بناي تاريخي

يکي از افسانه هاي تاريخي که در ميان مردم لاويج نور رواج دارد و پرده از يک اسطوره ي مذهبي بر مي دارد اين است که امام حسن(ع) به اين ديار سفر کرده بود. اين نکته در مضمون دوبيتي اي منسوب امير پازواري نيز ديده مي شود وآنچه در افواه جاري است شايد برگرفته از همين دوبيتي باشد، يا اين دو بيتي بر اساس اين داستان سروده شده است:

· يارون بَوينين چه خار جائه لاويج********* بي تش و کله آب گرمائه لاويج.

· فيل هندستون سنگِ سِياهئَه لاويج ***********امام حسن(ع) مُعجز نِمائه لاويج.

«ياران ببينيد لاويج چه جاي خوبي است، بدون افروختگي آتش آبش گرم است. فيل هندوستان به سنگ سياه تبديل شده است، و اين فيل سنگي معجزه ي امام حسن(ع) است»

اين داستان را برخي از کهن سالان چنين نقل مي کنند: روزگاري که امام حسن مجتبي(ع) به اين ديار سفر کرده بود فيل عظيم الجثه اي از هندوستان آمده بود که موجب رعب و هراس عموم شد، امام حسن(ع) براي آن که فيل آزاري به مردم نرساند، با عصاي امامت اشاره اي به فيل کرد و آن فيل به صورت يک تکه سنگ سياه در آمد.

افسانه ديگري مي گويد: روزي امام حسن (ع) از کنار خانه اي عبور مي کرد، زني را ديد که مشغول پختن نان بود، امام از او قرصي نان درخاست مي کند، ولي زن نمي پذيرد، امام انگشتري خود را عوض نان عرضه ميکند، زن انگشتري را گرفته، آن را در کفه ي ترازو مي گذارد و نان را در کفه ي ديگر، وقتي مي بيند کفه اي که انگشتري در آن قرار دارد سنگين تر است با گذاشتن نان بشتر در کفه ي ديگر مي خواهد هر دو را يکسان کند، ولي همچنان آن کفه سنگين تر است، از فروختن نان منصرف مي شود، امام در حق او نفرين مي کند، پس از آن در اين مکان چشمه ي کوچکي از آبگرم پديد مي آيد که به « تنيرو» (taniro )معروف است.( در اين باره اشاره خواهيم کرد)

در منابع و متون تاريخي، از جمله اخبار الطوال دينوري (متوفي283ه.ق) و تاريخ يعقوبي احمد ابن يعقوب (متوفي284ه.ق) که از قديمي ترين تاريخ عمومي در بين منابع تاريخي اسلام است، از آمدن امام حسن (ع)به ايران ذکري نشده است، تنها " فتوح البلدان" بلاذري گزارش مي دهد که امام حسن به ايران و به طبرستان و رويان آمد، بلاذري مي نويسد:« گويند که عثمان بن عفان، سعيد بن عاص بن اميه را در سال بست و نه هجري والي کوفه گردانيد،...پس سعيد به طبرستان رفت، گويند که حسن و حسين فرزندان علي بن ابي طالب عليهم السلام نيز با وي بودند»(1)