جمع بندی خشم و غضب خدا در ماه رجب

در روایت آمده در ماه رجب خدا به قومی غضب نمی کند، پس چرا کرونا آمد؟

سلام و ادب چند نکته در پاسخ این اشکال حائز اهمیت است: اولاً. اين حديث، در ضمن دعايي بیان شده، كه ما به خداوند عرضه مي‌داريم: «لم  يسمع فيك غضب الله علي قومٍ قَط؛ در ماه رجب خداوند بر هيچ قومي غضب نكرده است.» كسي نشنيده كه در اين ماه خداوند بر كسي غضب كرده باشد. حتي اگر مردمي مستحق عذاب الهي باشند.(1) ثانیاً. از یکسو، اینکه بعضی با قطعیت تمام و بدون هیچ مدرک و سندی، شیوع بیماری کرونا و دیگر بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل و ... که دربرخی مقاطع، در جامعه ما هم اتفاق می افتد را نشان غضب الهی و مصداق عذاب می دانند هیچ مستند شرعی ندارد زیرا تشخیص آن از عهده بنی بشر عادی خارج است و تنها نظر معصومین (علیهم السلام) حجیت دارد و از سوی دیگر، با توجه به اینکه زمان آغاز این بیماری، قبل از شروع ماه رجب بوده می توان گفت: اساساً اشکال مطروحه وارد نیست زیرا اگر فرض غیر مستند غضب الهی و عذاب هم درست باشد، قبل از ماه مبارک رجب مقدر شده و با حدیث مذکور هیچ تناسب و ارتباطی ندارد. بعلاوه چنانکه کارشناسان گفته اند: ریشه این ویروس ارتقاء یافته از مصرف غذای ناسالم (خفاش) در چین بوده که تبعات این ناپرهیزی فرد یا افرادی، در ادامه دیگر جوامع را نیز درگیر خود کرده است چنانکه در بسیاری از شرور و بلایای اخلاقی که دست دخالت بشر ثابت است، خطای انسانی موجب ایجاد گرفتاری برای دیگر جوامع بشری نیز می شود. ثالثاً. طبق آیات و روایات، شیوع این بیماری بعنوان یکی از ابتلائاتی که امروزه جوامع بشری و مردم کشور ما درگیر آن شده اند می تواند ریشه در علل گوناگونی داشته باشد از جمله: 1. انواع و اقسام بیماری ها جزو ابتلائات و آزمایشاتی اند که خداوند در آیات قرآن از رخداد آنها در گوشه و کنار زندگی ما خبر داده است.(2) تا میزان صبر و شکیبایی بندگانش را بیازماید و از پرتو این امتحانات، مؤمنان راستین و راسخ از مدعیان دروغین بازشناخته شوند.(3) 2. گاهی ابتلائات و بیماری ها با توجه به روایات، بعنوان کفاره گناهان است. (4) و گاه برای هشدار و تلنگر تا پرده های غفلت و گناه را کنار بزند و این هشدارباش، زمینه بیداری و توبه و اصلاح را در افراد و جوامع ایجاد کند. 3. همچنین با توجه به روایات متعدد، هرگاه گناه تازه و جدیدی رواج یابد خداوند ابتلاء تازه ای می آورد. چنانکه امام رضا (علیه السلام) فرمود: «هرگاه که بندگان، گناهان تازه ای پدید آورند که قبلا مرتکب نمی شدند، خداوند بلای تازه ای برایشان پیش می آورد که قبلا نمی شناختند.»(5) بنابراین، هیچ دلیل و مستند شرعی مبنی بر اینکه بیماری کرونا بطور قطع، نشان غضب و عذاب الهی باشد وجود ندارد و اگر هم احیاناً فرضِ غضب الهی درست باشد اولاً تشخیص آن از عهده بنی بشر عادی خارج است و تنها نظر معصومین (علیهم السلام) حجیت دارد و ثانیاً تحقق آن مربوط به قبل از ماه رجب بوده است. پی نوشت ها: 1. این حدیث، در كتاب ز مُلک تا ملکوت، مجموعه سخنرانی های مرحوم آيت الله حق شناس بیان شده. 2. و لنبلونکم بشیء ...، بقره، آیه 155. 3. عنکبوت، آیه 1. 4. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 193. 5. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، جلد یازدهم، صفحه 240.

  1-وقتی خدابنده راضعیف آفریده چرااوراامتحان می کند

سلام ضعیف پنداشتن انسانی که برای رسیدن به مقام خليفة اللهي آفریده شده، از نفخه و حيات الهي جان گرفته، هر آنچه که در زمین است برای او خلق شده، بسياري از چيزها تحت تسخير وي قرار داده شده، و کاملترین سرمایه های وجودی، در مقایسه با دیگر مخلوقات را از خدای متعال دریافت کرده، تصوري کاملاً اشتباه است. انسان هايي كه گرفتار هوای نفس اند و به مكر شيطان، غافل و در عبادت كاهلند، خود را ضعيف پنداشته و زحمت تكليف و بندگی خدا را از خود برداشته اند. انسان در ميدان آزمون و امتحان آفريده شده است تا گوهر وجودش را ميان شعله هاي سوزان امتحان آبديده كند. اگر انسان در اين بين به ميل شيطان و هوای نفس رغبت كند، آغاز ضعف و شكست او خواهد بود.  

2-چرابنده مشتاق آتش جهنم باعبدصالح خدایک جاامتحان می شوند

خدای متعال، همه بندگانش را دوست دارد و همه را برای رسیدن به کمال و سعادت ابدی آفریده، بر همین اساس، همه اسباب هدایت درونی (عقل و فطرت الهی) و بیرونی (انبیاء و اوصیاء الهی) را برای همگان ارسال داشته،و از طریق این حجت ها، با ایشان اتمام حجت نموده است، از طرفی نیز، نعمات مادی و معنوی را بر همه تمام کرده و استعدادها و ظرفیت های وجودی از جمله عقل و اختیار را برای درک و فهم صراط حق و تمیز از صراط باطل بمنظور انتخاب درست به ایشان عطا فرموده است. در این مسیر و در برابر سرمایه ها، استعدادها، نعمت ها، فرصت ها و هدایت ها، همه بندگانش را از طرق مختلف، مورد آزمون و امتحان قرار می دهد تا بندگان شایسته واقعی که اهل ایمان و صبر و شکیبائی اند از مدعیان دروغین و کافران و فاسقان تمیز داده شوند، بعلاوه برای پیشگیری از احتجاج مدعیان، با آنها اتمام حجت کرده باشد. اینطور نیست که هر کس ادعای ایمان و تقوا کرد بدون آزمون پذیرفته شود. قوله کریم: «أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ ؛(عنکبوت، آیه 2.)  آیا مردم چنین پنداشتند که به صرف اینکه گفتند ما ایمان (به خدا) آورده‌ایم رهاشان کنند و هیچ امتحانشان نکنند؟

3-براساس آیه لاتقتلواالنفس التی حرم ... چرا خدا جان همه راحلال می داند ودرماه حرام جان مخلوقات رامی گیرد

در پاسخ اول، گفتیم که اشکال مطروحه وارد نیست. اولاً هیچ مستند شرعی نداریم که شیوع کرونا غضب و عذاب الهی است. ثانیاً این اتفاق از قبل از ماه رجب شایع شده است و ثالثاً همچون بسیاری از ابتلائات و گرفتاری های دیگر حدوث آن نتیجه فساد و ناپرهیزکاری، تغذیه نادرست و شیوع و گستردگی آن ثمره بی تدبیری و عدم توجه به هشدار کارشناسان، عدم رعایت بهداشت فردی و اجتماعی بشر است که در اصطلاح، شرور اخلاقی گفته می شود. بنابراین فرض غضب و عذاب الهی و یا اینکه خداوند در ماه حرام جان مخلوقات را می گیرد نادرست است.

-معنی قته درآخرحدیث چیست

ممنون از تذکر شما بنظر اشتباه تایپی بوده، عبارت درست روایت به شرح زیر است: « لم یصم فیک غصب الله علی قوم قط» که در این جا کلمه «قط» به معنای هرگز آمده است.

1-چراامام رضا وحضرت معصومه و...درچنین شرایطی مدد نمی کنند؟

سلام بر اساس قرآن و روایات، در مواقع سختی و دشواری و ابتلائات گوناگونی که برای فرد و جامعه اتفاق می افتد سفارش به صبر و شکیبایی «...  وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ.» (1) و دعا و توسل به خدا و اولیاء الهی شده ایم، در طول تاریخ، انبیاء و اوصیاء الهی بارها و بارها به دعای خوبان، بلا و گرفتاری از سر مردم و جامعه اسلامی رخت بربسته و حتی دشواری هایی که مقدر بوده، بدا حاصل شده و خداوند بخاطر دعا و توسل و توبه و انابه برخی امت ها و یا به دعای خوبان، بلاهایی را از سر امت هایی برطرف ساخته است. در وضعیت کنونی نیز، اگر طبق سفارشات دینی و علماء بالله به توبه و انابه و استعفار که پناه امت اخرالزمان گفته شده(2) و دعا و توسل به اولیاء الهی که مجرب است رجوع کرده و با توبه و بازگشت به نیت نصرت و یاری دین خدا(3) به روح بندگی و آغوش خداوند بازگردیم، امید اجابت نزدیک است. گاهی باید همه به حالت اضطرار و نگرانی برسند و همه از عمق جان به دعا و توسل روی آورند تا اجابت حاصل شود، چه بسا اجابت، مشروط به دعای عاجزانه همه باشد. قوله کریم: « قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ ۖ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامًا ؛ بگو که اگر دعای شما (و ناله و زاری و توبه شما) نبود خدا به شما چه توجه و اعتنایی داشت؟ که شما کافران (آیات حق را) تکذیب کردید و به کیفر همیشگی آن گرفتار خواهید شد.»(4) آنچه مسلم است اینکه ان شاء الله، این بلا و گرفتاری نیز همچون بسیاری گرفتاری و بیماری های دیگر که در طول تاریخ گذرا بوده، گذرا و رفتنی است، مهم تلنگر و توجه، و بیداری و عبرتی است که باید دلهای غفلت گرفته و زنگاربسته از گناه از آن دریافت کنند. پی نوشت ها: 1. بقره، آیه 155. 2. در کلمات قصار حضرت امیر داریم که خداوند دو امان برای رفع گرفتاری ها برای اهل زمین قرار داده است: خدا می فرماید که ای پیامبر تا وقتی تو در میان امت هستی من به برکت تو بلا وعذاب نازل نمی کنم. یعنی وجود پیامبرعذاب عمومی را دفع کرد. اگر امت شما بعد از شما استغفار و توبه واقعی بکنند، آنها را عذاب نمی کنم. حضرت فرمود: یک امان از میان شما رفته است ولی یک امان باقی مانده است. این امان پناهگاه خداست. پس در پناه توبه و استغفار بیاییم. نهج البلاغه، کلمات قصار، 88. 3. «إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ ، شما اگر خدا را یاری کنید (یعنی دین و پیغمبر خدا را) خدا هم شما را یاری کند و ثابت قدم گرداند.» محمد، آیه 7. 4. فرقان، آیه 77.

    2-باتوجه به آیه ربنا ماخلقت هذا باطلا ماهرچه فکرمی کنیم نمی توانیم بفهمیم غضب است یاامتحان شان نزول این آیه چیست؟

سلام مجدد یعنی «خداوندا! این (دستگاه با عظمت) را بیهوده، نیافریده‌ای» و همه روی حکمت و هدف صحیحی آفریده شده (رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلًا).(1) و بر این اساس همه اتفاقات و حوادثی هم که در عالم رخداد می کند قطعاً حکمت و مصلحتی دارد هرچند ممکن است ما بدلیل محدودیت عقل نتوانیم به کنه و باطن و حقیقت و حکمت و مصلحت بسیاری امور پی ببریم. آن چه یقینی است هر حادثه ای ضمن آنکه حکمتها و مصالح خودش را دارد در راستای سنت امتحان الهی است. و اما شأن نزول آیه، طبق تفاسیر پس از واقعه لیلة المبیت و شکست توطئه کفار در قتل پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و عزیمت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) با همراهان به مدینه نازل شده و در شأن نزول آیات آمده است که  قبل از رسيدن علی (علیه السلام) به خدمت پيامبر، جبرئیل (علیه السلام) نزد رسول خدا آمد و موضوع على مرتضى را به وى خبر داد و اين آيات را نازل نمود سپس پيامبر به على فرمود: يا على خداوند اين آيات را درباره تو و اصحاب و ياران تو نازل گردانيد.(2) پی نوشت ها: 1. آل عمران، آیه 191. 2. كتاب نهج البيان از شيبانى و تفسير برهان.

    3-اگردرچنین شرایطی باشیطان دوست باشیم خدامی تواند مارادراین امتحان  مردود کند آیا ممکن است دفع بلاکندومابقی امتحان آخرت باشد؟

دوستی با شیطان، یعنی خروج از ولایت الله و قرار گرفتن در ولایت شیطان، این امر تنها مردودی در یک امتحان نیست بلکه سقوط و هلاکت ابدی و مردود شدن در همه زمینه هاست، ضمن آنکه دست دادن به شیطان و افتادن در وادی گناه و معصیت، نه تنها موجب دفع بلا نمی شود بلکه طبق آیات و روایات، علت و ریشه بسیاری از بلاها و گرفتاری ها و عامل اصلی فساد و بدبختی بشریت است. نکته دیگر اینکه دنیار دار امتحان و ابتلاء است و در سرای دیگر اعم از برزخ و قیامت، خبری از امتحان و فرصت جبران مافات نیست.

:شان نزول لیله المبیت ان الله یشری نفسه ابتغا...است

بله همینطور است ما نگفتیم که آیه (ربنا ما خلقت هذا باطلا ...) در شأن لیله المبیت نازل شده بلکه چنانکه در منابع پی نوشت ذکر شد، شان نزول آیه مربوطه، مربوط به وقایع و اتفاقات بعد از لیله المبیت و تلاشهایی بود که حضرت علی (علیه السلام) برای نهایی کردن کار هجرت و به سلامت رساندن همراهان به مدینه انجام داد بوده است.

جمع بندی 1 پرسش: الف- در روایت آمده در ماه رجب خدا به قومی غضب نمی کند، پس چرا کرونا آمد؟ ب- باتوجه به آیه «ربنا ماخلقت هذا باطلا» ماهرچه فکرمی کنیم نمی توانیم بفهمیم غضب است یاامتحان شان نزول این آیه چیست؟ پاسخ: در پاسخ به سؤالات شما نکاتی را تقدیم می کنیم: الف- ماه رجب و عذاب الهی: چند نکته در این خصوص، لازم به ذکر است: اولاً. اين حديث، در ضمن دعايي بیان شده، كه ما به خداوند عرضه مي‌داريم: «لم  يسمع فيك غضب الله علي قومٍ قَط؛ در ماه رجب خداوند بر هيچ قومي غضب نكرده است؛ كسي نشنيده كه در اين ماه خداوند بر كسي غضب كرده باشد. حتي اگر مردمي مستحق عذاب الهي باشند.(1) ثانیاً اینکه گفته می شود شیوع بیماری کرونا و دیگر بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل و ... که دربرخی مقاطع، در جامعه ما هم اتفاق می افتد نشان غضب الهی و مصداق عذاب است هیچ مستند شرعی ندارد، تشخیص آن از عهده بنی بشر عادی خارج است و تنها نظر معصومین (علیهم السلام) حجیت دارد. ثالثاً با توجه به اینکه زمان آغاز این بیماری، قبل از شروع ماه رجب بوده می توان گفت: اساساً اشکال مطروحه وارد نیست زیرا اگر فرض غیر مستند عذاب بودن این بیماری درست هم باشد، این اتفاق قبل از ماه مبارک رجب مقدر شده و با حدیث مذکور هیچ تناسب و ارتباطی ندارد. رابعاً کارشناسان گفته اند: ریشه این ویروس ارتقاء یافته از مصرف غذای ناسالم (خفاش) در چین بوده که تبعات این ناپرهیزی فرد یا افرادی، در ادامه دیگر جوامع را نیز درگیر خود کرده است چنانکه در بسیاری از شرور و بلایای اخلاقی، دست دخالت بشرو خطای انسانی موجب ایجاد گرفتاری برای دیگر جوامع بشری می شود از این جهت نیز فرض غضب و عذاب الهی ثابت نیست. خامساً طبق آیات و روایات، شیوع این بیماری بعنوان یکی از ابتلائاتی که امروزه جوامع بشری و مردم کشور ما درگیر آن شده اند می تواند ریشه در علل گوناگونی داشته باشد از جمله: 1. انواع و اقسام بیماری ها جزو ابتلائات و آزمایشاتی اند که خداوند در آیات قرآن از رخداد آنها در گوشه و کنار زندگی ما خبر داده است.(2) تا میزان صبر و شکیبایی و سطح و درجه ایمان بندگانش را بیازماید.(3) 2. گاهی ابتلائات و بیماری ها با توجه به روایات، بعنوان کفاره گناهان است. (4) و گاه برای هشدار و تلنگر تا پرده های غفلت و گناه، کنار رفته زمینه بیداری و توبه و اصلاح در افراد و جوامع ایجاد شود. 3. همچنین با توجه به روایات متعدد، هرگاه گناه تازه و جدیدی رواج یابد خداوند ابتلاء تازه ای می آورد. چنانکه امام رضا (علیه السلام) فرمود: «هرگاه که بندگان، گناهان تازه ای پدید آورند که قبلا مرتکب نمی شدند، خداوند بلای تازه ای برایشان پیش می آورد که قبلا نمی شناختند.»(5) ب- رابطه آیه «رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلًا» با امتحان و عذاب الهی: آیه شریفه «رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلًا؛ یعنی «خداوندا! این (دستگاه با عظمت) را بیهوده، نیافریده‌ای» و همه روی حکمت و هدف صحیحی آفریده شده. (6) و بر این اساس همه اتفاقات و حوادثی هم که در عالم رخداد می کند قطعاً حکمت و مصلحتی دارد هرچند ممکن است ما بدلیل محدودیت عقل نتوانیم به کنه و باطن و حقیقت و حکمت و مصلحت بسیاری امور پی ببریم. آن چه یقینی است هر حادثه ای ضمن آنکه حکمتها و مصالح خودش را دارد در راستای سنت امتحان الهی است. و اما شأن نزول آیه، طبق تفاسیر پس از واقعه لیلة المبیت و شکست توطئه کفار در قتل پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و عزیمت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) با همراهان به مدینه نازل شده.(7) پی نوشت ها: 1. این حدیث، در كتاب ز مُلک تا ملکوت، مجموعه سخنرانی های مرحوم آيت الله حق شناس بیان شده. 2. و لنبلونکم بشیء ...، بقره، آیه 155. 3. عنکبوت، آیه 1. 4. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، نسیم کوثر، قم، 1382، ص 193. 5. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، جلد 11، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم، بی تا، صفحه 240. 6. آل عمران، آیه 191. 7. كتاب نهج البيان از شيبانى و تفسير برهان، بنقل از دانشنامه اسلامی، ذیل آیه 191 آل عمران.

جمع بندی 2 پرسش: الف- وقتی خدا بنده را ضعیف آفریده چرا او را امتحان می کند؟ چرا بنده مشتاق آتش جهنم با عبدصالح خدا یک جا امتحان می شوند؟ ب- اگردرچنین شرایطی باشیطان دوست باشیم خدامی تواند مارادراین امتحان  مردود کند آیا ممکن است دفع بلاکندومابقی امتحان آخرت باشد؟ پاسخ: الف- چند نکته حائز اهمیت است: اولاً انسانی که برای رسیدن به مقام خليفة اللهي آفریده شده، از نفخه و حيات الهي جان گرفته، هر آنچه که در زمین است برای او خلق شده، بسياري از چيزها تحت تسخير وي قرار داده شده، و کاملترین سرمایه های وجودی، در مقایسه با دیگر مخلوقات را دارد، به هیچ عنوان ضعیف نبوده و اساساً چنین تصوري اشتباه است. ثانیاً خدای متعال، همه بندگانش را دوست دارد و همه را برای رسیدن به کمال و سعادت ابدی آفریده، اسباب هدایت درونی (عقل و فطرت الهی) و بیرونی (انبیاء و اوصیاء الهی) را برای همگان ارسال داشته، نعمات مادی و معنوی را بر همه تمام کرده، استعدادها و ظرفیت های وجودی از جمله عقل و اختیار را برای درک و فهم صراط حق و تمیز از صراط باطل و انتخابگری درست به همگان عطا فرموده در این مسیر با توجه به سرمایه ها، استعدادها، نعمت ها، فرصت ها و هدایت ها، همه بندگانش را از طرق مختلف، مورد آزمون و امتحان قرار می دهد تا بندگان شایسته واقعی از مدعیان دروغین و کافران و فاسقان تمیز داده شوند، بعلاوه برای پیشگیری از احتجاج مدعیان، با آنها اتمام حجت کرده است. اینطور نیست که هر کس ادعای ایمان و تقوا کرد بدون آزمون پذیرفته شود.(1) . ب- دوستی با شیطان، یعنی خروج از ولایت الله و قرار گرفتن در ولایت شیطان، این امر تنها مردودی در یک امتحان نیست بلکه سقوط و هلاکت ابدی و مردود شدن در همه زمینه هاست، ضمن آنکه دست دادن به شیطان و افتادن در وادی گناه و معصیت، نه تنها موجب دفع بلا نمی شود بلکه طبق آیات و روایات، علت و ریشه بسیاری از بلاها و گرفتاری ها و عامل اصلی فساد و بدبختی بشریت است. نکته دیگر اینکه دنیا دار امتحان و ابتلاء است و در سرای دیگر اعم از برزخ و قیامت، خبری از امتحان و فرصت جبران مافات نیست. پی نوشت ها: 1. قوله کریم: «أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ ؛ آیا مردم چنین پنداشتند که به صرف اینکه گفتند ما ایمان (به خدا) آورده‌ایم رهاشان کنند و هیچ امتحانشان نکنند؟؛ عنکبوت، آیه 2.

جمع بندی 3 پرسش: چرا امام رضا وحضرت معصومه و دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) درچنین شرایطی (شیوع بیماری کرونا) مدد نمی کنند؟ پاسخ: بر اساس قرآن و روایات، در مواقع سختی و دشواری و ابتلائات گوناگونی که برای فرد و جامعه اتفاق می افتد سفارش به صبر و شکیبایی «...  وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ.» (1) و دعا و توسل به خدا و اولیاء الهی شده ایم، در طول تاریخ، انبیاء و اوصیاء الهی بارها و بارها به دعای خوبان، بلا و گرفتاری از سر مردم و جامعه اسلامی رخت بربسته و حتی دشواری هایی که مقدر بوده، بدا حاصل شده و خداوند بخاطر دعا و توسل و توبه و انابه برخی امت ها و یا به دعای خوبان، بلاهایی را از سر امت هایی برطرف ساخته است. در وضعیت کنونی نیز، اگر طبق سفارشات دینی و علماء بالله به توبه و انابه و استعفار که پناه امت اخرالزمان گفته شده(2) و دعا و توسل به اولیاء الهی که مجرب است رجوع کرده و با توبه و بازگشت به نیت نصرت و یاری دین خدا(3) به روح بندگی و آغوش خداوند بازگردیم، امید اجابت نزدیک است. گاهی باید همه به حالت اضطرار و نگرانی برسند و همه از عمق جان به دعا و توسل روی آورند تا اجابت حاصل شود، چه بسا اجابت، مشروط به دعای عاجزانه همه باشد. قوله کریم: « قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ ۖ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامًا ؛ بگو که اگر دعای شما (و ناله و زاری و توبه شما) نبود خدا به شما چه توجه و اعتنایی داشت؟ که شما کافران (آیات حق را) تکذیب کردید و به کیفر همیشگی آن گرفتار خواهید شد.»(4) آنچه مسلم است اینکه ان شاء الله، این بلا و گرفتاری نیز همچون بسیاری گرفتاری و بیماری های دیگر که در طول تاریخ گذرا بوده، گذرا و رفتنی است، مهم تلنگر و توجه، و بیداری و عبرتی است که باید دلهای غفلت گرفته و زنگاربسته از گناه از آن دریافت کنند. پی نوشت ها: 1. بقره، آیه 155. 2. در کلمات قصار حضرت امیر داریم که خداوند دو امان برای رفع گرفتاری ها برای اهل زمین قرار داده است: خدا می فرماید که ای پیامبر تا وقتی تو در میان امت هستی من به برکت تو بلا وعذاب نازل نمی کنم. یعنی وجود پیامبرعذاب عمومی را دفع کرد. اگر امت شما بعد از شما استغفار و توبه واقعی بکنند، آنها را عذاب نمی کنم. حضرت فرمود: یک امان از میان شما رفته است ولی یک امان باقی مانده است. این امان پناهگاه خداست. پس در پناه توبه و استغفار بیاییم.؛ نهج البلاغه، کلمات قصار، 88. 3. «إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ ، شما اگر خدا را یاری کنید (یعنی دین و پیغمبر خدا را) خداهم شما را یاری کند وثابت قدم گرداند.»،محمد،آیه 7. 4. فرقان، آیه 77.