توفیق گریه در نماز شب
تب‌های اولیه
توفیق گریه در نماز شب
سلام اللهم صل علی محمد و آل محمد
خیلی دوست دارم من هم در نماز شب گریه کنم و نماز با حالی بخونم ...چگونه میتوانم؟
کلا راه حل رقت قلب و آماده اشک ریزی به درگاه نورانی ربوبیت چیست؟
اللهم ارزقنا توفیق شهادة فی سبیله...آمین
والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته
برچسب:
کارشناس بحث: جناب استاد 
jamasd said in توفیق گریه در نماز شب
سلام اللهم صل علی محمد و آل محمد خیلی دوست دارم من هم در نماز شب گریه کنم و نماز با حالی بخونم ...چگونه میتوانم؟ کلا راه حل رقت قلب و آماده اشک ریزی به درگاه نورانی ربوبیت چیست؟ اللهم ارزقنا توفیق شهادة فی سبیله...آمین والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاتهسلام علیکم و رحمة الله اقسام گریه و اشک ریزی بسیارى تخیل مى کنند که گریه صرفاً یک امرى است که حکایت از تألم و احساس ناراحتى از درون ما دارد و فهم خود را تا همین جا متوقف مى سازند. گاهى مشاهده مى شود که عده اى کودکانه گریه را به باد استهزا گرفته و آن را نشانه اى از ارتجاع تلقى مى کنند. عده اى دیگر منتقدانه مى گویند گریه جز خمودى چیز دیگرى به ارمغان نمى آورد و حال آن که دنیاى امروز، دنیاى تحرک و نشاط است و انسان جدید طالب شادى است نه تشنه آب چشم. انتظار بیشترى از چنین افرادى نیست، چرا که آنان در وراى این گریه نیندیشیده اند و تنها خود را در ظاهر همان چارچوبى که تخیل مى کنند محصور ساخته اند. گریه انواع و اقسامى دارد که مهم ترین آن با شرحى مختصر بدین قرار است. ۱- گریه ترس و هراس: این نوع گریه غالباً در اطفال وجود دارد و در واقع کودک با این وسیله ترس خود را نمایان مى کند. ۲- گریه جلب ترحم: که خود بر دو قسم است طبیعى که بسیار مؤثر و برانگیزاننده است، تصنعى که در ظاهر به دیگران مى خواهد بباوراند که ناراحت و اندوهگین است. ۳- گریه غم و اندوه: در گریه هاى مولود اندوه روان انسانى فعالیتى نمى کند بلکه تنها انعکاسى از ظلمتى که فضاى درونش را فرا گرفته ابراز مى کند. جنبه مثبت این نوع گریه تنها تخلیه درون است و به همین جهت است که پس از آن، آدمى کمى احساس آرامش مى کند. ۴- گریه شوق و شادى: این نوع گریه ناشى از رقت قلبى است که غالباً پس از دوره اى از یأس و نومیدى درباره موضوعى نمودار مى گردد. باید توجه داشت که گریه از سر شادى با خنده متفاوت است چون به فرمایش علامه محمدتقى جعفرى، خنده شادى مانند آن نسیم است که به غنچه اى نزدیک مى شود و آن را مى شکفاند، در صورتى که گریه شادى مانند این است که موانعى از شکفتن غنچه وجود داشته و روح انسان در مقابل آن موانع ناتوانى خود را دریافته و در فضاى روح او یأس حکمفرما بوده است، هنگامى که موانع برطرف مى گردد شکفتن غیرمترقبه و ناگهانى غنچه باعث گریه مى شود. ۵- گریه تقوى و رشد روحانى: این نوع گریه مختص مردان و زنان الهى است و بیان سوز درون و ابراز عجز و پشیمانى، پریشانى، توبه و عشق به معبود و معشوق و مطلوب است. چنین اشکى از فراق محبوب ازلى مى باشد که هم انسان ساز است و هم انسان سوز و این چنین گریه اى است که موجب پالایش روح و زمینه ساز قرب به خداوند است. آن یکى پرسید از مفتى براز گر کسى گرید به نوحه در نماز آن نماز او عجب باطل شود یا نمازش جایز و کامل بود؟ گفت: آب دیدگانش بهر چیست؟ بنگرى تا او چه دیده که گریست؟ آب دیده تا چه دیده ست از نهان تا چنین از چشمه خود شد روان گر زشوق حق کند گریه دراز یا ندامت از گناهى در نماز یا زخوف حق بود، گریه خوش است زانکه آن آب تو دفع آتش است حاصل آن که بدانى اى کیا از بکا فرق است بیحد تا بکا تفسیر و نقد و تحلیل مثنوى، محمد تقى جعفرى، ج ۲، دفتر دوم، صص ۲۶۳- ۲۷۲
درمان خشکی چشم
این مطلب تا حدودى به سلامت روحى و روانى افراد و از طرفى به رشد عواطف انسان بستگى دارد سعى کنید با عمل به نکاتى که ذکر خواهد شد، عواطف خود را تقویت کنید. یکى از عواملى که مى تواند در این زمینه به شما کمک کند، تجسم وقایع گذشته و مصائبی است که براى ائمه (ع) پیش آمده است. سعى کنید خودتان را در آن صحنه ها قرار دهید و شرایط و موقعیت ایشان را به درستی درک نمایید ، به طور قطع این احساس شما را متاثر خواهد نمود و اشکتان را جاری خواهد ساخت.
درباره مسأله گریه باید به تفاوت هاى فردى نیز توجه داشت. همه مردم مثل هم نیستند . شما اگر کم تر مى توانید گریه کنید خیلى نگران نباشید رعایت نکات زیر مى تواند مؤثر واقع شود.
۱- درمان اصلی این حالت، مبارزه با عوامل قساوت قلب است ، زیرا معمولا افراد قسی القلب نمی توانند گریه کنند و قساوت قلب، عمدتا در اثر گناه و آلودگی و خوش گذرانی که از مهمترین عوامل آن هستند، ایجاد می شود. در پایان این گفتار در باره عوامل قساوت و رقت قلب سخن خواهیم گفت.
۲- به لحاظ فیزیکی خوردن عدس همانگونه که در روایات اسلامی هم بدان اشاره و تاکید شده ، در ایجاد حالت رقت و جوشش اشک بسیار موثر است. در کتاب شریف مکارم الاخلاق از قول پیامبر اکرم (ص) آمده است: شکا نبی من الأنبیاء إلى الله عز و جل قساوة قلوب قومه فأوحى الله عز و جل إلیه و هو فی مصلاه أن مر قومک أن یأکلوا العدس فإنه یرق القلب و یدمع العین و یذهب الکبریاء و هو طعام الأبرار پیامبری از قساوت قلب قومش نزد خداوند شکایت نمود ، در هنگام نماز به او وحی شد که به ایشان دستور ده که عدس بخورند، زیرا عدس قلب را رقیق می کند، اشک را جاری می کند ، احساس کبر را می زداید و غذای نیکان است. مکارم الاخلاق طبرسی ،ص ۱۸۸
در صحیفة امام رضا (ع) آن حضرت از پیامبر اکرم (ص) نقل نموده است که بر شما باد که عدس بخورید ،زیرا عدس خوراک مبارک و مقدسی است و قلب را رقیق می کند و اشک را فراوان می نماید علیکم بالعدس فإنه مبارک مقدس و إنه یرق القلب و یکثر الدمعة . مکارم الاخلاق طبرسی
در صورتی که در انجام موارد فوق نیز توفیق چندانى حاصل نشد، مى توانید در مجالس عزادارى حالت گریه به خود بگیرید. همین مقدار نیز براى شما مفید است. بعضى ها هم راحت گریه مى کنند و هم راحت مى خندند و بعضى ها نمى توانند به آسانى بخندند در گریه کردن به سختى گریه مى کنند.
سعید ابن یسار یکی از اصحاب امام صادق (ع) می گوید: به آن حضرت عرض کردم: من گریه ام نمی گیرد، آیا در هنگام دعا خود را به گریه بزنم ؟ حضرت فرمودند: آری اگر چه به اندازه سر مگسی اشک از چشم شما جاری شود (برای شما مفید است). عن سعید بن یسار «قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام: أتباکى على الدّعاء و لیس بی بکاء؟ قال: نعم و لو مثل رأس الذّباب . المحجةالبیضاء ج : ۲ ص : ۳۰۴
قساوت قلب
در ادامه و به مناسبت بحث، به بیماری قساوت و برخی از عوامل ظهور آن در قلب انسان اشاره می نماییم:
مفهوم شناسی واژه" قساوت"
قساوت در لغت به معنی غلظت ، شدّت و صلابت قلب است. وقتی گفته می شود: قسا قلبه یعنی قلبش مانند سنگ سخت است .و در اصطلاح اخلاق به معنی قلب کسی است که از دیدن ناراحتی و رنج و مصیبت دیگران متاثر نمی شود و دلش به رحم نمی آید و برای کسی دلش نمی سوزد. جنودعقل وجهل ص : ۲۳۸
بیماری قساوت قلب و سنگدلی
یکی از بیماری های خطرناک اخلاقی انسان قساوت قلب است . شکّى نیست که این خوى از غلبه درندگى و سبعیّت ناشى مى شود و آدمی را به حیوانات وحشی و درنده شبیه می سازد. اکثر صفات ذمیمه، مانند ظلم و بی رحمی ، آزار رساندن به دیگران ، ناشنیدن داد خواهی مظلومان ، بی توجهی نسبت به ضعیفان و فقرا و جنگها و خون ریزی ها در طول تاریخ به راه افتاده و امثال آن بر این خوى زشت مترتّب مى شود. تمام گرفتاری امروز و گذشته بشریت، ناشی از رفتار بی رحمانه این گونه افراد است .
کسانی که به سبب رفتار ناشایست خود در دنیا، در سرای آخرت گرفتار عذاب سخت الهی می شوند و خدای متعال به آنها وعده جهنم داده است.
، چنانچه در آیه شریفه [۲۲] از سوره زمر فرماید: فَوَیْلٌ لِلْقَاسِیَةِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِکْرِ اللّهِ أولئِکَ فِی ضَلالٍ مُبِیْنٍ "ویل" (که جایگاهی در جهنم است) جایگاه کسانی است که دلشان دچار قساوت و غفلت از یاد خدا شده است ، ایشان در گمراهی آشکار هستند.
عوامل قساوت و سختی دل
اما عواملى که موجب قساوت قلب مى گردند به اختصار اشاره مى کنیم:
قرآن کریم می فرماید: أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللّهِ وَمانَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلایَکُونُوا کَالَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلُ فَطالَ عَلَیْهِمُ الأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَکَثِیر مِنْهُمْ فاسِقُونَ؛. آیا وقت آن نرسیده که دل های افراد با ایمان در برابر یاد خدا و آیین حقی که از طرف او نازل شده خاضع گردد و مانند پیشینیان از اهل کتاب نباشند که یک مدت طولانى، آسوده زندگی کردند (و مغرور شدند) و دل های آنها قساوت پیدا کرد و بسیاری از آنها گناه کار بودند). سوره حدید، ۱۶
نکته حساسی که در این آیه وجود دارد، همان موضوع قساوت و سنگدلی است که دامنگیر گروهی از گذشتگان از اهل کتاب بوده است ، آن گروه از مردمی که دارای زندگی مرفه طولانی اند نیز دچار چنین حالت روانی می گردند.
1-اسراف و خوش گذرانی بی حساب
2-گناه و عصیان
3-ثروت فراوان
4-پرگویی
5-پرخوری و حرام خوری
6-غفلت از خدا
7-معاشرت با افراد غافل و قسی القلب
درمان قساوت و سنگدلی
در ابتدا یاد آوری می نماییم که بر طرف کردن قساوت و کسب مهرورزى و رحمت، کاری بسیار دشوار است، زیرا قساوت صفتى است که در دل استوار شده و ترک آن به آسانى میسّر نمی باشد.
بنابراین راه علاج و درمان کلی آن این است که بر صفات و رفتار اختیارى که مترتّب بر رحمت و مهربانى است، مواظبت نماید، و خود را بر این کار مکلّف سازد تا به تدریج قساوت از میان برود و رحمدلى پدید آید. در ادامه به برخی از عوامل رفع سنگدلی و ایجاد رقت و نرمی دل اشاره می نماییم.
۱. اجتناب از پرخورى
۲. اجتناب از مجالس لهو و لعب.
۳. کمک به مستمندان و دلجویى از ایتام و افراد بى سرپرست، دل را نرم و رقیق می کند.
۴. معاشرت با افراد صالح ونیکوکار و نشست و برخاست با علماء و شخصیت هاى بر جسته و وزینى که خود مظهر صفا و تقوا هستند.
۵. رفتن به عیادت بیماران، نافع است.
۶. رفتن به زیارت اهل قبور و یاد مرگ، از قساوت دل می کاهد. در اخبار است که ربیع ابن خثیم در خانه خود قبری کنده بود و هر وقت که احساس قساوت می کرد ، درون آن می خوابید و این آیه از قرآن را می خواند ربّ ارجعون لعلّی أعمل صالحا» مومنون ، ۹۹ یعنی بار خدایا مرا باز گردان ، باشد که اعمال شایسته انجام دهم. سپس بیرون می آمد و به خودش می گفت : اکنون باز گشته ای، اعمال خود را از سر گیر پیش از اینکه دوباره به سوی قبر باز گردی.
۷. دست کشیدن به سر یتیمان و دلجویی از ایشان دل را نرم میسازد .در روایتی آمده است : اگر کسی از قساوت قلب خود ناراحت است ، پس به یتیمی نزدیک شود و با او ملاطفت نماید و سر او را مسح کند ، به اذن الهی قلبش نرم خواهد شد، زیرا این حق یتیمان است. من انکر منکم قساوة قلبه فلیدن یتیما فیلاطفه و لیمسح رأسه یلن قلبه باذن اللّه، فان للیتیم حقّا. ثواب الاعمال ، ۸۱ ۱
۸. یاد خدا دل را نرم و آرام می کند.
۹. خود سازی و تهذیب نفس در این زمینه تاثیر کلی و اساسی دارد.
۱۰. یکى از عواملى که باعث صفاى دل و زدون حالت قساوت مى شود عبادت است؛ یعنی همین دعاها و نیایش ها و نمازهاى سازنده . البته اگر با شرائط ویژه اش ادا گردد. یعنى در وقت نشاط، با توجه کامل به خدا و در محیطى با فراغت و دور از سر و صدا و جنجال برگذار شود. در این زمینه بسیار بجاست که شما نیز با امام سجاد (ع) هم نوا گشته و مناجات شاکین را بخوانید (مفاتیح الجنان، مناجات خمسه عشر).
۱۱. همچنین تلاوت قرآن با توجه به آیات الهى نیز مؤثر است. و نیز عامل دیگر طلب صفاى دل از خدا است. منابع بحث:
۱. شرح مصباح الشریعه
۲. علم اخلاق اسلامی
۳. محجه البیضاء فیض کاشانی