جمع بندی تاریخ ولادت امام کاظم(علیه السلام)

با نام و یاد دوست           کارشناس بحث: استاد عماد

سالم علیکم به صورت اجمالی عرض می شود که: تولد امام کاظم علیه السلام پس از مراجعت از ایام حج در محلی به نام«ابواء» اتفاق افتاد.(1) برخی آن را در ماه صفر(1) و برخی در ماه ذی الحجه(1) دانسته اند. اما با توجه به اینکه پس از ایام حج بوده نمی توان قبول کرد که در ماه صفر اتفاق افتاده باشد. زیرا ابواء بین مکه و مدینه است و نهایتا چندروزه می توان از مکه تا ابواء را پیمود، باتوجه به اینکه مناسک حج روز دوازدهم ذی الحجه به اتمام می رسد لذا تولد امام کاظم (علیه السلام) در اواخر دهه دوم ماه ذی الحجه اتفاق افتاده است. پی نوشت ها: 1.منسوب به مسعودی، علی بن الحسین، اثبات الوصیه. ج. دوم. ترجمهٔ محمدجواد نجفی. تهران: اسلامیه، ۱۳۶۲ش، ص۳۵۷-۳۵۶. 2.طبرسی، فضل بن حسن. اعلام الوری باعلام الهدی. مشهد: آل البیت، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۶. 3.طبری، دلائل الامامه، دلائل الامامه. قم: بعثت، ۱۴۰۳ق، صص۳۰۳.

ابوا کجاست؟  

اَبْواء، نام روستای بزرگی در نزدیک ودّان میان راه مکه و مدینه که در جنوب غربی مدینه (۱۷۰ کیلومتر) و شمال غربی مکه (۲۰۰ کیلومتر) قرار دارد(1) این منطقه محل دو راهه شدن جاده به سوی مکه است: یک راه از طریق ابواء، ودان، جحفه، مکه؛ و راه دیگر از ابواء، جحفه به مکه است. اکنون قریه قدیم ابواء متروک و ویرانه شده و «خریبه» نام دارد و مشتمل بر مزارع و نخلستان‌هایی است و قریه جدید ابواء در شمال آن قرار دارد. در دهه‌های اخیر بیشتر ساکنان آن به شهرهای بزرگ کوچیده‌اند. با افزایش امکانات جدید، این منطقه دیگر بار رونق گرفته است. اکنون این قریه حدود ۷۰۰۰ نفر جمعیت دارد که بیشتر از قبیله حرب هستند.[۱۸]نیز دارای نُه مدرسه ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان و مرکز بهداشت است. در تابستان سال ۲۰۱۰ م. مردم این شهر دچار کمبود آب شدند و به ناچار از طریق تانکرهای آبرسانی آب آشامیدنی خود را تأمین کردند.(2) قبر آمنه بنت وهب مادر حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) که در مراجعت از مدینه به مکه در سال ۴۶ قبل از هجرت در ابواء درگذشت(3) پی نوشت: 1.ابن رسته، احمد، الاعلاق النفیسه، لیدن، ۱۸۹۱م، ج۷، ص۱۷۸ 2. یاقوت حموی، معجم البلدان، دارصادر، بیروت، ج۱، ص۱۰۰ 3.ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویه، به کوشش مصطفی السقّا و دیگران، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۱۷۷

بنابراین و با توجه به اینکه در محل تولد منطقه ابواء بوده، باید حکم به تولد در ماه ذی الحجه کنیم زیرا ماه صفر با ایام حج فاصله بسیار زیادی دارد و تولد در این ماه معقول به نظر نمی رسد مگر اینکه مؤیدی بر این مطلب پیدا شود که مثلا امام در ابواء دو ماه اسکان نموده است که چنین مؤیدی نیز در تاریخ یافت نمی شود

جمع بندی پرسش: ولادت امام کاظم (علیه السلام) در چه تاریخی است؟ ذی الحجه یا صفر؟ پاسخ: بنابر آنچه در منابع تاریخی آمده، از نظر مکانی تولد امام کاظم (علیه السلام) پس از مراجعت از ایام حج در محلی به نام«ابواء» اتفاق افتاد.(1)  اَبْواء، نام روستای بزرگی در نزدیک «ودّان» میان راه مکه و مدینه که در جنوب غربی مدینه (۱۷۰ کیلومتر) و شمال غربی مکه (۲۰۰ کیلومتر) قرار دارد. (2) این منطقه محل دو راهه شدن جاده به سوی مکه است: یک راه از طریق ابواء، ودان، جحفه، مکه؛ و راه دیگر از ابواء، جحفه به مکه است.(3) قبر آمنه بنت وهب مادر حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) که در مراجعت از مدینه به مکه در سال ۴۶ قبل از هجرت در ابواء درگذشت.(4) اما از نظر زمانی اختلاف است،  برخی آن را در ماه صفر(5) و برخی در ماه ذی الحجه(6) دانسته اند.، البته با توجه به اینکه پس از ایام حج بوده ماه صفر را نمی توان قبول کرد، زیرا ابواء بین مکه و مدینه است و نهایتا چندروزه می توان از مکه تا ابواء را پیمود، می دانیم مناسک حج روز دوازدهم ذی الحجه به اتمام می رسد لذا تولد امام کاظم (علیه السلام) در اواخر دهه دوم ماه ذی الحجه اتفاق افتاده است. بنابراین و با توجه به اینکه در محل تولد منطقه ابواء بوده، باید حکم به تولد در ماه ذی الحجه کنیم زیرا ماه صفر با ایام حج فاصله بسیار زیادی دارد و تولد در این ماه معقول به نظر نمی رسد مگر اینکه مؤیدی بر این مطلب پیدا شود که مثلا امام در ابواء دو ماه اسکان نموده است که چنین مؤیدی نیز در تاریخ یافت نمی شود.   پی نوشت ها: 1.منسوب به مسعودی، علی بن الحسین، اثبات الوصیه. ج. دوم. ترجمهٔ محمدجواد نجفی. تهران: اسلامیه، ۱۳۶۲ش، ص۳۵۷-۳۵۶. 2.ابن رسته، احمد، الاعلاق النفیسه، لیدن، ۱۸۹۱م، ج۷، ص۱۷۸ 3. یاقوت حموی، معجم البلدان، دارصادر، بیروت، ج۱، ص۱۰۰ 4.ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویه، به کوشش مصطفی السقّا و دیگران، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۱۷۷ 5.طبرسی، فضل بن حسن. اعلام الوری باعلام الهدی. مشهد: آل البیت، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۶. 6.طبری، دلائل الامامه، دلائل الامامه. قم: بعثت، ۱۴۰۳ق، صص۳۰۳.