جمع بندی آیا براساس این حدیث، همنشینی با فرد بی نماز «حرام» است؟؟؟!!!
تبهای اولیه
حدیثی هست که مرحوم آیت الله مجتهدی (رحمةالله علیه) نقل فرمودند:
تارک الصلوه لا یکون من امتی، محروم من الجنة، ماله حرام، اولاده حرام، سلامه حرام، طعامه حرام، مائه حرام، مجالسته حرام، نوم علی جنبه حرام، مصاحبته حرام، لباسه حرام و نظر الی وجهه حرام
اگر این حدیث، صحیح باشد و منظور از حرام، همان حرامی باشد که من می دانم، بنابراین به صورت افراد بی نماز هم نباید نگاه کرد...دیگر چه برسد به این که به خانه اش برویم و از پذیرایی اش بخوریم و به او محبت کنیم و....!!!
لطفاً در این مورد توضیح دهید. آیا باید کلاً با افرادی که نماز نمی خوانند قطع رابطه کنیم؟! اگر جزء خویشاوندان و اعضای خانواده ی کسی باشند باید با آنها قطع رَحِم کند؟!
شنیده بودم که باید در انتخاب دوست و همنشین دقت کرد و کسی را انتخاب کرد که تاثیر مثبت می گذارد. اما نمی دانستم که صرف همنشین شدن با فرد بد، حرام باشد!!!
اگر باید این سوال در بخش دیگری(احکام یا اخلاق یا...) هم مجددا مطرح کنم تا به جواب قطعی برسم، از مسئول ارجاع سوالها تقاضامندم که کارشناس مربوط به همان زمینه را هم به همین تاپیک اختصاص دهد تا از مطرح کردن مجدد آن خودداری گردد.
بسم الله الرحمن الرحيم
عرض ادب و سلام خدمت شما دوست محترم؛
اگر این حدیث، صحیح باشد و منظور از حرام، همان حرامی باشد که من می دانم، بنابراین به صورت افراد بی نماز هم نباید نگاه کرد...دیگر چه برسد به این که به خانه اش برویم و از پذیرایی اش بخوریم و به او محبت کنیم و....!!!
لطفاً در این مورد توضیح دهید. آیا باید کلاً با افرادی که نماز نمی خوانند قطع رابطه کنیم؟! اگر جزء خویشاوندان و اعضای خانواده ی کسی باشند باید با آنها قطع رَحِم کند؟!
شنیده بودم که باید در انتخاب دوست و همنشین دقت کرد و کسی را انتخاب کرد که تاثیر مثبت می گذارد. اما نمی دانستم که صرف همنشین شدن با فرد بد، حرام باشد!!!اگر باید این سوال در بخش دیگری(احکام یا اخلاق یا...) هم مجددا مطرح کنم تا به جواب قطعی برسم، از مسئول ارجاع سوالها تقاضامندم که کارشناس مربوط به همان زمینه را هم به همین تاپیک اختصاص دهد تا از مطرح کردن مجدد آن خودداری گردد.
دوست گرامي بنده عبارت حديث مورد اشاره شما را در نرم افزارهايي روائي مورد جستجو قرار دادم، اين عبارت تنها در يک کتاب يافت شد :
على بن ابراهيم، از پدرش، از ابن ابى عمير، از عبدالرحمان بن حجّاج، از عبيد بن زراره روايت كرده است كه گفت: امام جعفر صادق عليه السلام را سؤال كردم از گناهان كبيره. فرمود كه: «گناهان كبيره در كتاب على عليه السلام هفت است: كافر شدن به خدا، و كشتن آدمى، و عقوق پدر و مادر، و خوردن ربا بعد از بيّنه، و خوردن مال يتيم از روى ستم، و گريختن از ميان مجاهدين، و اعرابى شدن بعد از هجرت». راوى مىگويد كه: عرض كردم:
اينها از همه گناهان، بزرگتر است؟ فرمود: «آرى». عرض كردم كه: خوردن يك درم از مال يتيم از روى ستم، بزرگتر و گناهش بيشتر است يا نماز نكردن؟ فرمود: «نماز نكردن».
عرض كردم كه: ترك نماز را از جمله گناهان كبيره نشمردى؟ فرمود كه: «نخستين چيزى كه به تو گفتم، چه چيز بود؟» راوى مىگويد كه: عرض كردم: كافر شدن به خدا. فرمود:
«تارك الصّلوة، كافر است»؛ يعنى بدون عذر و علّت[1]
همان گونه که ملاحظه مي فرماييد از متن حديث مورد نظر شما تنها همين عبارت در اين روايت آمده است و در هيچ کتاب حديثي و روائي ديگري هيچ اشاره اي حتي به مضمون اين حديث نشده است .
در مورد اين روايت هم در بررسي و تحقيقي که بر روي اين کتاب توسط آقايان مرادي و عبدالهادي مسعودي به عمل آمده است ؛ اين دو مصحح حديث به اين نتيجه رسيده اند که جمله «تارك الصّلوة، كافر است» متن روايت نيست بلکه جمله مولف کتاب يعني مرحوم کليني است و به قرينه اي که اين مضمون در هيچ کتاب حديثي هم اشاره نشده است مي توان برداشت کرد که متن موردنظر شما اصلا روايت نيست بلکه برداشت يک عالم حديث است.
البته آقاي مجتهدي اين روايت را ظاهرا بيان کرده اند و در سايت ها هم تنها منبع مورد اشاره کتاب و يا سخنراني ايشان است اما ملاک ما براي صحت حديث؛ بايد مراجعه به متون متقن روائي باشد و بعد از مراجعه صورت گرفته چنين منبعي به دست نيامد.
به طور حتم ترک کننده نماز داراي عواقب زيادي در دنيا و آخرت است و بازهم به طور حتم اثر وضعي حضور چنين افرادي در زندگي اطرافيان از بين رفتن برخي توفيقات و زمينه هاي خير است اما دوست عزيز ؛ دقت کنيد حکم کردن در مورد اين که فردي اصلا نماز نمي خواند يا تارک نماز است کار دشواري است، در مورد افراد انسان نبايد ظن بد داشته باشد و حمل به خير کردن و توجه به اين مساله که در دين ما تجسس حرام دانسته شده ؛ احراز و اثبات بي نمازي را در مورد افراد خيلي کم مي کند . اما گاهي خود افراد به ترک نماز خود يا از باب حسرت يا خداي نکرده جسارت و ابراز بي نيازي به نماز اشاره دارند ؛
در اين مرحله
اولين گام:برخورد مناسب و ذکر اهميت نماز است و
گام دوم :بيان عواقب ترک نماز با زبان خوش و با مدارا. در ضمن رفتارهاي مناسب افراد اهل نماز نيز مي تواند عامل موثري در جذب آنها به نماز باشد.
در خاتمه بايد اين نکته را عرض کنم که شايد اصلا در دين ما در موارد زيادي به اين نکته اشاره شده است که افراد را به دين جذب کنيد و نه دفع . چرا که اگر آنها توسط برادران و خواهران ديني خود سريع جذب و اصلاح نشوند از راه ها و موقعيت هاي بسيار بد سر در مي آورند که خداي نکرده زندگي آنها را تباه مي کند و بايد همه ما به اين نکته توجه داشته باشيم که تا حد امکان بايد آمران به معروف آن هم با دلسوزي و مدارا و در نظر گرفتن فرايند تدريج و مهلت دادن به افراد باشيم و دعا را هم فراموش نکنيم تا خداوند خود نظر مرحمتش را به ما داشته باشد .
[/HR][1] كلينى، محمد بن يعقوب، تحفة الأولياء (ترجمه أصول كافى)، 4جلد، دار الحديث - قم، چاپ: اول، 1388 ش، ج 3، ص669.
با سلام
جمع بين دو مسئله چنين است:
قطع کامل ارتباط با ارحام جايز نيست مگر آن که قطع رحم موقت اثر مثبت داشته باشد . چنانچه قطع کامل ارتباط با ارحام نزديک سبب هدايت او نشود، جايز نيست . به مقداري که عرفا گفته شود با هم ارتباط دارند هرچند بسيار محدود و کم ،بايد ارتباط بين ارحام بر قرار باشد.
معناي تولي و تبري به معناي قطع کامل ارتباط نيست، بلکه اگر با برقراري ارتباط بتواند امر به معروف ونهي از منکر و امر به معروف با ارتباط بيش تر اثر کند، برقراري ارتباط لازم است.
در صورتي که امر به معروف و نهي از منکر اثر نکند ، براي آن که جلو گسترش انديشه بي نمازي گرفته شود، ارتباط با چنين افراد محدود شود.
صله رحم نيز به معناي برقراري ارتباط و قطع نکردن ارتباط است .ارتباط با ارحام نيز مراتبي دارد . اگر کسي از طريق تلفن از کسي خبر بگيرد يا سلام بفرستد و يا با ديدن ارحام سلام کند، کفايت مي کند.
صله ارحام فاميل دور واجب نيست، بلکه ارحام نزديک مانند پدر و مادر و برادر و عمو و عموزاده ها و امثال آن ها واجب است.
اگر قطع رحم با فردي که نماز نمي خواند تأثير مثبت داشته باشد و او را از بي نمازي خارج کند ،ترک ارتباط با او از مصداق نهي از منکر مي شود . لازم است و با صله رحم منافات ندارد.
در نتيجه اگر کسي از ارحام بي نماز باشد و نهي از منکر اثر نکند، قطع ارتباط اگر اثر مثبت داشته باشد جايز است اما اگر قطع ارتباط اثر مثبت نداشته باشد، قطع کامل ارتباط جايز نيست لکن درحد ارتباط برقرار باشد. ارتباط به صورت کامل قطع نشود مثلا در حد تلفن کردن در بعضي اوقات يا گفتن سلام به نحوي که ارتباط براي هميشه قطع نشود.
پي نوشت:
سؤال تلفني (7840001-0251) از دفتر آيت الله مکارم.
جمع بندي
سوال :
بر اساس روايت «تارک الصلوه لا یکون من امتی، محروم من الجنة، ماله حرام، اولاده حرام، سلامه حرام، طعامه حرام، مائه حرام، مجالسته حرام، نوم علی جنبه حرام، مصاحبته حرام، لباسه حرام و نظر الی وجهه حرام» که آيت الله مجتهدي آن را نقل نموده اند آيا هر نوع تعامل با افراد بي نماز چه از خويشاوند و چه از غير آن حتي نگاه به آنها حرمت شرعي دارد ؟ و آيا موجب قطع رحم نمي شود ؟
پاسخ:
اصل روايت در کتب مشهور و معروف حديث شيعه موجود است . اما قسمت انتهاي حديث که اتفاقا سبب ايجاد سوال و نيز سخت شدن ارتباط و تعامل با افراد است در هيچ کتاب حديثي به جز کافي مرحوم کليني بيان نشداست. و عبارت « و نظر الي وجهه حرام» تنها در اين کتاب آمده است.
جديث پژوهان معاصر با تتبع در متون روايي به اين نتيجه رسيده اند که اين بخش از روايت به احتمال زياد برداشت و توضيح مولف کتاب مرحوم کليني است و به قرينه اين که در ساير کتب روايي بيان نشده است مي توان اين نتيجه را پذيرفت .
علاوه بر اين قطع صله رحم با نزديکان از مبغوض ترين اعمال دانسته شده است. انسان مومن مي تواند با محبت و مدارا با افراد تارک نماز و در ارتباطات خويش با آنان ؛ و امر به معروف صحيح از فرصت ديدار با آشنايان جهت ترويج معارف و دستورات ديني استفاده کند . البته اگر در مواردي قطع ارتباط بتواند در کوتاه مدت اين تنبّه را در افراد ايجاد کند که از اشتباه خود دور شوند مي تواند ترک صله رحم به شکل مقطعي به عنوان يکي از شيوه هاي نهي از منکر و امر به معروف استفاده گردد.