تولد دعا از دعا!
تبهای اولیه
متن جلسه ششم اخلاق آیت الله العظمی حاج آقا مجتبی تهرانی در شب های ماه مبارک رمضان
رمضان المبارک 1431 / 26-5-1389 / جلسه (6)
اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّجيم؛ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَلَمِين وَ صَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبينَ الطَّاهِرِينَ وَ لَعنَةُ اللهِ عَلی اَعدائِهِم اَجمَعين.
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اسْمَعْ نِدَائِي إِذَا نَادَيْتُكَ وَ اسْمَعْ دُعَائِي إِذَا دَعَوْتُكَ وَ أَقْبِلْ عَلَيَّ إِذَا نَاجَيْتُكَ فَقَدْ هَرَبْتُ إِلَيْكَ وَ وَقَفْتُ بَيْنَ يَدَيْكَ»
خدایا بر محمد و خاندانش درود فرست و صدایم را بشنو، هنگامی که تو را صدا میزنم؛ به دعایم گوش فرا ده، آنهنگام که تو را میخوانم و رو به من فرما، در آنزمان که با تو نجوا میکنم. همانا من به سوی تو فرار کردهام و در مقابل تو ایستادهام.
مروري بر مباحث گذشته
گفته شد ماه مبارک رمضان، از طرفي ماه تلاوت «قرآن» است که کلام الهی است و از جانب ربّ به سوی عبد نازل شده است و از طرف دیگر ماه «دعا» است. یعنی ماهی است که بنده با ربّ خويش سخن میگوید. عرض کردم دعا بر دو قسم است؛ مأثور و غیرمأثور. بحث ما راجع به دعای غیرمأثور بود. یعنی دعایی که عبد، خودش انشا میکند و تقاضاهایش را از پروردگار درخواست ميکند. دعا در اين مورد، دارای آداب و شرایطی است كه این امور در باب دعا مؤثر هستند؛ چه در مقتضی، چه در فعلیت و چه در سرعت اجابت.
...
سرعت اجابت دعاي والدين و فرزندان
در باب اجابت اين نوع دعا روایات متعددي داریم، به اين مضمون كه اين دعاها سریعالإجابه هستند. در اين رابطه یک روایت از پیغمبر اکرم(صلّياللهعليهوآلهوسلّم) است كه حضرت فرمودند: «دُعَاءُ الوَلَدِ لِلْوَالِدِ کَالْآخِذِ بِالْیَدِ». یعنی دعاي فرزند براي پدرش مثل گرفتن با دست است. يعني هيچ فاصلهاي بين دعا و نتيجه دعا نيست. یا درباره دعاي پدر براي فرزند روایت داریم: «دُعَاءُ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ مِثْلُ دُعَاءِ النَّبِیِّ لِأُمَّتِهِ». دعاي پدر براي فرزندش مانند دعاي پيغمبر براي امت خويش است. یعنی اینطور تشبیه میکند.
در روایت ديگری از پیغمبر اکرم(صلّياللهعليهوآلهوسلّم) آمده است: «دُعَاءُ الْوَالِدِ یَفْضِی إلَی الْحِجَابِ». دعای پدر از حجاب میگذرد و ديگر مانعي بر سر راه خود ندارد. یعنی اگر پدر برای فرزندش دعا کند، اين دعا بدون حجاب خواهد بود و از تمام حجابها ميگذرد. روایت دیگر در همین باب از پیغمبر اکرم(صلّياللهعليهوآلهوسلّم) اینطور وارد شده است که: «کُلُّ شَيْئٍ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللهِ تَعَالَی حِجَابٌ إلَّا شَهَادَةَ أنْ لا إلَهَ إلَّا اللهِ وَ دُعَاءَ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ». ميان هر چيز و خدايتعالي ممکن است حجابی وجود داشته باشد، مگر شهادت به وحدانیت او و دعای پدر برای فرزندش. اینجا ديگر هیچ حجابی در کار نیست. روايت در اين باب زیاد است و اين روایاتی كه من ميخوانم فقط از باب نمونه است.
2. سفارش به دعا براي برادر مومن
آياتي را كه قرائت كردم، دعاي براي مؤمنین و مؤمنات را كنار دعاي براي پدر و مادر مطرح كرده بود. رواياتي را كه در مورد پدر و مادر خواندم، با مفاد و مفهوم قسمت اول متناسب بود. در یک دسته از روایات جداي از «رابطه پدر و مادر با فرزند»، «دعا برای برادر مؤمن» را مطرح كرده و به عبارت دیگر، «رابطه ايماني» را براي دعا كردن بيان كرده است. البته در بعضي روايات هم «دعا برای برادر مسلمان» مطرح شده است كه ما الآن به آن كاري نداريم. من این روایاتي را كه به آن اشاره كرده بودم ميخوانم. از امام باقر(علیهالسلام) نقل شده كه حضرت فرمودند: «أَسْرَعُ الدُّعَاءِ نُجْحاً لِلْإِجَابَةِ دُعَاءُ الْأَخِ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ». من اين روايت را قبلاً مطرح کرده بودم، ولي الآن ميخواهم مطلب ديگري را توضيح دهم.
...
2. نداي خدا از عرش
يك مطلب بسيار بالاتر هم هست كه در روايات داريم. اینجا داعیِ نامرئی، ملک و فرشته بود؛ اما یک وقت آن داعی مافوق فرشته است. چون مافوق او است، دعایش هم مافوق او است. من يك روایت از امام صادق (علیهالسلام) بخوانم كه حضرت فرمود: «إِذَا دَعَا الرَّجُلُ لِأَخِيهِ بِظَهْرِ الْغَيْبِ»، اگر شخصی در پشت سر برادر مؤمنش برای او دعا کند، «نُودِيَ مِنَ الْعَرْشِ»، از عرش ندايي ميآيد؛ اینجا دیگر بحث، بحث ملَک نیست؛ بحث خداوند است كه خالق ملک است. از عرش ندا میشود كه: «وَ لَكَ مِائَةُ أَلْفِ ضِعْفٍ مِثْلِهِ». برای تو صدهزار برابر مثل او است. ملَک محدود است و دعايش هم محدود است. براي همين گفت: «لَكَ مِثْلاهُ»؛ اما خدا نامتناهي است و این عددي را هم كه ذكر فرموده است، برای تقریب به ذهن من و تو است كه به داعي بسيار زياد و بي نهايت ميبخشد. لذا میفرماید «وَ لَكَ مِائَةُ أَلْفِ ضِعْفٍ مِثْلِهِ»؛ برای تو صدهزار برابر مثل آنچه که گفتی.
صد هزار برابر براي تو!
در ادامه روايت دارد كه امام صادق (عليهالسلام) فرمود: «وَ إِذَا دَعَا لِنَفْسِهِ كَانَتْ لَهُ وَاحِدَةٌ. فَمِائَةُ أَلْفٍ مَضْمُونَةٌ خَيْرٌ مِنْ وَاحِدَةٍ لَا يَدْرِى يُسْتَجَابُ لَهُ أَمْ لَا». اين در حالي است كه اگر براي خودش دعا ميكرد، فقط به اندازه همان يك دعايش به او داده ميشد. حضرت چقدر زیبا و استدلالی وارد شدهاند. فرمود اگر همين چيزي را كه برای برادر مؤمنش خواست، برای خودش میخواست، «كَانَتْ لَهُ وَاحِدَةٌ» یک چيز ميداشت. حالا بگو ببینم صدهزار تا که تضمین شده است، بهتر است یا یکی؟! آن هم کدام یکی؟! «وَاحِدَةٍ لَا يَدْرِى يُسْتَجَابُ لَهُ أَمْ لَا»؛ آن يكي كه معلوم نيست مستجاب شود يا نه! اگر برای خودم دعا میکردم، یکی بود؛ اما یک چيزي که من نمیدانستم آیا به هدف اجابت میرسد یا نه. حالا بگو ببینم، صد هزار تایی که پشتوانه دارد و پشتوانه آن هم خود خداوند است و آن را ضمانت کرده است، بالاتر است یا یکی که معلوم نیست به هدف اجابت برسد يا نه؟!
به تعبیر اصطلاحی ما دعاي برای غیر، علت تامّه است برای دو چيز؛ یکی دعای فرشته و دیگری نداي خدا از عرش. اینها جزء معارف ما است و در روایات ما آمده است. اینکه من در بحث اهمیت دعا، به سراغ دعا نسبت به غیر آمدم، به اين خاطر است.
...
اين معارف را كوچك نشماريد!
ما در معارفمان اینها را داریم. اینها را کوچک نشماريد. ماه مبارک رمضان که گفته میشود ماهی است که باید کلام رب را، تلاوت کنی و بازگو کنی، خود این، برای تو مؤثر است. از این طرف اينكه سفارش به دعا شده، به همين خاطر است. او با تو سخن گفته است، سخن او را تکرار كن و خودت هم با او سخن بگو! روش و شیوهاش را هم خودشان به ما یاد دادهاند که چه کار کنيم. این را هم به ما آموختهاند. تو اگر حسابگر و سوداگری، حواست را جمع كن که این فرصتها را از دست ندهي.
از «خود» رها شو و به «خدا» بپيوند!
من نکتهای را عرض کنم و آن نکته اين است كه انسان در این سنخ از امور بايد یک نوع «از خود گذشتگی» داشته باشد، تا رستگار شود. «پايبندي به خود» من و تو را بیچاره میکند. رهایی از خود، راهگشا است. این سنخ از معارف ميخواهد این مسائل را به ما بياموزد. میفرماید برای دیگری دعا کن؛ چند برابر به تو میدهم. مدام به «خودت» نچسب! اي عاقل! اگر خودت را رها کنی، بیشتر به دست ميآوري؛ چه رسد به اين که خود را رها کنی و به خدا برسی که آنجا دیگر همه چیز از آن تو خواهد بود. از «منيّت» رها شو و به «خدائیّت» بپیوند. بسیاری بودند که همین کار را کردند و مشمول دعای اولیای خاصّ خدا شدند.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی آیةالله العظمی حاج آقا مجتبی تهرانی
به نقل از:
http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=115103