جمع بندی پیرامون آیه «بقیة الله»، خیر حقیقی برای مومن چیست؟

سیصدوسیزده said in پیرامون آیه «بقیة الله»، خیر حقیقی برای مومن چیست؟

سلام طبق آیه ۸۶ سوره هود و روایات معصومین علیه السلام پیرامون این آیه،خیر حقیقی برای مومن چیست؟ بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ وَمَا أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ

قرآن کریم می فرماید :«بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ۚ وَمَا أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ؛(۱) آنچه خداوند برای شما باقی گذارده (از سرمایه‌های حلال)، برایتان بهتر است اگر ایمان داشته باشید! و من، پاسدار شما (و مأمور بر اجبارتان به ایمان) نیستم!» آیه یاد شده در ادامه آيه پيشين و تکميل کننده آن است . در آيه 85،همین سوره حضرت شعيب به قوم خود هشدار مى دهد که : «و اى قوم من ! پيمانه و وزن را با عدالت وفا کنيد و بر اشياء (و اجناس)  مردم عيب مگذاريد و از حق آنان نکاهيد و در زمين فساد نکنيد.» آيه 86 (بَقِيَّتُ اللَّهِ...) به آن ها گوشزد مى کند که افزايش کميت ثروت ـ ثروتى که از راه ظلم و ستم و استثمار ديگران به دست آيد ـ سبب بى نيازى شما نخواهد بود، بلکه «سرمايه حلالى که براى شما باقى مى ماند، هر چند کم و اندک باشد، اگر به خدا و دستورش ايمان داشته باشيد، بهتر است .» تعبير به «بَقِيَّتُ اللَّهِ» يا به خاطر آن است که سود حلال اندک چون به فرمان خداست، «بَقِيَّتُ اللَّهِ» است، و يا اين که تحصيل حلال باعث دوام نعمت الهى و بقاى برکات مى شود و ممکن است اشاره به پاداش و ثواب هاى معنوى باشد که تا ابد باقى مى ماند، هر چند دنيا و تمام آن چه در آن است فانى شود. تعبير به «إِن کُنتُم مُّؤْمِنِينَ» ( اگر ايمان داشته باشيد) اشاره به اين است که اين واقعيت را تنها کسانى درک مى کنند که به خدا و حکمت او و فلسفه دستورهايش ايمان داشته باشند. در روايات متعددى مى خوانيم که «بَقِيَّتُ اللَّهِ» به وجود حضرت مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشريف ) يا بعضى امامان ديگر تفسير شده است از جمله در حديثى از امام باقر(عليه السلام)مى خوانيم که : «نخستين سخنى که مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشريف ) پس از قيام خود مى گويد اين آيه است : «بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِينَ»; سپس مى فرمايد: منم «بَقِيَّتُ اللَّهِ» و حجت و خليفه او در ميان شما، سپس هيچکس بر او سلام نمى کند مگر اين که مى گويد: «السلام عليک يا بقية الله فى ارضه »(۲) اين تفسير با تفاسیر دیگر آیه، منافاتى ندارد؛ چرا که آيات قرآن هر چند در مورد خاصّى نازل شده باشد، مفاهيم جامعى دارد که مى تواند در اعصار و قرون بعد بر مصداق هاى کلى تر و وسيع تر، تطبيق شود. در اين آيه نيز، اگر چه مخاطب اوليه قوم شعيب هستند و منظور از «بَقِيَّتُ اللَّهِ» سود و سرمايه حلال و يا پاداش الهى است، ولى هر موجود نافع که از طرف خداوند براى بشر باقى مانده ، مايه خير و سعادت او گردد، «بَقِيَّتُ اللَّهِ» محسوب مى شود؛ بنابراين ، تمام پيامبران الهى و پيشوايان ، بلکه رهبران راستين و سربازان مبارزى که در راه خدا جهاد کرده و پيروزمندانه بازمى گردند، همه مصاديقى از «بَقِيَّتُ اللَّهِ» هستند. حضرت حجت (عجل الله تعالى فرجه الشريف ) نيز از بارزترين مصاديق «بَقِيَّتُ اللَّهِ» است.(۳) بنابراین بر اساس آیه یاد شده خیر واقعی برای مومنان رعایت حلال و ترک حرام های الهی به خصوص کسب حلال و وجود افراد صالح و راهنمایان راستین و معصوم برای مردم هستند. پی نوشت ها‍ 1. هود/۸۶ . 2. ر.ک: تفسير صافى ،فیض کاشانی، تهران، مکتبه الصدر،ج2، ص468-469 . 3. ر.ک : تفسير نمونه، آيت الله مکارم شيرازى و ديگران ، تهران،  دارالکتب الاسلامیه ،ج 9، ص 203 و 204.  

جمع بندی پرسش: طبق آیه ۸۶ سوره هود و روایات معصومین (علیهم السلام) درباره آیه «بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ وَمَا أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ،» توضیح دهید و بفرمایید خیر حقیقی برای مومن چیست؟ پاسخ: قرآن کریم می فرماید :«بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ۚ وَمَا أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ؛(۱) آنچه خداوند برای شما باقی گذارده (از سرمایه‌های حلال)، برایتان بهتر است اگر ایمان داشته باشید! و من، پاسدار شما (و مأمور بر اجبارتان به ایمان) نیستم!»   آیه یاد شده در ادامه آيه پيشين و تکميل کننده آن است . در آيه 85،همین سوره حضرت شعيب به قوم خود هشدار مى دهد که : «و اى قوم من ! پيمانه و وزن را با عدالت وفا کنيد و بر اشياء (و اجناس)  مردم عيب مگذاريد و از حق آنان نکاهيد و در زمين فساد نکنيد.» آيه 86 (بَقِيَّتُ اللَّهِ...) به آن ها گوشزد مى کند که افزايش کميت ثروت ـ ثروتى که از راه ظلم و ستم و استثمار ديگران به دست آيد ـ سبب بى نيازى شما نخواهد بود، بلکه «سرمايه حلالى که براى شما باقى مى ماند، هر چند کم و اندک باشد، اگر به خدا و دستورش ايمان داشته باشيد، بهتر است .» تعبير به «بَقِيَّتُ اللَّهِ» يا به خاطر آن است که سود حلال اندک چون به فرمان خداست، «بَقِيَّتُ اللَّهِ» است، و يا اين که تحصيل حلال باعث دوام نعمت الهى و بقاى برکات مى شود و ممکن است اشاره به پاداش و ثواب هاى معنوى باشد که تا ابد باقى مى ماند، هر چند دنيا و تمام آن چه در آن است فانى شود. تعبير به «إِن کُنتُم مُّؤْمِنِينَ» ( اگر ايمان داشته باشيد) اشاره به اين است که اين واقعيت را تنها کسانى درک مى کنند که به خدا و حکمت او و فلسفه دستورهايش ايمان داشته باشند. در روايات متعددى مى خوانيم که «بَقِيَّتُ اللَّهِ» به وجود حضرت مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشريف ) يا بعضى امامان ديگر تفسير شده است از جمله در حديثى از امام باقر(عليه السلام)مى خوانيم که : «نخستين سخنى که مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشريف ) پس از قيام خود مى گويد اين آيه است : «بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِينَ»; سپس مى فرمايد: منم «بَقِيَّتُ اللَّهِ» و حجت و خليفه او در ميان شما، سپس هيچکس بر او سلام نمى کند مگر اين که مى گويد: «السلام عليک يا بقية الله فى ارضه »(۲) اين تفسير با تفاسیر دیگر آیه، منافاتى ندارد؛ چرا که آيات قرآن هر چند در مورد خاصّى نازل شده باشد، مفاهيم جامعى دارد که مى تواند در اعصار و قرون بعد بر مصداق هاى کلى تر و وسيع تر، تطبيق شود. در اين آيه نيز، اگر چه مخاطب اوليه قوم شعيب هستند و منظور از «بَقِيَّتُ اللَّهِ» سود و سرمايه حلال و يا پاداش الهى است، ولى هر موجود نافع که از طرف خداوند براى بشر باقى مانده ، مايه خير و سعادت او گردد، «بَقِيَّتُ اللَّهِ» محسوب مى شود؛ بنابراين ، تمام پيامبران الهى و پيشوايان ، بلکه رهبران راستين و سربازان مبارزى که در راه خدا جهاد کرده و پيروزمندانه بازمى گردند، همه مصاديقى از «بَقِيَّتُ اللَّهِ» هستند. حضرت حجت (عجل الله تعالى فرجه الشريف ) نيز از بارزترين مصاديق «بَقِيَّتُ اللَّهِ» است.(۳)   بنابراین بر اساس آیه یاد شده خیر واقعی برای مومنان رعایت حلال و ترک حرام های الهی به خصوص کسب حلال و وجود افراد صالح و راهنمایان راستین و معصوم برای مردم هستند.   پی نوشت ها‍   1. هود/۸۶ . 2. ر.ک: تفسير صافى ،فیض کاشانی، تهران، مکتبه الصدر،ج2، ص468-469 . 3. ر.ک : تفسير نمونه، آيت الله مکارم شيرازى و ديگران ، تهران،  دارالکتب الاسلامیه ،ج 9، ص 203 و 204.