جمع بندی تقیه مداراتی چیست؟

تب‌های اولیه

9 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
تقیه مداراتی چیست؟
سلام  تقیه مداراتی یعنی چه؟ چه کسانی آن را قبول دارند و چه کسانی قبول ندارند؟
با نام و یاد دوست         کارشناس بحث: استاد صدرا
 
 تقیه مداراتی یعنی چه؟ چه کسانی آن را قبول دارند و چه کسانی قبول ندارند؟
با سلام و عرض ادب تقيّه در لغت از ریشه ی «وقایة» به معنای حفظ چیزی از خطر و ضرر است.(1) و در اصطلاح شرع، صيانت خويش از صدمه ی ديگرى با ابراز همسويى با او در گفتار يا رفتار مخالف حق؛(2) و به تعبير برخى، پنهان كردن حق و پوشاندن اعتقاد به آن در برابر مخالفان به منظور تحفّظ از زيان دينى و دنيايى است. (3) تقیه از نظر اصطلاح فقهی به لحاظ ذات آن به تقیه ی: «خوفی» (4) و «کتمانی» (5) و «اکراهی» (6) «مداراتی» تقسیم می شود. (7) تقيه مداراتى: یکی از اقسام تقیه، تقیه ی «مداراتی» و یا «مدارایی» و یا «تحبیبی» است.(8) در این نوع از تقیه ضرری متوجه شخص تقیه کننده نبوده؛ اما به واسطه ی هدفی بالاتر این تقیه صورت می پذیرد که این هدف حُسن معاشرت و مدارا و جلب مودّت و دوستی و در نتيجه تحقق وحدت ميان مسلمين با شركت يكپارچه در شعائر الهى، خصوصا شرکت در نماز جماعت اهل سنت و ساير مظاهر وحدت است. این نوع از تقیه در راستای وحدت امت اسلامی است که قرآن کریم هدایتگر به آن است (9) و برگرفته از توصیه و سفارش ائمه علیهم السلام) به شیعه است.(10) به عنوان نمونه در مورد شرکت در نماز جماعت اهل سنت در خبری که به نقل مرحوم «کلینی» است آمده است: «هر كس در صف اول نماز آنان شركت كند، مانند كسى است كه در صف اول، پشت سر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نماز خوانده است». (11) این نوع از تقیه مورد قبول و عمل فقهای شیعه است؛ هر چند فقیهان شیعه در کفایت و یا عدم کفایت به چنین نمازی اختلاف نظر دارند. در ذیل به برخی از فتاوای مراجع شیعه در خصوص شرکت در نمازهای جماعت اهل سنت اشاره می گردد: امام خمینی (ره): شیعیان، می توانند به امام جماعت اهل تسنّن اقتدا نمایند. (12). حضرت آیت الله خامنه ای (دام ظله): مشارکت با آنان در نماز جمعه و جماعتشان از جهت حفظ وحدت اشکال ندارد. و سجده بر فرش و مانند آن هم به جهت حفظ وحدت جایز است. (13) آیت الله خوئی و آیت الله تبریزی (ره): جایز است شرکت کردن در مساجد اهل سنت و بجا آوردن نماز با اهل سنت صحیح است، به شرط این که قرائت نماز را خود اقتدا کننده بخواند. (14) آیت الله تبریزی (ره):اگر برای نماز در مکانی از مسجد اهل سنت بایستد که قسمتی از آن سنگی باشد که می توان بر آن سجده کرد، واجب است بر همان سنگ سجده کند.(15)  آیت الله سیستانی (دام ظله): نماز خواندن پشت سر آنان جایز است، لیکن مأموم اگر بتواند باید با صدای آهسته برای خودش قراءت کند و اگر نتوانست در دلش بخواند. اگر هم تقیه اقتضا کرد می تواند تکتّف کند (دو دستش را بر هم بگذارد) همچنین در صورتی که جایی که هست چیزی که سجده بر آن جایز است نباشد جایز است بر فرش ومانند آن سجده کند واگر باشد مانند زمین یا حصیر باید بر آن سجده کند. (16) آیت الله مکارم شیرازی (دام ظله): نمازهایى که همگام با سایر مسلمین به امامت اهل سنّت اقامه مى گردد صحیح است، و حتّى در وسعت وقت نیاز به اعاده ندارد. (17) آیت الله شبیری زنجانی: رجاءً اقتدا شود. البته اگر شرکت در جماعت مفسده‌ای داشته باشد- مثلاً موجب تأیید آن‌ها شود- شرکت جایز نیست. در هر صورت نمی‌توان به چنین نمازی اکتفا کرد. (18) موفق باشید. پی نوشت:
  1. المفردات، الراغب الاصبهانی، ج1، ص881.
  2. التقية، الشیخ الانصاری، ص37.
  3. تصحيح اعتقادات الإمامية، المفید، ص137: «التقية كتمان الحق و ستر الاعتقاد فيه و مكاتمة المخالفين و ترك مظاهرتهم بما يعقب ضررا في الدين أو الدنيا».
  4. تقيه خوفى تقیه ای است که منشأ آن خوف از حصول ضرر قابل توجه است. گاهى به سبب ورود ضرر به جان يا آبرو و يا مال متقى و وابستگان او است و گاهى به سبب احتمال وقوع ضرر بر افراد ديگر از مؤمنان است و گاهى هم به سبب احتمال وقوع ضرر بر كيان اسلام است؛ مثلًا ترس از اختلاف و تفرقۀ مسلمان‌ها، سبب تقيه مى‌شود.
  5. این نوع از تقیه در برابر افشای سرّ است که در آن انسان حقیقتی را کتمان می کند مثلا در روایات ما آمده است که حضرت ابوطالب با اینکه ایمان آورده بود ولی چندین سال ایمان و اسلام خود را  کتمان نمود تا بهتر بتواند خدمات لازم را انجام دهد.
  6. تقیه ی اکراهی و یا اضطراری آن است که شخص مضطر و مجبور شود که بر خلاف عقیده ی خود عمل نماید مثلا در بین اهل سنت مثل آنها وضو بگیرد و یا مثل آنها نماز بخواند.
  7. الامام الخمینی، المکاسب المحرمة، ج2، ص236.: «إنّ ما ذكرناه إنّما هو في الإكراه و التقيّة الإكراهية، و لا بأس بالإشارة إلى حكم سائر أقسامها: من التقيّة المداراتيّة المشروعة لمراعاة حسن العشرة معهم، و التقيّة الخوفيّة المشروعة لحفظ شأن من شؤون الشيعة، سواء كان من المتّقي أو غيره من إخوانه المؤمنين، و التقيّة الكتمانية، في مقابل الإذاعة و الإفشاء، الواجبة لكتمان سرّهم، كما وردت في كلّ منها أخبار عديدة».
  8. جعفر سبحانی، درس خارج اصول، 30/8/94.
  9. « أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ»، (الشوری/13)؛ «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا»، (آل عمران/103)؛‌و...
  10. ر.ک: وسائل الشیعه، شیح حر عاملی، ط آل البیت، ج‌8، ص 430، من أبواب صلاة الجماعة، ب75ح1، و من أبواب کتاب الأمر و النهی، ج‌16، ص 219، ب26ح3، و ب24، ح4.
  11. (عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ صَلَّى مَعَهُمْ فِي‏ الصَّفِ‏ الْأَوَّلِ‏ كَانَ كَمَنْ صَلَّى خَلْفَ‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ‏ صلی الله علیه و آله)؛ كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي،  دار الكتب الإسلامية، تهران، چهارم، 1407 ق، ج‏3، ص380. البته در این فرض می بایست توجه نمود که در صورت امکان، باید به شکل شیعیان، نماز را خواند؛ زیرا در مواردی که تقیه در آن وجود نداشته (همچون دست باز نماز خواندن) در صورتی که شخص به صورت اهل سنت نماز را بخواند می بایست آنرا مجددا اعاده یا قضا نماید.
  12. استفتائات حضرت امام خینی (ره)، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1380ش؛ امام خمینی، الرسائل العشر، ص 64، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ‏قم، چاپ اول، 1420ق، ج 1، ص 279، س 484.
  13.  حسینی خامنه‌ای، سید علی، اجوبة الاستفتاءات، ص 120 – 121، س 599، 600 و 601، دفتر معظم له، قم، چاپ اول، 1424ق. 
  14. خوئی، سید أبو القاسم،‏صراط النجاة (مع حواشی التبریزی)، مکتب نشر المنتخب‏، قم، چاپ اول، 1416ق، ج ‏3، ص‏ 74.
  15. همان.
  16. https://www.sistani.org/persian/book/52/219/
  17.  https://makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&mid=5864&catid=6508&pid=61803
  18.  استفتاء سایت هدانا از دفتر استفتائات آیت الله العظمی شبيري زنجاني.
سلام    یعنی به امامشان اقتدا کنیم ؟  اینطور نمازمان صحیح است یا باید به فرادا بخوانیم درضمن ما که نمی دانیم ایا این امامشان شرایط امام را دارد یا خیر     
در ضمن  وقتی داریم با اونها نماز می خونیم باید ما هم دست بسته بایستیم ؟ ایا همیشه وقتی با اهل سنت یک جا نماز میخوانیم باید تقیه کنیم  و تقیه واجب میشود ؟ یا باید به سبک شیعیان نماز را بجا اورد  لطفا نظر رهبر را در این موارد بفرمایید   سپاسگزارم 
لطفا تفاوت توریه با تقیه رو هم بفرمایید smiley
لطفا تفاوت توریه با تقیه رو هم بفرمایید
با سلام و عرض ادب «توريه» به سخنى دو پهلو گفته می شود که شنونده از آن چیزى مى فهمد و گوینده از آن چیز دیگرى را اراده مى کند و این در حالی است که جمله ای را که گوینده به زبان می آورد هر دو معنا را در بر دارد. به عنوان مثال از کسی سوال می شود که كى از سفر آمدى؟ او پاسخ مى‏دهد: پيش از غروب، در حالى كه پيش از ظهر آمده است، شنونده از ظاهر اين كلام، كمى قبل از غروب را مى‏فهمد، در حالى كه گوينده، قبل از ظهر را اراده كرده، چرا كه آن هم قبل از غروب است!. يا كسى از ديگرى سؤال مى‏كند، غذا خورده‏اى؟ مى‏گويد: آرى، شنونده از اين سخن، چنين مى‏فهمد كه امروز غذا خورده، در صورتى كه منظورش اين است، ديروز غذا خورده. اين نكته در كتب فقهى مطرح است كه: آيا توريه دروغ محسوب مى‏شود يا نه؟ جمعى از فقهاى بزرگ از جمله «شيخ انصارى» (رضوان اللَّه عليه) معتقد است: توريه جزء دروغ نيست، نه عرفاً كذب بر آن صادق است، و نه از روايات اسلامى الحاق آن به كذب استفاده مى‏شود، بلكه در پاره‏اى از روايات، عنوان كذب رسماً از آن نفى شده است. در حديثى از امام صادق عليه السلام مى‏خوانيم: «الرَّجُلِ يُسْتَأْذَنُ عَلَيْهِ فَيَقُولُ لِلْجَارِيَةِ قُولِي لَيْسَ هُوَ هَاهُنَا قَالَ عليه السلام لَا بَأْسَ لَيْسَ بِكَذِبٍ»: (1) «كسى دم در مى‏آيد و اجازه‏ ورود به خانه مى‏طلبد، صاحب‏خانه (كه مانعى از پذيرش او دارد) به كنيز مى‏گويد: بگو: او اينجا نيست (و منظور از آن مثلًا همان پشت در خانه است) امام عليه السلام فرمود: اين دروغ نيست». (2) با توجه به معنای فوق روشن می شود که در توریه خلاف واقع گویی نیست منتهی سخن به گونه ی دوپهلو افاده شده است؛ اما در تقیه شخص بر خلاف عقیده ی خود سخنی را بیان می دارد. پی نوشت: 1. الحر العاملی،‌ «وسائل الشيعه»، جلد 8، صفحه 580( باب 141 از ابواب العشره، حديث 8). 2. ر.ک: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج19، ص111.
یعنی به امامشان اقتدا کنیم ؟ اینطور نمازمان صحیح است یا باید به فرادا بخوانیم درضمن ما که نمی دانیم ایا این امامشان شرایط امام را دارد یا خیر  در ضمن  وقتی داریم با اونها نماز می خونیم باید ما هم دست بسته بایستیم ؟ ایا همیشه وقتی با اهل سنت یک جا نماز میخوانیم باید تقیه کنیم  و تقیه واجب میشود ؟ یا باید به سبک شیعیان نماز را بجا اورد لطفا نظر رهبر را در این موارد بفرمایید  
  در اینکه نماز خوانده شده به امامت اهل سنت آیا نیاز به اعاده داشته یا خیر در بین فقها اختلاف نظر است. هر چند اکثر فقهای معاصر اعاده ی نماز را واجب نمی دانند. نظر مقام معظم رهبری (دام ظله) در این لینک آمده است. (تفصیل آنرا بی زحمت از انجمن فقه سوال بفرمائید) http://farsi.khamenei.ir/treatise-content?id=46&tid=-1 آنچه در این میان مورد تاکید فقها بوده آن است که تکتف و دست بسته نماز خواندن در غیر مورد ضرورت جایز نیست؛‌ و علت آن نیز بخاطر آن است که تکتف در فرهنگ فقه اهل بیت (علیهم السلام) بدعت و حرام است؛ ‌علاوه بر آنکه اساسا تکتف و دست بسته نماز خواندن در فقه حنفی و شافعی و حنبلی مستحب و نه واجب بوده و بر اساس فقه مالکی (به صورت کلی) انجام آن مکروه دانسته شده است. لذا فرض تقیه نسبت به آن در تقیه ی مداراتی بی معناست؛ لذا در موسم حج مشاهده می شود که اهل سنت مالکی مذهب همچون شیعه نماز را دست باز می خوانند. موفق باشید.
جمع بندی: پرسش: تقیه مداراتی یعنی چه؟ چه کسانی آن را قبول دارند و چه کسانی قبول ندارند؟ پاسخ: تقيّه در لغت از ریشه ی «وقایة» به معنای حفظ چیزی از خطر و ضرر است.(1) و در اصطلاح شرع، صيانت خويش از صدمه ی ديگرى با ابراز همسويى با او در گفتار يا رفتار مخالف حق؛(2) و به تعبير برخى، پنهان كردن حق و پوشاندن اعتقاد به آن در برابر مخالفان به منظور تحفّظ از زيان دينى و دنيايى است. (3) همچنین تقیه از نظر اصطلاح فقهی به اعتبار خود تقیه، به تقیه ی: «خوفی» (4) و «کتمانی» (5) و «اکراهی» (6) «مداراتی» تقسیم می شود. (7) تعریف تقيه مداراتى: یکی از اقسام تقیه، تقیه ی «مداراتی» و یا «مدارایی» و یا «تحبیبی» است.(8) در این نوع از تقیه ضرری متوجه شخص تقیه کننده نبوده؛ اما به واسطه ی هدفی بالاتر این تقیه صورت می پذیرد که این هدف حُسن معاشرت و مدارا و جلب مودّت و دوستی و در نتيجه تحقق وحدت ميان مسلمين با شركت يكپارچه در شعائر الهى، خصوصا شرکت در نماز جماعت اهل سنت و ساير مظاهر وحدت است. این نوع از تقیه در راستای وحدت امت اسلامی است که قرآن کریم هدایتگر به آن است (9) و برگرفته از توصیه و سفارش ائمه علیهم السلام) به شیعه است.(10) به عنوان نمونه در مورد شرکت در نماز جماعت اهل سنت در روایتی از حضرت امام صادق (علیه السلام) آمده است: «هر كس در صف اول نماز آنان شركت كند، مانند كسى است كه در صف اول، پشت سر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نماز خوانده است». (11) این نوع از تقیه مورد قبول و عمل فقهای شیعه است؛ هر چند نسبت به شرکت در نماز جماعت اهل سنت و خواندن نماز به امامت آنان در کفایت و یا عدم کفایت چنین نمازی اختلاف نظر دارند. در ذیل به برخی از فتاوای مراجع شیعه در خصوص شرکت در نمازهای جماعت اهل سنت اشاره می گردد: امام خمینی (ره): شیعیان، می توانند به امام جماعت اهل تسنّن اقتدا نمایند. (12). حضرت آیت الله خامنه ای (دام ظله): مشارکت با آنان در نماز جمعه و جماعتشان از جهت حفظ وحدت اشکال ندارد. و سجده بر فرش و مانند آن هم به جهت حفظ وحدت جایز است. (13) آیت الله خوئی و آیت الله تبریزی (ره): جایز است شرکت کردن در مساجد اهل سنت و بجا آوردن نماز با اهل سنت صحیح است، به شرط این که قرائت نماز را خود اقتدا کننده بخواند. (14) آیت الله تبریزی (ره):اگر برای نماز در مکانی از مسجد اهل سنت بایستد که قسمتی از آن سنگی باشد که می توان بر آن سجده کرد، واجب است بر همان سنگ سجده کند.(15)  آیت الله سیستانی (دام ظله): نماز خواندن پشت سر آنان جایز است، لیکن مأموم اگر بتواند باید با صدای آهسته برای خودش قراءت کند و اگر نتوانست در دلش بخواند. اگر هم تقیه اقتضا کرد می تواند تکتّف کند (دو دستش را بر هم بگذارد) همچنین در صورتی که جایی که هست چیزی که سجده بر آن جایز است نباشد جایز است بر فرش ومانند آن سجده کند واگر باشد مانند زمین یا حصیر باید بر آن سجده کند. (16) آیت الله مکارم شیرازی (دام ظله): نمازهایى که همگام با سایر مسلمین به امامت اهل سنّت اقامه مى گردد صحیح است، و حتّى در وسعت وقت نیاز به اعاده ندارد. (17) آیت الله شبیری زنجانی: رجاءً اقتدا شود. البته اگر شرکت در جماعت مفسده‌ای داشته باشد- مثلاً موجب تأیید آن‌ها شود- شرکت جایز نیست. در هر صورت نمی‌توان به چنین نمازی اکتفا کرد. (18) پی نوشت:
  1. الراغب الاصبهانی، مفردات الفاظ القرآن الکریم، ذوی القربی، ص881.: «الْوِقَايَةُ: حفظُ الشي‏ءِ ممّا يؤذيه و يضرّه».
  2. الشیخ الانصاری، التقية، مؤسسة قائم آل محمد (ص)، ص37.: «التحفظ عن ضرر الغير بموافقته في قول أو فعل مخالف للحق ...».
  3. المفید، تصحيح اعتقادات الإمامية، کنگره، ص137: «التقية كتمان الحق و ستر الاعتقاد فيه و مكاتمة المخالفين و ترك مظاهرتهم بما يعقب ضررا في الدين أو الدنيا».
  4. تقيه خوفى تقیه ای است که منشأ آن خوف از حصول ضرر قابل توجه است. گاهى به سبب ورود ضرر به جان يا آبرو و يا مال متقى و وابستگان او است و گاهى به سبب احتمال وقوع ضرر بر افراد ديگر از مؤمنان است و گاهى هم به سبب احتمال وقوع ضرر بر كيان اسلام است؛ مثلًا ترس از اختلاف و تفرقۀ مسلمان‌ها، سبب تقيه مى‌شود.
  5. این نوع از تقیه در برابر افشای سرّ است که در آن انسان حقیقتی را کتمان می کند مثلا در روایات ما آمده است که حضرت ابوطالب با اینکه ایمان آورده بود ولی چندین سال ایمان و اسلام خود را  کتمان نمود تا بهتر بتواند خدمات لازم را انجام دهد.
  6. تقیه ی اکراهی و یا اضطراری آن است که شخص مضطر و مجبور شود که بر خلاف عقیده ی خود عمل نماید مثلا در بین اهل سنت مثل آنها وضو بگیرد و یا مثل آنها نماز بخواند.
  7. الامام الخمینی، المکاسب المحرمة، ج2، ص236.: «إنّ ما ذكرناه إنّما هو في الإكراه و التقيّة الإكراهية، و لا بأس بالإشارة إلى حكم سائر أقسامها: من التقيّة المداراتيّة المشروعة لمراعاة حسن العشرة معهم، و التقيّة الخوفيّة المشروعة لحفظ شأن من شؤون الشيعة، سواء كان من المتّقي أو غيره من إخوانه المؤمنين، و التقيّة الكتمانية، في مقابل الإذاعة و الإفشاء، الواجبة لكتمان سرّهم، كما وردت في كلّ منها أخبار عديدة».
  8. جعفر سبحانی، درس خارج اصول، سایت فقاهت، 30/8/94.
  9. «أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ»، (الشوری/13)؛ «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا»، (آل عمران/103)؛‌و...
  10. ر.ک: وسائل الشیعه، شیح حر عاملی، ط آل البیت، ج‌8، ص 430، من أبواب صلاة الجماعة، باب:75، ح1، و من أبواب کتاب الأمر و النهی، ج‌16، ص 219، باب: 26، ح3، و باب: 24، ح4.
  11. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي،  دار الكتب الإسلامية، تهران، چهارم، 1407 ق، ج‏3، ص380.: «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: مَنْ صَلَّى مَعَهُمْ فِي‏ الصَّفِ‏ الْأَوَّلِ‏ كَانَ كَمَنْ صَلَّى خَلْفَ‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ‏ (صلی الله علیه و آله)». البته در این فرض می بایست توجه نمود که در صورت امکان، باید به شکل شیعیان، نماز را خواند؛ زیرا در مواردی که تقیه در آن وجود نداشته (همچون دست باز نماز خواندن) در صورتی که شخص به صورت اهل سنت نماز را بخواند می بایست آنرا مجددا اعاده یا قضا نماید.
  12. استفتائات حضرت امام خینی (ره)، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1422هـ، ج1، ص280.
  13.  حسینی خامنه‌ای، سید علی، اجوبة الاستفتاءات، دفتر معظم له، قم، چاپ اول، 1424ق، ص 120 – 121، س 599، 600 و 601. 
  14. خوئی، سید أبو القاسم،‏صراط النجاة (مع حواشی التبریزی)، مکتب نشر المنتخب‏، قم، چاپ اول، 1416ق، ج ‏3، ص‏ 74.
  15. همان.
  16. https://www.sistani.org/persian/book/52/219/
  17.  https://makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&mid=5864&catid=6508&pid=61803
  18.  استفتاء سایت هدانا از دفتر استفتائات آیت الله العظمی شبيري زنجاني.
موضوع قفل شده است