جمع بندی آیا حدیث ولایت در صحاح سته موجود است؟

تب‌های اولیه

4 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
آیا حدیث ولایت در صحاح سته موجود است؟

سلام علیکم

آیا حدیث خاتم بخشی حضرت علی علیه السلام در صحاح سته اهل سنت ذکر شده است؟ منظورم این است که آیه ولایت تنها تطبیق به ایشان داده شده باشد.

خیلی متشکرم

[=arial]

با نام الله


[=arial]


[=arial] کارشناس بحث: استاد صدرا

با سلام و عرض ادب

مقدمه: اطلاق صحاح سته بر کتب شش گانه ی اهل سنت اطلاق صحیحی نمی باشد:

الف) اطلاق صحاح سته بر کتب شش گانه ی اهل سنت اطلاق صحیحی نمی باشد؛زیرا در میان کتب سته تنها صحیح بخاری و مسلم در نزد اهل سنت تلقی به صحیح شده اند؛ اما چهار کتاب سنن ترمذی و ابو داود و نسائی و ابن ماجه داخل در کتب سنن می باشند که روایات آنها مورد بررسی سندی قرار می گیرد.

ب) از آغاز قرن سوم تا پایان قرن پنجم ، معتبرترین جوامع حدیث[1] اهل سنّت پدید آمد که از مهمترین آنها عبارتند از:

1. صحیح البخاری، تألیف ابوعبداللّه محمدبن اسماعیل بخاری (متوفی 256)؛

2. صحیح مسلم، تألیف ابوالحسین مسلم بن حَجّاج نیشابوری (متوفی 261)؛

3. جامع و سنن ابوعیسی ترمذی (متوفی 279)؛

ج) تفاوت صحیح بخاری وصحیح مسلم با سنن ترمذی:

سنن ترمذی هر چند که کتاب جامعی می باشد؛ اما با این حال به این کتاب اطلاق صحیح به معنای خاص آن نمی گردد؛ بلکه این کتاب یکی از کتب سنن اربعه است که روایات آن مورد بررسی سندی قرار می گیرد.

د) ویژگی کتب سنن: در کتابهای سنن، احادیث بر حسب ابواب فقهی جمع آوری شده اند(طهارت، صلاة، صوم، زکاة و...) ؛ با این ویژگی که روایات این کتب خالی از احادیث موقوف[2] و مقطوع اند[3]، زیرا این قبیل منقولات به واسطه ی انتساب به صحابه و تابعین «سنت» نامیده نمی شوند؛ بلکه به این نقلیات اثر اطلاق می گردد؛ به واسطه چنین اموری سنن ابن ماجه در نزد اکثر اهل سنت آخرین کتاب از کتب سته به شمار می رود؛ لذا مقدم بر موطا مالک بن انس(م:179)، گردیده است.

ه) کتب سننی که جزو کتب سته می باشند عبارتند از:

1) جامع و سنن ابوعیسی ترمذی (متوفی 279)، که به سبب اشتمال بر احادیث فقهی و غیرفقهی ، به «جامع » شهرت یافته است. تعداد روایات این کتاب، بدون ذکر مکررات:3956روایت است که در پنجاه کتاب تدوین شده است.

2) سنن ابوداود ، تألیف ابوداود سلیمان بن اشعث سجستانی (متوفی 275)؛ مشتمل بر 5274 حدیث با ذکر مکررات، در 35 کتاب.

3) سنن النسائی: المجتبی، تألیف ابوعبدالرحمن احمدبن شعیب نَسایی (متوفی 303)، مشتمل بر 51 کتاب و 5761 حدیث می باشد. برخی معتقدند که سنن نسایی پس از صحیحین قرار دارد؛ زیرا کمترین حدیث ضعیف یا راوی مجروح در آن آمده است. البته در تقدیم نسایی بر ابو داود اختلاف است. نسایی پیش از آن ، کتاب سنن الکبری را تدوین کرده بود که جامع بزرگی از احادیث فقهی ، اخلاقی ، اعتقادی و تفسیر است، که مشتمل بر بیش از 11770روایت می باشد.

4) سنن ابن ماجة، تألیف ابوعبداللّه محمدبن یزیدبن عبداللّه بن ماجه قزوینی (متوفی 273 یا 275)؛ مشتمل بر 37 کتاب و 4341 روایت است.


[/HR] [1] . جامع حدیث به کتابی اطلاق می شود که مشتمل بر همه ی موضوعات و ابواب حدیثی باشد.

[2] . روایتی که به صحابی ختم شود و به پیامبر صلی الله علیه و آله ختم نمی گردد.

[3] .روایتی که به تابعی و مادون آن ختم گردد.

سؤال: آیا حدیث خاتم بخشی در کتب سته آمده است؟

جواب: با تتبع در کتب سته ی اهل سنت به این نتیجه می رسیم که این روایت در این کتب موجود نمی باشد؛ اما با این حال این روایت را ابن اثیر جزری(م:606) [1]صاحب کتاب«جامع الاصول فی احادیث الرسول» در روایت شماره ی 6515، نقل نموده است.

جامع الاصول کتابی است که با هدف جمع بین روایات کتب سته(صحیح بخاری و مسلم؛ و سنن نسائی و ابو داود و ترمذی و موطاء مالک[2]) با حذف مکررات تدوین یافته است.

متن روایت کتاب جامع الاصول بدین صورت است:
ابن اثیر از عبداللَّه بن سلام روایت می کند که وی گفت: من و گروهي از قومم خدمت رسول خداصلي الله عليه وآله رسيديم و عرض کرديم: قوم ما از هنگامي که اسلام آورده‏ ايم و خدا و رسول او را تصدیق نموده ایم با ما به مقابله پرداخته ‏اند و قسم خورده ‏اند که با ما سخن نگويند. در اين هنگام بود که آيه (إِنَّما وَلِيُّکُمُ...) بر پيامبرصلي الله عليه وآله نازل شد. بلال براي نماز ظهر اذان گفت، مردم مشغول نماز شدند، برخي در حال سجود و برخي رکوع، در اين هنگام سائلي در خواست کمک نمود. حضرت علي‏ عليه السلام انگشتر خود را در حال رکوع به سائل داد. خبر به رسول خداصلي الله عليه وآله رسيد. پيامبر اين آيه (إِنَّما وَلِيُّکُمُ اللَّهُ...) را بر ما قرائت نمود. [3]

روش ابن اثیر در کتاب جامع الاصول آن است که در ابتدا و یا انتهای روایت بیان می دارد که این روایت را کدام یک از صاحبان کتب سته روایت نموده اند؛ اما با این حال در کتاب جامع الاصول بعد از نقل این روایت آمده است: أخرجه... (این روایت را ....باذکر سند نقل نموده) بنابراین مشخص نیست که کدام یک از صاحبان کتب سته این روایت را نقل نموده اند؟

به هر حال امر از دو حال خارج نمی باشد:
الف) یا این روایت خارج از التزام وی به جمع آوری روایات کتب سته به شمار می رود و ابن اثیر این روایت را خارج از کتب سته نقل نموده.
ب) یا این روایت در یکی از کتب سته نقل شده که در نسخه های قرون بعدی از آن کتاب حذف شده است.
در برخی از کتب شیعه آمده است که این روایت را رزین بن معاویه در کتاب جامع خویش به نقل از سنن نسائی(المجتبی) ذکر نموده است. اما با نگاهی به سنن نسائی پی می بریم که این روایت در نسخه های موجود ذکر نشده است.

نتیجه گیری ما:
از مجموع بررسی ها (در صورتی که اسقاطی در کتب سته صورت نگرفته باشد) بدست می آید که ابن اثیر از آنجا که در تالیف کتاب خود، کتاب رزین بن معاویة(التجرید للصحاح الستة، و یا التجرید للصحاح و السنن)را اصل و مبنای کار خود قرار داده و همچنین از آنجا که رزین بن معاویة روایاتی را در کتاب جامع خویش ذکر نموده که در کتب سته موجود نمی باشد(که علت این امر نیز به گفته ی ابن اثیر وجود اختلاف در نسخ بوده است)، این احتمال وجود دارد که روایت مذکور از همین روایات بوده باشد؛ یعنی این روایت در برخی از نسخ (سنن نسائی) موجود بوده که رزین آنرا در کتاب خویش آورده و ابن اثیر نیز به تبع وی این روایت را در کتاب خویش نقل نموده است در حالی که در نسخه های دیگر چنین روایتی ذکر نشده است.

موفق باشید.


[/HR] [1] .وی غیر از علی بن محمد جزری(م:630)، می باشد که صاحب کتابهای اسد الغابة فی معرفة الصحابة، و الکامل فی التاریخ است. ابن جزری ها با یکدیگر برادر می باشند.

[2] . متاخرین کتاب سنن ابن ماجه را به عنوان آخرین کتب سته به شمار آورده اند.

[3] . عبد الله بن سلام - رضي الله عنه - :قال : أتيتُ رسولَ الله -صلى الله عليه وسلم- ، ورَهْط من قومي، فقلنا : إِن قومنا حَادُّونَا لما صدَّقْنا الله ورسوله، وأقسموا لا يُكلِّمونا، فأنزل الله تعالى : {إِنَّما وَلِيُّكُمُ الله وَرَسُولُهُ والَّذِينَ آمَنُوا} [المائدة: 55] ثم أَذَّن بلال لصلاة الظهر ، فقام الناس يُصَلُّون، فمن بين ساجد وراكع وسائل، إِذا سائل يسأل ، فأعْطاه عليّ خاتَمه ، وهو راكع ، فأخبر السائلُ رسولَ الله -صلى الله عليه وسلم- ، فقرأ علينا رسولُ الله -صلى الله عليه وسلم- : «{إِنَّما وَلِيُّكُمُ الله وَرَسُولُهُ والَّذِينَ آمَنُوا ، الَّذِينَ يُقيمون الصلاةَ ، ويُؤْتُونَ الزَّكاةَ، وهم رَاكِعُونَ. وَمَن يَتَوَلَّ الله ورسولَهُ والذين آمنوا ، فَإِنَّ حِزْبَ الله هُمُ الغَالِبُونَ} [المائدة: 55 ، 56]». أخرجه....

موضوع قفل شده است