جمع بندی بررسی احادیث چشم زخم

تب‌های اولیه

7 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
بررسی احادیث چشم زخم
 با سلام   آیا احادیث چشم زخم سندیت دارند؟ آیا کسی که به چشم زخم معتقد است مشرک است؟  آیا این دید با  بینش توحیدی ناسازگار نیست؟
با نام و یاد دوست         کارشناس بحث: استاد میقات
آیا احادیث چشم زخم سندیت دارند؟
  با سلام و درود معمولا احادیث در این موضوع، از نظر سندی، دچار ضعف هستند ولی به صرف ضعف سند، نمی توان روایت را بی اعتبار یا ساختگی دانست. از طرفی زیاد بودن روایات در یک موضوع ـ ولو روایات ضعیف ـ می تواند تاحدودی ضعف سند را جبران و آن را تقویت کند. لذا اصل واقعیت داشتن چشم زخم و وجود روایاتی در این زمینه را نمی توان انکار کرد.  
آیا کسی که به چشم زخم معتقد است مشرک است؟  آیا این دید با  بینش توحیدی ناسازگار نیست؟
خیر؛ اعتقاد به چشم زخم، به معنای شرک نیست؛ زیرا کسی که اعتقاد به چشم زخم دارد نمی گوید خارج از قدرت الهی است، چرا که چیزی در این عالم، خارج از اراده الهی نیست.   به همین روایاتی که در خصوص چشم زخم است توجه فرمایید؛ پناه بردن به خداوند است، از طرفی در روایات، تصریح دارد که بدون اذن الهی، چشم زخم، اثری نمی گذارد لذا باید به خداوند پناه برد:   وَ قَالَ (علیه السلام) :‏ «إِذَا تَهَيَّأَ أَحَدُكُمْ تَهْيِئَةً تُعْجِبُهُ فَلْيَقْرَأْ حِينَ يَخْرُجُ مِنْ مَنْزِلِهِ الْمُعَوِّذَتَيْنِ فَإِنَّهُ لَا يَضُرُّهُ شَيْ‏ءٌ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَى» در روایت دیگری آمده: هرگاه بخواهید با هیئتی آراسته و چشم گیر از خانه بیرون روید، معوذتین (سوره های فلق و ناس) بخوانید؛ پس به اذن الهی، هیچ چیزی (چشم زخمی) در شما اثر نمی کند.(مكارم الأخلاق، ص 386)   عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: «أَلَا إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ الْعَيْنُ حَقٌّ فَمَنْ أَعْجَبَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْ‏ءٌ فَلْيَذْكُرِ اللَّهَ فِي ذَلِكَ فَإِنَّهُ إِذَا ذَكَرَ اللَّهَ لَمْ يَضُرَّهُ‏» امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: چشم حقیقت دارد، اگر کسی چیزی در برادرش دید که چشم گیر بود (چشمش را گرفت)، ذکر خدا را بگوید، پس اگر ذکر خدا را بگوید ضرری به او نمی رساند. (بحار الأنوار، ج ‏60، ص 25)   «فَإِذَا نَظَرَ أَحَدُكُمْ إِلَى إِنْسَانٍ أَوْ إِلَى دَابَّةٍ أَوْ إِلَى شَيْ‏ءٍ حَسَنٍ فَأَعْجَبَهُ فَلْيَقُلْ آمَنْتُ‏ بِاللَّهِ‏ وَ صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فَإِنَّهُ لَا تُضِرُّ عَيْنُهُ» از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل شده که فرمودند: هرگاه یکی از شما انسان یا حیوان یا چیزی را ببیند که از آن خوشش آید بگوید: «آَمَنتُ بِاللهِ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ اَلِه» تا چشم او به آن زیان نرساند.(دعائم الإسلام، ج ‏2، ص 141؛ بحار الأنوار، ج ‏60، ص 18)   در قرآن کریم نیز در ماجرای هاروت و ماروت و در مقابل سحر ساحران، قرآن می فرماید: «وَ مَا هُم بِضَارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ»؛ هيچ گاه نمى ‏توانند بدون اجازه خداوند، به انسانى زيان برسانند.(بقره: 2/ 102)   بنابر این؛ چشم زخم یا سحر و... بدون اذن و اراده الهی، نمی تواند محقق شود؛ به همین خاطر در روایات، توصیه شده که با گفتن ذکر الهی و با پناه بردن بر خداوند، می توان از شرور و آفات در امان ماند.
یعنی زمانی که چشم زخمی محقق میشود خداوند اذن داده که به بنده ای از بندگانش ضرری برسد و چرا خداوند بدون اینکه بنده به او پناه ببرد اثر چشم زخم را خنثی نمیکند؟ بسیاری از مواقع انسان متوجه نمیشود که مورد چشم زخم قرار گرفته تا مثلا با پناه بردن به  خدا و نام و  آیات خدا اثرش را از بین ببرد؟ اگر خدا در چنین مواقعی به عامل چشم زخم اجازه اثرگذاری میدهد پس یعنی گاهی چشم زخم وسیله ای است برای تغییر قضا و قدر از طرف خدا؟
یعنی زمانی که چشم زخمی محقق میشود خداوند اذن داده که به بنده ای از بندگانش ضرری برسد و چرا خداوند بدون اینکه بنده به او پناه ببرد اثر چشم زخم را خنثی نمیکند؟ بسیاری از مواقع انسان متوجه نمیشود که مورد چشم زخم قرار گرفته تا مثلا با پناه بردن به  خدا و نام و  آیات خدا اثرش را از بین ببرد؟ اگر خدا در چنین مواقعی به عامل چشم زخم اجازه اثرگذاری میدهد پس یعنی گاهی چشم زخم وسیله ای است برای تغییر قضا و قدر از طرف خدا؟
  با سلام و درود با یک مثال، موضوع را خدمتتان روشن می کنم. الف- خداوند متعال خالق انسان است و به انسان امکانات مختلفی از جمله عقل و هوش و چشم و... داده است. ب- انسان در انجام گناه و ثواب و یا بعبارتی در انجام خیر و شر، مختار است و اختیار دارد. ج- انسان از امکاناتی که خداوند به او داده است، با سوء اختیار، اقدام به ساخت سلاح کشتار جمعی می کند. اکنون توجه فرمایید: 1. نسبت دادن این اقدام به خداوند ـ از این باب که خداوند بر همه چیز احاطه و سیطره دارد و هیچ چیزی در این عالم بدون اراده الهی محقق نمی شود ـ نسبتی صحیح است. این همان است که خداوند می فرماید: «وَ إِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِكَ قُلْ كُلٌ‏ مِنْ عِنْدِ اللَّه‏»؛ و اگر به آنها [منافقان‏] حسنه (و پيروزى) برسد، مى ‏گويند: «اين، از ناحيه خداست.» و اگر سيّئه (و شكستى) برسد، مى‏ گويند: «اين، از ناحيه توست.» بگو: همه اينها از ناحيه خداست‏.(نساء: 4/ 78) 2. از طرفی نسبت دادن این اقدام به خود انسان نیز صحیح است. این همان است که خداوند می فرماید: «ما أَصابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَ ما أَصابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ‏»؛ (آرى،) آنچه از نيكيها به تو مى ‏رسد، از طرف خداست؛ و آنچه از بدى به تو مى ‏رسد، از سوى خود توست‏.(نساء: 4/ 79)
نکته: در روایات چشم زخم: 1. برخی برای رفع چشم زخم است، یعنی کسی چشم خورده و الآن می خواهد اثر آن را از بین ببرد. 2. برخی برای دفع چشم زخم است، یعنی یک مرحله قبل و در واقع، مرحله پیشگیری است؛ در این مرحله، دو راهکار دارد: 2-1.به خود شخص که ممکن است خودش یا دیگری را چشم بزند، می گوید اگر از چیزی خوشت آمد، ذکر خدا بگو، «ماشاءالله» بگو و... 2-2. به دیگران هم توصیه می کند خواندن برخی سوره ها و اذکار یا همراه داشتن برخی دعاها، حرز و امان است برای جلوگیری از چشم زخم.   تاپیک های مرتبط: درخواست دعا برای رفع چشم زخم ونحسی آیا تخم مرغ شکستن جهت دفع چشم جواب می دهد؟ 
جمع بندی پرسش: آیا احادیث چشم زخم سندیت دارند؟ آیا کسی که به چشم زخم معتقد است مشرک است و این دید با  بینش توحیدی ناسازگار است؟ پاسخ: معمولا احادیث در این موضوع، از نظر سندی، دچار ضعف هستند ولی به صرف ضعف سند، نمی توان روایت را بی اعتبار یا ساختگی دانست. از طرفی زیاد بودن روایات در یک موضوع ـ ولو روایات ضعیف ـ می تواند تاحدودی ضعف سند را جبران و آن را تقویت کند. لذا اصل واقعیت داشتن چشم زخم و وجود روایاتی در این زمینه را نمی توان انکار کرد. مطلب دیگر؛ خیر؛ اعتقاد به چشم زخم، به معنای شرک نیست؛ زیرا کسی که اعتقاد به چشم زخم دارد نمی گوید خارج از قدرت الهی است، چرا که چیزی در این عالم، خارج از اراده الهی نیست. به روایاتی که در خصوص چشم زخم است توجه فرمایید؛ پناه بردن به خداوند است، از طرفی در روایات، تصریح دارد که بدون اذن الهی، چشم زخم، اثری نمی گذارد لذا باید به خداوند پناه برد: وَ قَالَ (علیه السلام) :‏ «إِذَا تَهَيَّأَ أَحَدُكُمْ تَهْيِئَةً تُعْجِبُهُ فَلْيَقْرَأْ حِينَ يَخْرُجُ مِنْ مَنْزِلِهِ الْمُعَوِّذَتَيْنِ فَإِنَّهُ لَا يَضُرُّهُ شَيْ‏ءٌ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَى»؛ در روایت دیگری آمده: هرگاه بخواهید با هیئتی آراسته و چشم گیر از خانه بیرون روید، معوذتین (سوره های فلق و ناس) بخوانید؛ پس به اذن الهی، هیچ چیزی (چشم زخمی) در شما اثر نمی کند.(1) عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: «أَلَا إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ الْعَيْنُ حَقٌّ فَمَنْ أَعْجَبَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْ‏ءٌ فَلْيَذْكُرِ اللَّهَ فِي ذَلِكَ فَإِنَّهُ إِذَا ذَكَرَ اللَّهَ لَمْ يَضُرَّهُ‏»؛ امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: چشم حقیقت دارد، اگر کسی چیزی در برادرش دید که چشم گیر بود (چشمش را گرفت)، ذکر خدا را بگوید، پس اگر ذکر خدا را بگوید ضرری به او نمی رساند.(2) «فَإِذَا نَظَرَ أَحَدُكُمْ إِلَى إِنْسَانٍ أَوْ إِلَى دَابَّةٍ أَوْ إِلَى شَيْ‏ءٍ حَسَنٍ فَأَعْجَبَهُ فَلْيَقُلْ آمَنْتُ‏ بِاللَّهِ‏ وَ صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فَإِنَّهُ لَا تُضِرُّ عَيْنُهُ»؛ از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل شده که فرمودند: هرگاه یکی از شما انسان یا حیوان یا چیزی را ببیند که از آن خوشش آید بگوید: «آَمَنتُ بِاللهِ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ اَلِه» تا چشم او به آن زیان نرساند.(3) در قرآن کریم نیز در ماجرای هاروت و ماروت و در مقابل سحر ساحران، قرآن می فرماید: «وَ مَا هُم بِضَارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ»؛ هيچ گاه نمى ‏توانند بدون اجازه خداوند، به انسانى زيان برسانند.(4) بنابر این؛ با توجه به روایات چشم زخم و تعداد آن ها، حقیقت داشتن چشم زخم، پذیرفته شده است. البته هر چیزی را نمی توان به چشم زخم نسبت داد. چشم زخم یا سحر و... بدون اذن و اراده الهی، نمی تواند محقق شود؛ به همین خاطر در روایات، توصیه شده که با گفتن ذکر الهی و با پناه بردن بر خداوند، می توان از شرور و آفات در امان ماند.   پی نوشت ها: 1. طبرسى، حسن بن فضل، مكارم الأخلاق‏، ناشر: الشريف الرضي‏ ـ قم، 1370 ه.ش، چاپ چهارم، ص 386. 2. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، محقق/مصحح: جمعى از محققان‏، ناشر: دار إحياء التراث العربي‏ ـ بيروت‏، 1403ق‏، چاپ دوم‏، ج ‏60، ص 25. 3. ابن حيون، دعائم الإسلام‏، محقق/مصحح: فيضى، ‏ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام ـ ‏قم، ‏1385 ق، ‏چاپ دوم‏، ج ‏2، ص 141؛ بحار الأنوار، پیشین، ج ‏60، ص 18. 4. بقره: 2/ 102.
موضوع قفل شده است