا بصير، فإن الروح إذا فارقت البدن لم تعد إليه غير أنها بمنزلة عين الشمس هي مركوزة في السماء في كبدها وشعاعها في الدنيا.( جامع الاخبار ص 171
ترجمه:ابوبصیر از امام صادق پرسید که مرد و زنی که خوابیده اند می بینند که در مکه یا یکی از ولایات هستند آیا روح آن دو از بدنشان خارج شده است؟
فرمود : نه ، اى ابو بصير! زيرا اگر روح از بدن جدا شود ديگر به آن باز نمى گردد ، ولی روح چون خورشيد وسط آسمان است كه پرتوی آن خورشید در دنیا می تابد.

از آنجایی که می دانم باز می خواهید روی ترجمه ایراد بگیرید یک روایت دیگر هم می آورم:

حدثنا الشيخ الجليل أبو جعفر محمد بن علي بن الحسين بن موسى بن بابويه القمي، قال: حدثنا أبي (رحمه الله)، قال: حدثنا سعد بن عبد الله، قال: حدثنا أحمد وعبد الله ابنا محمد بن عيسى، ومحمد بن الحسين، عن الحسن بن محبوب، عن محمد بن القاسم النوفلي، قال: قلت لابي عبد الله الصادق (عليه السلام): المؤمن يرى الرؤيا فتكون كما رآها، وربما رأى الرؤيا فلا تكون شيئا؟ فقال: إن المؤمن إذا نام خرجت من روحه حركة ممدودة صاعدة إلى السماء، فكل ما رآه روح المؤمن في ملكوت السماء في موضع التقدير والتدبير فهو الحق، وكل ما رآه في الارض فهو أضغاث أحلام. فقلت له: أو تصعد روح إلى السماء؟ قال: نعم. قلت: حتى لا يبقى منها شئ في بدنه؟ فقال: لا، لو خرجت كلها حتى لا يبقى منها شئ إذن لمات. قلت: فكيف تخرج؟ فقال: أما ترى الشمس في السماء في موضعها وضوؤها وشعاعها في الارض، فكذلك الروح أصلها في البدن وحركتها ممدودة إلى السماء ( امالی صدوق ص208 و 209 __ روضه الواعظین ص492)
ترجمه: به امام صادق (ع) گفته شد: گاهی در خواب چیزي دیده می شود و همان گونه صورت می پذیرد و گاهی خواب می بینند و هیچ منطبق با واقع نیست. فرمود: مؤمن چون می خوابد، از روح او حرکت ممتدي به سوي آسمان صورت می گیرد. هر چه را که روح مؤمن در ملکوت آسمان و جایی که محل تعیین سرنوشت و تدبیر است ببیند، حق و مطابق با واقع است و آنچه را در زمین ببیند، خوابهاي پریشان است. گفته شد: مگر روح مؤمن به آسمان می رود؟ فرمود: آري. گفته شد: یعنی چیزي در بدنش باقی نمی ماند؟ فرمود:نه اگر همه روح از بدن بیرون رود و چیزي در آن باقی نماند، در این صورت شخص می میرد. گفتم: پس روح چگونه از بدن بیرون می رود؟ فرمود: مگر خورشید را در وسط آسمان نمی بینی که شعاع آن تا زمین گسترده است؟ روح هم همین گونه است، اصل آن در بدن است و حرکت آن ممتد در آسمان است.

فکر کنم با آن روایت جدیدی که آوردم متوجه شده باشید که مقصود از آنچه بعد از(( غیر انها )) آمده چیست. ببینید در آن روایت که از ترجمه اش ایراد می گیرید ازامام صادق درباره ی وضعیت روح هنگام خواب پرسیده شد اگر به قول شما آنچه بعد از ((غیر انها)) آمده است را استثنا برای بازگشت روح جدا شده به بدن در نظر بگیریم پس امام صادق کجا به پرسش اصلی سوال کننده درباره ی خواب پاسخ داده اند؟؟!

اتفاقا همین آیه ای که آوردید دلیل خوبی است برای اینکه رجعت را بر فرض صحتش استثنا بگیریم زیرا در آیه 243 سوره بقره قومی که به عذاب خدا هلاک شده بودند به دنیا بازگشتند در حالی که طبق آیه ای که آوردید و همانطور که خودتان گفتید بازگشتشان حرام بود.

کدام علم درایه؟ علم درایه ی موجود یا علم درایه ای که خودتان ساخته اید؟

یعنی حرفهایی که غیر از ترجمه ی حدیث زدم را قبول دارید؟

خیر آن دیگر اطاعت از شکم و زیر شکم است اگر هم اطاعت خدا باشد اطاعتی خالصانه نیست همچنانکه از حضرت علی منقول است : (( الإمامُ عليٌّ عليه السلام : أفضَلُ الطّاعاتِ هَجرُ اللَّذّاتِ .)) (غررالحکم ص 191) ترجمه : (( برترین طاعتها ترک لذتهاست.)) و نیز (( عنه عليه السلام : أفضَلُ الطّاعاتِ العُزُوفُ عنِ اللَّذّاتِ .)) ( غررالحکم ص201) ترجمه : (( برترین طاعتها کناره گرفتن از لذتها است.))

آنها به خاطر شکم و زیر شکم این کار ها را می کنند.

این تفکر غلات است. دیدید گفتم دین خود را از اشخاص غال و کذاب می گیرید.

چرا در آن روایت روح شهوت خود به خود به شدت نقصان می یابد ولی روح ایمان فقط به واسطه ی گناه نقصان می یابد؟

اگر دقت کنید من فرض نابود شدن روح بدن را فقط به عنوان یکی از احتمالات درنظر گرفته بودم و صحبت از تاحتمال تغییر کارکرد آن هم کرده بودم اگر قبول کنید که روح بدن پس از مرگ و جدا شدن از بدن هم باقی خواهید ماند پس یعنی قبول کرده اید که روح بدن به بدن وابسته نیست و لازم نیست حتما با بدن باشد و این اسم بدن که به روح اضافه شده به معنای آن نیست که روح بدن حتما باید بدن داشته باشد مانند نماز عصر که اگرچه اسمش نماز عصر است ولی در ظهر هم خوانده می شود

در کجا ی حدیث بین جسم و ماده تفاوت قائل شده است؟ من جسم را همان ماده می دانم و فلسفه ی مشاء جسم را ترکیب ماده و صورت می داند . فکر کنم نقل مطالبی در این باره از شهید مطهری مفید باشد : (( وقتي اين ماده متصور به اين صورت شده معنايش اين نيست كه اين صورت را در كنار خودش دارد و مي تواند صورت ديگر هم در كنارش داشته باشد . معنايش اين است كه ماده اين صورت شده است ، اين او شده است . وقتي ما مي گوئيم نطفه انسان شده است معنايش اين نيست كه نطفه در همان حال كه نطفه است صورت انسانيت را هم در كنار خودش دارد . بلكه نطفه ، انسان شده است . حالا همين ماده نمي تواند در عين اينكه انسان شده يك واقعيت ديگري كه ماهيتش غير انسان است هم شده باشد ، كه اگر چنين شود معنايش اين است كه خودش در عين اينكه واحد است كثير باشد . در باب اعراض هم عين همين مطلب است . اين را درست توجه بفرمائيد . موضوع كه عرض را قبول مي كند موضوع به منزله ماده است براي عرض و عرض به منزله صورت است ، لذا در بعضي اصطلاحات كلمه صورت را در همين موارد اطلاق مي كنند .)) ( درسهای الهیات شفا) و نیز (( در اوائل كتاب " شفا " خوانديم كه در باب حقيقت جسم نظريات متعددي است . يك نظر كه نظر مشائين است و مورد قبول شيخ و امثال او ، اين است كه جسم در خارج مركب است از ماده و صورت ، يعني مركب است از دو امر كه يكي امر بالقوه است و ديگري ، امر بالفعل . مثلا در دانه گندم دو حيثيت است : حيثيتي كه به موجب آن دانه گندم است و حيثيت ديگر ، بالقوه بودن است كه بالقوه بودن چيز ديگر است . يكي را صورت و ديگري را ماده مي گويند . بعد مي گويند مأخذ جنس ، ماده است و مأخذ فصل ، صورت .)) ( همان)

گفته ی یکی از علما به خودی خود برای ما دلیل نمی شود

بخش های قرمز شده از حرفتان با هم تناقض دارند

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم جناب عصران و رحمة الله و برکاته،
اگر در پاسخ دادن کوتاهی کردم عذرخواهی می‌کنم ... پاسخ دادن به شما گاهی خیلی سخت است، مخصوصاً اگر درست متوجه فرمایشات شما و نکاتی که در ذهن دارید نشوم
منظورم از اینکه قیامت در زمین است حشر بود که اشتباه بیانش کردم، ممنون بابت تذکرتان ...

البته برزخ هم بیشتر متعلق به دنیاست تا به آخرت، چه آنکه اعمال ما تأخر مربوط به برزخ است ... ولی شاید حق با شما باشد و این بهشت و جهنم مربوط به عالم برزخ باشند، دیدم که علی‌بن‌ابراهیم هم ظاهراً همین را گفته بود، قبلاً که تحقیق کرده بودم به نظرم می‌رسید که دیده باشم که منظور یک بهشت و جهنم واسط در آخرت باشد که محل نگهداری موقتی بهشتیان مرتبه‌ی پایین و جهنمیان غیرابدی است ... با این حال چون پیدایش نکردم ممکن است اشتباه کرده باشم و همینطور باشد که شما می‌فرمایید ... البته به فرض که زمین و آسمان هم با شروع قیامت از بین بروند باز دلیل بر تجرد بهشت و جهنم نیست لزوماً ... مثلاً مردی از امام رضا علیه‌السلام پرسید که اگر آسمان‌ها مانند طومار پیچیده شوند بهشت و جهنم چه می‌شوند؟ حضرت فرمودند یک کاغذ آوردند و بالای آن نوشته شد بهشت و پایین آن نوشته شد جهنم و سپس آن کاغذ را مانند طومار پیچیاندند و باز کردند و پرسیدند که آیا جای بهشت و جهنم عوض شده است؟ آن مرد جواب داد که نه! امام علیه‌السلام فرمودند که در قیامت هم همینطور است ... گرچه فهم این مثال و آیات و روایات خیلی ساده نباشد چون تنها به یک صورت قابل توضیح نیست، نیاز به بررسی آیات و روایات زیادی دارد ...

شما اگر بر روی یک نان به اندازه‌ی زمین قرار گرفتی ناگهان جای تمام آن نان در شکم شماست و نمی‌تواند بخشی از آن هم زیر پایتان باقی بماند؟

بله احتمالاً بین تبدیل آسمان و تبدیل زمین تفاوتی باشد، ولی در هر صورت زمین هم تبدیل می‌شود و نابود نمی‌شود، چه تبدیل به نان شود و چه چیز دیگری بشود به هر حال هنوز چیزی هست ... اما آیا ماده می‌تواند تبدیل به مجرد از ماده شود؟ این تبدیل اگر در یک روال طبیعی انجام بگیرد به ناچار باید ماده و غیرماده را دو حالت از یک جنس در نظر گرفت ... اشتباه می‌کنم؟

برای اینکه موضعم را روشن کرده باشم برای بار چندم تکرار می‌کنم و ان شاء الله از این تکرارها خسته نشوید، تأویل به رأی آنجاست که معیار شخص برای تأویل کردن آیات و روایات فهم و درک خودش باشد، مگرنه اگر برای جمع کردن میان برخی آیات و روایات دیگر با یک آیه یا روایت باشد دیگر طبیعی است که این کار تأویل به رأی آن شخص نیست، گرچه همچنان ممکن است بخاطر نقص درک و فهمش برداشتش از آیات و روایات اشتباه باشد ... حقیر هم قصد دارم نظر خود خدا و اهل بیت علیهم‌السلام را بفهمم و تا می‌شود هم آیات و روایات را انکار نکرده و نگاه دارم ... بر همین اساس آنجا که شما ظاهر آیات را چون به نظرتان خیلی عجیب است انکار می‌کنید حقیر می‌گویم این کار را نکنید و کمی محتاطانه برخورد کرده و ببینید شاید بشود با تأویل کردن آن را نگاه داشت، آنجا هم که برای فهم‌پذیر شدن آیات و روایات ظاهرش را منکر هستید می‌گویم باز احتیاط کنید که شاید نیازی به عبور از ظاهر آن‌ها نباشد و با همین ظاهر هم بشود آن‌ها را پذیرفت ... حالا اگر قضاوتم در مورد شما اشتباه بوده است عذرخواهی حقیر را بپذیرید، ولی خودم فکر می‌کنم به این دو رویکرد پایبند بوده‌ام ...

هر روایتی که اهل بیت علیهم‌السلام را در جایگاه خدایی و رزّاقیت و مشابه‌های آن قرار دهد مخالفت می‌کنم و آن را غلو می‌شمرم ... در غیر این صورت احتمال اینکه بشود آن‌ها را فهمید و توضیح داد را منتفی نمی‌دانم ... با این نظر علما که بگویند نور رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌واله صادر اول است که یعنی موجود به وجود خداست و نه به ایجاد خدا به همین دلیل مخالف هستم و آن‌ها را مخلوق خدا می‌دانم و بنده‌ی خدا ...

متأسفم که بنده برای دانشمندی مانند شما هم بدآموزی داشته‌ام ... اگر به نظر شما این کارتان مشابه آن کار حقیر است دیگر نمی‌دانم چه باید بگویم ...

از دقتتان ممنونم ... ولی حتی اگر پاکیزگی هم مطرح شود به هر حال باز در تشبیه به نان هم باید یک وجه عقلایی پیدا شود، مگرنه چیزی که تمیز باشد چه بسا کم نیست ... شاید چون خوراکی است و خوراکی باید تمیز باشد تا بشود آن را خورد این تشبیه استفاده شده است، شاید ... و الله العالم

[=Franklin Gothic Medium]اگر روایت را یک بار دیگر و با دقت بالاتری مطالعه بفرمایید می‌بینید که ننوشته زمین بر روی دست ایشان باشد بلکه فرموده‌اند مثل آنکه زمین در کف دستشان باشد

شما نشان دهید که یمین وقتی برای خدا به کار رود با وقتی که برای عرش خدا به کار رود یکسان است ... بماند که ما تقریباً همیشه وقتی در مورد خدا صحبت می‌کنیم داریم در مورد اسماء و صفات خدا صحبت می‌کنیم که آن‌ها هم مخلوق خدا هستند و مخلوق خدا غیر خود خداست از جهاتی ... علاوه بر اینکه جنب الله و ید الله حضرت علی علیه‌السلام هستند و از آنجا که شاید شما همین مقدارش را هم قبول نداشته باشید ترجیح می‌دهم این بحث را ادامه ندهم ...

بله می‌دانم که توجه به حلال خدا در دنیا می‌تواند مقدمه‌ی غفلت از خدا و دور شدن از خدا را فراهم نماید ... اینکه فرمودند دنیا جیفه است که از آن جز به مقدار ضرورت نمی‌توان خورد هم در همین راستا قابل درک است ... ولی این را لزوماً نمی‌توان به مادی بودن این لذات نسبت داد، چه بسا اینها ویژگی این نعمات در دنیا باشد، یعنی ماهیت حجاب بودن دنیا باشد که سبب شده است تا پرداختن به این نعمات مانع از توجه به خدا بشود ... باور حقیر هم بر همین ست که در قیامت که حجاب‌ها برداشته می‌شود و سرائر آشکار می‌شوند دیگر ظاهر از باطن و باطن از ظاهر مانع نمی‌گردد و پرداختن به لذات ولو مادی هم انسان را از لذات معنوی باز نمی‌دارد ... در این صورت کراهت مدّ نظر شما اگرچه برای دنیا باقی بماند برای آخرت مرتفع می‌گردد ...

[=Franklin Gothic Medium]

[=Franklin Gothic Medium]

. ان شاء الله توضیحاتی که کمی بالاتر دادم این سوء تفاهم را برطرف نماید

در مورد جمله‌ی پایانی‌اتان هم درست متوجه نشدم، البته به هر حال یک راه رسیدن به گزینه‌ی درست کنار زدن گزینه‌های غلط است ولی باید دید در چه مسأله‌ای شما این راه را در پیش گرفته‌اید، گاهی پرداختن به خود گزینه‌ی درست مقدم است وقتی اثبات آن ساده‌تر از بررسی بی‌نهایت باطل متنوعی است که علم ما برای رد کردن آن‌ها کافی نباشد ... در هر صورت صلاح مملکت خویش خسروان دانند ...

حتی اگر استثناء هم باشد باز مشکلی نیست چون در هر صورت همان استثناء خبر از امکان تحقق می‌دهد ... آن کلام معصوم علیه‌السلام را هم می‌توان محدود به یک context خاص کرد که شامل حشر در قیامت نشود ...

به زعم حقیر فرق دارد ... به هر حال همان ۱۸۰ درجه را هم با قرائنی بیان می‌کنم و همینطوری از خودم که در نمی‌آورم ... ولی شما ظاهراً دوست دارید به هر حال برچسبی را با روش تلقین به حقیر بچسبانید ...

به دنبال رد کردن روایات نیستم ولی هیچ هم بعید نیست که روایتی را فراموش کنم و در نتیجه‌گیری‌هایم به آن‌ها توجه نکنم ... در چنین بزنگاه‌هایی دقت‌نظرها و انتقادهای سازنده‌ی شما خیلی مفید فایده است ان شاء الله ...

در آن آیه نگاه کردم اثری از هلاکت در اثر عذاب مشاهده نکردم، بیشتر مثل این بود که دارد درسی به ایشان می‌دهد، شما هم اگر بخواهید بفرمایید که آنها هلاک شدند و بازگشتند بعد باید خودتان بفرمایید چرا این آیه با آن آیه‌ی دیگر به تناقض نمی‌رسد ...

سؤال خوبی است ...

با مطلبی که در مورد تفاوت دنیا و آخرت گفته شد ان شاء الله این سوء تفاهم هم برطرف گردد ... دایره‌ی اعتبار این احادیث که در آن‌ها صحبت از طاعت خداوند هم به میان آمده است دنیاست و لزوماً قابل تسرّی به آخرت نیستند ... شما اینطور گمان نمی‌کنید؟

سبحان الله ... جناب عصران لطفاً رعایت کنید ...
یاد کسانی افتادم که به همه می‌گویند یا در افراط هستید یا در تفریط، فقط ما هستیم که بر مدار تعادل قرار داریم ... ظاهراً شما هم معیار مناسبی برای تشخیص غلو از غیر غلو سراغ گرفته‌اید ... با این توصیف حقیر را هم اهل غلو بدانید و بحث با بنده را مختومه بگردانید ... بنده نزد خداوند برای اعتقاد داشتن به آنچه که شما غلوّش می‌نامید دلیل دارم، ان شاء الله

[=Franklin Gothic Medium]

بله قبول دارم ... از ابتدا هم منظورم این نبود که این روح حتماً نیاز به بدن داشته باشد ... اما این به معنای پذیرفتن غیرمادی بودن حشر هم نیست ...

در حدیث صحبت از صورت‌های عاری از ماده شده بود ... لابد حقیر اشتباه برداشت کرده‌ام ...

گفته‌ی مجموعه‌ای از علما هم به تنهایی ملاک و معیار نیست ... معیار ثقلین است و فهم درست آن‌ها، شما هم اگر از ثقلین برای خود جوازی سراغ دارید که بر اساس آن معاد را غیرمادی بدانید حقیر این بحث را غیرضروری می‌دانم ...

تناقضی ندیدم برادر، این دو جمله برای دو نفر متفاوت است، اولی برای انسان کامل و دومی برای یک مؤمن معمولی ...

سلام خدا بر شما با رحمت و برکاتش اگرچه مدت زمان زیادی به دلیل تنبلی من در تایپ کردن گذشته است اما چون ناتمام مانده است لذا الان که همت کردم که تایپ کنم جواب می دهم.

شما در اینجا اشکالات وارده ی من بر توجیهتان برای اینکه آن حدیث ( حدیث پنجم) بر معاد جسمانی ساز گار است را یا تلویحا قبول کردید یا در مقابلشان سکوت کردید پس اگر دلیل دیگری مانده است ارائه کنید وگرنه ثابت می شود که آن حدیث نفی معاد جسمانی می کند. ... من در اینجا قصد نداشتم از آیه تبدیل زمین غیر مادی شدن آن را بری شما بگویم . هدف ابطال توجیه شما برای آن روایت بود که گفته بودید در قیامت دوباره زمین و آسمان با هم ترکیب می شوند که در اینجا هم مثل اینکه به ابطال این توجیهتان اقرار کردید . اینطور نیست؟

تفاوتی نمی کند بازهم تفسیر به رای است چون همان جمع آیات و روایات را هم بر اساس فهم و درک و سلیقه ی خودتان انجام می دهید.

این را هم متوجه نمی شوم که چرا عبور از ظاهر هر موقع به نفع ادعای ماست تفسیر به رای است و هر موقع به نفع ادعای شما می شود تلاش بری فهمیدن آیات و روایات است!

چرا از درخواست من طفره رفتید؟ در خواست زیادی نکردم فقط خواستم یک روایت غلو آمیز از کتب حدیثی قدیمی شیعه به من نشان بدهید. که ببینم واقعا شما چه چیزی را غلو می دانید و آیا اصلا به وجود خارجی غلو را در کتب حدیثی اعتقاد دارید؟ وگرنه این را که می دانستم که ادعای مخالفت با غلو را دارید . ولی من مشخصا از شما یک نمونه حدیث غلو می خواستم مثلا از نظر شما در حدیثی که اهل بیت یدالله و جنب الله هستند اهل بیت در جایگاه رزاقیت قرار نگرفته اند و آن را توجیه می کنید من دنبال یک نمونه هستم که شما آن را غلو بدانید و توجیه نکنید. ادعا کردن که کار آسانی است باید نمونه نشان دهید.

چرا حالا بد آموزی؟ مگر خدا در قرآن نمی گوید که شرم ندارد از اینکه حتی به پشه ای مثل بزند. حالا ما اگر برای تقریب به ذهن از داستانهای کودکان و نوجوانان استفاده کنیم کار بدی کرده ایم؟

نه به هيچ وجه آن روايت قابل تطبیق با تبدیل شدن به خوراکی تمیز نیست. دقت بکنید که اینکه زمین نان بشود با اینکه زمین مثل نان سفید پاکیزه بشود بسیار تفاوت دارد یادتان رفته است خودتان قبلا به من چه گفته بودید:

نشان دادن لازم ندارد زیرا یمین به معنای سمت راست است شما که می گویید یمین برای خدا به معنای سمت راست نیست باید حرفتان را ثابت کنید نه من.

حلال و حرام در همین دنیاست دیگر. شما گفتید نشان دهید حلال مکروه شمرده شده باشد ما هم نشانتان دادیم و خودتان هم قبول کردید که حلال دنیا مقدمه ی غفلت است. اما می گویید که اینها به سبب حجابی است که وجود دارد و در قیامت برداشته می شود. اولا به نقطه ی خوبی رسیدید خب همین حجاب جنسش از چیست؟ دوما روایتی که از امام علی آورده بودم فقط صحبت از حلال دنیا نبود بلکه صحبت از بی اعتنایی به حلال خالص دنیا بود و از این جهت هم دست و پای شما در بحث بسته می شود.

چه چیزی برایتان دشوار است ...؟ در اینکه گفتم اگر تبحری در عکس نشان دادن وضعیت داشته باشم شاگرد خودتان هستم و از خودتان آموخته ام شکلک پیرمرد گذاشته اید پس قبول کرده اید که در این زمینه شما استاد هستید و ما شاگرد.

یعنی فرق لذات معنوی و لذات مادی اینقدر مشکل است که شکلک می گذارید؟

ولی به زعم بنده فرقی ندارد چون ما هم همان رد کردن روایات را با قرائنی بیان می‌کنیم و همینطوری از خودمان که در نمی‌آوریم.

درس حساب و هندسه که نبوده است این درس اگر به صورت مردن ناگهانی باشد همان عذاب و هلاکت معنی می دهد. اگر تردید دارید می تونید احادیث تفسیری را هم ببینید.

رعایت باید دوجانبه باشد شما خودتان هم در همین موضوع با استناد به سخن شیخ مفید تفکرات و سخنان جناب ملاعلی را منبعث از مسیحیت دانسته بودید. البته منظورم این نیست که من هم اینها را برای تلافی کردنش گفته باشم. اینکه گفتم خوردن و نکاح را به خاطر شکم و زیر شکم انجام می شود که حرف حقی است زیرا نفس خوردن و نکاح به خاطر شکم و زیر شکم است.

در این هم که گفتم آن سخنتان تفکر غلات است خب اینکه می گویید اگر ولایت را قبول داشته باشیم هر کاری خواستیم می توانیم بکنیم این تفکر غلات است دیگر.

اگر قرار بر بدون دلیل پذیرفتن باشد گفته ی مجموعه ای از علما بر گفته ی یکی از علما ارجحیت دارد. دیدید گفتم خودتان در عکس کردن وضعیت استاد هستید.شما خودتان فقط به گفته ی یکی از علمای گمنام استناد کردید که روح و جسم تفاوتشان اعتباری است حالا وقتی من به شما گفتم که گفته ی یکی از علما خود به خود دلیل نمی شود . آن وقت شما در جواب به من گوشزد می کنید که معیار ثقلین است؟

البته تا همینجایش هم که بین کمال و مادیت رابطه تضاد برقرار کردید جای بسی شکر است.

برادر، از کوتاه‌آمدنم در باره‌ی تبدیل شدن زمین به چیزی غیر از زمین کوتاه آمدم، زمین و آسمان همچنان در قیامت و آخرت خواهند بود، چنانکه در سوره‌ی زمر خداوند فرموده است «وَالْأَرْ‌ضُ جَمِيعًا قَبْضَتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَالسَّمَاوَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ» و باز فرموده است که در قیامت زمین به نور پروردگارت روشن می‌شود «وَأَشْرَ‌قَتِ الْأَرْ‌ضُ بِنُورِ‌ رَ‌بِّهَا وَوُضِعَ الْكِتَابُ وَجِيءَ بِالنَّبِيِّينَ وَالشُّهَدَاءِ وَقُضِيَ بَيْنَهُم بِالْحَقِّ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ» ... پس آن تبدیل شدن زمین به غیر زمین را باید طوری تفسیر کرد که با این آیات قابل جمع باشد، زمین به غیر زمین تبدیل نمی‌شود، اگرچه به هر حال به همان صورت قبل نمی‌ماند، شاید اگر بگوییم که فقط رویه‌ی آن به غیرزمین تبدیل می‌شود ولی کلیت آن همچنان زمین باقی می‌ماند بتوان بین این دو دسته آیات را جمع نمود ... شاید هم اشتباه می‌کنم ... نقد شما می‌تواند این موضع‌گیری را روشن‌تر نماید ... اما اگر قبول کردید که در آخرت زمین همچنان هست از آن روایت همچنان همان مادی بودن قیامت را هم می‌توان نتیجه گرفت، با همان توجیهات ارائه شده، بلکه چه بسا مادی (+روحانی) بودن آخرت توجیه قوی‌تری دارد ...

سلام

سال نو مبارک

شما برای نقد نظریه معاد روحانی لازمه که مبانی آن را نقد کنید که البته کرده اید
اما اگه از من میپرسید...مهمترین چالش فلسفه توجیه تکامل برزخی است چون از دیدگاه ایشان حرکت و تکامل فقط با ماده امکان پذیر است..حال آنکه مجرد بودن برزخ و آخرت با تکامل نمیسازد
البته پاسخ هایی داده شده اما پذیرفتنش مستلزم تاویل آیات است

در واقع دوراهی ما و شما دوراهی تعقل و تعبد است..اینکه آیا ما مجازیم که تعمق در معاد داشته باشیم و به نفع برهان و عقل از ظواهر بگذریم یا خیر
اگر آنچه را که فلاسفه اسلامی گفته اند هیچ و پوچه و عقل و منطق را راهی به معاد نیست پس دستور به تفکر و تعقل در قرآن امر بیهوده ایی بوده