روشهای علمی تمرکز فکر
تبهای اولیه
[="]سلام دوستان من استرس بالایی دارم وقرص هم درجهت درمانش مصرف میکنم و دچارضعف حافظه هستم .جایی خوندم که برای تقویت حافظه ورفع اضطراب بایدسعی کنم قدرت تمرکزم روتقویت کنم دوتاکتاب تهیه کردم که راههای افزایش تمرکز رواموزش میده مثل روش نقطه سیاه [/],[="]گوی کریستال[/],[="]شعله شمع[/],[="]مانترا[/],[="]گیلاس اب وغیره .میخاستم بدونم باتوجه به اینکه هیچ شناختی ازاین روشهاندارم انجام اینها ایامشکلی ازنظرشرعی ندارند *ازطرف دیگه اصلامفیدهستند* راهنماییم کنید. [/]
سلام دوستان من استرس بالایی دارم وقرص هم درجهت درمانش مصرف میکنم و دچارضعف حافظه هستم .جایی خوندم که برای تقویت حافظه ورفع اضطراب بایدسعی کنم قدرت تمرکزم روتقویت کنم دوتاکتاب تهیه کردم که راههای افزایش تمرکز رواموزش میده مثل روش نقطه سیاه ,گوی کریستال,شعله شمع,مانترا,گیلاس اب وغیره .میخاستم بدونم باتوجه به اینکه هیچ شناختی ازاین روشهاندارم انجام اینها ایامشکلی ازنظرشرعی ندارند *ازطرف دیگه اصلامفیدهستند* راهنماییم کنید.
بسمه تعالی
با عرض سلام و تحیت محضر جنابعالی
ضمن اینکه پیشنهاد می شود با مراجعه به تاپیکهای مربوطه، فنون و روشهای کاهش اضطراب را فرا بگیرید، لازم است عنایت داشته باشید برای افزایش قدرت حافظه نیز روشهای متعددی پیشنهاد می شود مانند؛
مداومت بر قرائت قرآن کریم
خواندن دعای «اللهم افتح علینا ابواب رحمتک وانشر علینا خزائن علومک ...»
دائم الوضو بودن
خوردن روزانه 21 عدد مویز در حالت ناشتا
خوشرویی، امیدواری و مثبت اندیشی
استفاده از حنا برای موهای سر
موسیقی طبیعی (صدای رودخانه، باد، باران، پرندگان و...)
دم کرده برخی گیاهان دارویی
و...
و از دیگر روشها، مواردی است که جنابعالی به آنها اشاره فرموده اید که عمل به آنها از لحاظ شرعی فاقد اشکال است.
با مسئلت توفیقات روزافزون جنابعالی
و آخر دعوانا ان الحمدالله رب العالمین
▪ کاهش و کنترل اشتعالات فکری و عملی
همان طور که در مقدمه بحث گذشت، روز به روز بر گستردگی و کثرت محدوده اشتغالات ذهنی و عملی ما در عصر حاضر افزوده می شود و به تدریج و با گذشت زمان، محرک های ذهنی، فکر و اندیشه انسان را به خود معطوف کرده، افزایش می یابند. از آن جا که توانایی پاسخ گویی فکری نامحدود است و از طرف دیگر بین محرک های ذهنی و اشتغالات ذهنی و عکس العمل های ما باید تناسب کافی وجود داشته باشد، انسان دچار فقدان تمرکز فکر شده، توان پاسخ گویی فکری و ذهنی متناسب با محرک های فراوان رو در روی وی کاهش می یابد و به پراکندگی فکری می انجامد.
یکی از راه های مقابله با این مسئله، تقسیم کردن اشتغالات به دو مقوله ضروری و غیر ضروری یا دارای اولویت اول و دوم است تا انسان با یک برنامه ریزی حساب شده و دقیق، به آن چه اولویت بیشتری دارد، توجه نموده، دایره مشغولیات را فقط به همان مقوله اختصاص دهد و محدود کند و از صرف فکر و اندیشه خود در مسائل تفننی و روزمره دیگر که جنبه ثانوی دارد، خودداری کند. با این روش، می توان پراکندگی ذهنی را کاهش داد؛ زیرا هر اندازه تنوع و تعدد افکار بیشتر باشد، از تعمق، دقت و تمرکز فکر در آن باره کاسته می شود و هر قدر تعداد موضوع ها و مسائلی که به آنها می اندیشیم، کمتر و محدودتر باشد، بر عمق و غنای فکر در آن زمینه افزوده خواهد شد.
▪ تمرین و تداوم
همان طور که بیان شد، تمرکز فکر، یک توانایی ذهنی و روحی است که جنبه اکتسابی دارد و در هر امر اکتسابی، تمرین و تکرار و استمرار بخشیدن به آن، شرط اساسی دست یابی به هدف است. برای تمرکز فکر نیز تمرین و ممارست، ضروری است. تمرین در این زمینه، این گونه است که باید در ابتدا کلمه دل خواهی مثلاً «دوستی» را در نظر گرفته و آن را روی یک برگه یادداشت بنویسید و با قرار دادن ساعتی در مقابل خود، به مدت یک دقیقه، سعی کنید فقط و فقط به این واژه بیندیشید و از نفوذ افکار نامربوط و مزاحم در حوزه فعالیت ذهن خود پرهیز کنید. با این حال، ممکن است ملاحظه کنید که تعدادی از این افکار مزاحم غیر مربوط که اصطلاحاً به آنها پرش های فکری می گویند به نحوی وارد فضای ذهنتان شود. همین عمل را دو بار دیگر و هر بار، به مدت یک دقیقه، تکرار کنید. طبیعی است که ملاحظه خواهید کرد که در بار سوم، پرش های فکری کمتر شده، «تمرکز فکری» شما بیشتر می شود. در صورتی که به مدت چند هفته و هر روز فقط سه دقیقه، به این تمرین بپردازید، خواهید دید که پیشرفت قابل ملاحظه ای در تمرین فکرتان ایجاد شده است.
یکی از شیوه های مؤثر و عملی در تمرکز فکر، استفاده از فن رهاسازی عضلانی است. در این روش، فرد در محلی آرام و در صورت امکان، بر روی صندلی راحتی می نشیند و سعی می کند به تدریج عضلات بدن را از حالت انقباض به انبساط برساند؛ به این ترتیب که ابتدا از عضلات دست و انگشتان شروع کرده، آنها را ابتدا منقبض نموده، سپس شل و آزاد می کند و آن چنان در انبساط بخشیدن به آنها تلاش می کند که گویی آنها جزء بدن او نیستند و سنگینی ندارند. همین عمل را برای دست دیگر و پاها و قسمت های میانی بدن نیز انجام می دهد تا جایی که تمام عضلات بدن، به رهاسازی کامل برسد. در این صورت، متوجه روح و روان خود می شود. بهترین لحظات برای ایجاد تمرکز و تقویت آن، زمانی است که فعالیت های قوای جسمی به حداقل برسند. در این صورت، فکر و اندیشه، مجال زیادی برای حداکثر فعالیت می یابد و به عبارت دیگر، با فراهم شدن زمینه آرمیدگی کامل به وسیله آرمیدگی جسمانی، «تمرکز فکر» نیز حاصل می شود.
▪ تنها بودن با خویشتن
هر از چند گاهی فرد باید بتواند با فراموش کردن مشکلات و دشواری های ناشی از زندگی اجتماعی، به خلوت با خویشتن بپردازد و رنج و درد برخاسته از ازدحام جمعیت های متراکم و هیاهوی زندگی ماشینی و صنعتی را در کنج خلوت انس با خویشتن، از یاد ببرد. برخی گفته اند که هر شب پس از اتمام فعالیت های روزانه و ارتباط با جهان اطراف و اشتغالات مختلف و متعدد در طول روز، دقایقی را به این امر اختصاص دهید و تنهایی و خلوت با خویشتن را تجربه کنید. این کار، علاوه بر تأثیر اخلاقی، تمرینی برای تمرکز فکر است.
لازم به ذکر است که در ابتدا، خلوت با خویشتن، با مقاومت درونی فرد مواجه می شود و برای رسیدن به مرحله ای که وی با اراده نیرومندی بتواند بر موانع غلبه کند، نیازمند تلاش بیشتری است؛ ولی اگر مقاومت کند، به مرور زمان، قادر به دست یابی به هدف مورد نظر خواهد شد.
▪ تمرین تصویر ذهنی
نگه داشتن تصاویر ذهنی دل خواه، توانایی تمرکز را به نحو چشم گیری افزایش می دهد. امتیاز این روش، آن است که فرد در همه احوال می تواند به آن بپردازد و بدون هیچ گونه زمینه یا مقدماتی و در هر شرایط و موقعیتی، از این روش استفاده کند. کافی است فرد هر روز چند نوبت و به مدت چند دقیقه، به تصاویر دل خواه خود، تمرکز نماید تا اثرات آن را مشاهده و تجربه کند و به این صورت، تمرین تصویر ذهنی را به اجرا گذارد.
چشمان خود را ببندید و در ذهن خود کاملاً احیا و بازسازی کنید. ابتدا آن را کلی تر ببینید و سپس وارد جزئیات شوید؛ تمام اجزای آن را ببینید و به تدریج و با تمرینات مکرر، تصویر را واضح تر نمایید. وضوح را به درجه ای برسانید که تصویر ذهن، همچون منظره ای طبیعی زنده، به نظر برسد.
▪ خوب شنیدن
اریک فروم، رابطه خوب شنیدن و تمرکز فکر را این گونه بیان می دارد: «اساس تمرکز حواس، در مناسبات افراد، این است که شخص بتواند به سخنان دیگران گوش بدهد. بیشتر مردم به دیگران گوش می دهند؛ حتی آنها را نصیحت می کنند؛ بدون این که واقعاً به آنها گوش داده باشند. آنان نه سخنان دیگران را جدی می انگارند و نه جواب خود را. به طور کلی، گفت وگو، آنها را خسته می کند. آنان گرفتار این پندارند که اگر با تمرکز کامل گوش دهند، به مراتب بیشتر خسته می شوند و حال آن که عکس این درست است. هر نوع فعالیتی که با تمرکز انجام شود، انسان را بیدارتر می کند».
خوب شنیدن و خوب گوش دادن به سخنان دیگران، توانایی تمرکز بر سخنان و گفته های دیگران را فراهم می کند و زمینه تمرکز بر امور دیگر را نیز فراهم می کند. در واقع، تمرکز در شنیدن، تمرین و ممارستی است در یکی از حواس چندگانه انسان که با سرایت دادن به دیگر حواس و کنترل آنها و متمرکز شدن بر موضوع و مسئله ای خاص، به تقویت تمرکز فکر می انجامد. به عبارت دیگر، تمرین و تمرکز در حواس ظاهری، زمینه ساز تمرکز در فکر و اندیشه است. برخی، تمرینات شنیداری مختلفی را پیشنهاد می کنند؛ مثلاً می گویند: چشمان خود را ببندید و به صدای تیک تاک ساعت گوش دهید و به مدت سه دقیقه، تمام توجه خود را فقط به صدای تیک تاک ساعت معطوف کرده، به هیچ چیز دیگر توجه نکنید و گوش خود را به صدای آن متمرکز کنید.
▪ نماز و عبادت تجلی تمرکز
نماز، موقعیتی را فراهم می کند که فرد می تواند در پرتو آن، ذرات پراکنده فکر را پیرامون محور یاد خدا، وحدت و تمرکز بخشد؛ زیرا در نماز، پیوسته اندیشه انسان متوجه خداست. وقتی آدمی برای دست یابی به تمرکز فکر در نماز، به محل سجده اش چشم بدوزد، از نگاه به اطراف باز می ماند و در نتیجه، افکارش در فضای مشخص و محدود عبادی نماز، به حرکت در می آید و در صورتی که مقدمات و اجزای نماز را با آمادگی به جای آورد، دوام بر تمرکز فکر در نماز خواهد داشت. اگر لحظاتی قبل از شروع نماز، بنشیند و بیندیشد که می خواهد در محضر چه بزرگی حاضر شود، بر کیفیت تمرکزش خواهد افزود و اینها همه زمانی حاصل می آید که نماز، نزد انسان، بزرگ و عظیم تلقی شود و در این صورت، تمرکزی که به کمک و برکت نماز حاصل می آید، همچون نیرویی فراگیر و گسترده، به همه جوانب و زوایای زندگی رسوخ نموده، آدمی، برکات را در خویشتن و زندگی اش مشاهده می کند. بدون شک، نماز و عبادت، آشفتگی و پراکندگی فکری را به کلی می شوید و آرامش فکری و روحی شگفت انگیزی به انسان می بخشد.
اگر افراد عابد را مورد توجه قرار دهید، همه دارای تمرکز فکر فوق العاده و آرامش روحی شگرفی هستند. کمتر کسی است که با تأثیر تسبیح گفتن، ناآشنا باشد. از زمان های قدیم تا کنون و در بین افراد قدیمی معروف است که تسبیح، راه اساسی مبارزه با تشتت و پراکندگی فکر و اندیشه است.
اگر هر روز صبح، در هوای آزاد و خلوت صبحگاهی، تسبیحی به دست گرفته، ذکر تسبیحات اربعه سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله الله اکبر را تکرار کنید و با حضور ذهن و حضور قلب و با آرامش مناسب، هر روز به این کار بپردازید، مطمئناً به مرور زمان و به تدریج به تمرکز و نظم فکری دست خواهید یافت.
منبع:آفتاب
این مساله در اثر عوامل مختلفی ایجاد میشود؛ ولی پنج عامل مهمتر از بقیه است و باعث میشوند که ذهن بسته و منجمد شود: ازدحام تکنولوژی کامپیوتر، تلویزیون، تلفن همراه و بسیاری وسایل جدید و امروزی اطرافتان را پر کردهاند و شما را گیج میکنند. مغز شما مثل یک منشی عمل میکند؛ مرتبا در حال مدیریت زمان و سازماندهی امور است. هر چه تعداد و تنوع کارهایی که باید انجام دهید بیشتر میشود، تمرکز فکری کاهش مییابد. نوشتن کارها و برنامهریزی برای انجام آنها، باعث میشود که مشکلاتتان سبکتر و هموارتر شود. به هنگام کارکردن با تمام این وسایل اوقاتی را برای استراحت کردن و فراغت در نظر بگیرید. وقتی که عملکرد ذهن مناسب نباشد، شما میتوانید به طور همزمان چند کار را انجام دهید؛ اما هنگام انجام کارهای مختلف فکرتان متمرکز نخواهد بود. در صورتی که مشکلتان جدی و حاد شده است، حتما به پزشک مراجعه کنید.
کمبود خواب اگر دچار کمبود خواب باشید (کمتر از ۷-۸ ساعت در شب)، مسلما حساستر میشوید و ذهن شما را هالهای میپوشاند که نمیتوانید کارهای روزمره خود را به خوبی مدیریت کنید. این وضعیت کاملا طبیعی است. با استراحت و خواب کافی، راحتتر تمرکز میکنید و دچار مشکل نمیشوید. در یک حالت دیگر شما به اندازه کافی میخوابید؛ اما همیشه خوابآلود و کسل هستید و احساس سرحالی نمیکنید. این مساله روی تمرکز فکریتان نیز اثر میگذارد و میزان هوشیاریتان را کاهش میدهد. این وضعیت را نوعی اختلال خواب میگویند. بزرگسالانی که به این اختلال دچار هستند، اگر مشکل اختلال عدم تمرکز نیز به مشکلشان اضافه شود، بیشتر آسیب میبینند. چنین افرادی اگر شبها بیشتر بخواند، باز هم مشکلشان برطرف نمیشود؛ پس بهتر است به پزشک مراجعه کنند.
ورزش بسیار کم ورزش کردن به طور مرتب ذهن را هوشیار نگه میدارد و توانایی آن را برای یادگیری افزایش میدهد. ورزش کردن برای افرادی که دچار اختلال عدم تمرکز و توجه هستند بسیار ضروری است. این افراد ذهن شلوغ و آشفته دارند و کمتر آرامش فکری را تجربه میکنند. پژوهشها نشان میدهد که با ورزشهای مداوم و مستمر، این وضعیت تا اندازه زیادی بهبود مییابد. از این طریق میتوانید انرژی بیش از حد خود را تخلیه کنید؛ زیرا افرادی که دچار این نوع اختلال هستند، به دلیل داشتن انرژی بسیار زیاد بیقرار و کلافه میشوند و همین خستگی در اثر مصرف انرژی باعث خواب آرام و آسوده آنها میگردد.
بیشتر پزشکان به بیمارانی که نمیتوانند برای مدتی هر چند کوتاه در یک وضعیت ثابت بنشینند؛ مثلا وقتی که در یک جلسه کاری هستند، پشت یک میز نشستن و تکان نخوردن برایشان سخت است، توصیه میکنند که در طول روز انرژی فراوان خود را صرف ورزش کردن کنند (روزی ۳-۴ ساعت) تا بیشتر خسته شوند و نیاز به نشستن و ماندن در یک وضعیت داشته باشند. استرس بسیار زیاد استرس، مرکز شناختی مغز را به چالش میکشاند و جلوی تمرکز فکر را میگیرد. این بخش از مغز مسئول افکار هوشیارانه است.
نگرانی و استرس بیش از حد، قدرت لازم برای تمرکز و توجه کافی را کاهش میدهد و ذهن را آشفته و درگیر میکند. مدیتیشن و تمرین یوگا روشهایی هستند که توان شما را برای کاهش حواسپرتیها و مقابله با آنها افزایش میدهند. همچنین بزرگسالانی که دچار اختلال عدم تمرکز میشوند، با مدیتیشن میتوانند به طرز چشمگیری نگرانیها و استرسهای خود را کاهش دهند. نارضایتی از شغل مسلما برای همه ما گاهی اوقات این شرایط پیش میآید که از شغلمان احساس نارضایتی میکنیم.
منبع
چهار تمرین برای افزایش تمرکز فکر...........
*- کتابی راانتخاب کنید،یک صفحه از آن رادر نظر گرفته، و تعداد کلمات موجود در هر پاراگراف را بشمارید. یک بار دیگر این کار را انجام دهید. تا مطمئن بشوید شمارش درست انجام شده.
*- در ذهن خود از یک تا صد را، بر عکس بشمارید
*- یک کلمه ساده را انتخاب کنید. و آنرا به مدت 2 دقیقه، در ذهن خود تکرار کنید.
*- سعی کنید به مدت 5 دقیقه به هیچ چیز فکر نکنید.( در این تمرین رمزشگرفی نهفته است.....!)
این تمرین ها را به مدت یک ماه ادامه دهید ..........