در آيه 33 تا 35 در بيان بىارزشى جلوههاى مادى و فريبنده دنيا مىخوانيم:«اگر بخاطر اين نبود كه مردم امتى يكپارچه و همسان باشند، خداوند براى كافران، خانههائى با سقفهاى نقرهگون و بالاخانهها و درها و تختها و زيورها و ... قرار مىداد.» با بيان اين معنى، خداوند ارزش را به آخرت و آنچه باقى است مىدهد و نوعى جدل و بحث در مورد معتقدات بى اساس مشركين انجام گرفته و از اتكاء آنان به انديشههاى خرافى كه ميراث نياكان است انتقاد شده است تا زمينه قلبى براى ايمان، آماده گردد. در بخشى ديگر از شيوه استخفاى فرعون و معيارهاى غلط آنان در ارزشيابى ياد شده و بعنوان نمونه از دعوت عيسى ياد شده است. از جمله مسائل ديگر اين سوره، تصحيح اعتقادات خرافى، جدال توحيدى، آيات قيامت، فرستادن انبياء، به خصوص ابراهيم و موسى و عيسى مىباشد. اين سوره مكى است. داراى 89 آيه بوده و حدود سالهاى 5 و 6 بعثت نازل شده است.
در آيه 10 مىگويد: «منتظر روزى باش كه آسمان دودى فرا گيرنده مردم را فراهم مىآورد و عذابى دردناك است.» بعضى اين دود را از علائم رستاخيز و پيش درآمد قيامت دانستهاند، برخى گفتهاند در قيامت، بعنوان عذاب، دودى كه چشم و گوش منافقان را پر مىكند ظاهر خواهد شد. بعضى هم اين را تحقق يافته مىدانند و مىگويند در اثر تكذيب و روگردانى مردم از دعوت پيامبر قحطسالى و تنگدستى چنان كرد كه مردم وقتى با چشمهاى ناتوان به آسمان نگاه مىكردند، آن را پر شده از دود، مىديدند. در هر صورت، سوره متضمن بيم دادن كسانى است كه در قرآن و دعوت حق شك دارند و آنان را نسبت به عذاب دنيا و آخرت، هشدار مىدهد. و داستان موسى و سر انجام فرعون را نمونهاى از عذاب دنيوى، و كيفرهاى گوناگون جهنم را نمونهاى از عذاب دنيوى، و كيفرهاى گوناگون جهنم را نمونهاى از عذاب آخرت بيان مىكند، و پاداش متقين را هم بيان مىكند. اين سوره 59 آيه دارد و در سال 4 بعثت، در مكه نازل گرديده است. توصيه شده كه اين سوره در نمازهاى واجب و مستحب خوانده شود.
اينكه در قيامت، هر امتى به زانو در مىآيد و براى رسيدگى به حسابشان حاضر مىشوند در آيه 28 ذكر شده است. مظهرى است از سلطه كامله خداوند در قيامت. سوره با بيان مطالب توحيدى و شريعت پيامبر و لزوم توجه به آيات و نشانههاى الهى شروع شده و با بيان تهديد آميز نسبت به مستكبران اعراضگر از آيات خدا و هوا پرست و گمراه ادامه مىيابد و با بيان ثبت اعمال و بازبينى آن در قيامت و كيفرهاى اخروى پايان مىگيرد. از نامهاى ديگر سوره، «شريعت» و «دهر» است. از سورههاى مكى است و مشتمل بر 37 آيه بوده و در سال 8 بعثت نازل شده است.
در آيه 21 مىخوانيم: «حضرت هود، قوم خودش (عاد) را در سرزمين احقاف، از عذاب خدا بيم داد.» احقاف در قسمت جنوبى عربستان بوده و الآن آثارى از آن باقى نمانده است. هلاكت قوم هود و اقوامى ديگر در پيرامون مكه و نيز ايمان آوردن گروهى از جن، همچنين مطالبى درباره معاد، توحيد و نبوت، از مسائل ديگر اين سوره است. و در پيام پايانى سوره، فرمان صبر و بردبارى به پيامبر مىدهد اين سوره با 35 آيه، در مكه نازل شده است.
نام «محمد»«ص» در دومين آيه اين سوره آمده است. سوره، توصيفى است از كافران و روشها و عملكردهاى آنان و نيز توصيفى است از مؤمنان و اعمال نيك و صفات پاكشان. از نعمتهاى نازله بر مؤمنين و عقوبتهاى وارده بر كافران سخن مىگويد. مقايسهاى است ميان اين دو جناح حق و باطل در دنيا و آخرت. و بيانگر اين است كه مقابله و مخالفت آگاهانه كفار با پيامبر و دين خدا فقط به زيان خودشان خواهد بود. نام ديگر اين سوره، «قتال» است. چرا كه عنصر بارز جنگ با كفار و فرمان موضعگيرى قاطع در برابرشان، از پيشانى اين سوره انقلابى آشكار است، همچنانكه از لحن آيات هم پيداست اين سوره در مدينه و در دوره قدرت و آمادگى رزمى مسلمين نازل شده است و 38 آيه دارد.
در آيه اول از پيروزى بزرگى كه به يارى خدا نصيب پيامبر شد، ياد شده است. فتحى كه در «صلح حديبيه» فراهم آمد. پيامبر همراه 1400 نفر به جنگ مشركين بيرون آمد. اميدى به بازگشت پيروزمندانه و بسلامت نبود ولى سرانجام با قراردادن آتش بس 10 ساله، بدون درگيرى به مدينه بازگشتند. همين قرارداد، پيروزىهاى بزرگ ديگرى بدنبال داشت، مانند فتح خيبر در سال هفتم هجرى و فتح مكه به همراه 12 هزار سرباز مسلمان در سال 8 هجرى و مسلمان شدن تعداد زيادى از مشركين در اين فاصله. (به فتح مكه در آيه 27 اين سوره اشاره شده است) اينهاست آن «فتح مبين» كه سوره به آن نام، مشهور گشته است.
سوره بيشتر مربوط است به امور داخلى مسلمين در ارتباط با بيعت مردم و سخنان عافيت طلبان و جوسازان و همچنين اشاره به خلق و خوى جاهلى مردم در گذشته و راه مبنى بر تقوا كه پيامبر آورده در آخرين آيه ضمن بيان رسالت محمد، به خصوصيات اصحابش اشاره مىكند از جمله به: «اشداء على الكفار رحماء بينهم» ياران پيامبر(ص) نسبت به كفار شديد و سخت گيرند اما نسبت به يكديگر مهربان مىباشند. اين سوره در سال 6 هجرى در مدينه پس از قرار داد صلح حديبيه نازل شده و داراى 29 آيه مىباشد.
در آيه 4 نكوهشى از آندسته بى خردانى شده كه بدون رعايت نكات اخلاقى از بيرون و پشت پنجره با فرياد، پيامبر را صدا مىكردند. اين سوره مشتمل است بر نكاتى از ادب و اخلاق مسلمان در رابطه با خدا و پيامبر و جلو نيفتادن از آنها، و سفارش به اصلاح بين مسلمانان و همنوعان و برخى نظامات اجتماعى، و كلاً سورهاى است اخلاقى، كه از تمسخر و استهزاء، سوء ظن، تجسس و غيبت نهى مىكند و از همه مردم، كسى را برتر مىداند كه با تقوا است «ان اكرمك عند اللّه اتقاكم» - آيه 13. اين سوره كه 18 آيه دارد، مدنى است و در سال 7 هجرى نازل شده است.
بستر كلى اين سوره، معاد و احوالات مردم در قيامت است و در كنار اين مسئله، از خلقت انسان تا مرگش و پس از مرگ و بعضى از پديدههاى آفرينش و نعمتهاى خدا سخن به ميان آمده است و يادى از بعضى اقوام تكذيب كننده كه گرفتار عذاب خدا شدند. 45 آيه دارد و در سال پنجم بعثت در مكه نازل شده است. و دعوت سوره، به تحمل و استقامت و صبر، در برابر حرفهاى مشركين است. ادامه دارد ...!!
سوگند به فرشتگان داراى اين صفت، يا بادهائى كه گرد و خاك را، يا ابرها را مىپراكنند، در نخستين آيهآمده است.اشارهاى است به تدبير عمومى خدا در جهان از طريق فرشتگان يا بادها. سوره، بيان كننده معاد، و نقش تربيتى و سازندگى آن در عمل دنيائى انسان، و صفات متقين و داستانهائى ازابراهيم و موسى و قوم عاد و ثمود و قوم نوح است و بيان زوجيت عمومى در جهان خلقت و بيان فلسفهآفرينش جن و انس كه «عبادت» است (آيه 56) و در پايان هشدارى به ستمگران و كافران. چهل و هفتمين سورهاى است كه در سال 7 بعثت در مكه نازل شده است و 60 آيه دارد.
در اولين آيه به كوه مقدس طور در سينا كه محل مناجات موسى (ع) با خداوند بوده، سوگند ياد شده است. سوره، يادآور قيامت و بهشت و جهنم و بيانگر نعمتهاى بى پايان بهشتيان و عذابهاى گوناگون مكذبين و كفار در دوزخ است و نيز احتياج و مجادلهاى با مشركين و ترديدشان در ايمان آوردن و نقد تفكر الحادى و مشركانه و در پايان باز هم دعوت به صبر. اين سوره با 49 آيه در سال 4 بعثت در مكه نازل گرديد. در احاديث، زياد خواندن آن سبب خلاصى از زندان بيان شده است.
در آغاز سوره، به ستاره آنهنگام كه فرود آمده و غروب كند سوگند ياد شده است. هدف كلى سوره، تاكيد بر سه ركن «ربوبيت» «نبوت» و «معاد» است و اعلام وحى، توبيخ مشركين از اعراض، مردم شناسى، توحيد و تنذير، از موضوعات ديگر اين سوره است. كلا سوره تشويق به پذيرش دعوت است و انتقاد از روى گردانى از قرآن و پيامبر. برخى هم مراد از «نجم» را ستاره فروزان قرآن دانستهاند كه براى بشر فرود آمده است. اين سوره با 62 آيه، مكى است.
آيه اول، به «شق القمر» و دو پاره شدن ماه، بنا به درخواست مشركين از پيامبر اسلام بعنوان معجزه و نشانهاى از قدرت خدا اشاره كرده است. اين سوره بطور كلى به انذار و بيم دادن مكذبين بهانه جو پرداخته است و از هلاكت امتهاى تكذيب كننده گذشته همچون قوم نوح و عاد و ثمود و لوط و آل فرعون، شاهد آورده است و در پايان، از عاقبت جهنمى مجرمين و فرجام خوش متقين ياد مىكند. با 55 آيه در سال 4 بعثت نازل شده و از سورههاى مكى است.
نام خداوند است كه بعنوان آموزگار قرآن و آفريدگار بشر و آموزنده بيان، ذكر شده است. (آيه اول). سوره رحمان، در خطابى به جن و انس، از آفرينش جهان و از نعمتهاى فراوان و گوناگون خدا در دنيا و بهشت و نيز از عقوبتهاى اهل دوزخ، سخن گفته است و با تكرار 31 بار آيه «فباى آلاء ربكما تكذبان» در اين سوره نسبتا كوچك مىپرسد كه به كدام يك از نعمتهاى پروردگارت تكذيب مىكنيد؟! و اين سوره در زبان ائمه به «عروس قرآن» معروف بوده است. 78 آيه دارد. اين سوره را بعضى مكى و بعضى مدنى دانستهاند.
يكى از نامهاى رستاخيز و قيامت است، حادثهاى كه بى شك واقع خواهد شد و در آغاز سوره از وقوع آن و مشخصات و آثارش خبر مىدهد و تا پايان سوره از حالات اهل بهشت و جهنم در آخرت ياد مىكند. در بخشى از سوره هم به اهميت «قرآن كريم» كه فرود آمده از نزد خداوند است اشاره مىكند. در اين سوره مردم به سه دسته تقسيم شدهاند: اصحاب يمين، اصحاب شمال و سابقون. 96 آيه دارد و در اوائل بعثت در مكه فرود آمده است. به خواندن اين سوره بسيار دستور داده شده است.
در آيه 25 از آهن بعنوان مظهر قدرت و منفعت، در كنار نازل كردن كتاب و ميزان (سمبل مكتب و عدالت اجتماعى) ياد مىكند. حديد، به اسلحه، به امام، به حضرت قائم(ع) هم تاويل شده است.(مرآة الانوار ص 124.) هدف اصلى سوره، تشويق به انفاق در راه خدا است كه از ايمان و تقوا سرچشمه مىگيرد. اخلاص و زهد و موعظه و معارفى از مبدا و معاد از مطالب ديگر اين سوره است. در حديثى آمده كه: چون خداوند مىدانست كه در آخر الزمان افرادى عميق و ژرف انديش پديد خواهند آمد سوره قل هو الله احد و آياتى از اين سوره را (از اول تا آيه 6) نازل كرد.(الميزان ج 19 ص 168.) اين سوره مدنى است. با 28 آيه در سال پنجم هجرى نازل شده است.
در آيه اول، سخن از مجادله و گفتگوئى است كه ميان پيامبر با زنى كه شوهرش او را «ظهار» كرده بود واقع شده است. ظهار، نوعى تحريم زن بود كه در جاهليت، رواج داشت. در اين سوره، صفاتى از مؤمنان در رفتارهايشان و همچنين صفات مخالفان اسلام بيان شده است. و از نجوا و درگوشى صحبت كردن نكوهش شده و وعده عذاب براى كسانى بيان شده كه با دشمنان خدا طرح دوستى مىريزند و عنوان «حزب الشيطان» به آنها مىدهد و در پايان هم مشخصات «حزب الله» مطرح است. اين سوره كه داراى 22 آيه است در سال 9 هجرى در مدينه نازل شده است.
در آيه 2 بيان مىكند كه خداوند، براى اولين بار، كسانى را از اهل كتاب (يهود و نصارى) كه كفر ورزيدند، (از قلعههايشان) بيرون مىآورد. يهودىها مىپنداشتند كه با داشتن حصارها و قلعهها هرگز مغلوب نخواهند شد ولى بدست پيامبر و مؤمنين شكستخوردند و از پايگاهها و قلعههايشان بيرون رانده شدند. و اين در سايه پيمان شكنى يهود بنى نضير بود كه منافقانه نقش ستون پنجم را در داخل مدينه بازى مىكردند. بهمين جهتسوره بنام «بنى نضير» هم گفته شده است. اين سوره مدنى است و در سال 4 هجرى نازل شده است و 24 آيه دارد. ادامه دارد ...!!
در آيه 10 مىخوانيم :«زنان مؤمنى را كه بسوى شما هجرت كردهاند بيازمائيد. اگر واقعا ايمان آورده بودند، آنان را دوباره پيش مشركين بر نگردانيد. زيرا بر آنان حرام مىباشند...». در اين سوره، مرز دوستىها و دشمنىها و سياستخارجى مؤمنين، در رابطه با دشمن، برخى از مسائل تربيتى و همچنين يادى از قيامت، بيان شده است. احكام هجرت و بيعت و ايمان زنان مسلمان، از مسائل ديگر اين سوره مىباشد.اين سوره كه با 13 آيه در سال 10 هجرى در مدينه نازل شده، دو نام ديگر هم دارد، كه عبارتند از: «امتحان»، «مراة» (زن) آيات 1 تا 9 بمناسبت جاسوسى شخصى به نفع مشركين و دادن گزارش نظامى از تصميم مسلمين به جنگ با مشركين نازل شده و بهمين جهت آيات، از داشتن رابطه دوستانه با مشركين نهى كرده است.
خداوند پيكار گرانى را كه در راه او، همچون صفى فولادين و بنيانى استوار مىجنگند دوست مىدارد. اين مطلب در آيه 4 از اين سوره بيان شده است. اين سوره، تشويق و تحريك مسلمين به مبارزه با دشمن، و معرفى اسلام، بعنوان فروغى الهى و فروزان مىباشد و نويد غلبه و حاكميت اين آئين را بر اديان ديگر مىدهد. نام ديگر اين سورع، «حواريين» است. بمناسبت اينكه در آخرين آيهاش دعوت عيساى مسيح از «حواريين» براى نصرت دين خدا بيان شده است.
كلا محور آيات اين سوره بر دو موضوع «عقيده» و «جهاد» است. اين سوره كه 14 آيه دارد در سال دوم هجرت در مدينه نازل شده است.
جمعه، روز بزرگ و عيد هفتگى اسلامى است. روز «جمع» شدن مردم در مساجد و مجالس دينى است، روز برپائى نماز پر شكوه جمعه (اين عبادت سياسى - اجتماعى) و اقامه اين شعار است. در اين سوره، پس از توصيف خدا و بيان فلسفه بعثت و رسالت، و اشاره به قوم يهود در رابطه با دين، دعوت به «نماز جمعه» مىكند. (آيه 9). در ركعت اول نماز جمعه، اين سوره خوانده مىشود. و جمعه و نماز جمعه در فرهنگ اسلام، نقش بسزائى در تربيت و تهذيب و تعليم، و تحكيم پايههاى جامعه اسلامى دارد. سوره جمعه 11 آيه دارد و در سال 2 هجرى در مدينه نازل شده است.
در اين سوره، به تشريح اخلاق و شيوههاى منافقين و خصوصيتهاى روانى آنان، همچنين توطئهها و دروغپردازىهايشان پرداخته و مسلمانان را از آنها بعنوان «دشمنانى سر سخت» بر حذر داشته است. اين سوره هم در نماز جمعه خوانده مىشود تا در اثر يادآورى نقش منافقانه دشمنان، مسلمين هميشه آگاهى خود را حفظ كنند. سوره درباره عبد الله بن ابى (از سران منافقين) نازل شده است. 11 آيه دارد و در سال 3 هجرى در مدينه نازل شده است. و بعضى گفتهاند كه اين سوره در يكى از شبهاى جنگ تبوك فرود آمده است.
«روز تغابن» يكى از نامهاى روز قيامت است كه در آيه 9 آمده است.
چرا كه در قيامت، انسانها از اينكه براى حيات ابدى آن جهان، چندان كارى نكرده و عمل صالحى ذخيره نكردهاند و يا گناه و معصيت و فساد به همراه آوردهاند، احساس ضرر و خسران مىكنند و حسرت و افسوس مىخورند. در آيه 9 از رستاخيز، با اين نام ياد مىكند و كلا در اين سوره، تشويق فراوانى به انفاق مىكند تا انسان مفتون «اموال و اولاد» نگردد و در قيامت، مغبون و زيانكار به حساب نيايد. با 18 آيه از سورههاى مدنى قرآن محسوب مىگردد.
در اين سوره، احكام و مسائلى كلى در مورد طلاق و عده زنان مطلقه و مسائل، و احكام خانواده و ... بيان مىشود. به همين جهت، اين سوره نام ديگرى هم دارد و آن نساء (زنان) است. در كنار مسائل فوق، موعظهها و اندرزهائى و بشارتهائى هم داده شده است. و يادى از هلاكت اقوامى به جهتسر پيچى از فرمان خداوند. اين سوره در حدود سالهاى 7 - 9 هجرت در مدينه نازل شده و 12 آيه دارد.
در آيه اول سوره، خداوند از پيامبرش گله و شكوه مىكند كه چرا براى جلب رضايت بعضى از همسرانش، آنچه را كه خدا بر آو حلال كرده، بر خود حرام مىكند. اين خطاب آميخته به عتاب و سرزنش، در واقع سرزنش بعضى از آن زنان پيغمبر است كه با رفتارشان باعث چنين عكس العملى از سوى پيامبر شدند. نقل شده كه موضوع، مربوط به روابط خانوادگى بوده است. بعد از ادامه مطلب در چند آيه بعدى، با ذكرى از قيامت و عذاب دوزخ و دعوت به توبه، فرمان جهاد با كفار و منافقين و سختگيرى با آنان مىدهد و در پايان، بعنوان نمونهاى از همسران ناشايسته، از زن نوح و لوط ياد كرده و زن فرعون و حضرت مريم را بعنوان الگوهاى تعهد و ايمان و عمل و عفت، معرفى مىكند. سوره تحريم مدنى است و در سال 10 هجرى نازل شده و 12 آيه دارد.
فرمانروائى و حكومت در دستخداى تواناست. با اين فراز، سوره شروع مىشود. از خداوند و خلقت زمين و آسمان و حيوانات، سخن مىگويد، و از روز قيامت و پاداش و كيفر، و نعمت و نقمتخدا ياد مىكند. هدف كلى سوره، بيان ربوبيت و تدبير عام خداوند نسبت به عالم است. اين سوره، بعد از سوره طور، در سال 7 بعثت در مكه نازل شده است و 30 آيه دارد. به خواندن اين سوره، زياد سفارش شده است به سوره «تبارك» هم معروف است.
در آيههاى اول سوره، خدا به «قلم» و «آنچه مىنويسند» سوگند ياد كرده است. سوگند به قلم و نوشته، از دين پيامبرى كه «امى» و درس ناخوانده است، و در ميان قوم خود از سوى مخالفين به جنون و ديوانگى متهم شده، اعجاز ديگرى از آيات قرآنى است. بعد از سوره «علق» نازل شده و بعضى گفتهاند كه دومين سوره نازله است. اين سوره، ضمن دفع اتهام جنون از پيامبر و تاكيد روى رسالت او، فرمان اعراض از آنان را مىدهد. بعد از مقدارى بيان آخرت و بهشت و كيفرها، فرمان صبر و استقامت مىدهد.
آيه معروف «و ان يكاد ...» كه براى دفع نظرهاى بد است در آخر اين سوره مىباشد. 52 آيه دارد و در اوائل بعثت در مكه نازل شده است.
«حاقه» يكى از نامهاى قيامت است. قاطع و كوبنده و حتمى و بى كمترين ترديد، و اساسا خود قيامت، حق است و بدون معاد، زندگى و آفرينش و حيات، پوچ و لغو خواهد بود. اين كلمه، در سه آيه اول سوره تكرار شده و سپس به توصيف قيامت، و امتهاى گذشته و باز هم قيامت و وحى نبوى پرداخته است. در روايات آمده كه اين سوره درباره على(ع) نازل شده. او هم حقى بود كه تكذيب كنندگان و مخالفينى داشت. اين سوره آهنگين و پرطنين با 52 آيه در سالهاى 3 يا 4 بعثت در مكه نازل شده است.
در آيه 3 و 4، از خدا با نام «صاحب معارج» ياد شده است كه فرشتگان و روح بسوى او بالا مىروند. آرى خداوند، براى معراج و تعالى وجودى انسانها برنامههاى تربيتى فراوانى (در تكوين و تشريع) قرار داده است. محور اصلى سوره، روى قيامت و معاد است و اين اصل اعتقادى دگرگونساز و تربيت كننده بعنوان عاملى جهت كنترل و تقوا معرفى شده است. 44 آيه دارد و در اوائل بعثت در مكه نازل شده است.
داستان نوح با قومش، بعنوان تجربهاى از تجارب دعوت الهى در روى زمين و موضعگيرىهاى مخالفان و درگيرى حق و باطل در اين سوره بيان شده است. استقامت نوح در راه دعوت، الهام بخش صبر است و هلاكت قوم نوح، هشدارى براى مكذبين. اين سوره، بعد از سوره نحل، در مكه و در سال 4 بعثت نازل شده است داراى 28 آيه مىباشد.
خداوند، انواع گوناگون آفريده و بنده دارد.يكى هم جن است. در اين سوره، درباره گروهى از آنان و عكس العملشان در برابر شنيدن آيات قرآن، و دعوت محمد، و دستههاى مؤمن و كافر، و مسلم و قاسط از آنان صحبتشده است و مبين توحيد ربوبى است. اين سوره، بروى انسان درى از «آن جهان» مىگشايد و او را به قلمرو بيكرانه آفرينش خدا مىكشد. تا بدانند كه جز خودشان، ديگرانى هم هستند كه خدا شناس و عاقل و مطيع سنتهاى الهىاند. اين سوره حدودا در سال 6 بعثت نازل شده است. آن هنگام كه پيامبر براى دعوت قبيله ثقيف به «طائف» رفته بود و آنها ضمن رد دعوت، پيامبر را آزار دادند و در بازگشت، خدا اين آيات را فرستاد. و برخى هم گفتهاند كه پس از وفات خديجه و ابوطالب و يكى دو سال به هجرت مانده، نازل شده است. سوره جن 28 آيه دارد و مكى است.
آيه اول را كه مىخوانيم، با اين تعبير به پيامبر خطاب شده، آن هنگام كه در اول بعثت، مشركان در «دار الندوة» دعوتش را نپذيرفتند و در فكر توطئه بر ضد او بودند. پيامبر غمگين و آزرده به خانه رفت و خوابيد. اما سروش خدائى اينگونه نوازشش داد و او را به «برخاستن» و عبادت شبانه، و كمك گيرى از نيايش و تلاوت قرآن، و مقاومت در برابر حرفها و مخالفتهايشان دعوت كرد، و از آن حضرت، در برابر برخوردهاى سرد و بى مهرىهاى اهل مكه، حمايت نمود در آيه آخر، دستورى مبنى بر نيايش شبانه و تلاوت قرآن به پيامبر مىدهد. اين سوره با 20 آيه در مكه نازل شده است. (اوائل بعثت).
وقتى كه در غار حرا با نزول آيه «اقرء ...» محمد(ص) به رسالت مبعوث شد، به خانه آمد و از شعلههاى «وحى» مشتعل بود. جامعه بخود پيچيده و خوابيد. اين سوره نازل شده و او را به «قيام» و «انذار» و «تكبير» فرا خواند. (آيات اول سوره). جزو اولين سورههاست (بقول برخى: دومين سوره و بعد از «مزمل» يا «اقرء ...») و از رسالت و قيامت و مشركين و فرشتگان و تنذير سخن مىگويد و از عواملى همچون ترك نماز و اطعام مساكين و نيز از فرو رفتن در بطالتها و تكذيب قيامت كه سبب جهنمى شدن استياد مىكند. 56 آيه دارد و مكى است.
قيامت، نام رستاخيز عمومى و معاد است. روزى كه همه از گورها بر مىخيزند و به سوى محشر و سرنوشت ابدى خويش در بهشتيا دوزخ رهسپار مىشوند. در اولين آيه به يامتسوگند ياد شده است. و به بشر، آن روز را يادآورى مىكند. در آيات بعد، علائم به روز آن رستاخيز و نيز حالات بشر هنگام جان دادن ذكر شده و با طرح موضوع عبث نبودن خلقت، استدلال بر فلسفه معاد شده است.
[=Century Gothic][=Century Gothic]در آيه اول اشاره به «روزگارى» مىكند كه بر «انسان» گذشته، و او چيزى نبود كه ياد شود. از آن پس اشاره به خلقت انسان، و قرار گرفتن او بر سر دو راهى «شكر» و «كفران» مىنمايد.
[=Century Gothic][=Century Gothic]از آنچا كه محور اين سوره، انسان است و عملش و اخلاصش و ايثارش و عاقبت كارش در قيامت و نعمتهاى خوب براى نيكان، نام ديگر اين سوره «انسان» است.
[=Century Gothic][=Century Gothic]اين سوره به نام «هل اتى» هم مشهور است. چونكه با اين كلمه آغاز شده است.
[=Century Gothic][=Century Gothic]اين سوره در مدينه نازل شده و بنا به روايات، در ستايش از على و فاطمه(ع) است كه بخاطر نذرشان،سه روز روزه گرفتند و هنگام افطار، غذاى ساده خويش را به مسكين و يتيم و اسير، ايثار كردند (آيه و خود با آب افطار نمودند.:Sham:
[=Century Gothic] در آيات بعد، از نعمتهاى خداوند براى اهل بهشت، و پاداش نيكيها در آخرت، ياد شده و فرمان صبر و مقاومت داده است.
[=Century Gothic][=Century Gothic]داراى 31 آيه است و بعد از «الرحمن» نازل شده است.
منظور از مرسلات (كه در نخستين آيه خداوند به آنها قسم ياد كرده است) يا فرشتگانى است كه پياپى براى فرود آوردن وحى الهى به پيامبران فرستاده مىشوند، يا تند بادهائى است كه فرستاده مىشوند.
علائمى از بروز قيامت و توصيفى از محشر بيان شده است. تاكيد اصلى اين سوره روى قيامت است و مكررا تكذيب كنندگان بيم داده مىشوند آيه «ويل يومئذ للمكذبين» در اين سوره 10 بار تكرار شده است و صحنههائى از دنيا و آخرت و حقائق هستى در آن بيان شده است. در سال دوم بعثت در مكه در غارى در «منا» نازل شده است (بعد از سوره همزه) و 50 آيه دارد.
خبر مهم و بزرگ قيامت كه مردم دربارهاش از يكديگر «سؤال» مىكنند، در آيات اول سوره بيان شده است. در بعضى روايات، اين نبا به على(ع) تاويل شده است. (الميزان ج 20 ص 261.) نام ديگر سوره، «عم» استيعنى «از چه؟» زيرا سوره با اين كلمه آغاز مىشود و نام سومش، «تساؤل» مىباشد، يعنى «از هم پرسيدن». به نام «معصرات» هم ذكر شده است (كه در آيه 14 آمده). محور اساسى اين سوره، ضرورت و حتميت قيامت، و استدلال بر آن و توصيف آن مىباشد. چون خبر از نظامى متقن و استوار مىدهد، بعنوان نمونهاى از آن، برخى از نظامهاى طبيعت در مورد شب و روز و كوه و گياه و زمين و ... را بيان مىكند و آن روز حق را كه تخلف ناپذير است و مايه حسرت و ندامت كافران، به يادها مىآورد. بعد از سوره معارج در سال دوم بعثت در مكه نازل شده و داراى 40 آيه مىباشد.
خداوند در نخستين آيه به نازعات قسم خورده است.نازعات، فرشتگانى هستند كه جان مردم را مىگيرند، يا روح كافران را به شدت قبض مىكنند، يا ستارههائى هستند كه از افقى غايب شده و در افق ديگر پيدا مىشوند. در هر صورت خداوند به فرشتگان، به عنوان واسطههائى در تدبير امور جهان سوگند ياد كرده و اهميت نقش آنها را بازگو مىكند. بخشى از نبوت موسى و دعوت او از فرعون طغيان گر بسوى تزكيه و هدايت، نقل شده، آيه 15 به بعد. و در ادامه، اين سوره هم بر اساس آخرت و قيامت و اثبات آن و حالت مردم در بهشت و دوزخ مىباشد و در اوائل بعثت در مكه نازل شده و 46 آيه دارد. نزول اين سوره بعد از سوره «نباء» است.
سوره، عتاب و ملامت است از اينكه ثروتمندان را بر ضعفا و مساكين مؤمن مقدم بدارند. در حضور پيامبر جمعى از بزرگان قريش در مكه جمع بودند كه نابينائى بنام «ابن ام مكتوم» وارد شد. با ورود او يك نفر به جهت ناراحتى از ورودش، چهره در هم كشيد و عبوس شد (آن يك نفر يا پيامبر بود يا مردى از بنى اميه: بنا به اختلاف روايات) خداوند از اين نحوه برخورد، انتقاد كرده و متذكر برخى نكات اخلاقى و تربيتى مىشود. سوره با يادى از مراحل خلقت انسان و نعمتهاى خدا و حيات در زمين و سپس قيامت و چهرههاى خندان و اندوهگين در آخرت، ادامه و پايان مىيابد نام ديگرش سوره «اعمى» (نابينا) است. بعد از سوره نجم، در سال دوم بعثت و در مكه نازل شده و داراى 42 آيه مىباشد.
در هم پيچيده شدن خورشيد، و تمام شدن نور آن بمنزله پايان نظام اين جهان و از علائم قيامت است كه در آيه اول به آن اشاره شده است. سپس درباره انكشاف اعمال انسان در آن روز مطلبى دارد. سوره تكوير (يا: كورت) بيشتر در مورد معاد است. و در قسمتى هم حمايت و تاييدى از پيامبر نموده و اتهامات را از او دفع مىكند. بعد از سوره «تبت»، در سال اول بعثت در مكه نازل شده و 29 آيه دارد.
اين سوره هم، در مورد قيامت و سر انجام نيكان و بدان در بهشت و دوزخ مىباشد و شكافته شدن آسمان، بمعناى در هم ريختن اين نظام قائم، باز هم پيش درآمدى بر رستاخيز و از جمله شرائط متصل به قيامت است.و از ثبت و ضبط دقيق اعمال هر انسان مطالبى دارد كه توسط دو فرشته انجام مىگيرد. اين سوره، با 19 آيه، بعد از «نازعات» در سال 3 بعثت در مكه نازل شده است.
در آيه اول اين سوره، نكوهش و هشدارى به كم فروشان آمده است و براى اصلاح اقتصادى در جامعه، از زشتى اين كار و بيان عقوبتهاى سخت اخروى براى آنان و براى تكذيب كنندگان و فاجران سخنانى گفته شده است و ستايشى هم از ابرار و صالحان. اين، آخرين سورهاى است كه در مكه نازل شده و در واقع، در سفر هجرت پيامبر قبل از رسيدن به مدينه نازل گشته است و گوياى كمفروشى و اختلال در وزن و كيلى است كه مردم مدينه گرفتارش بودند. و 36 آيه دارد. بنام سوره «تطفيف» هم نقل شده است.
باز هم از علائم ظهور قيامت، در هم ريختن و پاره شدن نظام جهان بالا بيان شده است (آيه 1) آنچنانكه در سورههاى تكوير و انفطار بيان شد. اين سوره هم مانند سورههاى كوچك مكى، تكيهاش روى مبدء و معاد است و سير انسان را به سوى خدا و سرنوشت ابدىاش در آخرت، و حساب و كتاب، بيان مىكند. بعد از سوره انفطار در مكه نازل شده و 25 آيه دارد.
در اولين آيه، به آسمانى كه داراى برجهاستسوگند ياد شده است. برجهاى آسمان، جايگاه و خط سير ستارگان در آسمان است. بعضى هم آن را برجهاى دوازده گانه فلكى دانستهاند. و در بعضى احاديث، دوازده برج به دوازده امام تاويل شده است. در اين سوره هشدار و تهديدى است نسبت به كسانى كه مؤمنين را تنها به جرم مؤمن بودن، آزار مىدادند و اين را بعنوان آزمايشى از سختيها و مشكلات در پيش پاى مؤمنان در راه ايمان و اعتقاد مىداند. داستان «اصحاب اخدود» كه در آتش سوختند - به جرم ايمان - و نيز سپاه فرعون و ثمود، و نمونهاى از مؤمنانى كه در راه ايمان، بر شدائد فرعونى صبر و مقاومت كردند بيان شده است تا امت محمد (ص) هم از استقامت آنان، درس صبر بياموزند و نويد پيروزى به مسلمين داده شده است. اين سوره را، سوره پيامبران نيز گفتهاند. بعد از سوره شمس و در اوائل بعثت در مكه نازل شده و 22 آيه دارد. ادامه دارد ...!!
در آيه نخست، به آسمان و ستارههاى درخشان و ظاهر شونده، قسم ياد شده است. محور سخن در اين سوره، معاد است و با بيان قدرت كامل خدا، بر تحقق آن در آينده استدلال مىكند و با بيان اصل خلقت انسان، او را در جهت تربيت معنوى و روى آوردن به فطرت توحيدى سوق مىدهد. اين سوره در اوائل بعثت در مكه و بعد از سوره «بلد» نازل شده و داراى 17 آيه مىباشد.
سلام:Gol: واقعا ممنون تازه فهميدم من چه قدر اطلاعاتم از محتواي سوره ها كمه. چه خوبه كه پيام هر سوره رو بگيد. مثلا در كلاس تفسير الميزان به ما گفتن پيام سوره فلق،حركت و پيام سوره ناس،آگاهيه. خيلي كاربردي و جالبه براي زندگيمون.:Kaf:
در آيه اول خدا را با صفت «برتر» بيان كرده است و به تسبيح او، كه آفريدگار و مدبر جهان است فرمان داده است. در اين سوره، حيات برتر و جاودانه آخرت، و «فلاح» در سايه «تزكيه» و «ذكر» و «نماز» مطرح شده، و همه، در رابطه با توحيد الهى است. پيامبر اين سوره را دوست داشت و در نماز جمعه و عيد فطر و قربان آن را مىخواند و ذكر سجده را از آيه اول اين سوره الهام گرفته است. بعد از سوره تكوير و در اوائل بعثت در مكه نازل شده و داراى 19 آيه مىباشد.
يكى از نامهاى روز قيامت است كه در آيه اول بيان شده است. فراگيرنده و احاطه كننده مردم، از نظر هراس و وحشت، از نظر محاسبه و بررسى اعمال و ... در اين سوره، مردم از نظر شقاوت و سعادت اخروى به دو بخش تقسيم شدهاند و كيفر و پاداش هر يك، در بهشت و جهنم بيان شده است و ربوبيتخداوند يادآورى مىشود و در نهايت، بازگشت همه انسانها براى حساب، در نزد پروردگار، مطرح شده است. بعد از سوره ذاريات در مكه نازل شده است و 26 آيه دارد.
در آيه اول، خداوند، به فجر قسم خورده است. به اين انفجار نور در خيمه ظلمتشب. جالب است كه بدانيم سوره «فجر» بعد از سوره «ليل» نازل شده است همچنانكه در طبيعت هم سپيده دم فجر، پس از «شب»، فرا مىرسد. اين سوره را، در روايات، سوره حسين بن على دانستهاند و به خواندن آن توصيه كردهاند. (امام صادق«ع»: اقرؤا سورة الفجر فى فرائضكم و نوافلكم فانها سورة الحسين بن على(ع) (تفسير برهان ج 4 ص 457.)) اينهم جالب است. چرا كه قيام كربلاى حسين، خود انفجارى فجرى از ايمان و جهاد بود در ظلمتشب جور و شرك بنى اميه. و همچنانكه با فجر و آغاز روز، حركت و حيات مردم، شروع مىشود، با خون حسين و يارانش در عاشورا، اسلام جانى تازه گرفت و حياتى مجدد يافت. در مفهوم «فجر»، در تفاسير، مصداقهاى گوناگونى ذكر شده است. در اين سوره، از وابستگى به دنيا كه در نتيجه طغيان و كفران نعمت پديد مىآيد نكوهش شده و وعده عذاب شديد در دنيا و آخرت داده شده است و در پايان، باز هم گريزى به معاد و تاكيدى روى رجعت انسان به سوى پروردگار، آمده است. چهلمين سورهاى است كه در سال دوم يا سوم بعثت در مكه نازل شده و 30 آيه دارد.
منظور، شهر مكه، زادگاه و وطن پيامبر است كه در اولين آيه اين سوره، خداوند به آن، سوگند ياد كرده است. سوره، خلقت انسان را در رنج و سختى، (بعنوان كورهاى از حوادث در جهتساخته و پرداخته شن انسان) بيان مىكند و نيز اشارهاى به اينكه بر كارهايش نظارت مىشود و بنا بر اين بايد در آزادى اسيران، اطعام گرسنگان و سفارش به صبر و رحمت بكوشد. «صبر بر طاعت» و «صبر از معصيت» و «صبر بر مصيبت» در اين سوره بطور ضمنى آمده است. بعد از سوره «ق»، در سال 3 بعثت، در مكه نازل شده است و داراى 20 آيه مىباشد.
نخستين آيه، مشتمل بر سوگند به خورشيد و فروغش مىباشد. پس از چندين سوگند متوالى، پيام سوره اين است كه: «فلاح» در سايه تزكيه نفس، و زيان و تباهى، در اثر پوشاندن و گمراه ساختن نفس مىباشد. داستان ثمود در رابطه با «ناقه صالح» شاهدى بر سخن فوق است كه در سوره آمده است. بعد از سوره قدر (و به نقل برخى بعد از سوره حج) در سال دوم بعثت در مكه نازل شده و 16 آيه دارد.
کاربر مهمان خوش آمدید
در آيه 33 تا 35 در بيان بىارزشى جلوههاى مادى و فريبنده دنيا مىخوانيم:«اگر بخاطر اين نبود كه مردم امتى يكپارچه و همسان باشند، خداوند براى كافران، خانههائى با سقفهاى نقرهگون و بالاخانهها و درها و تختها و زيورها و ... قرار مىداد.»
با بيان اين معنى، خداوند ارزش را به آخرت و آنچه باقى است مىدهد و نوعى جدل و بحث در مورد معتقدات بى اساس مشركين انجام گرفته و از اتكاء آنان به انديشههاى خرافى كه ميراث نياكان است انتقاد شده است تا زمينه قلبى براى ايمان، آماده گردد.
در بخشى ديگر از شيوه استخفاى فرعون و معيارهاى غلط آنان در ارزشيابى ياد شده و بعنوان نمونه از دعوت عيسى ياد شده است.
از جمله مسائل ديگر اين سوره، تصحيح اعتقادات خرافى، جدال توحيدى، آيات قيامت، فرستادن انبياء، به خصوص ابراهيم و موسى و عيسى مىباشد.
اين سوره مكى است. داراى 89 آيه بوده و حدود سالهاى 5 و 6 بعثت نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
در آيه 10 مىگويد: «منتظر روزى باش كه آسمان دودى فرا گيرنده مردم را فراهم مىآورد و عذابى دردناك است.»
بعضى اين دود را از علائم رستاخيز و پيش درآمد قيامت دانستهاند، برخى گفتهاند در قيامت، بعنوان عذاب، دودى كه چشم و گوش منافقان را پر مىكند ظاهر خواهد شد.
بعضى هم اين را تحقق يافته مىدانند و مىگويند در اثر تكذيب و روگردانى مردم از دعوت پيامبر قحطسالى و تنگدستى چنان كرد كه مردم وقتى با چشمهاى ناتوان به آسمان نگاه مىكردند، آن را پر شده از دود، مىديدند. در هر صورت، سوره متضمن بيم دادن كسانى است كه در قرآن و دعوت حق شك دارند و آنان را نسبت به عذاب دنيا و آخرت، هشدار مىدهد.
و داستان موسى و سر انجام فرعون را نمونهاى از عذاب دنيوى، و كيفرهاى گوناگون جهنم را نمونهاى از عذاب دنيوى، و كيفرهاى گوناگون جهنم را نمونهاى از عذاب آخرت بيان مىكند، و پاداش متقين را هم بيان مىكند.
اين سوره 59 آيه دارد و در سال 4 بعثت، در مكه نازل گرديده است. توصيه شده كه اين سوره در نمازهاى واجب و مستحب خوانده شود.
ادامه دارد ...!!
اينكه در قيامت، هر امتى به زانو در مىآيد و براى رسيدگى به حسابشان حاضر مىشوند در آيه 28 ذكر شده است. مظهرى است از سلطه كامله خداوند در قيامت.
سوره با بيان مطالب توحيدى و شريعت پيامبر و لزوم توجه به آيات و نشانههاى الهى شروع شده و با بيان تهديد آميز نسبت به مستكبران اعراضگر از آيات خدا و هوا پرست و گمراه ادامه مىيابد و با بيان ثبت اعمال و بازبينى آن در قيامت و كيفرهاى اخروى پايان مىگيرد.
از نامهاى ديگر سوره، «شريعت» و «دهر» است.
از سورههاى مكى است و مشتمل بر 37 آيه بوده و در سال 8 بعثت نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
در آيه 21 مىخوانيم: «حضرت هود، قوم خودش (عاد) را در سرزمين احقاف، از عذاب خدا بيم داد.» احقاف در قسمت جنوبى عربستان بوده و الآن آثارى از آن باقى نمانده است.
هلاكت قوم هود و اقوامى ديگر در پيرامون مكه و نيز ايمان آوردن گروهى از جن، همچنين مطالبى درباره معاد، توحيد و نبوت، از مسائل ديگر اين سوره است.
و در پيام پايانى سوره، فرمان صبر و بردبارى به پيامبر مىدهد اين سوره با 35 آيه، در مكه نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
نام «محمد»«ص» در دومين آيه اين سوره آمده است.
سوره، توصيفى است از كافران و روشها و عملكردهاى آنان و نيز توصيفى است از مؤمنان و اعمال نيك و صفات پاكشان. از نعمتهاى نازله بر مؤمنين و عقوبتهاى وارده بر كافران سخن مىگويد. مقايسهاى است ميان اين دو جناح حق و باطل در دنيا و آخرت. و بيانگر اين است كه مقابله و مخالفت آگاهانه كفار با پيامبر و دين خدا فقط به زيان خودشان خواهد بود.
نام ديگر اين سوره، «قتال» است. چرا كه عنصر بارز جنگ با كفار و فرمان موضعگيرى قاطع در برابرشان، از پيشانى اين سوره انقلابى آشكار است، همچنانكه از لحن آيات هم پيداست اين سوره در مدينه و در دوره قدرت و آمادگى رزمى مسلمين نازل شده است و 38 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
در آيه اول از پيروزى بزرگى كه به يارى خدا نصيب پيامبر شد، ياد شده است. فتحى كه در «صلح حديبيه» فراهم آمد. پيامبر همراه 1400 نفر به جنگ مشركين بيرون آمد. اميدى به بازگشت پيروزمندانه و بسلامت نبود ولى سرانجام با قراردادن آتش بس 10 ساله، بدون درگيرى به مدينه بازگشتند.
همين قرارداد، پيروزىهاى بزرگ ديگرى بدنبال داشت، مانند فتح خيبر در سال هفتم هجرى و فتح مكه به همراه 12 هزار سرباز مسلمان در سال 8 هجرى و مسلمان شدن تعداد زيادى از مشركين در اين فاصله. (به فتح مكه در آيه 27 اين سوره اشاره شده است) اينهاست آن «فتح مبين» كه سوره به آن نام، مشهور گشته است.
سوره بيشتر مربوط است به امور داخلى مسلمين در ارتباط با بيعت مردم و سخنان عافيت طلبان و جوسازان و همچنين اشاره به خلق و خوى جاهلى مردم در گذشته و راه مبنى بر تقوا كه پيامبر آورده در آخرين آيه ضمن بيان رسالت محمد، به خصوصيات اصحابش اشاره مىكند از جمله به: «اشداء على الكفار رحماء بينهم» ياران پيامبر(ص) نسبت به كفار شديد و سخت گيرند اما نسبت به يكديگر مهربان مىباشند.
اين سوره در سال 6 هجرى در مدينه پس از قرار داد صلح حديبيه نازل شده و داراى 29 آيه مىباشد.
ادامه دارد ...!!
در آيه 4 نكوهشى از آندسته بى خردانى شده كه بدون رعايت نكات اخلاقى از بيرون و پشت پنجره با فرياد، پيامبر را صدا مىكردند.
اين سوره مشتمل است بر نكاتى از ادب و اخلاق مسلمان در رابطه با خدا و پيامبر و جلو نيفتادن از آنها، و سفارش به اصلاح بين مسلمانان و همنوعان و برخى نظامات اجتماعى، و كلاً سورهاى است اخلاقى، كه از تمسخر و استهزاء، سوء ظن، تجسس و غيبت نهى مىكند و از همه مردم، كسى را برتر مىداند كه با تقوا است «ان اكرمك عند اللّه اتقاكم» - آيه 13.
اين سوره كه 18 آيه دارد، مدنى است و در سال 7 هجرى نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
بستر كلى اين سوره، معاد و احوالات مردم در قيامت است و در كنار اين مسئله، از خلقت انسان تا مرگش و پس از مرگ و بعضى از پديدههاى آفرينش و نعمتهاى خدا سخن به ميان آمده است و يادى از بعضى اقوام تكذيب كننده كه گرفتار عذاب خدا شدند.
45 آيه دارد و در سال پنجم بعثت در مكه نازل شده است. و دعوت سوره، به تحمل و استقامت و صبر، در برابر حرفهاى مشركين است.
ادامه دارد ...!!
سوگند به فرشتگان داراى اين صفت، يا بادهائى كه گرد و خاك را، يا ابرها را مىپراكنند، در نخستين آيهآمده است. اشارهاى است به تدبير عمومى خدا در جهان از طريق فرشتگان يا بادها.
سوره، بيان كننده معاد، و نقش تربيتى و سازندگى آن در عمل دنيائى انسان، و صفات متقين و داستانهائى ازابراهيم و موسى و قوم عاد و ثمود و قوم نوح است و بيان زوجيت عمومى در جهان خلقت و بيان فلسفهآفرينش جن و انس كه «عبادت» است (آيه 56) و در پايان هشدارى به ستمگران و كافران.
چهل و هفتمين سورهاى است كه در سال 7 بعثت در مكه نازل شده است و 60 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
در اولين آيه به كوه مقدس طور در سينا كه محل مناجات موسى (ع) با خداوند بوده، سوگند ياد شده است.
سوره، يادآور قيامت و بهشت و جهنم و بيانگر نعمتهاى بى پايان بهشتيان و عذابهاى گوناگون مكذبين و كفار در دوزخ است و نيز احتياج و مجادلهاى با مشركين و ترديدشان در ايمان آوردن و نقد تفكر الحادى و مشركانه و در پايان باز هم دعوت به صبر.
اين سوره با 49 آيه در سال 4 بعثت در مكه نازل گرديد. در احاديث، زياد خواندن آن سبب خلاصى از زندان بيان شده است.
ادامه دارد ...!!
در آغاز سوره، به ستاره آنهنگام كه فرود آمده و غروب كند سوگند ياد شده است.
هدف كلى سوره، تاكيد بر سه ركن «ربوبيت» «نبوت» و «معاد» است و اعلام وحى، توبيخ مشركين از اعراض، مردم شناسى، توحيد و تنذير، از موضوعات ديگر اين سوره است. كلا سوره تشويق به پذيرش دعوت است و انتقاد از روى گردانى از قرآن و پيامبر.
برخى هم مراد از «نجم» را ستاره فروزان قرآن دانستهاند كه براى بشر فرود آمده است. اين سوره با 62 آيه، مكى است.
ادامه دارد ...!!
آيه اول، به «شق القمر» و دو پاره شدن ماه، بنا به درخواست مشركين از پيامبر اسلام بعنوان معجزه و نشانهاى از قدرت خدا اشاره كرده است.
اين سوره بطور كلى به انذار و بيم دادن مكذبين بهانه جو پرداخته است و از هلاكت امتهاى تكذيب كننده گذشته همچون قوم نوح و عاد و ثمود و لوط و آل فرعون، شاهد آورده است و در پايان، از عاقبت جهنمى مجرمين و فرجام خوش متقين ياد مىكند.
با 55 آيه در سال 4 بعثت نازل شده و از سورههاى مكى است.
ادامه دارد ...!!
نام خداوند است كه بعنوان آموزگار قرآن و آفريدگار بشر و آموزنده بيان، ذكر شده است. (آيه اول).
سوره رحمان، در خطابى به جن و انس، از آفرينش جهان و از نعمتهاى فراوان و گوناگون خدا در دنيا و بهشت و نيز از عقوبتهاى اهل دوزخ، سخن گفته است و با تكرار 31 بار آيه «فباى آلاء ربكما تكذبان» در اين سوره نسبتا كوچك مىپرسد كه به كدام يك از نعمتهاى پروردگارت تكذيب مىكنيد؟!
و اين سوره در زبان ائمه به «عروس قرآن» معروف بوده است.
78 آيه دارد. اين سوره را بعضى مكى و بعضى مدنى دانستهاند.
ادامه دارد ...!!
يكى از نامهاى رستاخيز و قيامت است، حادثهاى كه بى شك واقع خواهد شد و در آغاز سوره از وقوع آن و مشخصات و آثارش خبر مىدهد و تا پايان سوره از حالات اهل بهشت و جهنم در آخرت ياد مىكند.
در بخشى از سوره هم به اهميت «قرآن كريم» كه فرود آمده از نزد خداوند است اشاره مىكند. در اين سوره مردم به سه دسته تقسيم شدهاند: اصحاب يمين، اصحاب شمال و سابقون.
96 آيه دارد و در اوائل بعثت در مكه فرود آمده است. به خواندن اين سوره بسيار دستور داده شده است.
ادامه دارد ...!!
در آيه 25 از آهن بعنوان مظهر قدرت و منفعت، در كنار نازل كردن كتاب و ميزان (سمبل مكتب و عدالت اجتماعى) ياد مىكند. حديد، به اسلحه، به امام، به حضرت قائم(ع) هم تاويل شده است.(مرآة الانوار ص 124.)
هدف اصلى سوره، تشويق به انفاق در راه خدا است كه از ايمان و تقوا سرچشمه مىگيرد. اخلاص و زهد و موعظه و معارفى از مبدا و معاد از مطالب ديگر اين سوره است. در حديثى آمده كه: چون خداوند مىدانست كه در آخر الزمان افرادى عميق و ژرف انديش پديد خواهند آمد سوره قل هو الله احد و آياتى از اين سوره را (از اول تا آيه 6) نازل كرد.(الميزان ج 19 ص 168.)
اين سوره مدنى است. با 28 آيه در سال پنجم هجرى نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
در آيه اول، سخن از مجادله و گفتگوئى است كه ميان پيامبر با زنى كه شوهرش او را «ظهار» كرده بود واقع شده است. ظهار، نوعى تحريم زن بود كه در جاهليت، رواج داشت.
در اين سوره، صفاتى از مؤمنان در رفتارهايشان و همچنين صفات مخالفان اسلام بيان شده است. و از نجوا و درگوشى صحبت كردن نكوهش شده و وعده عذاب براى كسانى بيان شده كه با دشمنان خدا طرح دوستى مىريزند و عنوان «حزب الشيطان» به آنها مىدهد و در پايان هم مشخصات «حزب الله» مطرح است.
اين سوره كه داراى 22 آيه است در سال 9 هجرى در مدينه نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
در آيه 2 بيان مىكند كه خداوند، براى اولين بار، كسانى را از اهل كتاب (يهود و نصارى) كه كفر ورزيدند، (از قلعههايشان) بيرون مىآورد.
يهودىها مىپنداشتند كه با داشتن حصارها و قلعهها هرگز مغلوب نخواهند شد ولى بدست پيامبر و مؤمنين شكستخوردند و از پايگاهها و قلعههايشان بيرون رانده شدند. و اين در سايه پيمان شكنى يهود بنى نضير بود كه منافقانه نقش ستون پنجم را در داخل مدينه بازى مىكردند. بهمين جهتسوره بنام «بنى نضير» هم گفته شده است.
اين سوره مدنى است و در سال 4 هجرى نازل شده است و 24 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
در آيه 10 مىخوانيم :«زنان مؤمنى را كه بسوى شما هجرت كردهاند بيازمائيد. اگر واقعا ايمان آورده بودند، آنان را دوباره پيش مشركين بر نگردانيد. زيرا بر آنان حرام مىباشند...».
در اين سوره، مرز دوستىها و دشمنىها و سياستخارجى مؤمنين، در رابطه با دشمن، برخى از مسائل تربيتى و همچنين يادى از قيامت، بيان شده است.
احكام هجرت و بيعت و ايمان زنان مسلمان، از مسائل ديگر اين سوره مىباشد.اين سوره كه با 13 آيه در سال 10 هجرى در مدينه نازل شده، دو نام ديگر هم دارد، كه عبارتند از: «امتحان»، «مراة» (زن) آيات 1 تا 9 بمناسبت جاسوسى شخصى به نفع مشركين و دادن گزارش نظامى از تصميم مسلمين به جنگ با مشركين نازل شده و بهمين جهت آيات، از داشتن رابطه دوستانه با مشركين نهى كرده است.
ادامه دارد ...!!
خداوند پيكار گرانى را كه در راه او، همچون صفى فولادين و بنيانى استوار مىجنگند دوست مىدارد. اين مطلب در آيه 4 از اين سوره بيان شده است.
اين سوره، تشويق و تحريك مسلمين به مبارزه با دشمن، و معرفى اسلام، بعنوان فروغى الهى و فروزان مىباشد و نويد غلبه و حاكميت اين آئين را بر اديان ديگر مىدهد.
نام ديگر اين سورع، «حواريين» است. بمناسبت اينكه در آخرين آيهاش دعوت عيساى مسيح از «حواريين» براى نصرت دين خدا بيان شده است.
ادامه دارد ...!!
جمعه، روز بزرگ و عيد هفتگى اسلامى است. روز «جمع» شدن مردم در مساجد و مجالس دينى است، روز برپائى نماز پر شكوه جمعه (اين عبادت سياسى - اجتماعى) و اقامه اين شعار است.
در اين سوره، پس از توصيف خدا و بيان فلسفه بعثت و رسالت، و اشاره به قوم يهود در رابطه با دين، دعوت به «نماز جمعه» مىكند. (آيه 9).
در ركعت اول نماز جمعه، اين سوره خوانده مىشود. و جمعه و نماز جمعه در فرهنگ اسلام، نقش بسزائى در تربيت و تهذيب و تعليم، و تحكيم پايههاى جامعه اسلامى دارد.
سوره جمعه 11 آيه دارد و در سال 2 هجرى در مدينه نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
در اين سوره، به تشريح اخلاق و شيوههاى منافقين و خصوصيتهاى روانى آنان، همچنين توطئهها و دروغپردازىهايشان پرداخته و مسلمانان را از آنها بعنوان «دشمنانى سر سخت» بر حذر داشته است.
اين سوره هم در نماز جمعه خوانده مىشود تا در اثر يادآورى نقش منافقانه دشمنان، مسلمين هميشه آگاهى خود را حفظ كنند. سوره درباره عبد الله بن ابى (از سران منافقين) نازل شده است.
11 آيه دارد و در سال 3 هجرى در مدينه نازل شده است. و بعضى گفتهاند كه اين سوره در يكى از شبهاى جنگ تبوك فرود آمده است.
ادامه دارد ...!!
«روز تغابن» يكى از نامهاى روز قيامت است كه در آيه 9 آمده است.
چرا كه در قيامت، انسانها از اينكه براى حيات ابدى آن جهان، چندان كارى نكرده و عمل صالحى ذخيره نكردهاند و يا گناه و معصيت و فساد به همراه آوردهاند، احساس ضرر و خسران مىكنند و حسرت و افسوس مىخورند.
در آيه 9 از رستاخيز، با اين نام ياد مىكند و كلا در اين سوره، تشويق فراوانى به انفاق مىكند تا انسان مفتون «اموال و اولاد» نگردد و در قيامت، مغبون و زيانكار به حساب نيايد.
با 18 آيه از سورههاى مدنى قرآن محسوب مىگردد.
ادامه دارد ...!!
در اين سوره، احكام و مسائلى كلى در مورد طلاق و عده زنان مطلقه و مسائل، و احكام خانواده و ... بيان مىشود.
به همين جهت، اين سوره نام ديگرى هم دارد و آن نساء (زنان) است. در كنار مسائل فوق، موعظهها و اندرزهائى و بشارتهائى هم داده شده است. و يادى از هلاكت اقوامى به جهتسر پيچى از فرمان خداوند.
اين سوره در حدود سالهاى 7 - 9 هجرت در مدينه نازل شده و 12 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
در آيه اول سوره، خداوند از پيامبرش گله و شكوه مىكند كه چرا براى جلب رضايت بعضى از همسرانش، آنچه را كه خدا بر آو حلال كرده، بر خود حرام مىكند.
اين خطاب آميخته به عتاب و سرزنش، در واقع سرزنش بعضى از آن زنان پيغمبر است كه با رفتارشان باعث چنين عكس العملى از سوى پيامبر شدند.
نقل شده كه موضوع، مربوط به روابط خانوادگى بوده است.
بعد از ادامه مطلب در چند آيه بعدى، با ذكرى از قيامت و عذاب دوزخ و دعوت به توبه، فرمان جهاد با كفار و منافقين و سختگيرى با آنان مىدهد و در پايان، بعنوان نمونهاى از همسران ناشايسته، از زن نوح و لوط ياد كرده و زن فرعون و حضرت مريم را بعنوان الگوهاى تعهد و ايمان و عمل و عفت، معرفى مىكند.
سوره تحريم مدنى است و در سال 10 هجرى نازل شده و 12 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
فرمانروائى و حكومت در دستخداى تواناست.
با اين فراز، سوره شروع مىشود.
از خداوند و خلقت زمين و آسمان و حيوانات، سخن مىگويد، و از روز قيامت و پاداش و كيفر، و نعمت و نقمتخدا ياد مىكند. هدف كلى سوره، بيان ربوبيت و تدبير عام خداوند نسبت به عالم است.
اين سوره، بعد از سوره طور، در سال 7 بعثت در مكه نازل شده است و 30 آيه دارد. به خواندن اين سوره، زياد سفارش شده است به سوره «تبارك» هم معروف است.
ادامه دارد ...!!
در آيههاى اول سوره، خدا به «قلم» و «آنچه مىنويسند» سوگند ياد كرده است.
سوگند به قلم و نوشته، از دين پيامبرى كه «امى» و درس ناخوانده است، و در ميان قوم خود از سوى مخالفين به جنون و ديوانگى متهم شده، اعجاز ديگرى از آيات قرآنى است.
بعد از سوره «علق» نازل شده و بعضى گفتهاند كه دومين سوره نازله است.
اين سوره، ضمن دفع اتهام جنون از پيامبر و تاكيد روى رسالت او، فرمان اعراض از آنان را مىدهد. بعد از مقدارى بيان آخرت و بهشت و كيفرها، فرمان صبر و استقامت مىدهد.
آيه معروف «و ان يكاد ...» كه براى دفع نظرهاى بد است در آخر اين سوره مىباشد.
52 آيه دارد و در اوائل بعثت در مكه نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
«حاقه» يكى از نامهاى قيامت است. قاطع و كوبنده و حتمى و بى كمترين ترديد، و اساسا خود قيامت، حق است و بدون معاد، زندگى و آفرينش و حيات، پوچ و لغو خواهد بود.
اين كلمه، در سه آيه اول سوره تكرار شده و سپس به توصيف قيامت، و امتهاى گذشته و باز هم قيامت و وحى نبوى پرداخته است.
در روايات آمده كه اين سوره درباره على(ع) نازل شده. او هم حقى بود كه تكذيب كنندگان و مخالفينى داشت.
اين سوره آهنگين و پرطنين با 52 آيه در سالهاى 3 يا 4 بعثت در مكه نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
در آيه 3 و 4، از خدا با نام «صاحب معارج» ياد شده است كه فرشتگان و روح بسوى او بالا مىروند. آرى خداوند، براى معراج و تعالى وجودى انسانها برنامههاى تربيتى فراوانى (در تكوين و تشريع) قرار داده است.
محور اصلى سوره، روى قيامت و معاد است و اين اصل اعتقادى دگرگونساز و تربيت كننده بعنوان عاملى جهت كنترل و تقوا معرفى شده است.
44 آيه دارد و در اوائل بعثت در مكه نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
داستان نوح با قومش، بعنوان تجربهاى از تجارب دعوت الهى در روى زمين و موضعگيرىهاى مخالفان و درگيرى حق و باطل در اين سوره بيان شده است. استقامت نوح در راه دعوت، الهام بخش صبر است و هلاكت قوم نوح، هشدارى براى مكذبين.
اين سوره، بعد از سوره نحل، در مكه و در سال 4 بعثت نازل شده است داراى 28 آيه مىباشد.
ادامه دارد ...!!
خداوند، انواع گوناگون آفريده و بنده دارد. يكى هم جن است. در اين سوره، درباره گروهى از آنان و عكس العملشان در برابر شنيدن آيات قرآن، و دعوت محمد، و دستههاى مؤمن و كافر، و مسلم و قاسط از آنان صحبتشده است و مبين توحيد ربوبى است.
اين سوره، بروى انسان درى از «آن جهان» مىگشايد و او را به قلمرو بيكرانه آفرينش خدا مىكشد. تا بدانند كه جز خودشان، ديگرانى هم هستند كه خدا شناس و عاقل و مطيع سنتهاى الهىاند.
اين سوره حدودا در سال 6 بعثت نازل شده است. آن هنگام كه پيامبر براى دعوت قبيله ثقيف به «طائف» رفته بود و آنها ضمن رد دعوت، پيامبر را آزار دادند و در بازگشت، خدا اين آيات را فرستاد.
و برخى هم گفتهاند كه پس از وفات خديجه و ابوطالب و يكى دو سال به هجرت مانده، نازل شده است.
سوره جن 28 آيه دارد و مكى است.
ادامه دارد ...!!
آيه اول را كه مىخوانيم، با اين تعبير به پيامبر خطاب شده، آن هنگام كه در اول بعثت، مشركان در «دار الندوة» دعوتش را نپذيرفتند و در فكر توطئه بر ضد او بودند. پيامبر غمگين و آزرده به خانه رفت و خوابيد.
اما سروش خدائى اينگونه نوازشش داد و او را به «برخاستن» و عبادت شبانه، و كمك گيرى از نيايش و تلاوت قرآن، و مقاومت در برابر حرفها و مخالفتهايشان دعوت كرد، و از آن حضرت، در برابر برخوردهاى سرد و بى مهرىهاى اهل مكه، حمايت نمود در آيه آخر، دستورى مبنى بر نيايش شبانه و تلاوت قرآن به پيامبر مىدهد.
اين سوره با 20 آيه در مكه نازل شده است. (اوائل بعثت).
ادامه دارد ...!!
وقتى كه در غار حرا با نزول آيه «اقرء ...» محمد(ص) به رسالت مبعوث شد، به خانه آمد و از شعلههاى «وحى» مشتعل بود. جامعه بخود پيچيده و خوابيد. اين سوره نازل شده و او را به «قيام» و «انذار» و «تكبير» فرا خواند. (آيات اول سوره).
جزو اولين سورههاست (بقول برخى: دومين سوره و بعد از «مزمل» يا «اقرء ...») و از رسالت و قيامت و مشركين و فرشتگان و تنذير سخن مىگويد و از عواملى همچون ترك نماز و اطعام مساكين و نيز از فرو رفتن در بطالتها و تكذيب قيامت كه سبب جهنمى شدن استياد مىكند. 56 آيه دارد و مكى است.
ادامه دارد ...!!
قيامت، نام رستاخيز عمومى و معاد است. روزى كه همه از گورها بر مىخيزند و به سوى محشر و سرنوشت ابدى خويش در بهشتيا دوزخ رهسپار مىشوند. در اولين آيه به يامتسوگند ياد شده است. و به بشر، آن روز را يادآورى مىكند.
در آيات بعد، علائم به روز آن رستاخيز و نيز حالات بشر هنگام جان دادن ذكر شده و با طرح موضوع عبث نبودن خلقت، استدلال بر فلسفه معاد شده است.
40 آيه دارد و در مكه در سال 3 بعثت نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
[=Century Gothic] [=Century Gothic]در آيه اول اشاره به «روزگارى» مىكند كه بر «انسان» گذشته، و او چيزى نبود كه ياد شود. از آن پس اشاره به خلقت انسان، و قرار گرفتن او بر سر دو راهى «شكر» و «كفران» مىنمايد.
[=Century Gothic] [=Century Gothic]از آنچا كه محور اين سوره، انسان است و عملش و اخلاصش و ايثارش و عاقبت كارش در قيامت و نعمتهاى خوب براى نيكان، نام ديگر اين سوره «انسان» است.
[=Century Gothic] [=Century Gothic]اين سوره به نام «هل اتى» هم مشهور است. چونكه با اين كلمه آغاز شده است.
[=Century Gothic] [=Century Gothic]اين سوره در مدينه نازل شده و بنا به روايات، در ستايش از على و فاطمه(ع) است كه بخاطر نذرشان، سه روز روزه گرفتند و هنگام افطار، غذاى ساده خويش را به مسكين و يتيم و اسير، ايثار كردند (آيه
[=Century Gothic] در آيات بعد، از نعمتهاى خداوند براى اهل بهشت، و پاداش نيكيها در آخرت، ياد شده و فرمان صبر و مقاومت داده است.
[=Century Gothic] [=Century Gothic]داراى 31 آيه است و بعد از «الرحمن» نازل شده است.
[=century gothic]ادامه دارد ...!!
منظور از مرسلات (كه در نخستين آيه خداوند به آنها قسم ياد كرده است) يا فرشتگانى است كه پياپى براى فرود آوردن وحى الهى به پيامبران فرستاده مىشوند، يا تند بادهائى است كه فرستاده مىشوند.
علائمى از بروز قيامت و توصيفى از محشر بيان شده است.
تاكيد اصلى اين سوره روى قيامت است و مكررا تكذيب كنندگان بيم داده مىشوند آيه «ويل يومئذ للمكذبين» در اين سوره 10 بار تكرار شده است و صحنههائى از دنيا و آخرت و حقائق هستى در آن بيان شده است.
در سال دوم بعثت در مكه در غارى در «منا» نازل شده است (بعد از سوره همزه) و 50 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
خبر مهم و بزرگ قيامت كه مردم دربارهاش از يكديگر «سؤال» مىكنند، در آيات اول سوره بيان شده است. در بعضى روايات، اين نبا به على(ع) تاويل شده است. (الميزان ج 20 ص 261.)
نام ديگر سوره، «عم» استيعنى «از چه؟» زيرا سوره با اين كلمه آغاز مىشود و نام سومش، «تساؤل» مىباشد، يعنى «از هم پرسيدن». به نام «معصرات» هم ذكر شده است (كه در آيه 14 آمده).
محور اساسى اين سوره، ضرورت و حتميت قيامت، و استدلال بر آن و توصيف آن مىباشد. چون خبر از نظامى متقن و استوار مىدهد، بعنوان نمونهاى از آن، برخى از نظامهاى طبيعت در مورد شب و روز و كوه و گياه و زمين و ... را بيان مىكند و آن روز حق را كه تخلف ناپذير است و مايه حسرت و ندامت كافران، به يادها مىآورد.
بعد از سوره معارج در سال دوم بعثت در مكه نازل شده و داراى 40 آيه مىباشد.
ادامه دارد ...!!
خداوند در نخستين آيه به نازعات قسم خورده است. نازعات، فرشتگانى هستند كه جان مردم را مىگيرند، يا روح كافران را به شدت قبض مىكنند، يا ستارههائى هستند كه از افقى غايب شده و در افق ديگر پيدا مىشوند.
در هر صورت خداوند به فرشتگان، به عنوان واسطههائى در تدبير امور جهان سوگند ياد كرده و اهميت نقش آنها را بازگو مىكند. بخشى از نبوت موسى و دعوت او از فرعون طغيان گر بسوى تزكيه و هدايت، نقل شده، آيه 15 به بعد.
و در ادامه، اين سوره هم بر اساس آخرت و قيامت و اثبات آن و حالت مردم در بهشت و دوزخ مىباشد و در اوائل بعثت در مكه نازل شده و 46 آيه دارد. نزول اين سوره بعد از سوره «نباء» است.
ادامه دارد ...!!
سوره، عتاب و ملامت است از اينكه ثروتمندان را بر ضعفا و مساكين مؤمن مقدم بدارند.
در حضور پيامبر جمعى از بزرگان قريش در مكه جمع بودند كه نابينائى بنام «ابن ام مكتوم» وارد شد. با ورود او يك نفر به جهت ناراحتى از ورودش، چهره در هم كشيد و عبوس شد (آن يك نفر يا پيامبر بود يا مردى از بنى اميه: بنا به اختلاف روايات) خداوند از اين نحوه برخورد، انتقاد كرده و متذكر برخى نكات اخلاقى و تربيتى مىشود.
سوره با يادى از مراحل خلقت انسان و نعمتهاى خدا و حيات در زمين و سپس قيامت و چهرههاى خندان و اندوهگين در آخرت، ادامه و پايان مىيابد نام ديگرش سوره «اعمى» (نابينا) است.
بعد از سوره نجم، در سال دوم بعثت و در مكه نازل شده و داراى 42 آيه مىباشد.
ادامه دارد ...!!
در هم پيچيده شدن خورشيد، و تمام شدن نور آن بمنزله پايان نظام اين جهان و از علائم قيامت است كه در آيه اول به آن اشاره شده است. سپس درباره انكشاف اعمال انسان در آن روز مطلبى دارد.
سوره تكوير (يا: كورت) بيشتر در مورد معاد است. و در قسمتى هم حمايت و تاييدى از پيامبر نموده و اتهامات را از او دفع مىكند.
بعد از سوره «تبت»، در سال اول بعثت در مكه نازل شده و 29 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
اين سوره هم، در مورد قيامت و سر انجام نيكان و بدان در بهشت و دوزخ مىباشد و شكافته شدن آسمان، بمعناى در هم ريختن اين نظام قائم، باز هم پيش درآمدى بر رستاخيز و از جمله شرائط متصل به قيامت است. و از ثبت و ضبط دقيق اعمال هر انسان مطالبى دارد كه توسط دو فرشته انجام مىگيرد.
اين سوره، با 19 آيه، بعد از «نازعات» در سال 3 بعثت در مكه نازل شده است.
ادامه دارد ...!!
در آيه اول اين سوره، نكوهش و هشدارى به كم فروشان آمده است و براى اصلاح اقتصادى در جامعه، از زشتى اين كار و بيان عقوبتهاى سخت اخروى براى آنان و براى تكذيب كنندگان و فاجران سخنانى گفته شده است و ستايشى هم از ابرار و صالحان.
اين، آخرين سورهاى است كه در مكه نازل شده و در واقع، در سفر هجرت پيامبر قبل از رسيدن به مدينه نازل گشته است و گوياى كمفروشى و اختلال در وزن و كيلى است كه مردم مدينه گرفتارش بودند. و 36 آيه دارد. بنام سوره «تطفيف» هم نقل شده است.
ادامه دارد ...!!
باز هم از علائم ظهور قيامت، در هم ريختن و پاره شدن نظام جهان بالا بيان شده است (آيه 1) آنچنانكه در سورههاى تكوير و انفطار بيان شد.
اين سوره هم مانند سورههاى كوچك مكى، تكيهاش روى مبدء و معاد است و سير انسان را به سوى خدا و سرنوشت ابدىاش در آخرت، و حساب و كتاب، بيان مىكند.
بعد از سوره انفطار در مكه نازل شده و 25 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
در اولين آيه، به آسمانى كه داراى برجهاستسوگند ياد شده است. برجهاى آسمان، جايگاه و خط سير ستارگان در آسمان است. بعضى هم آن را برجهاى دوازده گانه فلكى دانستهاند.
و در بعضى احاديث، دوازده برج به دوازده امام تاويل شده است.
در اين سوره هشدار و تهديدى است نسبت به كسانى كه مؤمنين را تنها به جرم مؤمن بودن، آزار مىدادند و اين را بعنوان آزمايشى از سختيها و مشكلات در پيش پاى مؤمنان در راه ايمان و اعتقاد مىداند.
داستان «اصحاب اخدود» كه در آتش سوختند - به جرم ايمان - و نيز سپاه فرعون و ثمود، و نمونهاى از مؤمنانى كه در راه ايمان، بر شدائد فرعونى صبر و مقاومت كردند بيان شده است تا امت محمد (ص) هم از استقامت آنان، درس صبر بياموزند و نويد پيروزى به مسلمين داده شده است.
اين سوره را، سوره پيامبران نيز گفتهاند. بعد از سوره شمس و در اوائل بعثت در مكه نازل شده و 22 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
در آيه نخست، به آسمان و ستارههاى درخشان و ظاهر شونده، قسم ياد شده است.
محور سخن در اين سوره، معاد است و با بيان قدرت كامل خدا، بر تحقق آن در آينده استدلال مىكند و با بيان اصل خلقت انسان، او را در جهت تربيت معنوى و روى آوردن به فطرت توحيدى سوق مىدهد.
اين سوره در اوائل بعثت در مكه و بعد از سوره «بلد» نازل شده و داراى 17 آيه مىباشد.
ادامه دارد ...!!
سلام:Gol:
واقعا ممنون
تازه فهميدم من چه قدر اطلاعاتم از محتواي سوره ها كمه.
چه خوبه كه پيام هر سوره رو بگيد.
مثلا در كلاس تفسير الميزان به ما گفتن پيام سوره فلق، حركت و پيام سوره ناس، آگاهيه.
خيلي كاربردي و جالبه براي زندگيمون.:Kaf:
در آيه اول خدا را با صفت «برتر» بيان كرده است و به تسبيح او، كه آفريدگار و مدبر جهان است فرمان داده است.
در اين سوره، حيات برتر و جاودانه آخرت، و «فلاح» در سايه «تزكيه» و «ذكر» و «نماز» مطرح شده، و همه، در رابطه با توحيد الهى است.
پيامبر اين سوره را دوست داشت و در نماز جمعه و عيد فطر و قربان آن را مىخواند و ذكر سجده را از آيه اول اين سوره الهام گرفته است.
بعد از سوره تكوير و در اوائل بعثت در مكه نازل شده و داراى 19 آيه مىباشد.
ادامه دارد ...!!
يكى از نامهاى روز قيامت است كه در آيه اول بيان شده است. فراگيرنده و احاطه كننده مردم، از نظر هراس و وحشت، از نظر محاسبه و بررسى اعمال و ...
در اين سوره، مردم از نظر شقاوت و سعادت اخروى به دو بخش تقسيم شدهاند و كيفر و پاداش هر يك، در بهشت و جهنم بيان شده است و ربوبيتخداوند يادآورى مىشود و در نهايت، بازگشت همه انسانها براى حساب، در نزد پروردگار، مطرح شده است.
بعد از سوره ذاريات در مكه نازل شده است و 26 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
در آيه اول، خداوند، به فجر قسم خورده است. به اين انفجار نور در خيمه ظلمتشب. جالب است كه بدانيم سوره «فجر» بعد از سوره «ليل» نازل شده است همچنانكه در طبيعت هم سپيده دم فجر، پس از «شب»، فرا مىرسد.
اين سوره را، در روايات، سوره حسين بن على دانستهاند و به خواندن آن توصيه كردهاند. (امام صادق«ع»: اقرؤا سورة الفجر فى فرائضكم و نوافلكم فانها سورة الحسين بن على(ع) (تفسير برهان ج 4 ص 457.))
اينهم جالب است. چرا كه قيام كربلاى حسين، خود انفجارى فجرى از ايمان و جهاد بود در ظلمتشب جور و شرك بنى اميه. و همچنانكه با فجر و آغاز روز، حركت و حيات مردم، شروع مىشود، با خون حسين و يارانش در عاشورا، اسلام جانى تازه گرفت و حياتى مجدد يافت. در مفهوم «فجر»، در تفاسير، مصداقهاى گوناگونى ذكر شده است.
در اين سوره، از وابستگى به دنيا كه در نتيجه طغيان و كفران نعمت پديد مىآيد نكوهش شده و وعده عذاب شديد در دنيا و آخرت داده شده است و در پايان، باز هم گريزى به معاد و تاكيدى روى رجعت انسان به سوى پروردگار، آمده است.
چهلمين سورهاى است كه در سال دوم يا سوم بعثت در مكه نازل شده و 30 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!
منظور، شهر مكه، زادگاه و وطن پيامبر است كه در اولين آيه اين سوره، خداوند به آن، سوگند ياد كرده است.
سوره، خلقت انسان را در رنج و سختى، (بعنوان كورهاى از حوادث در جهتساخته و پرداخته شن انسان) بيان مىكند و نيز اشارهاى به اينكه بر كارهايش نظارت مىشود و بنا بر اين بايد در آزادى اسيران، اطعام گرسنگان و سفارش به صبر و رحمت بكوشد. «صبر بر طاعت» و «صبر از معصيت» و «صبر بر مصيبت» در اين سوره بطور ضمنى آمده است.
بعد از سوره «ق»، در سال 3 بعثت، در مكه نازل شده است و داراى 20 آيه مىباشد.
ادامه دارد ...!!
نخستين آيه، مشتمل بر سوگند به خورشيد و فروغش مىباشد.
پس از چندين سوگند متوالى، پيام سوره اين است كه: «فلاح» در سايه تزكيه نفس، و زيان و تباهى، در اثر پوشاندن و گمراه ساختن نفس مىباشد.
داستان ثمود در رابطه با «ناقه صالح» شاهدى بر سخن فوق است كه در سوره آمده است.
بعد از سوره قدر (و به نقل برخى بعد از سوره حج) در سال دوم بعثت در مكه نازل شده و 16 آيه دارد.
ادامه دارد ...!!