حدیث در مورد زنان

با سلام خدمت شما دوست گرامی کلی گوئی نکنید مورد بفرمائید تا جواب کامل تری در اختیارتان قرار بگیرد
اما در موردی که فرمودید

چرا در روایات از مشورت با زنان نکوهش شده است؟

مهم‏ترین هدف مشورت، یافتن بهترین گزینه و شیوه‏هاى اجرایى است و لذا هر کس نمى‏تواند طرف مشورت قرار گیرد، زیرا گاه آنها نقاط ضعفى دارند که مشورت با آنها مایه بدبختى و عقب افتادگى است. چنانکه على(ع) مى‏فرماید با فرد بخیل، ترسو وحریص مشورت نکن، چون در هر یک از این‏ها نقطه ضعفى وجود دارد که مانع نیل تو به حقیقت مى‏شوند.(1) در همین راستا، به خاطر برخى نکات بیولوژیکى و زیست‏شناختى در بانوان که همانا غلبه احساسات و هیجان‏ها بر خردورزى آنها و نیز محدودیت اجتماعى که باعث کاهش تجربه آنان مى‏گردد احیانا رایزنى با بانوان را محدود نموده است.
توضیح آنکه: در دو نکته بین آموزه‏هاى اسلام و یافته‏هاى علوم جدید از جمله روان‏شناسى تفاوتى نیست.
1ـ تساوى میزان هوش زن و مرد: چنانکه «کارل هافمن» تصریح مى‏کند زن‏ها به اندازه مردها هوشمند هستند، گرچه مغزهاى آنان به طور متوسط 20درصد کوچکتر از مغز مردهاست(2) :
2ـ فزونى هیجانات در بانوان نسبت به مردان: چنانکه خود ایشان اذعان مى‏دارند:
«پژوهش‏هاى انجام شده بر روى دانشجویان نشان مى‏دهند که در چهار مورد از پنج هیجان اساسى (شادى، عشق، ترس، اندوه و خشم) زنها هیجان‏هاى شدیدتر و فراوان‏ترى گزارش مى‏کند تامردها، و آن هیجان مورد استثنا که مردها بر زن پیشى مى‏گیرند، خشم است زن‏ها نه تنها هیجان‏هاى ظریف (شادى، عشق، ترس و اندوه) را با شدت و فراوانى بیشترى تجربه مى‏کنند، بلکه همچنین در موقعیت‏هاى مثبت و منفى، هیجان‏ها را بهتر تشخیص داده و بیشتر به آنها پاسخ مى‏دهند(3) نتیجه آنکه عقل زن‏ها هرگز کمتر از مردها نیست بلکه تعقل آنها (یعنى بهره‏گیرى از عقل) کمتر است و این به واسطه هیجانات و احساساتى‏تر بودن آنهاست.
همان طور که خانم «کلیودالسون» به عنوان یک زن روان‏شناس که مدت مدیدى در این زمینه تحقیقات و پژوهش‏هائى داشته است اعلام مى‏کند «... به این نتیجه رسیده‏ام که خانم‏ها تابع احساسات و آقایان تابع عقل هستند»(4)). و یا «اتو کلایى برگ» مى‏نویسد: «زنان بیشتر به کارهاى خانه واشیاء و اعمال ذوقى علاقه نشان مى‏دهند و کارهائى را دوست مى‏دارند که در آنها باید مواظبت و دلسوزى بسیارى خرج داد مانند مواظبت از کودکان و اشخاص عاجز و بینوا... زنها عموما احساساتى‏تر از مردان هستند»(5)
البته بر خلاف نظر خانم «کلیودالسون» که این مسأله را جزو نقاط ضعف خانم‏ها تلقى کرده است(6) به نظر ما لازمه زیست اجتماعى و تقسیم وظائف، اختلاف کارکردهاست که این امر به نوبه خود مقتضیات خاص خود را دارد وچنانچه خانم‏ها لبریز از عواطف و احساسات نباشند ،نمى‏توانند در تربیت فرزندان که مهمترین سرمایه یک جامعه هستند موفق باشند. نقش زنان که به گفته افلاطون مادران با همان دستى که گهواره را تکان مى‏دهند، جهان را زیر و رو مى‏کنند، کمتر از نشستن پشت فلان دستگاه صنعتى یا اختراع یک ابزار آهنین نیست. حاصل کلام آن که به خاطر احساساتى‏تر بودن زنها و نیز حضور کمتر آنان در جامعه که باعث تجربه کمتر آنان مى‏شود ، یک سرى محدودیت هائى در بهره‏گیرى از نظر مشورتى زنان لحاظ شده است. لذا در حدیثى که از على(ع) نقل شده است آمده است«ایّاک و مُشاوره النّساء فان رأیهنّ الى أفن و عزمهن الى وهن»؛ از رایزنى با زنان بپرهیز، زیرا رأى آنان سست بوده، در تصمیم‏گیرى ناتوانند(7)).
و لکن هر دو مسأله با رفع عوامل آن قابل جبران است ؛ لذا در حدیث دیگرى که علامه مجلسى از على(ع) نقل مى‏کند پس از نقل این سخن: «ایّاک و مشاوره النساء»؛ از مشورت با زنان بپرهیزید ، بلافاصله عده ای از زنان استثناء مى‏شوند «الاّ من جربت بکمال عقل»(8)؛ مگر زنانى که کمال عقلشان آزموده و اثبات شده است.
در طرف دیگر نیز چه بسیار مردانى باشند که احساساتى یا کم تجربه باشند، مشورت با آنان نیز نافع نیست و چه بسا زیان‏بار باشد. بر اساس حدیث مذکور نیز امام على(ع) کمال عقل و آگاهى را در مشورت شونده شرط مى‏داند و زن بودن را مانع جوازمشورت نمى‏شمارد.
از طرف دیگر در برخى امور که تخصصى و آشنایى زنان بیشتر است سفارش شده است که با زنان مشورت کنید .رسول اکرم(ص) مى‏فرماید: «اِئتمروا النساء فى بناتهن»؛ در امور مربوط به دخترانتان با زنان خود مشورت کنید (9) بالاتر آنکه در قرآن کریم خداوند متعال در برخى مسایل خانوادگى دستور به رایزنى زن و مرد و تبادل افکار آنان داده است «فأن اراد فصالا عن تراض و تشاور فلا جناح علیهما»؛ اگر پدر ومادر بخواهند با رضایت و مشورت یکدیگر فرزندشان را زودتر از دو سال از شیر بازگیرند مرتکب گناهى نشده‏اند(10)).
مقصود از تشاور، همدلى و هم‏رأیى و مشاوره میان زن و مرد است، و چون مادر چیزهایى از تربیت فرزند مى‏داند که پدر نمى‏داند، پس اگر هم فکرى و رایزنى نکنند به زیان فرزند مى‏انجامد(11)
در سوره طلاق نیز درباره هم فکرى و همکارى زن و مرد اشاره شده است،(12)).
همان طور که مرحوم علامه جعفرى فرمودند، نظام خانواده در اسلام نظام شورایى با سرپرستى و مأموریت اجرایى مرد است(13)
و روایات نقل شده از على(ع) یا سایر روایات اثبات مى‏کند که مقصود از «بر حذر بودن از زنان خوب» یا «برحذر داشتن از مشورت با زنان» دقت در گفتار و اندیشه‏هاى زنان معمولى است و یا زنان هوسباز ، کم خرد ، تبه کار و تهى مغزى که دل به زخارف فریبنده دنیا بسته و چشم از حقایق برتر فرو بسته‏اند. اما زنانى که از زر و زیور دنیا اعراض کرده و به تعقل پرداخته‏اند، مانند مردان شایسته مورد مشورت هستند و به تعبیر علامه جعفرى روایاتى نظیر «ایاک و مشاوره النساء الاّ من جربت بکمال عقل» مؤید نظریه «درون شورایى و برون سرپرستى مرد» در نظام خانوادگى از دیدگاه اسلام است(14)،
یکى از بزرگان مى‏گوید: آیا مى‏توان گفت روایاتى که در نکوهش زنان آمده و احادیثى که در پرهیز از مشورت با آن‏ها وارد شده و ادله‏اى که در نارسایى عقول آنان رسیده، اطلاق دارد و هیچ گونه انصرافى به زنان دانشمند و محققان از این صنف ندارد؟ آیا مى‏توان گفت که عقل آنان در بخش عقل نظرى به خاطر مونث بودن، همتاى عقل کودکان مى‏باشد و اراده و تصمیم و عزمشان در بخش عقل عملى، سست و ناپایدار است و یا آن که این تعبیرها به لحاظ غلبه خارجى است که منشأ آن دور نگه داشتن این صنف گران قدر از تعلیم و محروم نگه داشتن آنان از تربیت صحیح است؟(15)
بنابر زن به حکم زن بودن از طرف مشورت قرار گرفتن محروم نیست آن چه مى‏توان او را از این موقعیت محروم کند عجز و ناتوانى، عدم کارایى، بى‏تجربگی و ناآگاهى است که این نکته در مود مردها نیز مطرح است، اما روایتى که از پیامبر(ص) نقل شده که فرموده‏اند: "با زنان مشورت کنید و با آن‏ها مخالفت نمایید".(16) مقصود در امور معقول و مشروعى نیست، بلکه منظور مخالفت با نظر زن در مواردى است که رأى او بر اساس حب و بغض و خواسته‏هاى نفسانى باشد . اگر زنى به شوهرش گفت نماز بخوان، طبق این روایت باید با نظر زن مخالفت کرد؟ یا مثلا در واقعه کربلا وقتی زن زهیر بن قین به شوهرش پیشنهاد پیوستن به امام حسین (ع) می دهد ، باید شوهر با او مخالفت می کرد؟ قطعاً معناى حدیث این نیست. شاید مقصود حضرت در روایت فوق آن باشد که مردم به تبعیت کردن از زنان عادت پیدا نکنند به طورى که نتوانند در موارد ضرورى، مخالفت خود را ابراز کنند.
با توجه به مطالب گفته شده اگر همسرتان شرایط لازم را دارد از او نظر بخواهید واز این طریق اعتمادش را جلب نمایید. به خصوص مواردی که در آنها تجربه دارد. اگر مشورت موجب اختلاف و جدایی می شود ، بهتر آن است که از مشورت پرهیز شود . در مورد مشکلات نیز چون زنان حساس تر و آسیب پذیرهستند ، بهتر است که اطلاع نداشته باشند ، مگر آنکه برای رفع مشکل از آنها کاری ساخته باشد.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت ها:
1) نهج البلاغه نامه 53.
2) (کارل هافمن (و دیگران)، روان‏شناسى عمومى، ج1 ؛ مترجم: سیامک نقش‏بندى (و دیگران)؛ تهران: ارسباران، 1378، ص 349).
3)(همان، ج 2، صص 53 ـ54).
4)(ر.ک: حسینى، سیدابراهیم، فمینیزم علیه زنان، کتاب نقد، شماره 17، تهران: مؤسسه فرهنگى دانش و اندیشه معاصر، زمستان 79، ص 164
5)همان.
6)همان.
7) نهج‏البلاغه، نامه 31.

8 ) (علامه مجلسى، بحارالانوار، ج103؛ طهران: المکتبة الاسلامیة، ، ص 253). 9 ) (نهج الفصاحه مترجم: ابوالقاسم پاینده، تهران: سازمان چاپ وانتشارات جاویدان، چاپ نهم، 1354، ص 2، ح 7). 10) (سوره بقره، آیه 233 11) (ر.ک: رجب نژاد، محمدرضا؛ خرد زیبا (بررسىشبهه نقصان عقل) تهران: انتشارات عابد، بهار 80، ص 91). 12) (سوره طلاق، آیه 6 13) (علامه جعفرى، زن از دیدگاه امام على(ع)، تنظیم و تلخیص، محمدرضا جوادى،تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1378، ص 51). 14) همان، ص 104 15) آیت الله جوادى آملى، زن در آئینه جلال و جمال، ص 37. 16) بحار الانوار، ج 100، ص 262

از ديدگاه قرآن ، افراد انسان (چه مرد و چه زن ) از نظر حقيقت انسانيت و مسائل ارزشى يكسانند و هيچ يك بر ديگرى جز به تقوا و عمل صالح بيشتر ، برترى ندارد: «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَيـكُمْ» (حجرات ، 13); هر كس ، مرد يا زن ، كار شايسته كند و مؤمن باشد; قطعاً او را با زندگى پاكيزه ]و نيكو[يى و حيات ]واقعى[ مى بخشيم و يقيناً بهتر از آن چه انجام داده اند به آنان پاداش مى دهيم .»(نحل ، 97)
قرآن ، اگر در جايى از مردان شايسته اى همچون لقمان حكيم سخن مى گويد ، در جاى ديگر نيز از زنان شايسته نام مى برد; مانند: حضرت مريم(عليها السلام) (آل عمران ، 42) و همسر فرعون (تحريم ، 11) و . . .
همان گونه كه مردان ، داراى انديشه ، اراده و اختيارند و براى رسيدن به تكامل و قرب الهى ، وظايف و تكاليفى بر عهده آن هاست ، زن ها هم همين گونه هستند و در اين جهت ، هيچ امتيازى بين زن و مرد وجود ندارد; ولى در بعضى احكام و وظايف با يكديگر متفاوتند . وظايفى ، به عهده مردان است و بر عهده زنان نيست و بالعكس ; و اين تفاوت به خاطر اين است كه طبيعت و آفرينش زن و مرد متفاوت است .
آيا تعيين مشاور هم از مواردى است كه ميان زن و مرد تفاوت است ; يعنى بايد با مردان مشورت كرد و مشورت با زنان جايز نيست ؟
ليكن از مجموع آيات و روايات در رابطه با مشورت ، بدست مى آيد كه در مشاور ، زن بودن مانع نيست ، همان گونه كه مرد بودن شرط آن نيست ; زيرا در رواياتى كه شرايط مشاور را بيان مى كند ، گفته نشده كه يكى از شرايط مشاور «مرد بودن » است . آنچه در روايات ذكر شده اين است كه مشاور بايد داراى عقل ، علم ، تجزيه ، تقوا ، خيرخواهى باشد و بخيل و ترسو و حريص نباشد .
افزون بر اين ، آيه سوم ، مشورت زن و مرد را در امر كودك مطرح كرده و شايسته دانسته است و عبارت برخى از روايات ، مشورت با زنان را هم در بر مى گيرد ، مانند: ; دور انديشى آن است كه با صاحب انديشه مشورت نمايى و آنچه گفت پيروى كنى .عبارت «صاحب انديشه » شامل مرد و زن مى شود . «افضل من شاورت ذوالتجارب ; برترين مشاوران ، صاحبان تجربه هستند» عبارت «صاحبان تجربه » زن و مرد را در بر مى گيرد .
در امور خانواده و جامعه و در كارهاى شخصى و اجتماعى بايد مشورت كرد . نيمى از خانواده و جامعه را زنان تشكيل مى دهند و نيمى از بار مسئوليت خانواده و جامعه بر عهده زنان است ; چگونه مى توان بدون نظرخواهى از آنان ، محيط خانواده و جامعه را به طور ايده آل سامان داد . علاوه بر اين برخى از امور خانواده و جامعه ، مربوط به زنان است و يكى از شرايط مشاور اين است كه از علم و تجربه برخوردار باشد و زنان در امور مربوط به خودشان از علم و تجربه اى بيش از مردان برخوردارند ، پس بايد با آنان مشورت كرد .

رواياتى كه از مشورت با زنان نهى كرده اند ، برخى از آنان امكان دارد از نظر سند ضعيف باشند (به اصطلاح علم درايه مرفوعه و مرسله باشند) و برخى از آنان ، گرچه به صورت كلى از مشورت با زنان منع كرده است ; ولى مراد مصداق خاصى است كه در آن زمان بوده است . رواياتى كه از زبان حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) نقل شده ، اشاره به زنى دارد كه بر ضد حضرت قيام كرد و جنگ جمل را به راه انداخت .
بعضى از رواياتى كه از مشورت با زنان منع كرده ، مراد مشورت در همه كارها نيست ، بلكه مشورت در كارهايى است كه مى بايست مخفى بماند و افشا نشود ، زيرا معمولاً اگر سخنى به زن گفته شد ، براى ديگران نقل مى كند . مانند اين حديث : «النساء لايشاورن فى النجوى ; در راز با زنان مشورت نمى شود .»
و در برخى روايات نهى از مشورت با زن براى آن است كه عواطف و احساسات در زن ها قوى است و گاهى به هنگام مشورت عاطفه و احساس بر آنان چيره شده كه بايد با تعقل و تدبر با اين موارد برخود روشن .
روايتى از امير المؤمنين(عليه السلام) نقل شده است كه در آن روايت ، مشخص شده است كه با چه زنان مى توان مشورت كرد: «اياك و مشاورة النساء الاّ من جرّبت بكمال عقلها; با زنانى كه كمال عقل آن را تجربه كرده اى ، مشورت كن .»
پس با توجّه به آيات و روايات ، مشورت با زنانى كه شرايط مشاور را دارا باشند ، هيچ مانعى ندارد ، در امور تربيتى ، فرهنگى و مديريتى هم استفاده از زنان كارشناس و با تجربه مانعى ندارد.
برای آگاهی بیشترر.ک :

1 . ر .ك : الميزان ، ج 18 ، ص 63 ، موسسة الاعلمى للمطبوعات ، بيروت .
2 . ر .ك : شورى در قرآن و حديث ، رضا استادى ، صص 6 تا 52 ، انتشارات بنياد فرهن
3 . ر .ك : همان ، صص 66 ـ 81 .
4 . كافى ، ج 5 ، صص 517 ـ 518 ، دارالكتب الاسلامية .
5 . ر .ك : شورى در قرآن و حديث ، صص 82 ـ 89 .
6. بحار الانوار ، علامه مجلسى ، ج 72 ، ص 105 ، مؤسسة الوفاء ، بيروت .
7 . غرر الحكم ، آمدى ، ص 442 ، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى .
8 . همان ، ص 442 .
9 . كافى ، ج 5 ، ص 518 .
10 . كنز الفوائد ، كراجكى ، ص 177 ، مكتبة المصطفوى ، قم .
11 . ر .ك : الميزان ، علامه طباطبايى ، ج 4 ، ص 56 ، 57 ، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات

سلام

این ترجمه حدیث مورد نظرتون می باشد

پیامبر بزرگوار اسلام می‌فرمایند: «ثلاثه مجالستهم تمیت القلب: مجالسه الانذال، و الحدیث مع النساء، و مجالسه الأغنیاء؛ سه گروه‌اند كه همنشینی با آنان دل را می‌میراند: همنشینی با افراد پست، و گفتگو با زنان، و همنشینی با ثروتمندان

سلام

بله حدیث از پیامبر اکرم (ص) می باشد و سفارش به مولاامیر المونین می باشد

مهم‏ترین هدف مشورت، یافتن بهترین گزینه و شیوه‏هاى اجرایى است و لذا هر کس نمى‏تواند طرف مشورت قرار گیرد، زیرا گاه آنها نقاط ضعفى دارند که مشورت با آنها مایه بدبختى و عقب افتادگى است. چنانکه على(ع) مى‏فرماید با فرد بخیل، ترسو وحریص مشورت نکن، چون در هر یک از این‏ها نقطه ضعفى وجود دارد که مانع نیل تو به حقیقت مى‏شوند.(1) در همین راستا، به خاطر برخى نکات بیولوژیکى و زیست‏شناختى در بانوان که همانا غلبه احساسات و هیجان‏ها بر خردورزى آنها و نیز محدودیت اجتماعى که باعث کاهش تجربه آنان مى‏گردد احیانا رایزنى با بانوان را محدود نموده است.
توضیح آنکه: در دو نکته بین آموزه‏هاى اسلام و یافته‏هاى علوم جدید از جمله روان‏شناسى تفاوتى نیست.
1ـ تساوى میزان هوش زن و مرد: چنانکه «کارل هافمن» تصریح مى‏کند زن‏ها به اندازه مردها هوشمند هستند، گرچه مغزهاى آنان به طور متوسط 20درصد کوچکتر از مغز مردهاست(2) :
2ـ فزونى هیجانات در بانوان نسبت به مردان: چنانکه خود ایشان اذعان مى‏دارند:
«پژوهش‏هاى انجام شده بر روى دانشجویان نشان مى‏دهند که در چهار مورد از پنج هیجان اساسى (شادى، عشق، ترس، اندوه و خشم) زنها هیجان‏هاى شدیدتر و فراوان‏ترى گزارش مى‏کند تامردها، و آن هیجان مورد استثنا که مردها بر زن پیشى مى‏گیرند، خشم است زن‏ها نه تنها هیجان‏هاى ظریف (شادى، عشق، ترس و اندوه) را با شدت و فراوانى بیشترى تجربه مى‏کنند، بلکه همچنین در موقعیت‏هاى مثبت و منفى، هیجان‏ها را بهتر تشخیص داده و بیشتر به آنها پاسخ مى‏دهند(3) نتیجه آنکه عقل زن‏ها هرگز کمتر از مردها نیست بلکه تعقل آنها (یعنى بهره‏گیرى از عقل) کمتر است و این به واسطه هیجانات و احساساتى‏تر بودن آنهاست.
همان طور که خانم «کلیودالسون» به عنوان یک زن روان‏شناس که مدت مدیدى در این زمینه تحقیقات و پژوهش‏هائى داشته است اعلام مى‏کند «... به این نتیجه رسیده‏ام که خانم‏ها تابع احساسات و آقایان تابع عقل هستند»(4)). و یا «اتو کلایى برگ» مى‏نویسد: «زنان بیشتر به کارهاى خانه واشیاء و اعمال ذوقى علاقه نشان مى‏دهند و کارهائى را دوست مى‏دارند که در آنها باید مواظبت و دلسوزى بسیارى خرج داد مانند مواظبت از کودکان و اشخاص عاجز و بینوا... زنها عموما احساساتى‏تر از مردان هستند»(5)
البته بر خلاف نظر خانم «کلیودالسون» که این مسأله را جزو نقاط ضعف خانم‏ها تلقى کرده است(6) به نظر ما لازمه زیست اجتماعى و تقسیم وظائف، اختلاف کارکردهاست که این امر به نوبه خود مقتضیات خاص خود را دارد وچنانچه خانم‏ها لبریز از عواطف و احساسات نباشند ،نمى‏توانند در تربیت فرزندان که مهمترین سرمایه یک جامعه هستند موفق باشند. نقش زنان که به گفته افلاطون مادران با همان دستى که گهواره را تکان مى‏دهند، جهان را زیر و رو مى‏کنند، کمتر از نشستن پشت فلان دستگاه صنعتى یا اختراع یک ابزار آهنین نیست. حاصل کلام آن که به خاطر احساساتى‏تر بودن زنها و نیز حضور کمتر آنان در جامعه که باعث تجربه کمتر آنان مى‏شود ، یک سرى محدودیت هائى در بهره‏گیرى از نظر مشورتى زنان لحاظ شده است. لذا در حدیثى که از على(ع) نقل شده است آمده است«ایّاک و مُشاوره النّساء فان رأیهنّ الى أفن و عزمهن الى وهن»؛ از رایزنى با زنان بپرهیز، زیرا رأى آنان سست بوده، در تصمیم‏گیرى ناتوانند(7)).
و لکن هر دو مسأله با رفع عوامل آن قابل جبران است ؛ لذا در حدیث دیگرى که علامه مجلسى از على(ع) نقل مى‏کند پس از نقل این سخن: «ایّاک و مشاوره النساء»؛ از مشورت با زنان بپرهیزید ، بلافاصله عده ای از زنان استثناء مى‏شوند «الاّ من جربت بکمال عقل»(8)؛ مگر زنانى که کمال عقلشان آزموده و اثبات شده است.
در طرف دیگر نیز چه بسیار مردانى باشند که احساساتى یا کم تجربه باشند، مشورت با آنان نیز نافع نیست و چه بسا زیان‏بار باشد. بر اساس حدیث مذکور نیز امام على(ع) کمال عقل و آگاهى را در مشورت شونده شرط مى‏داند و زن بودن را مانع جوازمشورت نمى‏شمارد.
از طرف دیگر در برخى امور که تخصصى و آشنایى زنان بیشتر است سفارش شده است که با زنان مشورت کنید .رسول اکرم(ص) مى‏فرماید: «اِئتمروا النساء فى بناتهن»؛ در امور مربوط به دخترانتان با زنان خود مشورت کنید (9) بالاتر آنکه در قرآن کریم خداوند متعال در برخى مسایل خانوادگى دستور به رایزنى زن و مرد و تبادل افکار آنان داده است «فأن اراد فصالا عن تراض و تشاور فلا جناح علیهما»؛ اگر پدر ومادر بخواهند با رضایت و مشورت یکدیگر فرزندشان را زودتر از دو سال از شیر بازگیرند مرتکب گناهى نشده‏اند(10)).
مقصود از تشاور، همدلى و هم‏رأیى و مشاوره میان زن و مرد است، و چون مادر چیزهایى از تربیت فرزند مى‏داند که پدر نمى‏داند، پس اگر هم فکرى و رایزنى نکنند به زیان فرزند مى‏انجامد(11)
در سوره طلاق نیز درباره هم فکرى و همکارى زن و مرد اشاره شده است،(12)).
همان طور که مرحوم علامه جعفرى فرمودند، نظام خانواده در اسلام نظام شورایى با سرپرستى و مأموریت اجرایى مرد است(13)
و روایات نقل شده از على(ع) یا سایر روایات اثبات مى‏کند که مقصود از «بر حذر بودن از زنان خوب» یا «برحذر داشتن از مشورت با زنان» دقت در گفتار و اندیشه‏هاى زنان معمولى است و یا زنان هوسباز ، کم خرد ، تبه کار و تهى مغزى که دل به زخارف فریبنده دنیا بسته و چشم از حقایق برتر فرو بسته‏اند. اما زنانى که از زر و زیور دنیا اعراض کرده و به تعقل پرداخته‏اند، مانند مردان شایسته مورد مشورت هستند و به تعبیر علامه جعفرى روایاتى نظیر «ایاک و مشاوره النساء الاّ من جربت بکمال عقل» مؤید نظریه «درون شورایى و برون سرپرستى مرد» در نظام خانوادگى از دیدگاه اسلام است(14)،
یکى از بزرگان مى‏گوید: آیا مى‏توان گفت روایاتى که در نکوهش زنان آمده و احادیثى که در پرهیز از مشورت با آن‏ها وارد شده و ادله‏اى که در نارسایى عقول آنان رسیده، اطلاق دارد و هیچ گونه انصرافى به زنان دانشمند و محققان از این صنف ندارد؟ آیا مى‏توان گفت که عقل آنان در بخش عقل نظرى به خاطر مونث بودن، همتاى عقل کودکان مى‏باشد و اراده و تصمیم و عزمشان در بخش عقل عملى، سست و ناپایدار است و یا آن که این تعبیرها به لحاظ غلبه خارجى است که منشأ آن دور نگه داشتن این صنف گران قدر از تعلیم و محروم نگه داشتن آنان از تربیت صحیح است؟(15)
بنابر زن به حکم زن بودن از طرف مشورت قرار گرفتن محروم نیست آن چه مى‏توان او را از این موقعیت محروم کند عجز و ناتوانى، عدم کارایى، بى‏تجربگی و ناآگاهى است که این نکته در مود مردها نیز مطرح است، اما روایتى که از پیامبر(ص) نقل شده که فرموده‏اند: "با زنان مشورت کنید و با آن‏ها مخالفت نمایید".(16) مقصود در امور معقول و مشروعى نیست، بلکه منظور مخالفت با نظر زن در مواردى است که رأى او بر اساس حب و بغض و خواسته‏هاى نفسانى باشد . اگر زنى به شوهرش گفت نماز بخوان، طبق این روایت باید با نظر زن مخالفت کرد؟ یا مثلا در واقعه کربلا وقتی زن زهیر بن قین به شوهرش پیشنهاد پیوستن به امام حسین (ع) می دهد ، باید شوهر با او مخالفت می کرد؟ قطعاً معناى حدیث این نیست. شاید مقصود حضرت در روایت فوق آن باشد که مردم به تبعیت کردن از زنان عادت پیدا نکنند به طورى که نتوانند در موارد ضرورى، مخالفت خود را ابراز کنند.
با توجه به مطالب گفته شده اگر همسرتان شرایط لازم را دارد از او نظر بخواهید واز این طریق اعتمادش را جلب نمایید. به خصوص مواردی که در آنها تجربه دارد. اگر مشورت موجب اختلاف و جدایی می شود ، بهتر آن است که از مشورت پرهیز شود . در مورد مشکلات نیز چون زنان حساس تر و آسیب پذیرهستند ، بهتر است که اطلاع نداشته باشند ، مگر آنکه برای رفع مشکل از آنها کاری ساخته باشد.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت ها:
1) نهج البلاغه نامه 53.
2) (کارل هافمن (و دیگران)، روان‏شناسى عمومى، ج1 ؛ مترجم: سیامک نقش‏بندى (و دیگران)؛ تهران: ارسباران، 1378، ص 349).
3)(همان، ج 2، صص 53 ـ54).
4)(ر.ک: حسینى، سیدابراهیم، فمینیزم علیه زنان، کتاب نقد، شماره 17، تهران: مؤسسه فرهنگى دانش و اندیشه معاصر، زمستان 79، ص 164
5)همان.
6)همان.
7) نهج‏البلاغه، نامه 31.
8 ) (علامه مجلسى، بحارالانوار، ج103؛ طهران: المکتبة الاسلامیة، ، ص 253).
9 ) (نهج الفصاحه مترجم: ابوالقاسم پاینده، تهران: سازمان چاپ وانتشارات جاویدان، چاپ نهم، 1354، ص 2، ح 7).
10) (سوره بقره، آیه 233
11) (ر.ک: رجب نژاد، محمدرضا؛ خرد زیبا (بررسىشبهه نقصان عقل) تهران: انتشارات عابد، بهار 80، ص 91).
12) (سوره طلاق، آیه 6
13) (علامه جعفرى، زن از دیدگاه امام على(ع)، تنظیم و تلخیص، محمدرضا جوادى،تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1378، ص 51).
14) همان، ص 104
15) آیت الله جوادى آملى، زن در آئینه جلال و جمال، ص 37.
16) بحار الانوار، ج 100، ص 262.

با توجه به پاسخ سؤال قبل جواب این سؤال روشن میشود. دیدگااه اقتصادی و اجتماعی اغلب زنان گر چند صالحه و با تقوا باشند با دیدگاه‏های مردان متفاوت است. البته این مطلب را زنان نمیتوانند باور کنند، ولی اگر از روانشناسان و یا از مردان با تجربه سؤال شود این گونه جواب میدهند. بعضی از روایات مشورت با زنان را نهی کرده است مانند روایتی از امام علی(ع) نقل شده است: "ایاک و مشاوره النساء فإن رأیهن إلی أفن و عزمتهن و هن؛ از{p . نهج البلاغه، نامه 31. مشورت با زنان بپرهیز، زیرا رأی آنان ناقص و تصمیمشان ناپایدار است." هر چند این روایت از مشورت با زن به طور مطلق منع شده است، اما به قرینه علتی که در روایت ذکر شده و بعضی دیگر از روایات باید بر موارد خاصی حمل شود، چون در روایتی که باز از آن حضرت نقل شده که آن جا که میفرماید: "ایاک و مشاوره النساء الا من جربت بکمال عقل؛ از مشورت با زنان بپرهیز مگر زنی که کما عقل او به تجربه رسیده‏{p . بحار الانوار ج 100، ص 253. باشد".جمع روایات اقتضا میکند که بگوییم روایاتی که مشورت با زنان را مذمت میکند درباره زنان کم خرد و بی مایه است. یکی از بزرگان میگوید: آیا میتوان گفت روایاتی که در نکوهش زنان آمده و احادیثی که در پرهیز از مشورت با آن‏ها وارد شده و ادله‏ای که در نارسایی عقول آنان رسیده، اطلاق دارد و هیچ گونه انصرافی به زنان دانشمند و محققان از این صنف ندارد؟ آیا میتوان گفت که عقل آنان در بخش عقل نظری به خاطر مونث بودن، همتای عقل کودکان میباشد و اراده و تصمیم و عزمشان در بخش عقل عملی، سست و ناپایدار است و یا آن که این تعیرها به لحاظ غلبه خارجی است که منشأ آن دور نگه داشتن این صنف گران قدر از تعلیم و محروم نگه داشتن آنان از تربیت صحیح است؟ بنابر{p . آیت الله جوادی آملی، زن در آئینه جلال و جمال، ص 37. این، زن به حکم زن بودن از طرف مشورت قرار گرفتن محروم نیست آن چه میتوان او را از این موقعیت محروم کند عجز و ناتوانی، عدم کارایی، بیتجربگ و ناآگاهی است که این نکته در مود مردها نیز مطرح است، اما روایتی که از پیامبر(ص) نقل شده که فرموده‏اند: "با زنان مشورت کنید و با آن‏ها مخالفت نمایید".{p . بحار الانوار، ج 100، ص 262. مقصود در امور معقول و مشروعی نیست، بلکه منظور مخالفت با نظر زن در مواردی است که رأی او بر اساس حب و بغض و خواسته‏های نفسانی باشد اگر زنی به شوهرش گفت نماز بخوان، طبق این روایت باید با نظر زن مخالفت کرد؟ در حالی که قطعاً معنای حدیث این نیست. شاید مقصود حضرت در روایت فوق آن باشد که مردم به تبعیت کردن از زنان عادت پیدا نکنند به طوری که نتوانند در موارد ضروری، مخالفت خود را ابراز کنند.

ضمن تشكر از همه اعضا
خواهشمند است در سايت بدون پرده و بدون گوشه كنايه صحبت شود و از ****** (ستاره و نفطه چين و ....) استفاده نشود.