جمع بندی تبعید امام حسن عسکری(ع) در سامرا

با نام و یاد دوست         کارشناس بحث: استاد مقداد

جمع بندی پرسش: تاریخ دقیق انتقال امام حسن عسکری به محله عسکر و نحوه و کیفیت و علتش رو میخواستم بدونم؟ پاسخ: تاریخ دقیق انتقال امام حسن عسکری(علیه السلام) به منطقه عسکر مشخص نیست.آنچه قطعی است در سنین کودکیِ امام حسن عسکری(علیه السلام)، پدرش امام هادی(علیه السلام) به اجبار به عراق فراخوانده شد و در سامرا، پایتخت آن روز عباسیان، تحت‌الحفظ قرار گرفت. در این سفر امام عسکری(علیه السلام) نیز همراه پدر بود. مسعودی زمان این سفر را سال ۲۳۶ق(1) و نوبختی سال ۲۳۳ق(2) گفته‌اند. لذا پاسخ سوال شما را باید در علت و کیفیت انتقال امام هادی(علیه السلام) به سامرا جستجو کرد. سبط ابن جوزی، بدگویی برخی افراد علیه امام هادی(علیه السلام) و همچنین گزارش‌های حاکی از میل مردم به امام دهم شیعیان را دلیل تصمیم متوکل عباسی برای احضار علی بن محمد(علیه السلام) به سامرا دانسته است.(3) به گزارش مسعودی، بریحه عباسی امام جماعت منصوب خلیفه در حرمین، در نامه‌ای به متوکل، به وی گفت که «اگر مکه و مدینه را می‌خواهی، علی بن محمد را از آنجا بیرون کن؛ زیرا او به سوی خود دعوت می‌کند و شمار زیادی را دور خود جمع کرده است».(4) بر همین اساس، یحیی بن هرثمه از سوی متوکل عباسی، مأمور انتقال امام هادی به سامرا شد. امام هادی(علیه السلام) پس از ورود به کاظمین، با استقبال مردم مواجه شده و به خانه خزیمة بن حازم وارد گردید و از آنجا به سوی سامرا حرکت داده شد.(5) به گفته شیخ مفید، نخستین روزی که امام وارد سامرا شد، متوکل دستور داد تا او را یک روز در «خان صعالیک» (محل فرود کاروان‌ها) نگاه داشتند و روز بعد به خانه‌ای که برای اسکان آن حضرت در نظر گرفته شده بود، بردند.(6) پی نوشتها: 1. مسعودی، علی بن حسین، إثبات الوصیة للإمام علی بن أبی طالب، بیروت، دار الاضواء، 1409ق. ص259. 2. نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، تصحیح سید محمد صادق آل بحرالعلوم، نجف، المکتبة المرتضویة،1355ق. ص92. 3. سبط ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی، تذکرة الخواص، قم، لیلی، 1426ق.ج2، ص493. 4.مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه للامام علی بن ابی‌طالب، قم، انصاریان، 1426ق. ص233. 5. مسعودی، اثبات الوصیه، ص237. 6. شیخ مفید، الارشاد ، تصحیح: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، قم، کنگره شیخ مفید،1413ق. ج2، ص311.