جمع بندی گریبان های چاک شده و صورت های لطمه زده شده را توضیح دهید

تب‌های اولیه

4 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
گریبان های چاک شده و صورت های لطمه زده شده را توضیح دهید

سلام بر محبین ثارالله

لطفا منظور حضرت حجه از دو فراز زیر در زیارت ناحیه مقدسه را بیان کنید.

أَلسَّلامُ عَلَى الْجُیُوبِ الْمُضَرَّجاتِ ،
سلام بر آن گریبان هاى چـاک شده،

و

فَلَمّا رَأَیْنَ النِّـسآءُ جَوادَک َ مَخْزِیّاً ، وَ نَظَرْنَ سَرْجَک َ عَلَیْهِ مَلْوِیّاً ،
پس چون بانوانِ حَرَم اسبِ تیزپایت را خوار و زبون بدیدند، و زینِ را براو واژگونه یافتند،
بَرَزْنَ مِنَ الْخُدُورِ ، ناشِراتِ الشُّعُورِ عَلَى الْخُدُودِ،
ازپسِ پرده ها(ىِ خیمه) خارج شدند،درحالیکه گیسوان برگونه ها پراکنده نمودند،
لاطِماتِ الْوُجُوهِ سافِرات ،
بر صورت ها طپانچه مى زدندو نقاب ازچهره ها افکنده بودند،
وَ بِالْعَویلِ داعِیات ، وَ بَعْدَ الْعِزِّ مُذَلَّلات،
وبصداى بلندشیون میزدند،وازاوجِ عزّت به حضیض ذلّت درافتاده بودند،



با نام و یاد دوست





کارشناس بحث: استاد مممسوس

با سلام و احترام
گریبان چاک زدن یک نوع عزاداری است که در گذشته بین اعراب مرسوم بوده است که بر اثر شدت مصیبت شخص داغدیده گریبان خود را چاک میزند
در تاریخ نیز بارها حتی در حضور معصومان اتفاق افتاده است. اما توبیخی متوجه این بانوان نبوده، بلکه مورد دلجویی آنان نیز قرار گرفتند. به یک مورد که در جنگ احد اتفاق افتاده اشاره می‌کنیم که در کتاب کافی نقل شده است:
پیامبر(ص) بر آنها [اهل مدینه] وارد شد و زنان انصار دمِ درِ خانه‌‌‏ها در انتظار بودند و مردان‏شان بیرون آمده و خود را در پناه پیامبر می‏‌كشیدند و از او معذرت می‌خواستند.
زنان انصار همه چهره‌‏ها خراشیده و موى پریشان كرده و گریبان دریده و در برابر پیامبر(ص) ایستاده بودند؛ پیامبر آنها را دلدارى داد و به زبان خوش با آنها سخن گفت و به آنها دستور داد خود را بپوشند و به خانه‏‌هاى خود بروند.
مصیبت دیگر موپریشان کردن اهل بیت و مخدرات در زمان بازگشت اسب بی صاحب امام است که وقتی چشم زنان به اسب بی صاحب با حالتی که زین واژگون بود افتاد از خیمه ها بیرون دویده و لطمه زنان با موی پریشان به گریه و ضجه و ناله پرداختند که میتوان گفت اوج مصیبت کربلا ست این شیوه هم در بین اعراب مرسوم بوده است.
نکته ای که باید به ان توجه کرد این است که برخی فکر میکنند زنان و بانوان حرم به همین صورت دیده شدند یعنی مردان نامحرم انان را با این وضع مشاهده کردند در حالی که اینگونه نبوده است بلکه فقط خود زنان و بانوان حرم شاهد و ناظر چنین وضعی بودند نا غیر از انان

به عنوان نمونه در مجله مهدویت حوزه علمیه قم از استاد شیخ نجم الدین طبسی با این مضمون آمده است که، خارج شدن بانوان حرم از خیمه‌ها با موهای پریشان، ملازم با نگاه نامحرمان به آنها نیست زیرا بین خود خیمه‌ها فاصله و موانع وجود داشت و هم چنین بین خیمه تا میدان جنگ فاصله زیاد بوده است.
ابن مشهدی در مزار الکبیر با مضمونی این چنین آورده است که احتمال دارد این جمله مربوط به اکثریت بانوان باشد نه همه آنها؛ زیرا معلوم نیست بانوانی مانند حضرت زینب و حضرت سکینه(س) نیز موهای خود را پریشان کرده باشند.
و دیگر اینکه این شیوه، بین عرب، رسم و عرف بوده است؛ زن‌‌های عرب وقتی که بر آنها یک مصیبت وارد می‌‌شود برای این‌‌که شدت مصیبت را نشان دهند این کار را انجام می‌‌دادند. موی زن با آن‌ که مظهر زیبایی زن و مظهر جمال زن هست حاضر است در این مصیبت این موها را این طوری پریشان کند و حتی آن را بِکَند. بنابراین می توان گفت بانوان اهل بیت(ع) نیز به دور از نگاه نامحرمان این کار را برای بیان عظمت مصیبت انجام دادند. وقتی این کار بیانگر ضعف نباشد، بلکه برای بیان عظمت مصیبت باشد، هیچ اشکالی ندارد.


جمع بندی

پرسش

لطفا منظور حضرت حجه از دو فراز زیر در زیارت ناحیه مقدسه را بیان کنید.
أَلسَّلامُ عَلَى الْجُیُوبِ الْمُضَرَّجاتِ ،
سلام بر آن گریبان هاى چـاک شده،
فَلَمّا رَأَیْنَ النِّـسآءُ جَوادَک َ مَخْزِیّاً ، وَ نَظَرْنَ سَرْجَک َ عَلَیْهِ مَلْوِیّاً ،
پس چون بانوانِ حَرَم اسبِ تیزپایت را خوار و زبون بدیدند، و زینِ را براو واژگونه یافتند،
بَرَزْنَ مِنَ الْخُدُورِ ، ناشِراتِ الشُّعُورِ عَلَى الْخُدُودِ،
ازپسِ پرده ها(ىِ خیمه) خارج شدند،درحالیکه گیسوان برگونه ها پراکنده نمودند،
لاطِماتِ الْوُجُوهِ سافِرات ،
بر صورت ها طپانچه مى زدندو نقاب ازچهره ها افکنده بودند،
وَ بِالْعَویلِ داعِیات ، وَ بَعْدَ الْعِزِّ مُذَلَّلات،
وبصداى بلندشیون میزدند،وازاوجِ عزّت به حضیض ذلّت درافتاده بودند،

پاسخ

این جمله بخشی از زیارت ناحیه مقدسه از حضرت حجت سلام الله علیه است. این موضوع مربوط به مصیبت بزرگ کربلا است زمانی که امام حسین علیه السلام به شهادت رسید یا در گودال قتلگاه افتاده بود و اسب بی صحاب آن حضرت به پشت خیمه ها آمد که در این حال زنان و مخدرات از خیمه ها بیرون دویدند در حالی که گریبان و یقه لباس خود را چاک زده بودند و بر سر و صورت میزدند زیرا زین اسب را واژگون و یال ان را غرق خون دیدند همه متوجه شدند که امام حسین علیه السلام به شهادت رسیده است.
با تتبعی که در منابع روایی شد این متن برای اولین بار در کتاب مزار الکبیر ابن مشهدی که متوفای سال 610 است، نقل شده است.
« ... عَلَى شَهِيدِ الشُّهَدَاءِ، السَّلَامُ عَلَى قَتِيلِ الْأَدْعِيَاءِ السَّلَامُ عَلَى سَاكِنِ كَرْبَلَاءَ. السَّلَامُ عَلَى مَنْ بَكَتْهُ مَلَائِكَةُ السَّمَاءِ، السَّلَامُ عَلَى مَنْ ذُرِّيَّتُهُ الْأَزْكِيَاءُ، السَّلَامُ عَلَى يَعْسُوبِ الدِّينِ، السَّلَامُ عَلَى مَنَازِلِ الْبَرَاهِينِ، السَّلَامُ عَلَى الْأَئِمَّةِ السَّادَاتِ، السَّلَامُ عَلَى الْجُيُوبِ‏ الْمُضَرَّجَاتِ‏ السَّلَامُ عَلَى الشِّفَاهِ الذَّابِلَاتِ‏ السَّلَامُ عَلَى النُّفُوسِ الْمُصْطَلَمَاتِ، السَّلَامُ عَلَى الْأَرْوَاحِ الْمُخْتَلَسَاتِ، السَّلَامُ عَلَى الْأَجْسَادِ الْعَارِيَاتِ، السَّلَامُ عَلَى الْجُسُومِ الشَّاحِبَاتِ‏، السَّلَامُ عَلَى الدِّمَاءِ السَّائِلَاتِ، السَّلَامُ عَلَى الْأَعْضَاءِ الْمُقَطَّعَاتِ، السَّلَامُ عَلَى الرُّءُوسِ الْمُشَالاتِ، السَّلَامُ عَلَى النِّسْوَةِ الْبَارِزَاتِ.»[1]
طبق نظر شیخ طوسی در تهذیب الاحکام این نوع عزاداری جایز است. شیخ طوسی آورده است :ِ« وَ قَدْ شَقَقْنَ الْجُيُوبَ وَ لَطَمْنَ الْخُدُودَ الْفَاطِمِيَّاتُ عَلَى الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ع وَ عَلَى مِثْلِهِ تُلْطَمُ الْخُدُودُ وَ تُشَقُّ الْجُيُوب‏»[2]
زنان بنی هاشم بر مصیبت امام حسین علیه السلام گریبان چاک زدند و بر صورت خود لطمه زدند و بر چنین کسی باید لطمه بر صورت زد و گریبان چاک نمود.
گریبان چاک زدن یک نوع عزاداری است که در گذشته بین اعراب مرسوم بوده است که بر اثر شدت مصیبت شخص داغدیده گریبان خود را چاک میزند.
حتی این نو ع عزاداری در صدر اسلام سابقه داشته است به یک مورد که در جنگ احد اتفاق افتاده اشاره می‌کنیم که در کتاب کافی نقل شده است: پيامبر(ص) بر آنها اهل مدینه وارد شد و زنان انصار دمِ درِ خانه‌‌‏ها در انتظار بودند و مردان‏شان بيرون آمده و خود را در پناه پيامبر می‏‌كشيدند و از او معذرت می‌خواستند.
زنان انصار همه چهره‌‏ها خراشيده و موى پريشان كرده و گريبان دريده و در برابر پيامبر(ص) ایستاده بودند؛ پيامبر آنها را دل‌‏دارى داد و به زبان خوش با آنها سخن گفت و به آنها دستور داد خود را بپوشند و به خانه‏‌هاى خود بروند.[3]
نکته ای که باید به ان توجه کرد این است که برخی فکر میکنند زنان و بانوان حرم حسینی به همین صورت دیده شدند یعنی مردان نامحرم انان را با این وضع مشاهده کردند در حالی که اینگونه نبوده است بلکه فقط خود زنان و بانوان حرم شاهد و ناظر چنین وضعی بودند نه غیر از انان
استاد شیخ نجم الدین طبسی معتقد است : خارج شدن بانوان حرم از خیمه‌ها با موهای پریشان، ملازم با نگاه نامحرمان به آنها نیست زیرا بین خود خیمه‌ها فاصله و موانع وجود داشت و هم چنین بین خیمه تا میدان جنگ فاصله زیاد بوده است.
ابن مشهدی در مزار الکبیر با مضمونی این چنین آورده است که احتمال دارد این جمله مربوط به اکثریت بانوان باشد نه همه آنها؛ زیرا معلوم نیست بانوانی مانند حضرت زینب و حضرت سکینه(س) نیز موهای خود را پریشان کرده باشند.
و دیگر اینکه این شیوه، بین عرب، رسم و عرف بوده است؛ زن‌‌های عرب وقتی که بر آنها یک مصیبت وارد می‌‌شود برای این‌‌که شدت مصیبت را نشان دهند این کار را انجام می‌‌دادند. موی زن با آن‌ که مظهر زیبایی زن و مظهر جمال زن هست حاضر است در این مصیبت این موها را این طوری پریشان کند و حتی آن را بِکَند. بنابراین می توان گفت بانوان اهل بیت(ع) نیز به دور از نگاه نامحرمان این کار را برای بیان عظمت مصیبت انجام دادند. وقتی این کار بیانگر ضعف نباشد، بلکه برای بیان عظمت مصیبت باشد، هیچ اشکالی ندارد.

کلیدواژه : امام حسین، کربلا، خیمه ها، گریبان چاک

منابع


[/HR][1] . ابن مشهدی، مزار الکبیر، ص 498، قیوم، قم، 1419ق؛ مجلسی، بحارالانوار، ج 98 ص 235

[2] . شیخ طوسی تهذیب الاحکام ج 8 ص 325، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1407ق ؛ مجلسی ، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج 8 ص 68 ، موسسه فرهنگی کوشانپور، قم، 1406ق

[3] . كلينى، محمد بن يعقوب، كافي، ج ۸، ص ۳۲۱- ۳۲۲، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق


موضوع قفل شده است