جمع بندی شرایط وجوب نهی از منکر

جمع بندی پرسش: آیا انجام ندادن نهی از منکر کفاره دارد؟ گناه اینکار چقدر است؟ برای من نهی از منکر کردنِ‌ غریبه ها یا خانم های بی حجاب سخت است. حکم افرادی مثل من چیست؟ اگر شک یا گمان در تاثیر نهی از منکر داشته باشم، آیا انجامش واجب است؟ اگر احتمال تاثیر پنجاه پنجاه باشد چطور؟   پاسخ: انجام ندادن نهی از منکر کفاره ندارد. برای گناه نمی توان میزان تعیین کرد. مهم اینست که این یک حکمی ست که در شرایط خاصی واجب می شود. اگر شرایط فراهم بود و برای شما واجب شد، باید انجام بدهید و در صورت انجام ندادن، گناهِ نافرمانیِ خداوند را مرتکب شده اید. رو نشدن یا خجالت کشیدن مانعی برای انجام فرائض  نیست و نمی توان به این دلیل، هیچ عمل واجبی را ترک کرد. اما در مورد احتمال تاثیر، همین که اطمینان نداشته باشید که این کار شما بی اثر است، کافی ست. درصد خاصی بیان نشده و چیزی که در رساله آمده اینست که «در مواقعی که انسان احتمال هم بدهد که نهی از منکر او تاثیر دارد، واجب است اقدام نماید. (۱)   شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر : اول:آن كه كسى كه مى ‏خواهد امر و نهى كند، بداند كه آنچه شخص مكلف بجا نمى ‏آورد ، واجب است بجا آورد و آنچه بجا مى ‏آورد بايد ترك كند. و بر كسى كه معروف و منكر را نمى ‏داند واجب نيست. دوم:آن كه احتمال بدهد امر و نهى او تأثير مى كند، پس اگر بداند [یقین داشته باشد که] اثر نمى ‏كند واجب نيست. سوم: آن كه بداند شخص معصيت كار بنا دارد كه معصيت خود را تكرار كند، پس‏ اگر بداند يا گمان كند يا احتمال صحيح بدهد كه تكرار نمى‏ كند واجب نيست. چهارم:آن كه در امر و نهى مفسده‏ اى نباشد، پس اگر بداند يا گمان كند كه اگر امر يا نهى كند ضرر جانى يا عِرضى و آبرويى يا مالى قابل توجه به او مى ‏رسد واجب نيست، بلكه اگر احتمال صحيح بدهد كه از آن ترس ضررهاى مذكور را پيدا كند واجب نيست بلكه اگر بترسد كه ضررى متوجّه متعلقان او [مثل خانواده اش] مى ‏شود واجب نيست، بلكه با احتمال وقوع ضرر جانى يا عِرضى و آبرويى يا مالى موجب حَرَج بر بعضى مؤمنين، واجب نمى‏ شود بلكه در بسيارى از موارد حرام است. (۲)     پی نوشت: ۱. امام خمینی؛ توضیح المسائل؛ مسأله ۲۷۹۱ ۲. همان