" معرفی کوتاهی از کتاب های توصیه شده رهبر معظم انقلاب اسلامی "

بعضی وقتها آب در کوزه است و تشنه‌لب می‌گردیم. 15 سال موعد حج آمده و رفته و سفرنامه‌های جورواجور از آستین ناشران بیرون آمده. آن وقت سوره‌ی مهر از تجدید چاپ کار خوبی که در این زمینه در سال 63 دست مخاطب‌ها داده بود، غافل می‌ماند و می‌گذرد تا سال 86 که دوباره به صرافتش می‌افتد. صحبت از کتاب لاغر و کم صفحه‌ی «سفر به قبله» است.

«این کتاب، شیرین، موجز، با روح و هوشمندانه نوشته شده است. زیارت قبول؛ عزیز نویسنده! زیارت قبول». این بخشی از یادداشت رهبر انقلاب بر کتاب مذکور مظلوم است؛ یادداشت‌هایی از سفر حج. "نویسنده عزیز" هم هدایت الله بهبودی است. سال 70 اولین سالی است که بعد از حج خونین، زیارت بیت‌الله دوباره برقرار می‌شود. بهبودی توی دفتر ادبیات مشغول کارش بوده و داشته متنی را ویراست می‌کرده که کسی وارد اتاق می‌شود و می‌پرسد: «حج می‌روی؟» به قول نویسنده وقتی خدا بخواهد، اتفاق می‌افتد. به همین سادگی. بهبودی به همین سادگی حاجی می‌شود. حج، نابلدهای نوشتن را هم وسوسه می‌کند تا تجربه‌های‌شان را بنویسند. قلم‌دارها که جای خود را دارند. از اعتمادالسلطنه‌ی قاجار که سفرنامه حج نوشته‌ بگیر تا مثلا جلال که رفت و با "خسی در میقات" برگشت و آقا مرتضای آوینی که «سفر به سرزمین نور» را یادگار گذاشت. بهبودی هم مطابق رسم معهود اهل قلم یادداشت‌هایش را سوغات کرد و آورد. متن کتاب با تاریخ روز و ماه و سال کرت‌بندی شده است. روزهایی که بهبودی به نظرش آمده حرفی برای نقل کردن هست، نوشته. بعضی روزها هم انگار چیز دندان‌گیری در بساط نبوده و از اطاله کلام پرهیز نموده است.

جمله‌های کتاب سرراستند و اغلب ساده، توصیف‌ها همراه ایجاز و در عین حال کاملند. نویسنده تعابیر و نگاه خودش را دارد. انتقادهایش را هم. پا به پای نویسنده وقتی به حرم نبوی صلوات الله علیه و آله وارد می‌شود جا می‌خوریم؛ چرا که «پاسبان‌های عرب طرفدار انجماد روح و جسمند». معماری هم حسابی حال بهبودی را می‌گیرد تا بگوید «اگر ضجه زنان و شانه‌های لرزان مردان نبود می‌شد اینجا را با معبد اشتباه گرفت».

بهبودی وقتی به ساخت‌ و‌ سازهای تاریخ‌ خراب‌کن در احد و مسجد قبا و ... می‌رسد در نقدهای صاف و ساده‌اش از خجالت سعودی‌ها در می‌آید که «تیغ سعودی‌ها صورت تاریخ اسلام را خط‌خطی می‌کند». نویسنده از پس انتقال حال و هوای حج هم خوب برآمده است. هر چند که در استفاده از کلمات صرفه‌جویی کرده باشد. نرمی دل‌های حاجیان، سختی بعضی از اعمال، شوق اول‌ بار دیدن کعبه و غربت بقیع، لابلای کلمات خوب پیدایند و با خواندن‌شان آدم به صرافت حج می‌افتد. دلش می‌خواهد خودش ببیند و اگر یکبار رفته باشد، «سفر به قبله» به آتش این اشتیاق دامن می‌زند. برای رهبر انقلاب هم همین‌طور شده؛ تا آنجا که زیر بسم الله کتاب بنویسند: «این کتاب باز مرا در شور و شوق و حال حسرت‌آلود زیارت خانه‌ی خدا و حرم رسول‌الله فرو برد...»

نویسنده: آیت‌الله شهید مرتضی مطهری
ناشر: صدرا
موضوع كتاب: دین
نوبت چاپ: پنجاه و دوم
تاریخ چاپ: دی 1390
شمارگان: ۱۰۰۰۰ نسخه
تعداد صفحه: ۲۷۱ صفحه
شابك:۹۷۸-۹۶۴-۵۶۰۰-۵۵-۴

این کتاب اولین بار در سال 1365 مشتمل بر سیزده سخنرانی استاد منتشر شده و سپس در چاپ نوزدهم با افزودن دو سخنرانی دیگر تجدید چاپ شد. «گفتارهای معنوی» پس از چند چاب از سوی ناشر به «آزادی معنوی» تغییر نام داد و تاکنون بیش از 52 بار چاپ شده است.

خودتان را برخوردار از معارف کنید. البته راهش آشنائی با قرآن، انس با قرآن، انس با نهج‌البلاغه، انس با صحیفه‌ی سجادیه است. خیلی از این تردیدها و نگرانی‌ها و زنگارهائی که انسان در یک مواردی در دل دارد، با مطالعه‌ی اینها تبدیل می‌شود به شفافیت و روشنی؛ انسان می‌فهمد، راه را می‌شناسد، کار را می‌شناسد، هدف را می‌شناسد. مثلاً مطالعه‌ی کتاب «گفتارهای معنوی» شهید مطهری متناسب با همین ایام ماه رمضان است.

بیانات در دیدار جمعی از شعرا ۱۳۹۰/۰۵/۲۴

عدل الهی

نویسنده: آیت‌الله شهید مرتضی مطهری
ناشر: صدرا
موضوع كتاب: دین
نوبت چاپ: سی و هشتم
تاریخ چاپ: ۱۳۹۱
شمارگان: ۱۵۰۰ نسخه
تعداد صفحه: ۳۲۰ صفحه
شابك: ۹۷۸-۹۶۴-۵۶۰۰-۲۱-۹

«آنچه درباره مباحث این کتاب می‌توانم بگویم این است که همه، مباحث «انتخاب‌شده» است، هیچ‌یک به‌طور تصادف و به موجب علل اتفاقی طرح نشده است. این‌ها مسائلی است که فراوان از طرف گروه‌های مختلف –بالخصوص طبقه جوان- با من در میان گذاشته می‌شود. آن‌چه در این کتاب آورده‌ام در حقیقت یک پاسخ عمومی است به همه کسانی که مکرر در این زمینه از من پرسش‌هایی کرده و می‌کنند. فراوانی پرسش‌ها در حدی است که لازم آمد پاسخ عمومی تهیه شود.»
اولین جلد از مجموعه آثار استاد شهید مرتضی مطهری که مربوط به اصول عقاید است، کتاب "عدل الهی" نام دارد. شاید از آن رو که موضوع عدلِ خداوند چالشی‌ترین مسأله‌ی اصول عقاید است و در میان موضوعاتی چون توحید، معاد، نبوت و امامت، پرسش‌های بیشتری در مورد آن صورت گرفته است. متن کتاب «عدل الهی» در واقع سخنرانی‌های استاد شهید در حسینیه‌ی ارشادِ سال ۵۰ است که به قلم خود استاد و با انجام اصلاحات و گاه اضافه نمودن مطالبی چند، تدوین شده است.

مقدمه کتاب ذهن خواننده را برای ورود به بحث آماده می‌کند. آیت‌الله مطهری در مقدمه کتاب، در مورد اهمیت موضوع عدل و معنا و مفهوم آن و البته تاریخچه مباحثی که در این مورد مطرح شده آورده‌اند. ایشان همچنین درباره مشکلات موجود در طرح مسأله‌ی عدل آورده‌اند: «اهل فن می‌دانند که حکمای اسلامی -برخلاف متکلمین- در الهیات بابی تحت عنوان «عدل» باز نکرده‌اند. عقاید حکما را درباره‌ی این مسأله از لابه‌لای سایر مباحث باید به‌دست آورد. از این‌رو این مبحث برای من خالی از دشواری نبود.»

مباحثی چون مسأله‌ی جبر و اختیار، قضا و قدر، حسن و قبح ذاتی اَعمال، غرض و هدف در افعال خداوند،‌ دعوای معتزله و اشاعره بر سر موضوع عدل و موضع مکتب عقلی شیعه در این مورد و سرمنشاء طرح موضوع عدل،‌ در مقدمه‌ی این کتاب طرح شده است. «عدل الهی» در قالب یک مقدمه و نه بخش تنظیم شده است؛ عدل بشری و عدل الهی، حل مشکل، تبعیض‌ها،‌ شرور، فواید شرور، مرگ و میرها، مجازات‌های اخروی، شفاعت و عمل خیر از غیر مسلمان، بخش‌های کتاب است که موضوع عدل با همه‌ی حواشی و مسائل مربوط به آن مورد بحث قرار گرفته است.

نکته‌ی کلی درباره‌ی این کتاب که تقریباً در همه‌ی آثار استاد شهید به چشم می‌خورد این است که استاد در طرح بحث از آیات و احادیث، اشعار و داستان‌ها، نظر حکما و دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان و همچنین از خاطرات شخصی خود نیز استفاده نموده و مباحث دشوارفهم و دیریاب فلسفی و کلامی، با بیانی شیوا و روان و در عین حال مُستدل و متقن طرح شده است؛ به گونه‌ای که برای ناآشنایان با مفاهیم و اصطلاحات فلسفی نیز قابل فهم و سودمند باشد.

چرا تبعیض وجود دارد؟ فرق تفاوت و تبعیض چیست؟‌ فناها و نیستی‌ها برای چیست؟ آیا معجزه، دعا و صدقه نوعی استثنا در قانون خلقت است؟ آیا قبل از قرآن کسی این کلمه را در مورد انسان به کار برده است؟ آیا عمل خیر از غیر مسلمان قبول می شود؟ آیا گناهان شیعیان بخشیده شده است؟ آیا از قضای الهی می‌توان فرار کرد؟ رابطه‌ی مغفرت و شفاعت چگونه است؟ انواع آن کدام است؟ آیا در مورد خداوند مصلحت و حکمت معنی دارد؟ آیا نظام هستی نظام ذاتی است یا قراردادی؟ چرا امثال صادق هدایت به هستی و زندگی بدبین‌اند؟‌ آیا کسانی مانند دکارت را می‌توان کافر شمرد؟‌ آیا افرادی در کارهای خویش صرفاً انگیزه‌ی خیرخواهی و نیکوکاری دارند، دارای نوعی توحید فطری هستند؟ و ...‌
این‌ها سؤال‌هایی است که استاد شهید سعی کرده است در بخش‌های مختلف این کتاب به آن‌ها پاسخ دهد. اما شاید مهم‌ترین سؤال در باب موضوع عدل این باشد که آیا خداوند براساس عدل می‌کند یا هرچه خداوند انجام می‌دهد عین عدل است؟

شهید مطهری آن‌چنان مباحث را طرح و تبیین می‌کند که در منتهای کتاب با قدرت می‌نویسد: «در مکتب عقلی شیعه، اصالت عدل و حرمت عقل و شخصیت آزاد و مختار انسان و نظام حکیمانه‌ی جهان اثبات شد بدون آن‌که خدشه‌ای بر توحید ذاتی یا افعالی وارد شود؛ اختیار انسان تایید شد بدون آن‌که انسان به‌صورت شریکی در «ملک الهی» چهره بنماید و اراده‌ی الهی، مقهور و مغلوب اراده‌ی انسانی تلقی شود؛ قضا و قدر الهی در سراسر هستی اثبات شد بدون آن‌که نتیجه‌اش مجبور بودن انسان در برابر قضا و قدر الهی باشد.»

پیشنهادی برای مطالعه سیره اهل بیت(ع)

نویسنده: حجه الاسلام سید منذر حکیم و جمعی ازن ویسندگان
ناشر: مجمع جهانی اهل بیت علیهم‌السلام
موضوع كتاب: تاریخ
موضوع كتاب: دین
نوبت چاپ: اول
تاریخ چاپ: 1385
شمارگان: ۵۰۰۰ نسخه

گفتن این‌که تاریخ ۲۵۰ ساله‌ی اهل بیت(ع) حکایت درخشش نوری واحد است، به زبان، ساده است اما نشان‌دادن آن با جزئیات و در قالب بیش از چهار هزار صفحه کتاب و ذیل سرفصل‌های مختلف و با بهره‌گیری از منابع متعدد، کار دشواری است که مجموعه‌ی ۱۴ جلدی اعلام‌الهدایة از عهده‌ی آن برآمده است.

«زندگی پیغمبر را میلی‌متری باید مطالعه کرد. هر لحظه‌ی این زندگی یک حادثه است، یک درس است، یک جلوه‌ی عظیم انسانی است؛ تمام این ۲۳ سال همین‌جور است. جوان‌های ما بروند تاریخ زندگی پیغمبر را از منابع محکم و مستند بخوانند و ببینند چه اتفاقی افتاده است.»

(بیانات در دیدار مسئولان نظام به مناسبت مبعث حضرت رسول اعظم صلوات‌الله‌علیه‌و‌آله، ۱۳۸۷/۰۵/۰۹)

اگر معلم باشید و در کلاس درس یا حتی اگر خواننده‌ی حرفه‌ای کتاب‌های دینی باشید و در یک جمع خانوادگی از شما بپرسند کتابی با موضوع زندگی امام جواد، امام هادی یا امام عسکری علیهم‌السلام معرفی کنید، کار سختی پیش‌ رو خواهید داشت. اگرچه ممکن ‌است «منتهی‌الآمال» مرحوم شیخ عباس قمی یا «زندگانی چهارده معصوم» مرحوم عمادزاده به ذهنتان برسد، اما در معرفی این‌ کتاب‌ها باید به مخاطب یادآوری کنید که تنها بخشی از آن‌ها به هر معصوم اختصاص دارد. ضمن آن‌که احتمالاً باید تبصره‌ها و توضیحاتی نیز در مورد نثر کتاب و برخی مطالب آن برای مخاطب خود داشته‌ باشید.

مسئولان مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام دقیقاً به همین خلأ فکر می‌کردند که باعث شد طرح نگارش ۱۴ کتاب در مورد چهارده معصوم برای استفاده‌ی عموم مردم را در سال ۱۳۷۵ به حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سید منذر حکیم که سابقه‌ی روشنی در تحقیق و نگارش تاریخ اسلام داشت پیشنهاد بدهند. این‌گونه و در پاسخ به این نیاز، گروهی از محققان با محوریت آقای حکیم در سال ۱۳۷۶ این تحقیق را شروع کردند. مسئولان مجمع اصرار داشتند که کار در مدت کوتاهی انجام شود و علی‌رغم مشکلات تألیف گروهی چنین کاری، نخستین چاپ این مجموعه به زبان عربی با نام «موسوعة أعلام الهدایة» در سال ۱۳۸۱ منتشر شد. ترجمه‌ی فارسی آن نیز با نام «پیشوایان هدایت» نخستین‌بار در سال ۱۳۸۵ به بازار عرضه شد.

دریافت نسخه کامل مجموعه «پیشوایان هدایت»