جمع بندی اختلاف با همسر در تربیت فرزند

جمع بندی پرسش: بنده از همسرم جدا شده ام  و ایشان تقریبا دو سال نبودند. اما به دلیل اینکه دختر نوجوانی داریم از ایشان خواستم به عنوان پدر حواسش بیشتر به دخترمان باشد. مشکل اینجاست که بنده دوست دارم با آموزه های دینی دخترم را تربیت کنم ولی همسرسابقم اهل مسامحه هستند.ایشان هم فردی مذهبی هستند ولی سخت نمی گیرد و دخترم به او گرایش دارد. مداوم به همسرم انتقاد می کنم و به او فشار می آورم. گاهی فکر می کنم که اشتباه کردم که همسرم را دخیل در تربیت کردم. پاسخ:    حضور فعال پدر در زندگی دختران، طی سالهای نوجوانی اثر بسیار مثبتی دارد. اگرچه تغییرات فیزیکی دوره نوجوای ظاهرا فاصله بین پدر و دختر را ایجاد می­کند. زمانی که دختران از بلوغ جسمی خود آگاه می­شوند از پدر فاصله می­گیرند و چون راه حل بهتری پیدا نمی­کنند که بدون تماس فیزیکی که در کودکی عامل نزدیکی آنها بود ارتباط پدر و دختر رو به ضعف می­گذارد.   به هر حال نقش پدر در رشد دختر اهمیت دارد. مادر خانواده می­تواند آنها را به هم نزدیکتر نمایند تا با هم گفتگو داشته باشند. پدران نیز باید درک کنند که کسب هویت و فردیت با جداشدن تفاوت دارد و گفتگو با دخترشان درباره هر موضوعی برای امنیت روحی دختر ضروری است. نقش مدبّرانه پدر در تربیت دختر برای رشد سالم او اهمیت دارد.   نیازهای عاطفی ای که دختر از پدر دریافت می کند، او را از محبت های کاذبی که از جنس مخالف در سن نوجوانی ممکن است دامن گیر دختران شود؛ اقناع و بی نیاز می نماید. کارشناسان معتقدند دختری که رابطه عاطفی و عمیق خوبی با پدرش داشته باشد در آینده در ارتباط با همسرش نیز احتمال موفقیتش بیشتر خواهد بود.  شما که تصمیم مدبرانه ای گرفتید تا پدر و دختر با هم رابطه برقرار نمایند، این مسأله نباید فدای مباحث دیگر گردد؛ اگرچه دغدغه شما درباره مسائل مذهبی جای تقدیر دارد ولی باید خدمتتان عرض نمایم که همانطور که خودتان گفتید، همسر سابقتان هم فردی مذهبی است و دختر شما با دیدن رفتارهای شما و پدرشان بیشتر می آموزند تا با گفتن های شما. بزرگان تربیتی همیشه اذعان دارند که کودکان مانند رفتارهای شما عمل می کنند نه آنچه که شما می گویید. بنابراین با محدودیت هایی که ممکن است برای دخترتان ایجاد نمایید مانع از ارتباط خوب با خودتان نشوید که این از آسیب های مهمی در تربیت است.  درنهایت دختر شما خودش باید تصمیم بگیرد که در زندگی اش چگونه باشد و چه مدل زندگی را اختیار کند. درنظر داشته باشید که با سخت گیری از شیوه تربیتی همسرتان، ممکن است ایشان رابطه با دخترتان را رها کرده و این مسأله آسیب و ضربه بسیار جدی و سختی به دخترتان خواهد زد که جبرانش کار آسانی نیست. از ویژگی های مهم این دوران دختران استقلال طلبی است که استقلال‏ طلبى؛در این دوران، دیگر به راحتی، محدودیت­هایی را که پیش از این والدین برای آنها قرار می­دادند را برنمیتابند. این مسئله یکی از دلایل مهم کشمکش­ها بین والدین و نوجوانان است مسأله دیگری که در دوران نوجوانی، والدین با آن زیاد مواجه می شوند: تغيير گرایشات دینی و مذهبی؛ نوجوانان در اين مرحله از زندگانى گرايش خاصى به مسائل دينى و معنوى پيدا مى‏كنند.در باره مفاهيم و عقايد دينى دوران كودكى پرسش ‏هايى مى‏كنند و به همين سبب، دوره نوجوانى را مرحله ترديد دينى مى‏ نامند. تغييرات دينى و مذهبى در دوره نوجوانى به سه شكل ظاهر مى‏شود. 1ـ «دوره بيدارى دينى: در اين مرحله، نوجوان علاقمند است همانند والدين خود، آداب و رسوم دينى را انجام دهد. 2ـ دوره پرسشگرى: در اين دوره به انتقاد از مفاهيم پذيرفته دينى مى‏ پردازد و پرسش‏هاى متعدد و متنوعى، مطرح مى‏كند. مى‏كوشد به حقايق دست يابد و نيازهاى خود را پاسخ دهد. که دختر شما در این مرحله است و لازم است تا با یک کارشناس مذهبی قوی دخترتان به مناظره و گفتگو بنشیند. 3ـ دوره بازسازى دينى: نوجوان احساس مى‏كند كه به حقايق دينى تازه ‏اى نياز دارد».([1]) بنابراين، با توجه به رشد شناختى در دوره نوجوانى (مرحله تفكر انتزاعى) قضاوت‏هاى نوجوان با گذشته تفاوت داشته و به دنبال چرايى و چگونگى امور و رخدادها مى‏ باشد و در زمينه دينى از طريق استدلال مسائل را بايد برايش تشريح كرد و تا حد ممكن بايد از امر و نهى كردن پرهيز كرد و با او به عنوان يك مشاور رفتار نمود و ارزش براى تفكر و اظهار نظر وى قائل شد. اولین و مهمترین راهکار برای دختر عزیزتان، جلب ایشان از سمت شماست. همیشه بهترین و تأثیر بخش ترین آنان محبت است. ارضای نیاز محبت، باعث می­شود، دو نتیجه مهم از آن حاصل شود. اول اینکه با محبت، تبعیّت ایجاد می­گردد، وقتی تبعیت و پیروی ایجاد شد، شبیه شدن محبّ هم به وجود می­آید. یعنی از او الگوپذیری می­کند برای دریافت محبت بیشتر. در قرآن کریم آمده است:(فبما رحمه من الله لنت لهم و لو کنت فظّا غلیظ القلب لا نفضّوا؛) ([2]) حضرت علی (علیه السّلام) دراین­ باره می­ فرمایند: (دلهای انسان­ها همچون حیوانات وحشی است، هر که به انها محبت کند به سمت آن روی می آورند).([3]) به همین دلیل است که یکی از بهترین و مهمترین روش­ها در تعلیم و تربیت، روش محبت است. نقش تربیتی محبت، بهترین نوع رابطه است بین مربی و متربی. برای محبت آثاری مانند تشاکل (خود را شبیه محبوب کردن) و تبعیت (پیروی از محبوب) ذکر کرده­ اند. پس با محبت می­توان به اهداف تربیتی هم رسید. از طرفی هم به خدا توکل نمایید و سعی کنید آرامش خود را در ارتباط با دختر عزیزتان بیشتر نمایید.   معرفی منابع برای مطالعه بیشتر:

1. پناهی، علی­ احمد و داوودحسینی، بادخترم، موسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی، قم، 1389.
2. احمدی، سید احمد، روان­شناسی نوجوانان و جوانان، مشعل، اصفهان، 1382.

  پی نوشت ها: [1]. شعاری­ نژاد، علی اکبر، روان­شناسی رشد 2، نوجوانی و بلوغ، پیام نور، تهران، 1388، ص 91. 2.  (پس به (برکت) رحمت الهی با آنان نرمخو شدی و اگر تندخو و سخت­دل بودی بی­ گمان از پیرامون تو پراکنده می­شدند). سوره آل عمران، آیه 159. 3.  (قلوب الرّجال وحشیّة فمن تألّفها أقبَلَت علیه؛)، ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، منشورات مکتبه آیه الله العظمی مرعشی نجفی، قم، 1404ق. حکمت­ها،50.