جمع بندی نگاه کردن به صورت شخص در حال صحبت کردن

کارشناس بحث: استاد بصير

باسلام و احترام
مسلما در مورد صحبت کردن با نامحرم، همانطور که در فقه آمده، عدم نگاه به نامحرم است چه برای زنان و چه برای مردان، لذا در قرآن آمده است که:
قُلْ لِلْمُؤْمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ (به مردان مومن بگو چشمهای خود را فروبندند)(نور آیه 30)
وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِن‏ (به زنان مومنه بگو چشمهای خود را فرو بندند)(نور آیه 31)

اما در مورد صحبت با مماثل، یعنی هم جنس، بستگی دارد که با چه کسی و چه نوع صحبتی می کنیم.
یه موقع با بزرگتر خود صحبت می کنیم و از ایشان شرم و حیا داریم و یا حرفی می خواهیم بزنیم که در آن رعایت حجب و حیا لازم است، مثلا فرزندی از پدر میخواهد درخواست کند که برای امر ازداجش اقدام کند، در اینجا شایسته این است که سر فرو بیندازد و با احترام و ادب، با پدر سخن گفته و از او درخواست کند،
گاهی درخواست حیاگونه ندارد، بلکه پدر از او درخواستی توضیح نسبت به مساله ای داشته، می تواند با نگاه به پدر به همراه کمال احترام، برای او مساله را توضیح دهد و پدر را روشن کند.
گاهی بزرگتر با کوچکتر صحبت میکند، باز در اینجا ممکن است چند حالت داشته باشد، مثلا این که بزرگتر می خواهد در مورد خطای زشتی که کوچکتر انجام داده، تذکراتی بدهد، در این هنگام پسندیده است، بزرگتر به چشم کوچکتر خیره نشود، بلکه با نگاه به سمتی دیگر با او سخن بگوید چون ممکن است نگاه به فرد خطاکار، و بیان خطای او نوعی جسارت بخواهد و وقتی به او نگاه نمی کنید، میخواهید با عدم نگاه به او بفهمانید کار تو چنان بد بوده که من رو ندارم نگاه کنم من از این گناه شرم می کنم تا چه برسد به تو که باید شرم و حیا بکنی.

اما گاهی ما جمعی را مخاطب خود قرار داده ایم و می خواهیم مطلبی را به آنها تفهیم کنیم، در این جا شایسته است به همه نگاه کنیم و با نگاه خود مطلب را منتقل کنیم و با نگاه به آنها از طرف مقابل، تایید بگیریم و متوجه شویم که آنها گوش می کنند و فهمیده اند و آنها هم احساس می کنند که مخاطب شما بوده اند و شما به آنها توجه کرده اید و احترام گذاشته اید و وقت قائل شده اید.
در سیره پیامبر گرامی اسلام هست که ایشان وقتی با جمعی سخن می گفتند، نگاه خود را بین همه تقسیم می کردند یعنی اولا به به چهره ها نگاه می کردند، ثانیا این نگاه را تقسیم کرده به همه به نوبت نگاه می کردند و همه را مخاطب نگاه خود قرار می دادند.

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَقْسِمُ لَحَظَاتِهِ بَيْنَ أَصْحَابِهِ فَيَنْظُرُ إِلَى ذَا وَ يَنْظُرُ إِلَى ذَا بِالسَّوِيَّة.(اصول کافی، ج2، ص 671)

سلام
توضیحات کافی را که جناب کارشناس فرمودند ، بخصوص در مورد نامحرم
چند نکته هم به ذهن من میرسد که عرض میکنم:

1 - در کل تا جای ممکن از نگاه مستقیم به چشمان دیگران خودداری کنید. بخصوص اگر نامحرم باشد و از آنجایی که شما آقا هستید باید عرض کنم که اگر به چشمان یک خانم مستقیم نگاه کنید شدیداً او را معذب خواهید کرد و برای خودتان هم خوب نیست

2 - اگر میخواهید تسلط خود به طرف مقابل را حفظ کنید اما در عین حال بی احترامی نکنید ، گاهی به صورتش نگاه کنید و گاهی خیر. البته زمانی که میخواهید نگاهتان را از صورت او دور کنید ، باید جوری این کار را انجام بدهید که انگار اتفاقی است

3 - اگر میخواهید به طرف احترام گذاشته باشید ، اما در عین حال نگاه مستقیم به چشمان او باعث ایجاد نوعی شرم در شما یا او میشود ، پایین پیشنانی و بین دو چشمش را نگاه کنید. اینطوری نگاهتان را حس میکند اما نفوذ نگاه شما را خیر

[="Tahoma"][="Blue"]

باسلام مجدد
کلا اگر بتوان به خانمهای نامحرم نگاه نکرد ولو محجبه باشند بهتر است اما اگر مجبور هستیم برای ارتباط گیری و رساندن پیام و تفهیم مطلب خود به او نگاه کنیم، خیره نگاه نکرده بلکه هر از چند گاهی نگاه را به اطراف یا اشیا دیگر بیندازیم و در نگاه ، حالت استدامه نداشته باشیم حتی می توان به جای نگاه به چهره به میز کار آن منشی نگاه نمود.[/]

سوال:
آیا شایسته است در هنگام صحبت کردن با یک یا چند نفر به صورت آن ها نگاه کنیم یا باید سر را به زیر بیان دازیم ؟ در حال صحبت کردن با نامحرم (در صورتی که مفسده ای نیست) چطور ؟

پاسخ:
باسلام و احترام
مسلما در مورد صحبت کردن با نامحرم، همانطور که در فقه آمده، عدم نگاه به نامحرم است چه برای زنان و چه برای مردان، لذا در قرآن آمده است که:
قُلْ لِلْمُؤْمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ (به مردان مومن بگو چشمهای خود را فروبندند)[1]
وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِن‏ (به زنان مومنه بگو چشمهای خود را فرو بندند)[2]

اما در مورد صحبت با مماثل، یعنی هم جنس، بستگی دارد که با چه کسی و چه نوع صحبتی می کنیم.
یه موقع با بزرگتر خود صحبت می کنیم و از ایشان شرم و حیا داریم و یا حرفی می خواهیم بزنیم که در آن رعایت حجب و حیا لازم است، مثلا فرزندی از پدر میخواهد درخواست کند که برای امر ازداجش اقدام کند، در اینجا شایسته این است که سر فرو بیندازد و با احترام و ادب، با پدر سخن گفته و از او درخواست کند،
گاهی درخواست حیاگونه ندارد، بلکه پدر از او درخواستی توضیح نسبت به مساله ای داشته، می تواند با نگاه به پدر به همراه کمال احترام، برای او مساله را توضیح دهد و پدر را روشن کند.
گاهی بزرگتر با کوچکتر صحبت میکند، باز در اینجا ممکن است چند حالت داشته باشد، مثلا این که بزرگتر می خواهد در مورد خطای زشتی که کوچکتر انجام داده، تذکراتی بدهد، در این هنگام پسندیده است، بزرگتر به چشم کوچکتر خیره نشود، بلکه با نگاه به سمتی دیگر با او سخن بگوید چون ممکن است نگاه به فرد خطاکار، و بیان خطای او نوعی جسارت بخواهد و وقتی به او نگاه نمی کنید، میخواهید با عدم نگاه به او بفهمانید کار تو چنان بد بوده که من رو ندارم نگاه کنم من از این گناه شرم می کنم تا چه برسد به تو که باید شرم و حیا بکنی.

اما گاهی ما جمعی را مخاطب خود قرار داده ایم و می خواهیم مطلبی را به آنها تفهیم کنیم، در این جا شایسته است به همه نگاه کنیم و با نگاه خود مطلب را منتقل کنیم و با نگاه به آنها از طرف مقابل، تایید بگیریم و متوجه شویم که آنها گوش می کنند و فهمیده اند و آنها هم احساس می کنند که مخاطب شما بوده اند و شما به آنها توجه کرده اید و احترام گذاشته اید و وقت قائل شده اید.
در سیره پیامبر گرامی اسلام هست که ایشان وقتی با جمعی سخن می گفتند، نگاه خود را بین همه تقسیم می کردند یعنی اولا به به چهره ها نگاه می کردند، ثانیا این نگاه را تقسیم کرده به همه به نوبت نگاه می کردند و همه را مخاطب نگاه خود قرار می دادند.

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَقْسِمُ لَحَظَاتِهِ بَيْنَ أَصْحَابِهِ فَيَنْظُرُ إِلَى ذَا وَ يَنْظُرُ إِلَى ذَا بِالسَّوِيَّة.[3]

---

[/HR][1] (نور آیه 30)

[2] (نور آیه 31)

[3] (اصول کافی، ج2، ص 671)