جمع بندی چرا 112 آیه بسم الله الرحمن الرحیم در قرآن کنونی حذف شده!؟

کارشناس بحث: استاد میقات

[="Tahoma"]با سلام و درود

چند نکته عرض می شود:

1. این عنوان صحیح نیست زیرا چیزی از قرآن کنونی حذف نشده و آیه شریفه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» در قرآن های کنونی هم موجود است.

2. تعيين فواصل آيات كه هر آيه تا كجا ادامه دارد امرى توقيفى است و با دستور و نظر پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه وآله بوده است و مسأله ‏اى اجتهادى نيست. افزون بر این که كوتاهى و بلندى هر آيه به مطالب مندرج در آن بستگى ندارد و صرفا امر توقيفى است. (علوم قرآنى، معرفت، ص 117)

3. اختلاف در شمارش آیات، ارتباطی با اصل قرآن ندارد. لذا این قرآن کنونی همان قرآنی است که توسط جبرئیل وحی بر پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نازل شده و به همین صورت در ابتدای سوره ها به غیر از سوره توبه، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» داشته است.

4. پيامبر صلی الله علیه وآله و نويسندگانی كه كتابت وحی را بر عهده داشتند و آيات را پی در پی و به ترتيب نزول می ‏نوشتند، هر گاه "بسمله" ديگری نازل می ‏شد در می‏‏ يافتند كه سوره قبل پايان يافته و سوره ‏ای ديگر آغاز گشته است.

در حديثی از امام صادق علیه السلام می‏ خوانيم:
"كان يعرف انقضاء سورة بنزول بسم الله الرحمن الرحيم ابتداء لاخری"؛ پايان هر سوره‏ ای به واسطه نزول بسم الله الرحمن الرحيم در آغاز سوره ديگر شناخته می ‏شد.(تفسير عياشي، ج 1، ص 20، روايت 6؛ بحارالانوار، ج 82، باب القراءة وآدابها واحکامها، ص 20، ح 10؛ التمهيد في علوم القرآن، ج ‏1، ص 275)

ابن عباس گفته است:
پيامبر صلی الله علیه وآله با نزول "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏" می‏‏ دانست كه سوره قبلی پايان يافته و سوره ديگری آغاز گشته است. (مستدرک حاکم، ج 1، ص 356، ح 846؛ التمهيد في علوم القرآن، ج ‏1، ص 275)

5. در مورد سوره "حمد" و این که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» جزء سوره است، دلیل تعبدی داریم (تفسير نورالثقلين، ج ‏3، ص 27؛ البرهان في تفسير القرآن، ج ‏3، ص 385)؛ شاید این باعث اشتباه برای شمارندگان آیات شده و «بسم الله» این سوره را در شمارش آورده و لی بقیه سوره ها را نیاورده اند.

6. اين ‏گونه نيست كه با تمام شدن مطلب، آيه پايان يابد. چه بسا در وسط مطلب و در اثنا، آيه تمام مى ‏شود با آن كه مطلب هنوز ناتمام است و در آيه بعد تمام مى ‏شود. پس كوتاهى و بلندى هر آيه به مطالب مندرج در آن بستگى ندارد و صرفا امر توقيفى است.

اين كه گذشتگان در اندازه آيات اندكى اختلاف نظر دارند بدين جهت است كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه وآله احيانا در جايى از آيه توقف مى ‏فرمودند و به تلاوت ادامه نمى ‏دادند و گمان مى‏ رفت كه آيه تمام شده است و چه بسا در تلاوت ديگر، بدون وقفه ادامه داده ‏اند. (علوم قرآنى، معرفت، ص 117)

7. اختلاف سليقه ‏ها و تشخيص ‏هاى متفاوت قاريان، شاید یکی دیگر از علائم اختلاف در شمارش آیات باشد؛ مثلا اختلاف در شمارش حروف مقطعه به عنوان يک آيه مستقل و يا بعضى از آيات كه امكان تفكيک آن ها به دو آيه بوده است، منجر به بروز اختلاف در عدد آيات قرآن گشته است.

بنابر این:

در این که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» در ابتدای هر سوره جزو قرآن است، هیچ شکی نیست.

چه بسا چون بعد از هر «بسم الله» ابتدای سوره، آیه بعدی بدون واسطه نازل و قرائت می شده است، این تصور را ایجاد کرده که در مجموع، یک آیه هستند و در شمارش هم هر دو را یک آیه حساب کرده اند.

ماشاالله به این دل و جرأت!!!!!
شما چه جور با قاطعیت میگی هیچ شکی نیست که بسم الله ابتدای هر سوره جزو قرآن است در حالی که علمای بزرگی همچون امام خامنه ای و حضرت آیت الله سیستانی فنوا دادند که بسم الله آغاز سوره ها غیر سوره حمد جزو قرآن نیست؟؟؟!!!

با سلام و درود

دقت! جزو قرآن بودن، و یک آیه مستقل محسوب شدن، دو مطلب جدای از هم هستند و با یکدیگر فرق دارند.

در این شکی نیست که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» جزو قرآن است، کما این که در قرآن ها، مکتوب و موجود است. و این بهترین دلیل بر جزو قرآن بودن آن است. باتفاق شیعه و سنی، چیزی بر قرآن اضافه نشده است، پس اگر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» جزو قرآن نبود، در قرآن هم نباید نوشته می شد؛ لذا بودنش دلیل بر قرآنی بودن آن است.

مراجع عظام، در این که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» بطور مستقل یک آیه محسوب می شود یا نه، اختلاف دارند؛ نه این که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» را جزو قرآن ندانند و چیزی اضافه بر اصل قرآن بدانند و قائل به تحریف قرآن باشند.

لطفا آدرس فتاوایی که مراجع عظام فرمودند «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» جزو قرآن نیست را ذکر کنید.

نه جانم
شما به استفتائات حضرت آقا و رساله آقای سیستانی مراجعه کن متوجه میشی اختلاف دقیقا بر سر اینه که بسم الله جزو قرآن هست یا نه؟

سلام بر کارشناس محترم.چندتا سوال توی ذهنمه :
1 - کاتبین وحی چجوری مفهمیدند الان یه آیه تمام شده؟
2 - ما از چه طریقی میدونیم سوره توبه بسم الله نداره؟چون پیغمبر بسم الله نگفتند؟
3 - پیغمبر یه سوره که تمام میشد " صدق الله" نمیگفتند؟سریع میرفتند سوره بعد؟ما هم میتونیم " صدق الله" رو نگیم؟
4 - این تدتیب آیات دقیقا همان ترتیبی است که بر پیغمبر نازل شده؟یعنی کانبان وحی مینوشتند؟
5 - شما میگین حدیث داریم که میگه کاتبین وقتی پیغمبر بسم الله میگفتند یعنی سوره تمام شده و رفتیم توی سوره بعد ، خوب حالا اگر نصف سوره امروز نازل میشد و نصف دیگر فردا ، تکلیف چی بوده؟چجوری میفهمیدند این ادامه همان سوره هست

[="Tahoma"]

لطفا مستند؟

با سلام و درود

1. تعيين فواصل آيات كه هر آيه تا كجا ادامه دارد امرى توقيفى است و با دستور و نظر پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه وآله بوده است. (علوم قرآنى، معرفت، ص 117)

2. بله این سوره بدون «بسم الله» نازل شده و پیامبر هم همان گونه قرائت فرموده اند.

3. گفتن «صدق الله ...» لازم نیست.

4. بله، ترتیب و چینش آیات، توقیفی و به دستور پیامبر صلی الله علیه و آله بوده است.

5. در مورد سوره های طولانی این گونه نبوده که هر سوره ای تمامش در یک روز یا یک جلسه باشد لذا می توانسته چندین روز یا بیشتر طول بکشد. کاتبان می دانستند تا «بسم الله» جدید نازل نشده، همه این آیات جزو همان سوره هستند.

در میان دانشمندان و علماء شیعه اختلافی در این مسئله نیست که بسم الله جزء سوره حمد و همه سوره های قرآن است.

اکثریت قاطع اهل تسنن نیز بسم الله را جزء سوره می دانند (1)

(1) : تفسیر نمونه، ج 1، ص 17 و 18

علمای موافق در رابطه با این که بسم الله جزء سوره است:

الف) تمام علمای شیعه ب) اکثریت قاطع اهل تسنن

علمای مخالف در رابطه با این که بسم الله ( غیر از سوره حمد ) جزء سوره نیست :

اقلیتی بسیار کم از اهل تسنن

نکته : ایراد قابل ملاحظه ای که مخالفان در این رابطه دارند این است که می گویند در شمارش آیات سوره های قرآن ( به جز سوره حمد )

معمولاً بسم الله را یک آیه حساب نمی کنند، بلکه آیه نخست را،بعد از آن قرار می دهند.( یعنی بسم الله را آیه ای حساب نکرده و آیه اول

هر سوره را آیه نخست حساب می کنند )

جواب: فخر رازی در تفسیر کبیر پاسخ را به روشنی داده است : هیچ مانعی ندارد که بسم الله در سوره حمد به تنهایی یک آیه باشد و

در سوره های دیگر قرآن جزئی از آیه اول محسوب گردد. « بنابراین، مثلاً در سوره کوثر "بسم الله الرحمن الرحیم إنا أعطیناک الکوثر " همه

یک آیه محسوب می شود.(1)

(1) تفسیر نمونه، ج 1، ص 17 تا 19

رساله آیت الله سیستانی مساله 1487:
در نماز آیات ممکن است انسان بعد از نیت و تکبیر و خواندن حمد، آیه‌های یک سوره را پنج قسمت کند، و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند بلکه کمتر از یک آیه را نیز می‌تواند بخواند ولی باید ـ بنا بر احتیاط ـ جمله تامّه باشد، و از اوّل سوره شروع کند و به گفتن «بسم الله» اکتفا نکند.
استفتاء از دفتر امام خامنه ای:
اینم لینکش: http://www.leader.ir/tree/index.php?catid=49
س: آيا در نماز آيات مى‌توان اكتفا به «بسم الله الرحمن الرحيم» كرد و به ركوع رفت يا بايد همراه آن آيه‌اى ديگر قرائت شود؟
ج) بنابر احتياط، كفايت نمى‌كند و بايد همراه آيه ديگر ـ اگر چه نيمى از يك آيه ـ خوانده شود.

این فتوای این دو بزرگوار درباره بسم الله بود ولی سایر علما اون رو جزو قرآن می دونند و اکتفاء به بسم الله را جائز می دونند.

با سلام و درود

بله، بنده هم این ها را دیده ام. اگر در عبارت رساله دقت کرده باشید، هیچ کدام از بزرگواران نفرموده اند که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» جزو قرآن نیست بلکه فرموده اند به عنوان یک آیه مستقل محسوب نمی شود. و بین این دو فرق زیادی است.

این همان عرض بنده بود که گفتم:

[="Tahoma"]

با سلام و درود

قرار نیست مراجع عظام در مقام استفتاء، همه مطلب را بیان کنند، بلکه اصل حکم را می گویند.

به این نکته توجه داشته باشید که بودن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم» در قرآن، یعنی جزو قرآن بودن؛ زیرا کسی که آن را جزو قرآن نداند، بودنش در قرآن را ورود ریاده در قرآن و تحریف می داند؛ در حالی هیچ کدام از مراجع عظام، قائل به تحریف نیستند.

لذا دلیلشان بر این فتوا هر چه باشد ـ که جای پرداختن به آن این جا نیست ـ یقینا این نیست که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم» جزو قرآن نیست. و همین برای ما کافی است.

علیکم السلام و رحمة الله
ببخشید میقات جان! از کجا میگی یقینا منظورشون این نیست؟؟؟؟
من اگه اینو میگم پرسیدم و با علم به شما جواب میدم ولی شما رو چه حساب این حرفو میزنی؟؟؟؟
این یقین تو حسی نیست، حدسیه و حجت نیست. شما اول برو بپرس بعد بیا نظرات مراجع رو نقل کن...
بعدش شما میگی اگر کسی اون رو جزو قرآن ندونه بودنش در قرآن یعنی تحریف!!!! شما باید خبر داشته باشی که الآن سنی ها به شدت به شیعه حمله می کنند که این ها قائل به تحریفند!!! در حالی که خودشون محکم تحریف رو رد می کنند و با این حال بسم الله رو هم جزو قرآن نمی دونند ولی کسی تا به حال این ایراد رو بهشون نگرفته که اگه قرآن تحریف نشده پس بسم الله چرا تو مصاحف هست؟ چون میگن بسم الله برای شروع سوره اومده و ما می دونیم جزو سوره نیست پس تحریف نیست. اگر این مستلزم تحریف بود سنی ها خودشون اونو حذف می کردند...
بعدش گفتید که هیچ کدام از مراجع قائل به تحریف نیستند ولی خودتون هم خوب می دونید که هم علمایی در گذشته و هم در عصر ما وجود دارند که قائل به تحریف هستند، پس خواهشا رو حساب حرف بزن.
در آخر هم شما که میگی دلیل این فتوا چیز دیگه اس اونو برای ما هم بگید تا به خود مراجع انتقال بدیم تا از دلیل فتواشون آگاه بشن...

با سلام و درود

برای این که از موضوع اصلی تاپیک دور نشویم شما لطفا عین آن عبارتی که مراجع عظام تصریح فرموده اند «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم» جزو قرآن نیست را با سند ذکر کنید تا در مورد همان گفتگو را ادامه دهیم.

سلام بزرگواران . ببینم اگه بخوایم سوره ای رو از وسط شروع کنیم باید بسمله بگیم؟

[="Tahoma"]

با سلام و درود

معلوم بود مستندی ندارید. اما عرض بنده بر این اساس است که از هیچکدام از مراجع عظام در کتب فقهی یا تفسیری یا علوم قرآنی، چنین نظری که شما ادعا دارید، تاکنون ندیده و از اساتیدم هم چنین مطلبی را نشنیده ام.

اگر این موضوع مطرح بود، قطعا در کتب علوم قرآنی مورد بحث و گفتگو بود.

آیت الله مکارم در تفسیر نمونه چنین می آورند:
در ميان دانشمندان و علماء شيعه اختلافى در اين مساله نيست، كه بِسْمِ اللَّهِ جزء سوره حمد و همه سوره‏ هاى قرآن است، اصولا ثبت "بِسْمِ اللَّهِ" در متن قرآن مجيد در آغاز همه سوره ‏ها، خود گواه زنده اين امر است، زيرا مى ‏دانيم در متن قرآن چيزى اضافه نوشته نشده است، و ذكر "بِسْمِ اللَّهِ" در آغاز سوره ‏ها از زمان پيامبر (ص) تا كنون معمول بوده است ... حتى اكثريت قاطع اهل تسنن نيز "بِسْمِ اللَّهِ" را جزء سوره مى ‏دانند.(تفسیر نمونه، ج 1، ص 17و18)

مطلب دیگر این که اگر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏» جزو قرآن نبود، مراجع عظام باید اجازه می دادند کسی از روی عمد در نمازش بعد از سوره حمد که باید یک سوره کامل بخواند، سوره با بدون «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏» بخواند و نماز هم صحیح باشد؛ در حالی بنابر نظر مراجع عظام، این عمل باعث باطل شدن نماز می شود.

[="Tahoma"]

«فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ»
هنگامى كه قرآن مى‏ خوانى، از شرّ شيطان مطرود، به خدا پناه بر. (نحل، 98)

با سلام و درود

الزام و وجوبی به ذکر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏» نیست؛ بلکه در این مواقع با گفتن «أعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیمِ» قرائت قرآن را آغاز می کنند.

پرسش:
چرا «بسم الله الرحمن الرحیم» در قرآن آمده ولی بعنوان آیه مستقل حساب نشده است؟ اگر قرار است حساب نشود چرا نوشته شده است؟

پاسخ:
با سلام و درود
چند نکته عرض می شود:
1. چیزی از قرآن کنونی حذف نشده و چیزی هم به آن اضافه نشده است؛ و آیه شریفه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» در قرآن های کنونی موجود است، و این دلیل بر این است که جزو قرآن است.
2. تعيين فواصل آيات كه هر آيه تا كجا ادامه دارد امرى توقيفى است و با دستور و نظر پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله) بوده است و مسأله ‏اى اجتهادى نيست. افزون بر این که كوتاهى و بلندى هر آيه به مطالب مندرج در آن بستگى ندارد و صرفا امر توقيفى است.(1)
3. اختلاف در شمارش آیات، ارتباطی با اصل قرآن ندارد. لذا این قرآن کنونی همان قرآنی است که توسط جبرئیل وحی بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نازل شده و به همین صورت در ابتدای سوره ها به غیر از سوره توبه، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» داشته است.
4. پيامبر (صلی الله علیه وآله) و نويسندگانی كه كتابت وحی را بر عهده داشتند و آيات را پی در پی و به ترتيب نزول می ‏نوشتند، هر گاه "بسمله" ديگری نازل می ‏شد در می‏‏ يافتند كه سوره قبل پايان يافته و سوره ‏ای ديگر آغاز گشته است.
در حديثی از امام صادق (علیه السلام) می‏ خوانيم: "كان يعرف انقضاء سورة بنزول بسم الله الرحمن الرحيم ابتداء لاخری"؛ پايان هر سوره‏ ای به واسطه نزول بسم الله الرحمن الرحيم در آغاز سوره ديگر شناخته می ‏شد.(2)
ابن عباس گفته است: پيامبر (صلی الله علیه وآله) با نزول "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏" می‏‏ دانست كه سوره قبلی پايان يافته و سوره ديگری آغاز گشته است.(3)
5. در مورد سوره "حمد" و این که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» جزء سوره است، دلیل تعبدی داریم (4)؛ شاید این باعث اشتباه برای شمارندگان آیات شده و «بسم الله» این سوره را در شمارش آورده ولی بقیه سوره ها را نیاورده اند.
6. اين ‏گونه نيست كه با تمام شدن مطلب، آيه پايان يابد. چه بسا در وسط مطلب و در اثنا، آيه تمام مى ‏شود با آن كه مطلب هنوز ناتمام است و در آيه بعد تمام مى ‏شود. پس كوتاهى و بلندى هر آيه به مطالب مندرج در آن بستگى ندارد و صرفا امر توقيفى است.
اين كه گذشتگان در اندازه آيات اندكى اختلاف نظر دارند بدين جهت است كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه وآله احيانا در جايى از آيه توقف مى ‏فرمودند و به تلاوت ادامه نمى ‏دادند و گمان مى‏ رفت كه آيه تمام شده است و چه بسا در تلاوت ديگر، بدون وقفه ادامه داده ‏اند.(5)

7. اختلاف سليقه ‏ها و تشخيص ‏هاى متفاوت قاريان، شاید یکی دیگر از علائم اختلاف در شمارش آیات باشد؛ مثلا اختلاف در شمارش حروف مقطعه به عنوان يک آيه مستقل و يا بعضى از آيات كه امكان تفكيک آن ها به دو آيه بوده است، منجر به بروز اختلاف در عدد آيات قرآن گشته است.
8. ممکن است گفته شود این که برخی مراجع عظام در نماز آیات و در تقسیم سوره، «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» را یک آیه مستقل نمی دانند، معنایش این است که جزو قرآن نیست.
در پاسخ باید گفت جزو قرآن بودن، و یک آیه مستقل محسوب شدن، دو مطلب جدای از هم هستند و با یکدیگر فرق دارند.
در این شکی نیست که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» جزو قرآن است، کما این که در قرآن ها، مکتوب و موجود است. و این بهترین دلیل بر جزو قرآن بودن آن است. به اتفاق شیعه و سنی، چیزی بر قرآن اضافه نشده است، پس اگر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» جزو قرآن نبود، در قرآن هم نباید نوشته می شد؛ لذا بودنش دلیل بر قرآنی بودن آن است.
از طرفی مراجع عظام، در این که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» بطور مستقل یک آیه محسوب می شود یا نه، اختلاف دارند؛ نه این که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» را جزو قرآن ندانند و چیزی اضافه بر اصل قرآن بدانند و قائل به تحریف قرآن باشند.
مطلب دیگر این که اگر «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏» جزو قرآن نبود، مراجع عظام باید اجازه می دادند کسی از روی عمد در نمازش بعد از سوره حمد که باید یک سوره کامل بخواند، سوره را بدون «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏» بخواند و نماز هم صحیح باشد؛ در حالی بنابر نظر مراجع عظام، این عمل باعث باطل شدن نماز می شود.
9. جزو قرآن بودن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» مورد اتفاق نظر علماء است. آیت الله مکارم در تفسیر نمونه چنین می آورند:
در ميان دانشمندان و علماء شيعه اختلافى در اين مساله نيست، كه بِسْمِ اللَّهِ جزء سوره حمد و همه سوره‏ هاى قرآن است، اصولا ثبت "بِسْمِ اللَّهِ" در متن قرآن مجيد در آغاز همه سوره ‏ها، خود گواه زنده اين امر است، زيرا مى ‏دانيم در متن قرآن چيزى اضافه نوشته نشده است، و ذكر "بِسْمِ اللَّهِ" در آغاز سوره ‏ها از زمان پيامبر (ص) تا كنون معمول بوده است ... حتى اكثريت قاطع اهل تسنن نيز "بِسْمِ اللَّهِ" را جزء سوره مى ‏دانند.(6)

بنابر این: در این که «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‏» در ابتدای هر سوره جزو قرآن است، هیچ شکی نیست. چه بسا چون بعد از هر «بسم الله» ابتدای سوره، آیه بعدی بدون واسطه نازل و قرائت می شده است، این تصور را ایجاد کرده که در مجموع، یک آیه هستند و در شمارش هم هر دو را یک آیه حساب کرده اند.
ممکن است پرسیده شود کاتبین وحی چگونه می فهمیدند یک آیه تمام شده است؟ که در پاسخ باید گفت تعيين فواصل آيات كه هر آيه تا كجا ادامه دارد امرى توقيفى است و با دستور و نظر پيامبر اكرم (صلّى اللّه عليه وآله) بوده است. (7) لذا ترتیب و چینش آیات، توقیفی و به دستور پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده است.
اگر هم سؤال شود وقتی نصف سوره امروز نازل می شد و نصف دیگر فردا، کاتبان چگونه می فهمیدند این ادامه همان سوره است؟ باید گفت در مورد سوره های طولانی این گونه نبوده که هر سوره ای تمامش در یک روز یا یک جلسه باشد لذا می توانسته چندین روز یا بیشتر طول بکشد. کاتبان می دانستند تا «بسم الله» جدید نازل نشده، همه این آیات جزو همان سوره هستند.

______________

1. علوم قرآنى، معرفت، نرم افزار علوم قرآنی نور(مشکات)، ص 117.
2. تفسير عياشي، نرم افزار جامع التفاسیر نور، ج 1، ص 20، روايت 6؛ بحارالانوار، ج 82، باب القراءة وآدابها واحکامها، ص 20، ح 10؛ التمهيد في علوم القرآن، نرم افزار علوم قرآنی نور(مشکات)، ج ‏1، ص 275.
   
3. مستدرک حاکم، ج 1، ص 356، ح 846؛ التمهيد في علوم القرآن، ج ‏1، ص 275.
4. تفسير نورالثقلين، نرم افزار جامع التفاسیر نور، ج ‏3، ص 27؛ البرهان في تفسير القرآن، نرم افزار جامع التفاسیر نور، ج ‏3، ص 385.
   
5. علوم قرآنى، معرفت، ص 117.
   
6. تفسیر نمونه، نرم افزار جامع التفاسیر نور، ج 1، ص 17و18.
   
7. علوم قرآنى، معرفت، ص 117.