غیبت متجاهر به فسق

آیـــنـــور said in غیبت متجاهر به فسق

با سلام و عرض خدا قوت به کارشناسان سایت  میخوام با ذکر چند مثال در باره حرمت یا عدم حرمت غیبت شخص متجاهر به فسق سوالاتی بپرسم. من و خواهرهایم یکی از آشناهایمان را در فضای مجازی و اینستاگرام دنبال میکنیم، اون شخص و خانواده ایشان گاهی اوقات در مهمانی هایی حضور پیدا میکنن و دورهمی هایی دارند که در آنها شراب میخورن و با نامحرم میرقصن و کارهایی که از لحاظ شرعی حرام هستن رو در اون فیلم ها و تصاویری که در صفحه شخصیشان منتشر میکنن انجام میدهند، بعد من و خواهرهام میام به هم میگیم که پست های جدید پیج فلانی رو دیدی؟ داشت مشروب میخورد و یا دیدی داشت با دامادشون که باهاش نامحرمه میرقصید و شوخی های حرام میکرد.. و ممکن است چند لحظه ای از این حرفها بزنیم و از رفتارهای اونها در غیابشون  انتقاد کنیم ، خب چون اونها این شراب خواریشون و گناهای دیگشون رو خودشون دارن نمایش میدن آیا ما اجازه داریم برای مادرمون که پیج اینستای اونها رو فالو نداره ولی با آنها آشنایی داره ، تعریف کنیم که مثلا نوه ی فلانی اینکارها را میکنه و مادرمون که مطلع نیست رو در جریان قرار بدیم؟  آیا این حکم غیبت را دارد؟ مثلا وقتی میگن غیبت شخص متجاهر به فسق مثلا کسی که در انظار شراب میخوره حرام نیست، آیا من اجازه دارم برای افرادی که اون شخص رو هنگام شراب خوردن ندیدن تعریف کنم که فلانی داشت شراب میخورد؟

باسمه تعالی با عرض سلام و خسته نباشید. استاد اخلاق، مرحوم آیت الله مجتبی تهرانی (رحمة الله علیه) در جلد چهارم کتاب بسیار زیبای «اخلاق الهی» که مربوط به آفات زبان است در این زمینه می فرمایند: متجاهر به فسق کسی است که آشکارا گناه می کند و از ارتکاب گناه پیش چشم مردم باکی ندارد. فقیهان درباره باز گفتن عیب شخصی که آشکارا گناه می کند، دو نظر دارند: گروهی می گویند: این عمل غیبت است؛ ولی حرام نیست و گروه دیگر می گویند: این عمل نه غیبت است و نه حرام. برای تشخیص فرد متجاهر به فسق، باید به چند نکته دقت شود: 1 - شناخت تفاوت متجاهر به گناه و مصر بر گناه: متجاهر به گناه - همان طور که گفته شد - کسی است که گناهی را آشکارا انجام می دهد و باکی از دیدن مردم ندارد؛ ولی در این تعریف، تعداد مرتبه هایی که گناهی را انجام می دهد، مطرح نیست؛ یعنی ممکن است شخص متجاهر به گناه، اصراری بر تکرار گناه نداشته باشد و مرتب آن را انجام ندهد؛ در حالی که مصر بر گناه به کسی گفته می شود که گناهی را پیاپی انجام دهد، و دیگر فرقی نیست میان آن که آشکارا گناه کند یا پنهانی؛ پس مصر بر گناه، ممکن است متجاهر به گناه نباشد، و متجاهر به گناه ممکن است مصر بر آن نباشد. از سویی ممکن است فردی، هم متجاهر به گناه باشد و هم مصر بر آن؛ یعنی گناهی را بی باکانه و آشکارا مرتب انجام دهد. باید دقت داشت که مورد جواز غیبت، تجاهر به گناه است، نه اصرار بر آن؛ پس غیبت از کسی که پیاپی، اما پنهانی گناهی را انجام می دهد، و نمی خواهد دیگران از گناه او آگاه شوند، جایز نیست. 2 - منظور از همگان در تعریف متجاهر (کسی که پیش روی همگان، آشکارا گناه می کند)، همه اهالی منطقه ای که فرد در آن زندگی می کند. نیست؛ زیرا بر فرض، اگر فردی در شهری بزرگ با جمعیتی بسیار، گناهی انجام دهد، طبیعی است که رفتار او پیش روی بسیاری از آن ها قرار نمی گیرد؛ پس منظور از تجاهر به گناه نزد همگان، آن است که ابایی از انجام گناه نزد همگان نداشته باشد؛ اگر چه گناه او را همه نبینند. 3 - تجاهر به گناه فقط به مرزهای بی باکی شخص در ارتکاب گناه محدود می شود. گاه بی باکی شخصی در ارتکاب گناه، همگان را در بر می گیرد و گاه به گروه خاصی محدود است؛ بنابراین اگر فردی در حضور دوستان صمیمی خود مرتکب گناه می شود، ولی حاضر نیست آن را نزد دیگران انجام دهد، فقط نزد دوستانش متجاهر است و چون نزد دیگران تجاهر به گناه نیست، نمی توان از او غیبت کرد. اگر شخصی در شهری متجاهر به گناهی، ولی در شهری دیگر چنین نباشد، غیبت از او در شهری که تجاهر نمی کند، جایز نیست. به عبارت دیگر، تجاهر به گناه قابل مرزبندی است.  

متجاهر به گناه کسی است که از نظر شرعی برای رفتارش توجیه درستی نداشته باشد؛ به این معنا که گناه بودن آن عمل نزد او و همگان مسلم باشد و با این حال آن را آشکارا انجام دهد؛ اما در صورتی که حقیقت رفتاری از نظر شخص غیبت کننده گناه باشد، ولی انجام دهنده عمل (کسی که از او غیبت می شود) برای آن توجیه شرعی درستی داشته باشد، آن فرد متجاهر به فسق شمرده نمی شود و غیبت از او نیز جایز نیست، چه رسد به این که غیبت کننده، وجود توجیه صحیحی برای آن عمل را محتمل بداند. 5 - تجاهر به گناه سبب جواز غیبت از همان گناه است؛ بنابراین اگر کسی متجاهر به گناهی است، در غیاب او، فقط می توان همان گناه را باز گفت، متجاهر بودن شخص به گناه خاص، مجوزی برای بیان عیوب و نقایص او نیست. پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «لَا غِيبَةَ لِثَلَاثَةٍ سُلْطَانٍ جَائِرٍ وَ فَاسِقٍ‏ مُعْلِنٍ‏ وَ صَاحِبِ‏ بِدْعَة (1) غیبت درباره سه گروه اشکال ندارد: اول پادشاه ستمگر، دوم فاسقی که آشکارا گناه می کند و سوم بدعت گذار.» پی نوشت: 1. نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، موسسه آل البیت (علیهم السلام) قم،1408ق، ج9، ص128.    

در زمینه بعد اخلاقی تجاهر به گناه، دو نکته قابل ذکر است: نکته نخست: غیبت کردن از زن و مرد با ایمان حرام است، چرا که مؤمن نزد خداوند محترم است و حریم از نزد بندگان خدا نیز باید پاس داشته شود؛ پس اگر عیوب و نقایصش را آشکار کنند، حرمتش را پایمال کرده اند که این عمل حرام بوده، خدا را به خشم می آورد؛ ولی اگر خود مؤمن حرمت خویش را پاس نداشت و بی باکانه گناه کرد، حرمتش را به دست خویش پایمال کرده و حریم خویش را شکسته است. حضرت صادق (علیه السلام) می فرماید: «إِذَا جَاهَرَ الْفَاسِقُ‏ بِفِسْقِهِ‏ فَلَا حُرْمَةَ لَهُ وَ لَا غِيبَة (1) اگر انسان گناهش را آشکارا انجام دهد [ درباره آن بی باک باشد]، احترام ندارد و غیبتش بدون اشکال است.» نکته دوم: در فرهنگ مکتب های الهی پرده داری و پرده پوشی مسأله مهمی است و برای جامعه بشری، محوری اساسی به شمار می رود؛ در حالی که غیبت، پرده دری است، و با پرده داری متناقض و با آن به شدت ناسازگار است و کسی که آشکارا پرده دری می کند و بی باکانه خود را به گناه می آلاید، دیگر باز گفتن گناه او، پرده دری از او نیست. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: «مَنْ‏ أَلْقَى‏ جِلْبَابَ‏ الْحَيَاءِ لَا غِيبَةَ لَه‏ (2) کسی که پرده حیا را دور افکنده است، غیبت درباره اش معنا ندارد.» پرده داری برای کسی که از گناه کردن باکی ندارد، بی مفهوم است؛ چه رسد به کسی که از عمل ناشایست خود خشنود می شود و به آن افتخار هم می کند. چه ناپسند است که انسان، با غرور و افتخار گناهش را وصف کند. پی نوشت: 1.ابن بابويه، محمد بن على‏، الأمالي (للصدوق)،كتابچى‏،تهران، 1376،ص39. 2.ابن شعبه حرانى، حسن بن على‏، تحف العقول‏، جامعه مدرسين‏، قم‏، 1404 / 1363 ق‏،ص45.  

آیـــنـــور said in غیبت متجاهر به فسق

سوال دیگرم ، اگر اشتباه نکنم نظر رهبر این است که ملاک غیبت از،شخص متجاهر به فسق علاوه بر شرع ، عرف هم هست. مثلا اگر در شرع شراب خوردن حرامه و اجازه داریم غیبت کسی که در انظار شراب میخوره را در همان فقره بکنیم، میتوانیم غیبت کسی را که اشتباهی عرفی را هم انجام بدهد بکنیم؟  مثلا در عرف اگر کسی در یک جمع برای یک پیر بلند نشود و جایش را به او ندهد خب این یک اشتباه عرفی هست از نظر من؛ آیا من اجازه دارم در غیابش از این رفتار غلطش انتقاد کنم؟ لطفا طبق نظر همه مراجع جواب من رو بدین البته مرجع خودم رهبر هستن

باسمه تعالی با عرض سلام و خسته نباشید منظور از این جمله که «ملاک غیبت از شخص متجاهر به فسق، عرف است» این می باشد که  تشخیص مصداق متجاهر به فسق، عرف می باشد. یعنی اگر عرف جامعه کسی را متجاهر به فسق دانست، غیبت از او جایز می باشد. موفق باشید.