جمع بندی چگونگی تشهد و سلام نماز در فقه اهل سنت

تب‌های اولیه

8 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
چگونگی تشهد و سلام نماز در فقه اهل سنت

سلام علیکم

می خواستم چگونگی انجام تشهد و سلام نماز و صیغه ی آنرا در نزد اهل سنت بیان فرمائید.

آیا انجام روش آنان در نماز ما مجزی است؟

متشکرم.

با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد صدرا

گلشن;968777 نوشت:
سلام علیکم

می خواستم چگونگی انجام تشهد و سلام نماز و صیغه ی آنرا در نزد اهل سنت بیان فرمائید.

آیا انجام روش آنان در نماز ما مجزی است؟

متشکرم.

با سلام و عرض ادب

الف) صیغه ی تشهد در نزد اهل سنت با صیغه ی تشهد در نزد شیعه متفاوت است؛ زیرا تشهد در نزد اهل سنت مشتمل بر سلام نیز بوده؛ هر چند که در فقه عامه برای خروج از نماز شخص نماز گزار با سلام از نماز فارغ می گردد.
محیی الدین نووی(متوفی: 676هـ)،‌ در کتاب: «الاذکار النوویة»،[1] برای لفظ تشهد سه صورت را ثابت دانسته که عبارتند از:

1) روایت عبدالله بن مسعود:
«التَّحِيَّاتُ‏ لِلَّهِ‏، وَ الصَّلَوَاتُ، وَ الطَّيِّبَاتُ، السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ، السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ».[2]

2)‌ روایت ابن عباس:
«التَّحِيَّاتُ‏ الْمُبَارَكَاتُ‏، الصَّلَوَاتُ‏ الطَّيِّبَاتُ لِلَّهِ، السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ، السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ».[3]

3)‌ روایت ابو موسی اشعری:
«التَّحِيَّاتُ‏ الطَّيِّبَاتُ‏ الصَّلَوَاتُ‏ لِلَّهِ، السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ، السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ».[4]

نووی همچنین نقلهای دیگری از کیفیت ادای تشهد بیان نموده که تعلیم عمر بن خطاب یکی از این موارد است. به نقل وی عمر بن خطاب در حالی که بر بالای منبر بود، تشهد را اینگونه به مردم تعلیم داد که مصلی اینگونه بگوید:
«التَّحِيَّاتُ للهِ، الزَّاكِيَاتُ‏ للهِ‏، الطَّيِّبَاتُ الصَّلَوَاتُ للهِ؛ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ. السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ. أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ‏. وَ أَشْهَدُ أَنَ‏ مُحَمَّداً عَبْدُ اللَّهِ‏ وَ رَسُولُهُ».[5]

و به نقل از عایشه صیغه ی تشهد را اینگونه حکایت نموده است:
«التَّحِيِّاتُ‏ الطَّيِّبَاتُ‏ الصَّلَوَاتُ الزَّاكِيَاتُ للهِ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُ اللَّهِ‏ وَ رَسُولُهُ. السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ. السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ. السَّلَامُ عَلَيْكُمْ».
[6]

ب) انجام تشهد به صورت تبیین شده از سوی پیروان مکتب خلفا موجب بطلان نماز از دیدگاه اهل بیت(علیهم السلام)‌است؛ زیرا در این نحوه تشهد، مشتمل بر سلام بوده و در واقع نمازگزار با گفتن لفظ سلام از نماز خارج شده و نماز را تمام می نماید. در روایتی که مرحوم صدوق در کتاب: «من لایحضره الفقیه» از امام صادق(علیه السلام) روایت نموده آمده که ابن مسعود نماز عامه(مدعیان تبعیت از سنت نبوی)‌ را به واسطه این نحوه تشهد باطل نموده است.[7]، [8]

موفق باشید.


[/HR] [1]. الاذکار النوویة،‌ ص70، دارالفکر.

[2] . سنن الترمذي، کتاب الصلاة، باب(215) بَابُ مَا جَاءَ فِي التَّشَهُّدِ،‌ ح289.

[3]. صحیح مسلم، باب التشهد فی الصلاة،‌ ح403.

[4]. همان، ح404.

[5]. الموطاء، مالک بن انس، ح87.

[6]. همان، باب التشهد فی الصلاة، ذیل حدیث87.

[7]. من لا يحضره الفقيه،‌الصدوق، ج‏1، ص401: «و قال الصادق علیه السلام أفسد ابن‏ مسعود على الناس صلاتهم بشيئين بقوله تبارك اسمك و تعالى جدك‏ و هذا شي‏ء قالته الجن بجهالةفحكاه الله تعالى عنها و بقوله السلام علينا و على عباد الله الصالحين».

[8] . الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، البحرانی،‌ج8، ص489: «ما رواه الصدوق في الخصال بسنده عن الأعمش عن ابي عبد اللّٰه (عليه السلام) قال: «لا يقال في التشهد الأول «السلام علينا و على عباد اللّٰه الصالحين» لان تحليل الصلاة هو التسليم و إذا قلت هذا فقد سلمت».

صدرا;969085 نوشت:
ب) انجام تشهد به صورت تبیین شده از سوی پیروان مکتب خلفا موجب بطلان نماز از دیدگاه اهل بیت(علیهم السلام)‌است؛ زیرا در این نحوه تشهد، مشتمل بر سلام بوده و در واقع نمازگزار با گفتن لفظ سلام از نماز خارج شده و نماز را تمام می نماید. در روایتی که مرحوم صدوق در کتاب: «من لایحضره الفقیه» از امام صادق(علیه السلام) روایت نموده آمده که ابن مسعود نماز عامه(مدعیان تبعیت از سنت نبوی)‌ را به واسطه این نحوه تشهد باطل نموده است

سلام استاد
لطفاً این بخش را واضح‌تر بفرمائید و توضیح بیشتری بدهید

صدرا;969085 نوشت:
السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ
با وجود اینکه در سلام مستقیماً خطاب به پیامبر(ص) سلام می‌فرستند، چگونه برخی فِرَق آنان توسل را قبول ندارند؟
و چگونه می‌گویند مردگان
(حتی پیامبران و امامان) صدای ما را نمی‌شنوند؟

Reza-D;969166 نوشت:
سلام استاد
لطفاً این بخش را واضح‌تر بفرمائید و توضیح بیشتری بدهید

با وجود اینکه در سلام مستقیماً خطاب به پیامبر(ص) سلام می‌فرستند، چگونه برخی فِرَق آنان توسل را قبول ندارند؟
و چگونه می‌گویند مردگان
(حتی پیامبران و امامان) صدای ما را نمی‌شنوند؟

با سلام و عرض ادب

الف) در ركعت آخر تمام نمازها بعد از تشهّد، واجب است سلام بگويد و سلام داراى سه صيغه است:

1. «السَّلٰامُ عَلَيْكَ ايُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللّٰهِ وَ بَرَكٰاتُهُ»؛
2.« السَّلٰامُ عَلَيْنٰا وَ عَلىٰ عِبٰادِ اللّٰهِ الصّٰالِحيٖنَ»؛
3.«السّلامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللّٰهِ وَ بَرَكٰاتُهُ»؛

دیدگاه غالب فقیهان شیعه آن است که سلام اول جزو مستحبی نماز بوده و نماز گزار با گفتن فقره ی دوم و یا سوم از نماز خارج می گردد. مرحوم امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه) در کتاب تحریر الوسیله می نویسد:

«سلام در نماز واجب است و ظاهرا جزء آن مى‌باشد و جايز شدن كارهاى منافى آن و خارج شدن از نماز توقف بر سلام نماز دارد و براى سلام دو عبارت است: اوّل: «السّلام علينا و على عباد اللّه الصّالحين» و دوّم: «السّلام عليكم» و احتياطا، با افزودن «و رحمة اللّه و بركاته» بر آن، اگر چه بنا بر اقوا مستحب است، و اگر عبارت اوّل را گفته باشد، عبارت دوم، جزء مستحب نماز مى‌شود و در صورتى كه عبارت اول را نگفته باشد، عبارت دوم ظاهرا جزء واجب نماز مى‌باشد، و اكتفا كردن به عبارت دوم، بلكه اكتفا نمودن به عبارت اول هم، جايز است، اگر چه احتياط آنست كه به عبارت اوّل (السّلام علينا و على عباد اللّه الصّالحين) اكتفا ننمايد و امّا «السّلام عليك ايّها النّبىّ و رحمة اللّه و بركاته» از دنباله‌هاى تشهد است كه با آن، كارهاى منافى نماز، جايز نمى‌شود و ترك آن، نه عمدا و نه سهوا، نماز را باطل نمى‌كند. لكن احتياط آن است كه هميشه گفته شود، همانطورى كه احتياط آن است كه با مقدم داشتن عبارت اول (السّلام علينا و على عباد اللّه الصّالحين) بين دو عبارت جمع كند، (هر دو سلام را بگويد)».[1]

بر این اساس گفتن فقره ی: «السَّلٰامُ عَلَيْنٰا وَ عَلى عِبٰادِ اللّٰهِ الصّٰالِحينَ»؛ موجب خروج نمازگزار از نماز خواهد بود، و در روایت ابن مسعود که نحوه ی تشهد را تعلیم داد، این فقره داخل در تشهد نماز بوده و در واقع نماز گزار(سنی مذهب) بعد از سجده ی دوم و با گفتن این سلام خود را از نماز خارج ساخته؛ لذا در روایت نقل شده از امام صادق(علیه السلام) آمده که عبدالله بن مسعود نماز عامه را با این نحوه تعلیم فاسد نموده است.

ب) در بحث سلام بحث آن خیلی مفصل است؛ در صورت تمایل و به جهت عدم تداخل مطالب، در سوالی مجزا آنرا طرح و ارسال نمائید تا به ابعاد آن از دیدگاه سلفیه اشاره گردد؛ اما خلاصه آن چنین است که ملازمه ای بین اعتقاد به شنوایی و قبول داشتن توسل نیست؛ زیرا مبانی آن از دیدگاه وهابیت متفاوت است؛ بر این اساس ابن تیمیه با آنکه خود مساله ی شنوایی را اجمالا پذیرفته؛ ولی مخالف برخی صور توسل بواسطه اعتقاد به تحقق شرک می باشد.

موفق باشید.


[/HR] [1] . ترجمه ی تحریر الوسیله، ج1، ص327.

[="Times New Roman"][="Navy"]با سلام

در مذهب حنفی و مالکی تشهد دوم واجب نیست.

همچنین حنفیه سلام نماز را واجب نمیدانند و خروج از نماز نزد ایشان باید با یکی از مبطلات نماز مثل رو گرداندن از قبله انجام پذیرد.[/]

Hadi99g;969351 نوشت:
[=Times New Roman]با سلام

در مذهب حنفی و مالکی تشهد دوم واجب نیست.

همچنین حنفیه سلام نماز را واجب نمیدانند و خروج از نماز نزد ایشان باید با یکی از مبطلات نماز مثل رو گرداندن از قبله انجام پذیرد.

با سلام و عرض ادب

تشهد آخر در نظر احناف با آنکه فرض نبوده؛ اما عملی واجب است؛ لذا اگر نماز گزار بدون سلام از نماز خارج گردد، اعاده ی نماز بر او واجب است؛ در غیر این صورت وی گناهکار محسوب می گردد.[1] همچنین سلام نماز در نزد مالکی ها واجب است.[2]،[3]

موفق باشید.


[/HR] [1]. ابن الجزیری در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه می نویسد:«الحنفية - قالوا : إن الخروج من الصلاة بلفظ السلام ليس فرضا بل هو واجب لأن النبي صلى الله عليه و سلم لما علم ابن مسعود التشهد قال له : " إذا قلت هذا فقد قضيت صلاتك وإن شئت أن تقوم فقم وإن شئت أن تقعد فاقعد " فلم يأمره بالخروج من الصلاة بلفظ السلام ويحصل الخروج من الصلاة بلفظ السلام وحده بدون كلمة : عليكم فلو خرج من الصلاة بغير السلام ولو بالحدث صحت صلاته ولكنه يكون آثما وتجب عليه الإعادة فإن ترك الإعادة كان آثما أيضا».(الفقه علی المذاهب الاربعة، ج1، ص267).

[2]. همان: «المالكية قالوا : لا بد في الخروج من الصلاة أن يقول : السلام عليكم . بهذا الترتيب».

[3]. الموسوعة الکویتیة، ج11، ص316: «التَّسْلِيمَةُ الأُْولَى لِلْخُرُوجِ مِنَ الصَّلاَةِ حَال الْقُعُودِ فَرْضٌ عِنْدَ الْمَالِكِيَّةِ وَالشَّافِعِيَّةِ وَالْحَنَابِلَةِ. وَزَادَ الْحَنَابِلَةُ فَرْضِيَّةَ الثَّانِيَةِ أَيْضًا إِلاَّ فِي صَلاَةِ جِنَازَةٍ وَنَافِلَةٍ ؛ لأَِنَّ الْجُزْءَ الأَْخِيرَ مِنَ الْجُلُوسِ الَّذِي يُوقَعُ فِيهِ السَّلاَمُ فَرْضٌ».

سؤال: صورت تشهد در نماز در فقه اهل سنت چگونه است؟ آیا در فقه شیعه چنین صورتی مجزی است و آیا در فقه اهل سنت نمازگزار بدون سلام می تواند از نماز فارغ گردد؟

جواب:
الف)‌ صیغه ی تشهد در نزد اهل سنت از آنجا که مشتمل بر سلام است، با صیغه ی تشهد در نزد شیعه متفاوت بوده؛ هر چند که در فقه اهل سنت نیز نمازگزار می بایست با سلام از نماز فارغ گردد.
محیی الدین نووی(متوفی: 676هـ)،‌ در کتاب: «الاذکار النوویة»،[1] برای لفظ تشهد سه صورت را ثابت دانسته که عبارتند از:
1) روایت عبدالله بن مسعود:
«التَّحِيَّاتُ‏ لِلَّهِ‏، وَ الصَّلَوَاتُ، وَ الطَّيِّبَاتُ، السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ، السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ».[2]

2)‌ روایت ابن عباس:
«التَّحِيَّاتُ‏ الْمُبَارَكَاتُ‏، الصَّلَوَاتُ‏ الطَّيِّبَاتُ لِلَّهِ، السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ، السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ».[3]
3)‌ روایت ابو موسی اشعری:
«التَّحِيَّاتُ‏ الطَّيِّبَاتُ‏ الصَّلَوَاتُ‏ لِلَّهِ، السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ، السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ».[4]
نووی همچنین نقلهای دیگری از کیفیت ادای تشهد بیان نموده که تعلیم «عمر بن خطاب» یکی از این موارد است. به نقل وی عمر بن خطاب در حالی که بالای منبر بود، تشهد را اینگونه به مردم تعلیم داد که نمازگزار اینگونه بگوید:
«التَّحِيَّاتُ للهِ، الزَّاكِيَاتُ‏ للهِ‏، الطَّيِّبَاتُ الصَّلَوَاتُ للهِ؛ السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ. السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ. أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ‏. وَ أَشْهَدُ أَنَ‏ مُحَمَّداً عَبْدُ اللَّهِ‏ وَ رَسُولُهُ».[5]
و به نقل از عایشه صیغه ی تشهد را اینگونه حکایت نموده است:
«التَّحِيِّاتُ‏ الطَّيِّبَاتُ‏ الصَّلَوَاتُ الزَّاكِيَاتُ للهِ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُ اللَّهِ‏ وَ رَسُولُهُ. السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ. السَّلَامُ عَلَيْنَا وَ عَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ. السَّلَامُ عَلَيْكُمْ».
[6]

ب) انجام تشهد به صورت تبیین شده از سوی پیروان مکتب خلفا موجب بطلان نماز از دیدگاه اهل بیت(علیهم السلام)‌است؛ زیرا اینگونه تشهد، مشتمل بر سلام بوده و در واقع نمازگزار با گفتن لفظ سلام از نماز خارج شده و نماز را تمام می نماید.
در روایتی که مرحوم صدوق در کتاب: «من لایحضره الفقیه» از امام صادق(علیه السلام) روایت نموده آمده: ابن مسعود نماز عامه(مدعیان تبعیت از سنت نبوی)‌ را به واسطه این نحو تشهد فاسد نموده است.[7]، [8]
توضیح اینکه:
در ركعت آخر تمام نمازها بعد از تشهّد، واجب است سلام بگويد و سلام داراى سه صيغه است:
1. «السَّلٰامُ عَلَيْكَ ايُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللّٰهِ وَ بَرَكٰاتُهُ»؛
2.« السَّلٰامُ عَلَيْنٰا وَ عَلىٰ عِبٰادِ اللّٰهِ الصّٰالِحيٖنَ»؛
3.«السّلامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللّٰهِ وَ بَرَكٰاتُهُ»؛
دیدگاه غالب فقیهان شیعه آن است که سلام اول جزو مستحبی نماز بوده و نمازگزار با گفتن فقره ی دوم و یا سوم از نماز خارج می گردد
. مرحوم امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه) در کتاب تحریر الوسیله می نویسد:
«سلام در نماز واجب است و ظاهرا جزء آن مى‌باشد و جايز شدن كارهاى منافى آن و خارج شدن از نماز توقف بر سلام نماز دارد و براى سلام دو عبارت است: اوّل: «السّلام علينا و على عباد اللّه الصّالحين» و دوّم: «السّلام عليكم» و احتياطا، با افزودن «و رحمة اللّه و بركاته» بر آن، اگر چه بنا بر اقوا مستحب است، و اگر عبارت اوّل را گفته باشد، عبارت دوم، جزء مستحب نماز مى‌شود و در صورتى كه عبارت اول را نگفته باشد، عبارت دوم ظاهرا جزء واجب نماز مى‌باشد، و اكتفا كردن به عبارت دوم، بلكه اكتفا نمودن به عبارت اول هم، جايز است، اگر چه احتياط آنست كه به عبارت اوّل (السّلام علينا و على عباد اللّه الصّالحين) اكتفا ننمايد و امّا «السّلام عليك ايّها النّبىّ و رحمة اللّه و بركاته» از دنباله‌هاى تشهد است كه با آن، كارهاى منافى نماز، جايز نمى‌شود و ترك آن، نه عمدا و نه سهوا، نماز را باطل نمى‌كند. لكن احتياط آن است كه هميشه گفته شود، همانطورى كه احتياط آن است كه با مقدم داشتن عبارت اول (السّلام علينا و على عباد اللّه الصّالحين) بين دو عبارت جمع كند، (هر دو سلام را بگويد)».[9]
بر این اساس گفتن فقره ی: «السَّلٰامُ عَلَيْنٰا وَ عَلى عِبٰادِ اللّٰهِ الصّٰالِحينَ»؛ موجب خروج نمازگزار از نماز خواهد بود، و در روایت ابن مسعود که نحو تشهد را تعلیم داد، این فقره داخل در تشهد نماز بوده و در واقع نمازگزار(سنی مذهب) بعد از سجده ی دوم و با گفتن این سلام خود را از نماز خارج ساخته؛ لذا در روایت نقل شده از امام صادق(علیه السلام) آمده که عبدالله بن مسعود نماز عامه را با این نحوه تعلیم فاسد نموده است.

ج) همچنین تشهد آخر در نظر احناف با آنکه فرض نبوده؛ اما عملی واجب است؛ لذا اگر نماز گزار بدون سلام از نماز خارج گردد، اعاده ی نماز بر او واجب است؛ در غیر این صورت وی گناهکار محسوب می گردد.[10] همچنین سلام نماز در نزد مالکی ها واجب است.[11]،[12]

پی نوشت:
[1]. النووی، الاذکار النوویة،‌ ص70، دارالفکر.
[2] . الترمذی، سنن الترمذي، کتاب الصلاة، باب(215) بَابُ مَا جَاءَ فِي التَّشَهُّدِ،‌ ح289.
[3]. النیسابوری، صحیح مسلم، باب التشهد فی الصلاة،‌ ح403.
[4]. همان، ح404.
[5]. مالک بن انس، الموطاء، ح87.
[6]. همان، باب التشهد فی الصلاة، ذیل حدیث87.
[7]. الصدوق، من لا يحضره الفقيه،‌ ج‏1، ص401: «و قال الصادق علیه السلام أفسد ابن‏ مسعود على الناس صلاتهم بشيئين بقوله تبارك اسمك و تعالى جدك‏ و هذا شي‏ء قالته الجن بجهالةفحكاه الله تعالى عنها و بقوله السلام علينا و على عباد الله الصالحين».
[8] . البحرانی، الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، ج8، ص489: «ما رواه الصدوق في الخصال بسنده عن الأعمش عن ابي عبد اللّٰه (عليه السلام) قال: «لا يقال في التشهد الأول «السلام علينا و على عباد اللّٰه الصالحين» لان تحليل الصلاة هو التسليم و إذا قلت هذا فقد سلمت».
[9] . امام خمینی، ترجمه ی تحریر الوسیله، ج1، ص327
[10]. ابن الجزیری در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه می نویسد: «الحنفية - قالوا : إن الخروج من الصلاة بلفظ السلام ليس فرضا بل هو واجب لأن النبي صلى الله عليه و سلم لما علم ابن مسعود التشهد قال له : " إذا قلت هذا فقد قضيت صلاتك وإن شئت أن تقوم فقم وإن شئت أن تقعد فاقعد " فلم يأمره بالخروج من الصلاة بلفظ السلام ويحصل الخروج من الصلاة بلفظ السلام وحده بدون كلمة : عليكم فلو خرج من الصلاة بغير السلام ولو بالحدث صحت صلاته ولكنه يكون آثما وتجب عليه الإعادة فإن ترك الإعادة كان آثما أيضا».(الفقه علی المذاهب الاربعة، ج1، ص267).
[11]. همان: «المالكية قالوا : لا بد في الخروج من الصلاة أن يقول : السلام عليكم. بهذا الترتيب».
[12]. الموسوعة الکویتیة، ج11، ص316: «التَّسْلِيمَةُ الأُْولَى لِلْخُرُوجِ مِنَ الصَّلاَةِ حَال الْقُعُودِ فَرْضٌ عِنْدَ الْمَالِكِيَّةِ وَالشَّافِعِيَّةِ وَالْحَنَابِلَةِ. وَزَادَ الْحَنَابِلَةُ فَرْضِيَّةَ الثَّانِيَةِ أَيْضًا إِلاَّ فِي صَلاَةِ جِنَازَةٍ وَنَافِلَةٍ ؛ لأَِنَّ الْجُزْءَ الأَْخِيرَ مِنَ الْجُلُوسِ الَّذِي يُوقَعُ فِيهِ السَّلاَمُ فَرْضٌ».

موضوع قفل شده است