شبهه؛ تأثیر؛ وظیفه؛ انسان؛ تردید؛ شک؛ شناخت؛ یقین؛

بنام خدا

سلام و ادب به همه دوستان و عزیزان انجمن

حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام در نامه ى ٣١ نهج البلاغه می فرماید: "جوياى حقيقت با جستجوى شبهات نباش". این فرمایش امیرالمومنین علی علیه السلام بسیار دقیق و مهم می باشد. این خطاب مهم به همه حق جویان و آزاداندیشان حقیقت طلب گویای آنست که اگر کسی جویا و طالب حقیقت است باید از ورود به وادی شبهات و راه دادن شبهه به وادی اندیشه و قلب خویش بشدت پرهیز کند. برای این منظور باید شبهه و ابعاد مختلف آن، بررسی شود.

در این فضا می خواهیم با مشارکت شما دوستان و عزیزان و با استفاده از اطلاعات و تجربیات ارزشمند شما آشنایی و شناخت مان را نسبت به ابعاد و زوایای مختلف و مرتبط با شبهه اعم از چیستی (تعریف، ویژگیها و مشخصات) شبهه، تفاوت آن با سؤال و ابهام، ریشه و منشأ و عوامل پدید آمدن شبهه، اغراض شبهه افکنان، آثار و تبعات این پدیده ی شوم، وظیفه ما در قبال شبهه و شبهه افکنان، راههای مقابله با شبهه، عوامل مؤثر در بیمه ساختن جامعه در برابر شبهه و سؤالات شما در ارتباط با این موضوع را بررسی کنیم.

برای این منظور از تعریف و بیان ویژگیهای شبهه آغاز می کنیم:

در ابتدا لازم است به معناي لغوي آن اشاره شود. شبهه در لغت، به معنای مشابهت و پوشیدگی است. چیزی را که حق و باطل در آن معلوم نیست، شبهه می‌نامند. (1) شبهه، آن است که دو چیز در اثر مماثلت از همدیگر تشخیص داده نشوند؛ «وما قتلوه و ما صلبوه و لکن شُبِّه لهم». (2) به بيان ديگر، شبهه عبارت است از: «ايراد، اشكال، ايجاد ترديد، به اشتباه انداختن و مسلم نبودن» (3) و «سوء ظن، بدگماني، مغالطه و سفسطه». (4)

از مشخصات شبهه اين است كه «شبيه حق است» (5) كه ايجاد كننده آن قصد دارد طرف مقابل را به اشتباه اندازد. شبهه، هميشه همراه دليل مطرح مي‌شود. مثلاً‌ در شبهه‌اي كه «توسط ابليس درباره خلقت آدم مطرح گشت، وي در باب خلقت آدم گفت: آدم را از خاك بيافريدي و من را از نار، و نار را بر خاك مزيت است و در شأن من نيست كه به آدم سجده كنم». (6)

اگر چه به صورت عام شبهه در مورد هر سؤالي كه به قصد منحرف كردن افراد از باور درست خود مطرح مي گردد، ولی در فرهنگ دين و در اصطلاح ديني، شبهه يعنى هر اشكال، پرسش يا ابهامى كه در برداشت‏ها، تحليل‏ها، تصميمات و رفتارهاى مرتبط با سعادت فرد يا جامعه سبب ايجاد خطا و اشتباه در شناخت حق از باطل گردد؛ به عبارت ديگر، شبهه خود را شبيه به حق مى ‏نماياند و راه شناخت حق از باطل را مشكل، و افراد را دچار شك و ترديد مى‏ كند. (7)؛(8)

امیرالمومنین علی علیه السلام در جای دیگر از نهج البلاغه این کلام خود را تفسیر کرده و در مورد شبهه می فرمایند: « و إنّما سمّیت الشبهه لأنها تشبه الحق » (8) شبهه را از این رو شبهه نامیدند زیرا که شباهت به حق دارد.

طرفداران باطل به گونه ای سخنان خود را تنظیم می کنند و با آب و تاب بیان می نمایند که مردم آن سخن را حق می پندارند به طوری که واقعیت بر مردم پوشیده می شود .به علت آنکه سخنان انسانهای منحرف شبیه سخنان حق است به آن «شبهه» می گویند اما به سخنانی که مردم را به حق می رساند « دلیل» گفته می شود.(10)

مشارکت با رعایت سیر موضوعی بحث (رجوع شود به یادداشت آبی رنگ بالا) اگر سؤالی مرتبط با بحث دارید مطرح بفرمایید.

موفق باشید ...:Gol:

پاورقی_______________________________________________
1. معین، محمد، فرهنگ فارسی، ذیل کلمه شبهه، بي جا، بي تا.
2. نساء، آيه ۱۵۷.
3. دكتر سيد جعفر سجادي، ‌فرهنگ معارف اسلامي، ج 2، ص 1037، چاپ افست، 1366ش.
4. آذرتاش آذرنوش، فرهنگ معاصر عربي ـ فارسي، حرف ش. نشر ني، چاپ اسلاميه، 1379ش.
5. عبدالمجيد معاديخواه، فرهنگ آفتاب، ج 71، ص 3328، چاپ افست، نشر ذره.
6. فرهنگ معارف اسلامي، همان.
7. همان.
8. اقتباس از سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، با کمی تغییر.
9. نهج البلاغه خطبه 38.
10. اقتباس از پایگاه پرسمان دانشجویی.