بررسی تاریخی «بیت الاحزان»!

با نام و یاد دوست             کارشناس بحث: استاد عماد

سلام علیکم تشکر از سوال خوب شما سوال شما را باید اینگونه آغاز کنیم، که آیا اصلا گریه های حضرت زهرا سلام الله علیها به این گونه ای که گفته می شود صحت دارد تا نیاز به ساخت مکانی باشد تا آنگاه به سراغ بیت الاحزان و کیفیت ساخت آن برویم

در مورد گریه های حضرت زهرا سلام الله علیها در منابع مختلف کهن مطالبی دیده می شود. از جمله در امالی شیخ صدوق این روایت آمده است: أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ: الْبَكَّاءُونَ خَمْسَةٌ آدَمُ وَ يَعْقُوبُ وَ يُوسُفُ وَ فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ ص وَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع فَأَمَّا آدَمُ فَبَكَى عَلَى الْجَنَّةِ حَتَّى صَارَ فِي خَدَّيْهِ أَمْثَالُ الْأَوْدِيَةِ وَ أَمَّا يَعْقُوبُ فَبَكَى عَلَى يُوسُفَ حَتَّى ذَهَبَ بَصَرُهُ وَ حَتَّى قِيلَ لَهُ‏ تَاللَّهِ تَفْتَؤُا تَذْكُرُ يُوسُفَ حَتَّى تَكُونَ حَرَضاً أَوْ تَكُونَ مِنَ‏ الْهالِكِينَ‏ وَ أَمَّا يُوسُفُ فَبَكَى عَلَى يَعْقُوبَ حَتَّى تَأَذَّى بِهِ أَهْلُ السِّجْنِ فَقَالُوا إِمَّا أَنْ‏ تَبْكِيَ‏ بِالنَّهَارِ وَ تَسْكُتَ‏ بِاللَّيْلِ‏ وَ إِمَّا أَنْ تَبْكِيَ بِاللَّيْلِ وَ تَسْكُتَ بِالنَّهَارِ فَصَالَحَهُمْ عَلَى وَاحِدٍ مِنْهُمَا وَ أَمَّا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ ص فَبَكَتْ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص حَتَّى تَأَذَّى بِهَا أَهْلُ الْمَدِينَةِ وَ قَالُوا لَهَا قَدْ آذَيْتِنَا بِكَثْرَةِ بُكَائِكِ فَكَانَتْ تَخْرُجُ إِلَى الْمَقَابِرِ مَقَابِرِ الشُّهَدَاءِ فَتَبْكِي حَتَّى تَقْضِيَ حَاجَتَهَا ثُمَّ تَنْصَرِفَ وَ أَمَّا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ .....(1) امام صادق(علیه السلام) فرمود: پر گريه‏ هاپنج نفرن، آدم، يعقوب، يوسف، فاطمه دختر محمد و على بن الحسين (علیهماالسلام) آدم از فراق بهشت گريست تا در گونه‏اش مانند نهرها پديد شد و يعقوب بر يوسف گريست تا ديده‏اش رفت و تا باو گفتند بخدا يوسف را از ياد نبرى تا مانده شوى يا نابود گردى يوسف بر يعقوب گريست تا زندانيان در آزار شدند و گفتند يا روز گريه كن و شب آرام باش يا شب گريه كن و روز آرام باش و با آنها بيكى از آن دو سازش كرد. و اما فاطمه دختر محمد  (صلی الله علیه وآله) بر رسول خدا  (صلی الله عیله وآله)گريست تا مردم مدينه بوى در آزار شدند و گفتند از فزونى گريه‏ات ما را آزار دادى و سر مقابر شهداء مى‏رفت و تا ميخواست ميگريست‏. اما علی بن الحسین(علیهاالسلام).... منابع: 1. شیخ صدوق، الأمالي،كتابچى‏، تهران‏، 1376 ش‏، چاپ ششم‏ ص، 141

سلام استاد چگونه گریه، موجب اذیت میشود؟! اگر گریه آرام باشد که طبیعتا اذیتی به همراه ندارد. اگر گریه با صدا باشد، طبیعتا حضرت آن قدر صدایشان را بلند نمی کردند که موجب ازار و اذیت بشود. چون اذیت دیگران منع شرعی دارد. چه اینکه حضرت سجاد علیه السلام نیز خیلی گریستند اما بعید است چنان گربسته باشند که دیگران را اذیت کنند آن هم به شکلی که اهل مدینه مثلا شاکی شوند!   شاید بتوان اینطور گفت : افراد زیادی به خانه یا محل زندگی پیامبر و اهل بیت رفت و آمد می کردند، و چون گریه های فاطمه را می دیدند، اذیت میشدند. و این گریه ها نیز گوش به گوش و خانه به خانه نقل میشده و میگفتند : دختر پیامبر مدام گریه میکند. این مسئله واکنش مردم را در پی داشته است. این واکنش تا اندازه ای طبیعی است. گر چه بخشی از آن، ممکن است حاصل کینه یا دشمنی باشد. چون انسان با دیدن گریه دیگران، متالم میشود و درد میکشد. مردم معمولا این صحنه ها را تا مدت کوتاهی تحمل می کنند و حتی فرد ماتم زده را تسلا می دهند. اما مردم به شدت دوست دارند زیاد در این محیط های عزا نمانند. چون ماندن در چنین فضایی درد آور است. حتی اگر هر روز به ما بگویند، فلانی هنوز دارد در سوگ پدرش گریه می کند، ممکن است بگوییم لطفا دیگر یادآوری نکنید بگذارید یک روز راحت باشیم.... مخلص کلام : در واقع گریه های ایشان، تکرار درد بود. و این تکرار درد و تالم برای مردم قابل تحمل نبود. دوست داشتند این درد را فراموش کنند نه اینکه دوباره درد رحلت پیامبر را زنده کنند. البته برخی ممکن است با این گریه ها، یاد جنایات خودشان و پشت پا زدن به فرامین پیامبر می افتادند. لذا دوست داشتند، جنایات و گناهان خودشان را نسبت به پیامبر و اهل بیت فراموش کنند.  

فرمایش جناب «بیت المعمور» گرامی صحیح است. گریه های حضرت زهرا سلام الله علیها هر چقدر زیاد باشد همه مردم مدینه نخواهند شنید.  این گریه ها که از دو جنبه عاطفی و اعتقادی بر خورددار بود جنبه اعتقادیش بیداری مردمی را در پی داشت که در به مسجد رفت آمد وی کردند چرا که منزل حضرت زهرا سلام الله علیها نزدیک مسجد بود. این گریه ها ممکن بود باعث بیداری مردم شود لذا کسانی که از تبعات این گریه ها متضرر می شدند به دنبال خاموش کردن این صدا بودند و این افراد کسانی نبودند جز هئیت حاکمه و طرفداران آنها نه عامه مردم که اذیتشان محسوب شود و بحث های اخلاقی مطرح شود.

اگر دقت بفرمائید در حدیثی که در پست های پیش ذکر شد آمده «فَكَانَتْ تَخْرُجُ إِلَى الْمَقَابِرِ مَقَابِرِ الشُّهَدَاءِ فَتَبْكِي حَتَّى تَقْضِيَ حَاجَتَهَا ثُمَّ تَنْصَرِفَ»  ترجمه:«و ایشان(حضرت زهرا سلام الله علیها) سر مقابر شهداء مى‏ رفت و بسیار گریه می کرد سپس بر می گشت‏.»  این روایت از گریه های حضرت زهرا در مکانی نزیک مقابر شهدا خبر می دهد.  آیا همین جا بیت الاحزان نام دارد؟

بله در حدیث فوق که در پست4 عرض کردم اشاره به مکانی نزدیک مقبره شهدا دارد که محل گریه حضرت زهرا سلام الله علیها بعد شکایت مردم است. حال اینکه مقبره شهدا کجاست؟ آیا مقبره شهدای احد منظور است یا مقبره شهدا که در بقیع مدفون بودند؟