جمع بندی آیا جعفر واقعا کذاب بود؟

با عرض سلام و ادب

وجود و شهرت یکی از فرزندان امام هادی(ع) بنام جعفر ه به کذاب معروف شده است،از مشهورات تاریخی است و در منابع متعدد روایی و تاریخی از جعفر کذاب و ویژگی های اخلاقی و پیروان او بحث شده است و جای شک و تردید نیست.

وجه تسمیه جعفر به کذاب هم این بود که وی به دروغ ادعای امامت کرد.جعفر پس از شهادت پدرش ادعای امامت کرده و می گفت: "امام مردم من هستم نه برادرم ( امام عسکری (ع))" ، و به همین منظور نزد خلیفه وقت رفت و گفت: "بیست هزار اشرفی برای تو می فرستم و از شما خواهش دارم که فرمان دهی تا بر مسند امامت بنشینم و این مقام از برادرم سلب گردد."[2] ولی حضرت امام حسن عسکری (ع) اجازه هیچ‌گونه خودنمایی را به او نداد تا این که پس از شهادت امام حسن عسکری (ع) و آغاز غیبت صغرای امام مهدی، او باردیگر فرصت یافت تا ادعای امامت کند و با دروغ، جمعی را به گمراهی بکشاند و از این رو به جعفر کذاب شهرت یافت.

حضرت امام سجاد (ع)درباره ملقب شدن امام ششم به «صادق» فرمود: «از نسل پنجم او مردی به نام جعفر متولد می‌شود که به دروغ ادعای امامت می‌کند، و نامش جعفر کذاب است، از این رو به امام ششم، جعفر صادق لقب داده اند.»[1]

پی نوشتها:
[1] قمی، حاج شیخ عباس، منتهی الآمال، ج 2، ص 261 و باب سیزدهم در فصل پنجم.

[2] دایرة المعارف تشیع، ج 5.

با عرض سلام و ادب و با آرزوی قبولی طاعات و عبادات

مورخین درباره عاقبت کار جعفر بن علی دو نظر دارند. عده‌ای بر این باورند که وی تا پایان زندگی بر دعوی دروغین خود پای فشرد و همچنان خود را امام می‌دانست، اما برخی دیگر می‌گویند که وی از دعوی خود دست کشید و توبه کرد، و شیعیان نیز نامش را از جعفر کذاب به جعفر تائب برگرداندند.

در روایتی از محمد بن عثمان عمری، نائب خاص امام زمان (ع)، آمده است که امام دوازدهم در توقیعی کار و راه‌ جعفر را به‌ کار برادران‌ یوسف‌ همانند کرده‌اند[2].

برخی‌ این‌ عبارت‌ را تفسیر کرده‌اند به‌ اینکه‌ جعفر همچون‌ برادران‌ یوسف‌ در نهایت‌ توبه‌ کرده‌ است‌[3] و ازاین‌رو وی‌ را توّاب‌ لقب‌ داده‌اند[4]؛

اما، به‌ نظر می‌رسد مراد امام‌ در توقیع‌ مزبور، سابقه‌دار بودن‌ گمراهی‌ در فرزندان‌ انبیا و اولیا بوده‌ است‌.[5]

جعفر عمر کوتاهی داشت و سرانجام در سال 271 قمری در سامراء درگذشت.

پی نوشتها:
[1]. دایرة المعارف تشیع، ج 5؛ قاموس الرجال، ج 2؛ المعارف و المعاریف، ج 2؛ دایرة المعارف الشیعیة العامه، ‌ج 7.

[2]. کمال‌الدین، ج ۱، ص۴۸۳-۴۸۴. رجال کشی ج ۱، ص‌۲۹۰. بحارالانوار ج‌۵۰، ص۲۲۷.

[3]. علی‌بن‌ محمد العلوی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌الطالبیین ص۱۳۰.

[4]. طبقات‌ اعلام‌ الشیعة قسم۲، ص‌۵۱۹.

[5]. الفصول‌ العشرة فی‌الغیبة، ص‌۶۲. رجال کشی ج ۱، ص‌۱۰۷.

با عرض سلام و ادب

قال علی بن الحسین(ع):

حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِذَا وُلِدَ ابْنِي جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ فَسَمُّوهُ الصَّادِقَ فَإِنَّ الْخَامِسَ مِنْ وُلْدِهِ الَّذِي اسْمُهُ جَعْفَرٌ يَدَّعِي الْإِمَامَةَ اجْتِرَاءً عَلَى اللَّهِ وَ كَذِباً عَلَيْهِ فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ جَعْفَرٌ الْكَذَّابُ الْمُفْتَرِي عَلَى اللَّهِ الْمُدَّعِي لِمَا لَيْسَ لَهُ بِأَهْلٍ الْمُخَالِفُ عَلَى أَبِيهِ وَ الْحَاسِدُ لِأَخِيهِ ذَلِكَ الَّذِي يَكْشِفُ سِرَّ اللَّهِ عِنْدَ غَيْبَة( شیخ طبرسی، الإحتجاج على أهل اللجاج، ج‏2، ص 318)

پدرم از پدرش مرا حديث كرد كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرموده: «وقتى فرزندم جعفر بن محمّد بن علىّ بن حسين بن علىّ بن أبى طالب متولّد شد نام او را صادق نهيد، كه پنجمين از فرزندان او همو كه نامش جعفر است گستاخانه بر خدا و از سر كذب و دروغ ادّعاى امامت مى ‏كند، پس نام او نزد خداوند جعفر كذّاب است، همو كه بر خدا افترا بسته و ادّعاى چيزى كه براى او نيست را مى ‏كند، مخالف پدر شده و بر برادرش حسد مى ‏ورزد، اين همان است كه پرده الهى را هنگام غيبت ولىّ خدا پاره مى ‏كند.

با عرض سلام و ادب

بنده هم در پست های قبلی به این سخن آقا امام زمان(عج) در مورد عمویشان جعفر اشاره کردم،ولی نکته هم این است که در تفسیر این عبارت اختلاف وجود دارد:

برخی‌ این‌ عبارت‌ را تفسیر کرده‌اند به‌ اینکه‌ جعفر همچون‌ برادران‌ یوسف‌ در نهایت‌ توبه‌ کرده‌ است‌[1] و ازاین‌رو وی‌ را توّاب‌ لقب‌ داده‌اند[2]؛

اما، به‌ نظر می‌رسد مراد امام‌ در توقیع‌ مزبور، سابقه‌دار بودن‌ گمراهی‌ در فرزندان‌ انبیا و اولیا بوده‌ است‌.[3]

پی نوشتها:

[1]. علی‌بن‌ محمد العلوی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌الطالبیین ص۱۳۰.

[2]. طبقات‌ اعلام‌ الشیعة قسم۲، ص‌۵۱۹.

[3]. الفصول‌ العشرة فی‌الغیبة، ص‌۶۲. رجال کشی ج ۱، ص‌۱۰۷.

پرسش:
نسبت هائی که به جعفر پسر امام هادی(ع) میدهند صحت دارد؟آیا جعفرکذابّ بعدها توبه کرد؟

پاسخ:
با عرض سلام و ادب
وجود و شهرت یکی از فرزندان امام هادی(ع) بنام جعفر به کذّاب از مشهورات تاریخی است و در منابع متعدد روایی و تاریخی از جعفر کذّاب و ویژگی های اخلاقی و پیروان او بحث شده است و جای شک و تردید نیست.

وجه تسمیه جعفر به کذّاب هم این بود که وی به دروغ ادعای امامت کرد.جعفر پس از شهادت امام هادی (ع) ادعای امامت کرده و می گفت: "امام مردم من هستم نه برادرم ( امام عسکری (ع))" ، و به همین منظور نزد خلیفه وقت رفت و گفت: "بیست هزار اشرفی برای تو می فرستم و از شما خواهش دارم که فرمان دهی تا بر مسند امامت بنشینم و این مقام از برادرم سلب گردد."[1] ولی حضرت امام حسن عسکری (ع) اجازه هیچ‌گونه خودنمایی را به او نداد تا این که پس از شهادت امام حسن عسکری (ع) و آغاز غیبت صغرای امام مهدی(عج)، او باردیگر فرصت یافت تا ادعای امامت کند و با دروغ، جمعی را به گمراهی بکشاند و از این رو به جعفر کذّاب شهرت یافت.
حضرت امام سجاد (ع)درباره ملقب شدن امام ششم به «صادق» فرمود: «از نسل پنجم او مردی به نام جعفر متولد می‌شود که به دروغ ادعای امامت می‌کند، و نامش جعفر کذّاب است، از این رو به امام ششم، جعفر صادق لقب داده اند.»[2]

آیا جعفر بعدها توبه کرد؟
مورخین درباره عاقبت کار جعفر بن علی دو نظر دارند. عده‌ای بر این باورند که وی تا پایان زندگی بر دعوی دروغین خود پای فشرد و همچنان خود را امام می‌دانست، اما برخی دیگر می‌گویند که وی از دعوی خود دست کشید و توبه کرد، و شیعیان نیز نامش را از جعفر کذّاب به جعفر تائب برگرداندند.

در روایتی از محمد بن عثمان عمری، نائب خاص امام زمان (ع)، آمده است که امام دوازدهم در توقیعی کار و راه‌ جعفر را به‌ کار برادران‌ یوسف‌ همانند کرده‌اند[3].
برخی‌ این‌ عبارت‌ را تفسیر کرده‌اند به‌ اینکه‌ جعفر همچون‌ برادران‌ یوسف‌ در نهایت‌ توبه‌ کرده‌ است‌[4] و از این‌ رو وی‌ را توّاب‌ لقب‌ داده‌اند[5]؛
اما، به‌ نظر می‌رسد مراد امام‌ در توقیع‌ مزبور، سابقه‌دار بودن‌ گمراهی‌ در فرزندان‌ انبیا و اولیا بوده‌ است‌.[6]
جعفر عمر کوتاهی داشت و سرانجام در سال 271 قمری در سامراء درگذشت.

پی نوشتها:
[1] قمی، حاج شیخ عباس، منتهی الآمال، ج 2، ص 261 و باب سیزدهم در فصل پنجم.
[2] دایرة المعارف تشیع، ج 5.
[3]. دایرة المعارف تشیع، ج 5؛ قاموس الرجال، ج 2؛ المعارف و المعاریف، ج 2؛ دایرة المعارف الشیعیة العامه، ‌ج 7.
[4]. کمال‌الدین، ج ۱، ص۴۸۳-۴۸۴. رجال کشی ج ۱، ص‌۲۹۰. بحارالانوار ج‌۵۰، ص۲۲۷.
[5]. علی‌بن‌ محمد العلوی‌، المجدی‌ فی‌ انساب‌الطالبیین ص۱۳۰.طبقات‌ اعلام‌ الشیعة قسم۲، ص‌۵۱۹.
[6]. الفصول‌ العشرة فی‌الغیبة، ص‌۶۲. رجال کشی ج ۱، ص‌۱۰۷.