جمع بندی جهان در حکومت امام زمان(عجل الله فرجه)

با سلام خدمت شما دوست گرامی

نکته مهمی که در ابتدای بحث باید به آن توجه شود این که: به رغم اهمیت و جذابیت ظهور و دوران پس از آن، جز تصویری اجمالی و کلی از آن دوره ارائه نشده است. آثار مانند «عصر زندگی» نوشته محمد حکیمی، چشم اندازی به حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) نوشته نجم الدین طبسی و دولت کریمه امام زمان(ع) نوشته مرتضی مجتهدی سیستانی آثار شاخصی هستند که به تبیین این دوره پرداخته اند. هرچند محققان و مؤلفان این آثار تلاش در خور تقدیری برای به تصویر کشیدن این عصر داشته اند، امّا هر خواننده ای با مطالعه این آثار ارزشمند به خوبی و در نهایت وضوح، اجمالی بودن روایات توصیف کننده این دوران را درمی یابد. این اجمال را باید ناشی از ضعف درک و ناتوانی ساکنان دوره های پیش از ظهور به خصوص مقطع صدور احادیث و مخاطبان اهل بیت(ع) در فهم و تصور اجزای آن دوره بدانیم؛ برای نمونه و فهم بهتر می توان حالتی را تصور کرد که شما قصد دارید برای کسی که پانصد سال قبل می زیسته از اینترنت و موشک و تلفن همراه صحبت کنید. در چنین شرایطی شما هیچ چاره ای جز بیان اجمالی ندارید؛ زیرا اجزای توصیف شما هر قدر بیشتر شود بر سردرگمی او نیز افزوده می گردد. حال شرایطی را تصور کنید که معصومان(ع) حدود دوازده قرن قبل بنا داشته اند از دوره ای صحبت به میان آورند که در آن عقول کامل می شود، علوم رشدی در حد سیزده و نیم برابر پیدا می کنند. پایین ترین سطح سواد عمومی جامعه به حد اجتهاد می رسد و... طبیعی است که جز بیان اجمالی چاره ای نیست و ما هرگز نمی توانیم تصور کنیم اگر کم سوادترین فرد یک جامعه مجتهد باشد، باسوادترین و عالمترین شخص چه سوادی خواهد داشت. به این موارد باید حضور ملائک و جنیان را در مناسبات روزمره اجتماع افزود.
اخیرا کتاب خوبی در این زمینه با تلاش استاد خدامراد سلیمیان به نام «نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی(ع) » نگاشته شده که می توانید مطالعه فرمایید.

آنچه که از مجموع روایات استفاده می شود این است که امام زمان از تمام امکانات طبیعی برای حاکم کردن اسلام و حکومت مهدوی بر تمام عالم استفاده می کند و در مواردی از امور غیبی برای تحکیم و گسترش آن بهره می برد. و اینگونه نیست که امام زمان فقط از امور ماورایی استفاده کند و مثلا اراده کند که کفار از بین بروند و یا با استفاده از ملائکه کفار را غافلگیر کند و رگ حیات آنها را قطع کند.

روایات متعددی که در بحث مقدمات ظهور و پس از وقوع قیام امام زمان هست کاملا نقش مردم عصر ظهور پر رنگ است و قرار نیست که مردم در یک بستر آماده به رفاه برسند بلکه باید برای آن تلاش کنند.

دسته اول روایات
درباره علت غیبت امام زمان است: علت اصلی غیبت امام زمان در روایات عدم آمادگی و پذیرش عمومی مردم برای حضور و اعمال حاکمیت امام معصوم است این نشان می دهد که مردم در حکومت امام زمان نقش داشته و آمادگی آنها شرط مهم ظهور حضرت است.
امیرمؤمنان علیه‌السلام فرمودند: «زمین از حجت خدا خالى نمى‌ماند، ولى خداوند به دلیل ستم‌پیشه بودن و زیاده‌روى انسان‌ها، آنان را از وجود [‌ظاهرى] حجت خود محروم مى‌سازد» (غیبت نعمانى، ب10).

دسته دوم روایات
روایاتی که شرط ظهور امام زمان را وجود 313 یار برای امام زمان بیان می کند :
چنان که در حدیثی از امام باقر علیه السّلام بیان شده: « یَجمَعُ اللهُ مِن أَقاصِی البِلادِ عَلی عِدَّةِ أَهلِ بَدرٍ ثَلاثَمِأَةَ وَ ثَلاثَ عَشَرَ رَجُلاً ؛ خداوند – برای حضرت قائم علیه السّلام – از دورترین شهرها، به تعداد جنگ آوران جنگ بدر، 313 مرد را جمع می کند» (بحارالانوار، ج52، ص310- به همین مضمون در کتاب اثبات الهداة ج7، ص176، نقل شده با این بیان که حضرت قائم علیه السّلام کنار حرم می ایستد و با فریاد یارانش را می طلبد ، خداوند در یک شب 313 نفر یارانش را از دورترین نقاط زمین در آن جا گرد هم می آورد.)

دسته سوم روایات:
یاران ابتدایی قیام حضرت را 10 هزار نفر معرفی می کند.
چنان که امام صادق علیه السّلام فرمود: « مایَخرُجُ إِلّا فِی أَوَّلِهِ قَومٌ وَ ما یَکُونُ أُولُوا القُوَّةِ أَقَلَّ مِن عَشَرَةَ آلافٍ ؛ امام زمان علیه السّلام خروج و ظهور نمی کند مگر همراه یاران نیرومند و رشید، و این یاران کمتر از ده هزار نفر نیستند»(بحارالانوار، ج52، ص323)

دسته چهارم:
313 نفر یاران امام زمان را فرماندهان حضرت معرفی می کند. بنابر این قیام حضرت بر اساس امور ظاهری مانند تقسیم قوا ، جهاد، شهادت و ... صورت می گیرد:
چنان که امام صادق علیه السّلام فرمود: « وَ کَأَنِّی أَنظُرُ القآئِمِ علیه السّلام عَلی مِنبَرِ الکُوفَةِ وَ حَولُهُ أَصحابُهُ ثَلاثَمِأَةَ وَ ثَلاثَ عَشَرَ رَجُلاً عِدَّةٌ أَهلِ البَدرِ ؛ وَ هُم أَصحابُ الأَلوِیَةِ وَ هُم حُکّامُ اللهِ فِی أَرضِهِ عَلی خَلقِهِ...؛ گویا امام قائم علیه السّلام را بر بالای منبر کوفه می نگرم که یارانش 313 نفر ، به تعداد جنگ آوران مسلمان جنگ بدر، اطرافش را گرفته اند، این یاران پرچم داران و حاکمان بر مردم در زمین از جانب خدا هستند» (بحارالانوار، ج52، ص436.)
امام صادق علیه السّلام در تفسیر آیه ی 80، سوره ی هود، که در آن آمده، حضرت لوط علیه السّلام به قوم سرکش و تبهکار خود گفت: (لَو أَنَّ لِی بِکُم قُوُّةً آوِی إِلی رُکنٍ شَدِیدٍ )؛ (افسوس) ای کاش در برابر شما قدرتی داشتم یا تکیه گاه و پشتیبان محکمی در اختیار من بود (آن گاه می دانستم که با شما پست فطرتان چه کنم)». فرمود: « منظور از قوّة ، همان قائم علیه السّلام است و منظور از رکن شدید (پشتیبان محکم) 313 نفر از یارانش هستند»(تفسیر برهان، ج2، ص228،- اثبات الهداة ، ج7، ص100.) آری، حضرت لوط علیه السّلام آرزو می کند که ای کاش مردانی مصمّم ، با قدرت روحی و جسمی کافی و هم پیمان های نیرومند همانند 313 نفر مردانی که هسته مرکزی حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السّلام را تشکیل می دهند ، در اختیار داشت تا قیام کند و با تکیه بر قدرت، با فساد و انحراف مبارزه نماید. و طبق روایتی می خوانیم آن ها هم چون پاره های آهن، محکم استوار هستند.(بحارالانوار، ج52، ص343.)

دسته پنجم روایات:
که بیان می کنند که قیام امام زمان به سیف است (نه با امور ماورائی) و در این راه خونها ریخته می شود.
طبق مضمون فرموده ی امام باقر علیه السّلام ، این انقلاب نیاز به یاران قهرمان و رشید دارد، و باید در این راه خون ها ریخته شود و عرق ها در بدن جاری گردد (بحارالانوار، ج52، ص358.)
و بالاخره در وصف یاران مهدی علیه السّلام ، از امام صادق علیه السّلام به این مضمون آمده است: « آن چنان در برابر فرمانده ی کلّ قوا خبردار ایستاده اند که گویا مرغی برسرشان است و تکان نمی خورند غذای شان تمام شده در عین حال آثار سجده در پیشانی شان پیداست، شیران روز و پارسیان شب هستند و قلب شان هم چون پاره آهن محکم است. همراه آن ها پرچمی است که جبرییل علیه السّلام در جنگ بدر برای پیامبر صَلَی اللهُ عَلَیهِ و آلِه و سَلَم آورد ... پرچمی که تا یک ماه راه از چهار طرفش ترس را بر دشمنان مسلّط می کند، از مکه بیرون نمی آید تا این که حلقه ای در اطرافش باشند. شخصی پرسید : این حلقه از چند نفر تشکیل شده؟ امام صادق علیه السّلام فرمود: از ده هزار نفر که جبرییل علیه السّلام در طرف راست و میکاییل علیه السّلام در طرف چپ این حلقه هستند، سپس امام علیه السّلام پرچم فتح را بر افرازد و حرکت کند و در مشرق و مغرب کسی نماند جز این که از روی عناد بر آن پرچم لعنت کند» (الاوائل، ص33.)

البته نقش امدادهای غیبی و ماورائ الطبیعه به حکومت امام زمان از اموری است که در روایات به آن اشاره شده است و غیر قابل انکار است:

از آن جا که مردان خدا به یاری حضرت قائم علیه السّلام می شتابند و شب و روز برای برقراری حکومت جهانی تحت رهبری آن حضرت تلاش می کنند، خداوند نیز با امدادهای غیبی خود بهترین حمایت را از آن ها خواهد کرد، چنان نکه در قرآن کریم می- فرماید: « اگر شما خدارا یاری کنید، خدا نیز شما را یاری می کند، و قدم های شما را ثابت و استوار می دارد»(سوره ی محمّد ، آیه ی 7.) .

اینک به این روایت که فشرده ی روایات بسیاری است، توجّه کنید:

« هنگام ظهور امام قائم علیه السّلام ، فرشته ای بالای سر آن حضرت فریاد می زند: این مهدی علیه السّلام خلیفه ی خدا است، پس از او پیروی کنید. مردم به سوی او سراسیمه می شوند و او حکومت شرق و غرب را به دست می گیرد، خداوند او را به سه هزار فرشته کمک می نماید، اصحاب کهف از یاران او هستند، جبرییل در پیشاپیش سپاهش و میکاییل در کنار سپاهش می باشند، و حضرت مهدی علیه السّلام صندوق سکینه را از غار انطاکیه بیرون آورد، و اسفار تورات را از کوهی در شام خارج کرده و به آن با یهود، احجاج و استدلال می کند و بسیاری از یهودیان مسلمان می شوند»(المجالس السنیه، ج5، ص710 به نقل از اسعاف الرّاغبین- در این باره مطالبی در بحارالانوار، ج52، ص328، نیز آمده است) به این ترتیب می- بینیم : بزرگ ترین امدادهای غیبی به کمک حضرت مهدی علیه السّلام و یارانش می شتابند و همه ی سختی ها و ناگواری ها برای او و یارانش آسان می شوند. چنان که امام صادق علیه السّلام در روایتی فرمود: « یَذُلُّ لَهُ کُلُّ صَعبٍ؛ همه ی مشکلات در برابر امام قائم –عَجّل الله تعالی فَرجه الشریف – تسلیم و رام گردد»51 . و این موضوع باید مسلمین را قوی دل و محکم کند، آن ها نهراسند و بدانند کمک خدا پشت سر آن هاست.

چند نمونه دیگر از امور ماورائی و غیبی در قیام امام زمان:
1- جمع شدن یاران امام زمان در یک شب در کنار خانه خدا برای یاری حضرت که به فرموده روایات برخی با طی الارض و برخی سوار بر ابرها به سوی امام حرکت می کنند
در قرآن می خوانیم: « هر جا باشید، خداوند همه ی شما را حاضر می کند»8 . در تفسیر این آیه ، امام باقر علیه السّلام فرمود: « یَعنِی أَصحابَ القآئِمِ علیه السّلام ، اَلثَّلاثَمِأَةَ وَ البِضعَةَ عَشَرَ رَجُلاً ،وَ للّهِ هُمُ الأُمَّةُ المَعدُودَةُ. یَجتَمِعُونَ وَاللهِ فِی ساعَةٍ واحِدَةٍ قُزَعٌ کَقُزَعِ الخَرِیفِ ؛ منظور یاران قائم علیه السّلام هستند که 313 نفرند، به خدا سوگند! منظور از امّت معدوده (که در آیه ی 8، سوره ی هود آمده) آن ها هستند. به خدا سوگند! در یک ساعت همگی جمع می شوند هم چون پاره های ابر پاییزی که بر اثر باد جمع و متراکم می گردد»9
امام باقر علیه السّلام فرمود: « امام قائم علیه السّلام دارای 313 نفر یاور است که این افراد از نژاد عجم هستند، بعضی از آن ها در روز بر روی ابر سوار شده و راه می روند، و به نام و پدر و اوصاف و نسب معروف.(اثبات الهداة ، ج7 ص92؛ بحارالانوار، ج52 ص370؛ المجالس السنیه ، ج5 ص24.)

2- قضاوت حضرت در بین مردم که به شیوه حضرت سلیمان بدون شاهد و بنا بر واقع قضاوت می کنند
امام صادق علیه السّلام می فرماید: « بر شمشیرهای آن ها هزار کلمه نوشته شده که هر کلمه ی آن، کلید هزار کلمه ی دیگر است و آن حضرت باد را در هر درّه ای بفرستد که ندا کند: این مهدی علیه السّلام است که قضاوت و حکومتش هم چون قضاوت و حکومت داوود علیه السّلام است و گواهی از متخلّفین نمی خواهد»(اثبات الهداة ، ج7، ص91)

3- یاری فرشته ها :
امام سجّادفرمود: « گویا صاحب شما (حضرت قائم علیه السّلام ) را می بینم که همراه سیصد و اندی نفر در پشت کوفه به نجف مشرف شده، جبرییل در طرف راست و میکاییل در طرف چپ و اسرافیل در پیش روی او است، پرچم پیامبر صَلَی اللهُ عَلَیهِ و آلِه و سَلَم را برافراشته و آن پرچم را به جانب هیچ گروهی از مخالفان متمایل نکند، مگر این که خداوند آنان را به هلاکت می رساند»(-اثبات الهداة، ج7، ص113.)

نتیجه:
در قیام و حکومت امام زمان مردم نقش به سزایی دارند و امور به صورت طبیعی به دست یاران حضرت با فرماندهی آن حضرت انجام می شود اما برخی از امور ماورائئ هم در تشکیل حکومت و فراگیری آن نقش خواهند داشت.

با سلام
بله درست است.
مردم باید به این بلوغ فکری و عملی برسند که در حکومت اسلامی و حتی حکومت مهدوی قرار نیست که آنها مصرف کننده کمالات باشند بلکه زمینه برای طی مسیر کمال از سوی حکومت اسلامی فراهم می شود و موانع دین داری و رشد و کمال مادی و معنوی به حد اقل می رسد آنگاه این مردم هستند که باید با تلاش خود به کمال برسند اصلا شیوه و قانون رسیدن به کمال همین است که انسان با به فعلیت رساندن قوه های خود متکامل بشود نه این که بالاجبار او را به کمالی برسانند .
این حقیقت را خدا در قرآن هم بدان اشاره می کند که قرار نیست که انسان ها به جایی رسانده شوند بلکه باید کمال را تحصیل کنند "ان لیس للانسان الا ما سعی" و در آیه دیگر می فرماید: [=me_quran]وَلَوْ شِئْنَا لَآتَيْنَا كُلَّ نَفْسٍ هُدَاهَا وَلَكِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّي لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ «و اگر می‌خواستیم به هر انسانى [از روى جَبر] هدایتش را می‌دادیم، ولى [آزاد گذارده‌ام] و سخن و وعده‌ام حق است که دوزخ را از همه جنیّان و آدمیان پر کنم».(آیه 13 سوره سجده)

در امر کمال اجتماعی هم همین گونه است خدا اراده کرده با اراده و اختیار خود به کمال لایق خود برسند. و اگر بحث حکومت اسلامی و مهدوی مطرح می شود برای بر طرف کردن موانع و ایجاد اقتضائات برای رسیدن به کمال اختیاری است.

بله ، باید برای یاری امام زمان خود را آماده کرد و این آمادگی فقط آمادگی بدنی نیست بلکه نیاز به آمادگی روحی و جسمی با هم هست چه بسا فرمانده یک عملیات بزرگ نظامی خود توان وارد شدن به میدان را نداشته باشد ولی آنقدر قدرت روحی و ایمانی دارد که می تواند جنگ را فرماندهی کند مگر امام خمینی نبود که با فرمان های خود و راهنمایی های خود در سن 90 سالگی و در اوج کهولت سن به گونه ای جنگ را راهبری کردند که تمام دنیا در تحیر فرو رفتند.
در حکومت امام زمان برای یاری امام زمنان و شهادت در رکاب آن حضرت باید علاوه بر لیاقت های میدانی لیاقت های معنوی بالایی نیز داشت قرآن بحث صلاحیت را در حکومت آخر الزمان مطرح می کند وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُونَ
در حکومت امام زمان صلاحیت میدانی و صلاحیت اخلاقی و انسانی کاربرد مهمی در تعیین جایگاه افراد در لشکر امام زمان را دارد.
قرار است یاران خاص امام زمان برخی از امور خود را با قدرت های معنوی انجام دهند قدرت های معنوی که در زمان غیبت برای امور عادی اجازه استفاده از آن را نداشتند مانند طی الاض ، طی السماء ، استفاده از اخبار غیبی، کمک گرفتن از ملائکه الهی در امور حکومت و ..
البته نباید فراموش کرد که این امور متمم و مکمل امور هستند نه این که تمام کار ها به امور معنوی خلاصه شود یعنی ین افراد در راه خدا تمام تلاش خود را می کنند و در مواقع ضروری از امور غیبی هم استفاده می کنند.

بشیر گوید: به امام باقر(علیه السلام) گفتم: «عده ای می گویند، هنگامی که آن امر روی دهد، همه کارها برای او درست و استوار می گردد و به اندازه یک ظرف حجامت هم خون نمی ریزد»!
فرمود: «هرگز چنین نیست! سوگند به آن که جانم در دست اوست؛ کار به آنجایی انجامد که ما و شما عرق و خون بسته شده را پاک خواهیم کرد(کنایه از سختی ها و دشواری های جنگ است که موجب پدید آمدن عرق و ایجاد زخمهای خونین می شود)».

با سلام خدمت شما دوست گرامی
روحانیون از دو طریق می توانند برای مردم مطالب دین را بیان کنند یکی از طریق انتشار کتاب که ما مخصوصا بعد از انقلاب در حوزه مهدویت می بینیم که کتابهای بسیاری به رشته تحریر در آمده و هر کدام از زاویه ای به آن پرداخته شده و یا مجله ها و مقالات و .. برای اقشار فرهیخته در این سالها در حد بالایی شکل گرفته است که روز ریز موضوعات نیز بحث مستوفی شده است. و یکی هم سخنرانی هایی که علما و منبری ها داشته اند که مخصوصا در برگزاری دوره هایی برای اقشار جوان و تحصیل کرده این مطالب تا حد قابل قبولی بیان شده است.
البته گاهی یک مطلبی نیاز به نقد و بررسی دارد و نتیجه آن یک بحث اجتهادی است که می تواند مورد نقد دیگران نیز قرار بگیرد و عده ای از علما آن را قبول نداشته باشند و یا عده ای به نحو دیگری آن را بپذیرند مانند همین بحث ما که آیا امام زمان به صورت عادی قیام کرده و حکومت تشکیل می دهد و یا با علوم ماورایی و ابزار غیبی ؟؟! که نظرات مختلف است و خروجی های بحث نیز برای بیان در منبر ها تریبون ها متفاوت است برای همین نمی توان کسی را متهم به کم کاری در این زمینه کرد.

ربط دادن این حضور مدافعان حرم در سوریه به مقدمات ظهور و جنگ با سفیانی صحیح نمی باشد و در صورت صحت نیاز به اثبات دارد و با احتیاط بیشتری باید آن را بیان کرد.

با سلام
در کل باید در تطبیقات امور و وقایع در آخر الزمان باید دقت بیشتری کرد

سوال:
آیا می توان از حکومت امام زمان و نقش مردم در برپایی آن تصویری از روایات ارائه کرد که تمام زوایای آن روشن باشد؟ جهان پس از ظهور چگونه است؟ آیا متکی به اعجاز و خوارق عادات است یا نه؟

جواب:
نکته مهمی که در ابتدای بحث باید به آن توجه شود این که: به رغم اهمیت و جذابیت ظهور و دوران پس از آن، جز تصویری اجمالی و کلی از آن دوره ارائه نشده است. آثاری مانند «عصر زندگی» نوشته محمد حکیمی، چشم اندازی به حکومت جهانی حضرت مهدی(علیه السلام) نوشته نجم الدین طبسی و دولت کریمه امام زمان(علیه السلام) نوشته مرتضی مجتهدی سیستانی آثار شاخصی هستند که به تبیین این دوره پرداخته اند. هرچند محققان و مؤلفان این آثار تلاش درخور تقدیری برای به تصویر کشیدن این عصر داشته اند، امّا هر خواننده ای با مطالعه این آثار ارزشمند به خوبی و در نهایت وضوح، اجمالی بودن روایات توصیف کننده این دوران را درمی یابد. این اجمال را باید ناشی از ضعف درک و ناتوانی مردم دوره های پیش از ظهور به خصوص مقطع صدور احادیث و مخاطبان اهل بیت (علیهم السلام) در فهم و تصور اجزای آن دوره بدانیم؛ برای نمونه و فهم بهتر می توان حالتی را تصور کرد که شما قصد دارید برای کسی که پانصد سال قبل می زیسته از اینترنت و موشک و تلفن همراه صحبت کنید. در چنین شرایطی شما هیچ چاره ای جز بیان اجمالی ندارید؛ زیرا اجزای توصیف شما هر قدر بیشتر شود بر سردرگمی او نیز افزوده می گردد. حال شرایطی را تصور کنید که معصومان(علیهم السلام) حدود دوازده قرن قبل بنا داشته اند از دوره ای صحبت به میان آورند که در آن عقول کامل می شود، علوم رشدی در حد سیزده و نیم برابر پیدا می کنند. پایین ترین سطح سواد عمومی جامعه به حد اجتهاد می رسد و... طبیعی است که جز بیان اجمالی چاره ای نیست و ما هرگز نمی توانیم تصور کنیم اگر کم سوادترین فرد یک جامعه مجتهد باشد، باسوادترین و عالمترین شخص چه سوادی خواهد داشت! به این موارد باید حضور ملائک و جنیان را در مناسبات روزمره اجتماع افزود.
اخیراً کتاب خوبی در این زمینه با تلاش استاد خدامراد سلیمیان به نام «نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی(ع)» نگاشته شده که می توانید مطالعه فرمایید.

آنچه که از مجموع روایات استفاده می شود این است که امام زمان (علیه السلام) از تمام امکانات طبیعی برای حاکم کردن اسلام و حکومت مهدوی بر تمام عالم استفاده می کند و در مواردی از امور غیبی برای تحکیم و گسترش آن بهره می برد. و اینگونه نیست که امام زمان (علیه السلام) فقط از امور ماورایی استفاده کند و مثلا اراده کند که کفار از بین بروند و یا با استفاده از ملائکه کفار را غافلگیر کند و رگ حیات آنها را قطع کند.

روایات متعددی که در بحث مقدمات ظهور و پس از وقوع قیام امام زمان (علیه السلام) هست کاملاً نقش مردم عصر ظهور پر رنگ است و قرار نیست که مردم در یک بستر آماده به رفاه برسند بلکه باید برای آن تلاش کنند.

دسته اول روایات
درباره علت غیبت امام زمان است: علت اصلی غیبت امام زمان(علیه السلام) در روایات عدم آمادگی و پذیرش عمومی مردم برای حضور و اعمال حاکمیت امام معصوم است این نشان می دهد که مردم در حکومت امام زمان (علیه السلام) نقش داشته و آمادگی آنها شرط مهم ظهور حضرت است.
امیرمؤمنان (علیه‌السلام) فرمودند: «زمین از حجت خدا خالى نمى‌ماند، ولى خداوند به دلیل ستم‌پیشه بودن و زیاده‌روى انسان‌ها، آنان را از وجود [‌ظاهرى] حجت خود محروم مى‌سازد» (1).

دسته دوم روایات
روایاتی که شرط ظهور امام زمان(علیه السلام) را وجود 313 یار برای امام زمان بیان می کنند:
چنان که در حدیثی از امام باقر (علیه السّلام) بیان شده: « یَجمَعُ اللهُ مِن أَقاصِی البِلادِ عَلی عِدَّةِ أَهلِ بَدرٍ ثَلاثَمِأَةَ وَ ثَلاثَ عَشَرَ رَجُلاً ؛ خداوند – برای حضرت قائم علیه السّلام – از دورترین شهرها، به تعداد جنگ آوران جنگ بدر، 313 مرد را جمع می کند»(2)

دسته سوم روایات:
یاران ابتدایی قیام حضرت را 10 هزار نفر معرفی می کند.
چنان که امام صادق (علیه السّلام) فرمود: « مایَخرُجُ إِلّا فِی أَوَّلِهِ قَومٌ وَ ما یَکُونُ أُولُوا القُوَّةِ أَقَلَّ مِن عَشَرَةَ آلافٍ ؛ امام زمان علیه السّلام خروج و ظهور نمی کند مگر همراه یاران نیرومند و رشید، و این یاران کمتر از ده هزار نفر نیستند»(3)

دسته چهارم:
313 نفر یاران امام زمان(علیه السلام) را فرماندهان حضرت معرفی می کند. بنابراین قیام حضرت بر اساس امور ظاهری مانند تقسیم قوا ، جهاد، شهادت و ... صورت می گیرد:
چنان که امام صادق (علیه السّلام) فرمود: « وَ کَأَنِّی أَنظُرُ القآئِمِ علیه السّلام عَلی مِنبَرِ الکُوفَةِ وَ حَولُهُ أَصحابُهُ ثَلاثَمِأَةَ وَ ثَلاثَ عَشَرَ رَجُلاً عِدَّةٌ أَهلِ البَدرِ ؛ وَ هُم أَصحابُ الأَلوِیَةِ وَ هُم حُکّامُ اللهِ فِی أَرضِهِ عَلی خَلقِهِ...؛ گویا امام قائم (علیه السّلام) را بر بالای منبر کوفه می نگرم که یارانش 313 نفر ، به تعداد جنگ آوران مسلمان جنگ بدر، اطرافش را گرفته اند، این یاران پرچم داران و حاکمان بر مردم در زمین از جانب خدا هستند» (4)
امام صادق (علیه السّلام) در تفسیر آیه ی 80، سوره ی هود، که در آن آمده، حضرت لوط (علیه السّلام) به قوم سرکش و تبهکار خود گفت: (لَو أَنَّ لِی بِکُم قُوُّةً آوِی إِلی رُکنٍ شَدِیدٍ )؛ (افسوس) ای کاش در برابر شما قدرتی داشتم یا تکیه گاه و پشتیبان محکمی در اختیار من بود (آن گاه می دانستم که با شما پست فطرتان چه کنم)». فرمود: « منظور از قوّة ، همان قائم (علیه السّلام) است و منظور از رکن شدید (پشتیبان محکم) 313 نفر از یارانش هستند»(5) آری، حضرت لوط (علیه السّلام) آرزو می کند که ای کاش مردانی مصمّم ، با قدرت روحی و جسمی کافی و هم پیمان های نیرومند همانند 313 نفر مردانی که هسته مرکزی حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه السّلام) را تشکیل می دهند ، در اختیار داشت تا قیام کند و با تکیه بر قدرت، با فساد و انحراف مبارزه نماید. و طبق روایتی می خوانیم آن ها هم چون پاره های آهن، محکم استوار هستند.(6)

دسته پنجم روایات:
که بیان می کنند که قیام امام زمان به سیف است (نه با امور ماورائی) و در این راه خونها ریخته می شود.
طبق مضمون فرموده ی امام باقر (علیه السّلام) ، این انقلاب نیاز به یاران قهرمان و رشید دارد، و باید در این راه خون ها ریخته شود و عرق ها در بدن جاری گردد (7)
و بالاخره در وصف یاران مهدی (علیه السّلام) ، از امام صادق (علیه السّلام) به این مضمون آمده است: « آن چنان در برابر فرمانده ی کلّ قوا خبردار ایستاده اند که گویا مرغی برسرشان است و تکان نمی خورند غذای شان تمام شده در عین حال آثار سجده در پیشانی شان پیداست، شیران روز و پارسیان شب هستند و قلب شان هم چون پاره آهن محکم است. همراه آن ها پرچمی است که جبرییل (علیه السّلام) در جنگ بدر برای پیامبر (صَلَی اللهُ عَلَیهِ و آلِه و سَلَم) آورد ... پرچمی که تا یک ماه راه از چهار طرفش ترس را بر دشمنان مسلّط می کند، از مکه بیرون نمی آید تا این که حلقه ای در اطرافش باشند. شخصی پرسید : این حلقه از چند نفر تشکیل شده؟ امام صادق (علیه السّلام) فرمود: از ده هزار نفر که جبرییل (علیه السّلام) در طرف راست و میکاییل (علیه السّلام) در طرف چپ این حلقه هستند، سپس امام (علیه السّلام) پرچم فتح را بر افرازد و حرکت کند و در مشرق و مغرب کسی نماند جز این که از روی عناد بر آن پرچم لعنت کند» (8)

البته نقش امدادهای غیبی و ماورائ الطبیعه به حکومت امام زمان (علیه السلام) از اموری است که در روایات به آن اشاره شده است و غیر قابل انکار است:

از آن جا که مردان خدا به یاری حضرت قائم (علیه السّلام) می شتابند و شب و روز برای برقراری حکومت جهانی تحت رهبری آن حضرت تلاش می کنند، خداوند نیز با امدادهای غیبی خود بهترین حمایت را از آن ها خواهد کرد، چنانکه در قرآن کریم می فرماید: « اگر شما خدارا یاری کنید، خدا نیز شما را یاری می کند، و قدم های شما را ثابت و استوار می دارد»(9) .

اینک به این روایت که فشرده ی روایات بسیاری است، توجّه کنید:

« هنگام ظهور امام قائم (علیه السّلام) ، فرشته ای بالای سر آن حضرت فریاد می زند: این مهدی (علیه السّلام) خلیفه ی خدا است، پس از او پیروی کنید. مردم به سوی او سراسیمه می شوند و او حکومت شرق و غرب را به دست می گیرد، خداوند او را به سه هزار فرشته کمک می نماید، اصحاب کهف از یاران او هستند، جبرییل در پیشاپیش سپاهش و میکاییل در کنار سپاهش می باشند، و حضرت مهدی (علیه السّلام) صندوق سکینه را از غار انطاکیه بیرون آورد، و اسفار تورات را از کوهی در شام خارج کرده و به آن با یهود، احجاج و استدلال می کند و بسیاری از یهودیان مسلمان می شوند»(10) به این ترتیب می بینیم : بزرگ ترین امدادهای غیبی به کمک حضرت مهدی (علیه السّلام) و یارانش می شتابند و همه ی سختی ها و ناگواری ها برای او و یارانش آسان می شوند. چنان که امام صادق (علیه السّلام) در روایتی فرمود: « یَذُلُّ لَهُ کُلُّ صَعبٍ؛ همه ی مشکلات در برابر امام قائم (عَجّل الله تعالی فَرجه الشریف) تسلیم و رام گردد» و این موضوع باید مسلمین را قوی دل و محکم کند، آن ها نهراسند و بدانند کمک خدا پشت سر آن هاست.(11)

چند نمونه دیگر از امور ماورائی و غیبی در قیام امام زمان (علیه السلام):
1- جمع شدن یاران امام زمان در یک شب در کنار خانه خدا برای یاری حضرت که به فرموده روایات برخی با طی الارض و برخی سوار بر ابرها به سوی امام حرکت می کنند
در قرآن می خوانیم: « هر جا باشید، خداوند همه ی شما را حاضر می کند».(12) در تفسیر این آیه ، امام باقر (علیه السّلام) فرمود: « یَعنِی أَصحابَ القآئِمِ علیه السّلام ، اَلثَّلاثَمِأَةَ وَ البِضعَةَ عَشَرَ رَجُلاً ،وَ للّهِ هُمُ الأُمَّةُ المَعدُودَةُ. یَجتَمِعُونَ وَاللهِ فِی ساعَةٍ واحِدَةٍ قُزَعٌ کَقُزَعِ الخَرِیفِ ؛ منظور یاران قائم (علیه السّلام) هستند که 313 نفرند، به خدا سوگند! منظور از امّت معدوده (که در آیه ی 8، سوره ی هود آمده) آن ها هستند. به خدا سوگند! در یک ساعت همگی جمع می شوند هم چون پاره های ابر پاییزی که بر اثر باد جمع و متراکم می گردد»(13)
امام باقر (علیه السّلام) فرمود: « امام قائم (علیه السّلام) دارای 313 نفر یاور است که این افراد از نژاد عجم هستند، بعضی از آن ها در روز بر روی ابر سوار شده و راه می روند، و به نام و پدر و اوصاف و نسب معروف.(14)

2- قضاوت حضرت در بین مردم که به شیوه حضرت داوود بدون شاهد و بنابر واقع قضاوت می کنند:
امام صادق (علیه السّلام) می فرماید: « بر شمشیرهای آن ها هزار کلمه نوشته شده که هر کلمه ی آن، کلید هزار کلمه ی دیگر است و آن حضرت باد را در هر درّه ای بفرستد که ندا کند: این مهدی (علیه السّلام) است که قضاوت و حکومتش هم چون قضاوت و حکومت داوود (علیه السّلام) است و گواهی از متخلّفین نمی خواهد»(15)

3- یاری فرشته ها :
امام سجّاد (علیه السلام) فرمود: « گویا صاحب شما (حضرت قائم (علیه السّلام ) ) را می بینم که همراه سیصد و اندی نفر در پشت کوفه به نجف مشرف شده، جبرییل در طرف راست و میکاییل در طرف چپ و اسرافیل در پیش روی او است، پرچم پیامبر (صَلَی اللهُ عَلَیهِ و آلِه و سَلَم) را برافراشته و آن پرچم را به جانب هیچ گروهی از مخالفان متمایل نکند، مگر این که خداوند آنان را به هلاکت می رساند»(16)

نتیجه:
در قیام و حکومت امام زمان(علیه السلام) مردم نقش به سزایی دارند و امور به صورت طبیعی به دست یاران حضرت با فرماندهی آن حضرت انجام می شود اما برخی از امور ماورائئ هم در تشکیل حکومت و فراگیری آن نقش خواهند داشت.

پی نوشت ها:
1- نعمانی، الغیبة، نشر صدوق، ص 141.
2- مجلسی، بحارالانوار، احیاء التراث، ج52، ص310.
3- مجلسی، بحارالانوار، ج52، ص323.
4- مجلسی، بحارالانوار، ج52، ص436.
5-بحرانی، تفسیر برهان، موسسه بعثة، ج2، ص228،
6-مجلسی، بحارالانوار، ج52، ص343.
7- مجلسی، بحارالانوار، ج52، ص358.
8- شوشتری، الاوائل، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، ص33.
9- محمّد: 7.
10- مجلسی، بحارالانوار، ج52، ص328.
11- مجلسی، بحار الأنوار، ج 51 , ص 157.
12- بقره: 148.
13- کلینی ، کافی، اسلامیه، ج 8 ، ص 313.
14- اثبات الهداة ، ج7 ص92؛ بحارالانوار، ج52 ص370؛ المجالس السنیه ، ج5 ص24..
15- اثبات الهداة ، ج7، ص91
16 -اثبات الهداة، ج7، ص113.