گلچین احادیث معصومین ---> "فضائل اخلاقی"

چه نیکو فرمود حضرت على علیه‌السلام: «یا کمیل! ان هذه القلوب اوعیة؛ اى کمیل این دل‌ها را که در انسان‌ها مى‌بینى مثل ظرفند، فخیرها اوعاها »؛ (نهج‌البلاغه، حکمت :147) هرچه آن عظیم و بزرگ باشد، ارجمندتر است و هیچ ناراحتى او را تکان نمى‌دهد.

حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم : فَمَنْ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ فِي رَمَضَانَ فَفِي أَيِّ شَهْرٍ يُغْفَرُ لَه‏ ؛
حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم فرمود : كسى كه در رمضان آمرزيده نشود، در كدام ماه آمرزيده خواھد شد؟

[h=5]امالی(صدوق) ص 53 - ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ص 72[/h]

[="Arial"][="Navy"]

بسم الله الرحمن الرحیم اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم سلام علیکم به چند روایت زیبا به نقل از کتاب ارزشمند و شریف مفاتیح الحیاه آیت الله جوادی آملی(مد ظله العالی) که حقا توصیه میکنم هر انسانی برای شناخت اسلام 1 جلد از این کتاب را حتما در خانه داشته باشد توجه بفرمایید:
1-رسول خدا صلوات الله علیه و آله وسلم فرمودند:در بهشت خانه ای است که به آن خانه شادی میگویند به آن در نمی آید مگر آن که کودکان را شاد کند(الجامع الصغیر ج 1 ص 354)
2-رسول خدا فرمود: هر کس نزد او کودکی هست با وی کودکانه رفتار کند(الفقیه ج 3 ص 483-484)
3-امام صادق فرمود:موسی بن عمران گفت:ای پروردگار من!کدام یک از اعمال نزد تو بهتر است؟فرمود:محبت به کودکان زیرا آنان را بر فطرت یگانه پرستی آفریدم و اگر آنان را بمیرانم به رحمت خود آنان را به بهشت در می آورم(المحاسن ص 293)
4-امام سجاد سلام الله علیه فرمود:حق خردسال این است در آموزش اومهربان باشی واز او در گذری و عیبش رابپوشانی و با وی مداراو یاریش کنی(الفقیه ج2ص625)
5-امام کاظم سلام الله علیه فرمود:به راستی خدای بزرگ آن گونه که برای زنان و کودکان به خشم می آید برای هیچ چیزی به خشم نمی آید(الکافی ج6 ص 50)

البته كه همه ماه ‏ها و روزها، ماه‏ها وروزهاي خدايند ولي برخی ایام و ماه ها و روز ها به جهات ویژگی های كه در آنها قرار داده شده فضيلت خاصي پيدا كرده‏اند. از جمله این ایام ، ماه مبارک رمضان است که ويژگي هايي دارد ولی ماه هاي ديگر ندارند. این ویژگی ها سبب می شود این ماه، شهرالله ـ ماه خدا ـ نامیده شود و نسبت به سایر ایام برتری پیدا کند. نیز باعث مي شود تا اميد انسان به قبولي دعاها و اعمال نيكي كه انجام مي دهد، بيش از ماه هاي ديگر باشد. چون همة اين ويژگي ها در غير ماه رمضان نيست.(1)
امام سجاد علیه السلام در دعای وداع ماه رمضان، آن را ماه خدا نامیده و می فرماید : السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَكْبَرَ وَ يَا عِيدَ أَوْلِيَائِهِ الْأَعْظَمَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَكْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ وَ يَا خَيْرَ شَهْرٍ فِي الْأَيَّامِ وَ السَّاعَات(2) سلام بر تو! اى بزرگترين ماه خدا، و اى عيد اولياى خدا. سلام بر تو! اى‏گرامي ترين اوقات، و اى نيكوترين ايام و ساعات.
برخی از این ویژگی ها این ماه عبارتند از :
1. ماه رمضان، ماه نزول قرآن است : "شَهرُ رَمَضانَ الَّذِي اُنزِلَ فيهِ القُرءانُ هُدًي لِلنّاسِ وبَيِّنـَتٍ مِّنَ الهُديَ والفُرقانِ... (3) ماه رمضان ماهی است كه در آن، قرآن فرو فرستاده شده است، كتابي كه مردم را راهبر و متضمن دلايل آشكار هدايت و ميزان تشخيص حق از باطل است...."
2. ماه وجوب روزه است : " فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهرَ فَليَصُمهُ... (4)... پس هر كس از شما اين ماه را درك كند بايد آن را روزه بدارد..."
3. وجود شب قدر در این ماه: شبى در اين ماه وجود دارد كه از هزار ماه بهتر و برتر است، هر كس از فيض آن محروم بماند براستى محروم واقعى اوست‏(5)
4. ماه بركت، مغفرت و رحمت و مهمانی خدا : رسول خدا در خطبه شعبانیه فرمود : اى مردم! همانا ماه خدا با بركت و رحمت و مغفرت روى به شما آورده است، ماهى كه در پيشگاه خداوند بهترين ماه هاست و روزها و شب هاى آن بهترين روزها و شب هاست و ساعات آن برترين ساعت هاست در اين ماه شما به ميهمانى خدا فرا خوانده شده‏ايد و از اهل كرامت قرار داده شده‏ايد. نفس هاى شما در آن، ستايش و خوابيدن شما، عبادت است. عمل شما در آن ماه پذيرفته و دعاى شما برآورده است. (6)
5. باز بودن درهاي بهشت و بسته بودن در های جهنم در اين ماه : ‏ طبق روایات در این ماه درهاي جهنم بسته است (7) و درهاى بهشت گشوده است، و شياطين در غل و زنجير بسته ‏اند(8)
6. دور شدن شیطان از انسان ها : طبق روایات از مختصات ماه رمضان است شاید یکی از علل فضیلت عبادت در این ماه این باشد که به واسطه روزه در این ماه، شیطان از انسان دور می شود. قطعا عبادتی که به دور از وسوسه های شیطانی انجام شود ارزش بیشتری دارد و مقبول ایزد منان واقع می شود.(9)
وجود این ویژگی ها سبب شده این ماه به شهر الله – ماه خدا- خوانده شده و بر سایر ماه ها برتری یابد و دعا در این ماه به اجابت نزدیک تر باشد، البته مراد از به اجابت نزدیک تر بودن دعاها در این ماه، امید به اجابت آن است.
در خصوص شب جمعه نیز چنین است.فضایل و ویژگی های این شب سبب شده که به استناد روایات شب جمعه، شب رحمت الهی نامیده شود.
برخی از این روایات که جلوه ای از رحمت الهی هستند عبارتند از :
1. از رسول خدا صلى الله عليه و آله روايت شده كه: شب جمعه و روز جمعه بيست و چهار ساعت است و در هر ساعت حق تعالى ششصد هزار كس را از جهنم آزاد كند. (10)
2. از حضرت صادق عليه السلام نقل شده كه: هر كه بميرد ما بين زوال روز پنجشنبه تا زوال روز جمعه خدا او را از فشار قبر پناه دهد.(11) برای اطلاع بیشتر از فضایل شب جمعه به مفاتیح الجنان ، اعمال شب جمعه مراجعه کنید.
نکته دیگری که لازم است به آن توجه شود این است که:
یکی از دلایل « سعد و شوم بودن یا با ارزش و بی ارزش و با برکت و بی برکت بودن برخی از ایام و ماهها هر زمان و مکان به حوادث و اتفاقاتی مربوط می شود که در آن زمان یا مکان اتفاق افتاده است .مثلا محرم و 28 صفر به خاطر حوادثی که در آن اتفاق افتاده مثل واقعه کربلا شوم است . اما ایام ولادت ائمه و روز مبعث و غدیر روز مبارک و بابرکتی است . و یا مساجد چون در آن ها ذکر و عبادت خدا می شود مبارک است.ماه رمضان نیز چون بندگان خدا ، بیشتر به خدا نزدیک می شوند و بیشتر به عبادت خدا مشغول می شوند، لذا از اهمیت بیشتری برخوردار است و برکت بیشتری برای مومنان دارد.

پی نوشت ها :

1. مكارم شيرازي و ديگران، تفسير نمونه، دارالكتب الاسلامية، ج 1، ص 634 ـ 636
2. الصحيفة السجادية،دفتر نشر الهادى قم، 1376 هجرى شمسی، ص 198، دعای 45 .
3. بقره (2) آیه 185 .
4. همان .
5. شيخ مفيد، الأمالي ، انتشارات كنگره جهانى شيخ مفيد قم، 1413 هجرى قمری، ص 301 .
6. شيخ حر عاملي، وسائل الشيعه، مؤسسة آل البيت ، ج 10، ص 313.
7. همان.
8 . شيخ مفيد، الأمالي ، ص 301 .
9. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت - لبنان، 1404 هجرى قمری،ج93، ص 255.
10. قمى، حاج شيخ عباس، مفاتيح الجنان، انتشارات اسوه‏، ص 28.
11. همان .

پيامبر خدا صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله :

لا تَطلُبوا عَثَراتِ المؤمنينَ؛ فإنّ‏ مَـن تَتَبّعَ عَثَراتِ أخيهِ تَتَبّعَ اللّه‏ُ عَثَراتِهِ، و مَن تَتَبّعَ اللّه‏ُ عَثَراتِهِ يَفْضَحْهُ و لو في جَوفِ بَيتِهِ؛
لغزشهاى مسلمانان را نجوييد كه هر كس لغزشهاى برادرش را پى جويد خداوند لغزشهاى او را پيگيرى مى‏كند و هر كه را كه خداوند عيبجويى كند رسوايش مى‏سازد هر چند در اندرون خانه خود باشد. الكافي : 2/355/5

امام علی علیه السلام :

بِئْسَ السَّعْىُ التَّفْرِقَةُ بَيْنَ الاَْليفَيْنِ؛

بدترين تلاش، جدايى انداختن ميان دو دوست است. شرح غررالحكم: ج 3، ص 256

امام سجاد علیه السلام :
المؤمنُ مِن دُعائهِ ‏على ثلاثٍ: إمّا أن يُدَّخَرَ لَهُ، و إمّا أن يُعَجَّلَ لَهُ، و إمّا أن يُدْفَعَ عَنهُ بَلاءٌ يُريدُ أن يُصِيبَهُ؛
دعاى مؤمن از سه حال خارج نيست:
يا برايش ذخيره مى‏ گردد،
يا در دنيا برآورده مى‏ شود،
يا بلايى را كه مى‏ خواهد به او برسد، دفع مى ‏شود. تحف العقول، ص 280

امام حسن علیه السلام :
لَقَد فارَقَكُم رَجُلٌ بِالأمسِ لم يَسبِقهُ الأوَّلونَ و لايُدرِكُهُ الآخِرونَ؛
ديروز مردى شما را ترك كرد كه پيشينيان بر او پيشى نگرفتند و پسينيان به او نمى‏رسند.
إحقاق الحق : ج 11 ، ص 183

امام علی علیه السلام :
وَاللّه‏ِ لاَبنُ أبيطالِبٍ آنَسُ بِالمَوتِ مِنَ الطِّفلِ بِثَدىِ اُمِّهِ؛
به خدا سوگند كه پسر ابوطالب با مرگ مأنوس‏تر است تا كودك به پستان مادرش.
نهج البلاغه ، خطبه 5

پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله :
صَلاةُ اللَّيْلِ سِراجٌ لِصاحِبِها فِى ظُلْمَةِ الْقَبْرًِ؛
نماز شب در تاريكى قبر براى صاحبش چراغ است.
بحارالأنوار: ج 87، ص 161

امام کاظم علیه السلام :
دَعْـوَةُ الصّـائِـمِ تُسْتَجابُ عِنْدَ اِفْطارِهِ؛
دعـاى شخـص روزه‏ دار هنگام افطار مُستجاب مى‏ شود.
بحار الانوار: ج 93، ص 255، ح 33

امام حسن مجتبی علیه السلام :
اَنَا الضّامِنُ لِمَنْ لَمْ‏ يَهْجُسْ فى قَلْبِهِ اِلاَّ الرِّضا اَنْ يَدْعُوَ اللّه‏َ فَيُسْتَجابَ لَهُ؛
كسى كه در دلش هوايى جز خشنودى خدا خطور نكند، من ضمانت مى‏كنم كه خداوند دعايش را مستجاب كند.
كافى : ج 2، ص 62، ح 11

رسول خدا صلی الله علیه و آله :
تَجاوَزوا عَنْ عَثَراتِ الْخاطِئينَ يَقيكُمُ اللّه‏ُ بِذالِكَ سوءَ الاَْقْدارِ؛
از لغزش‏هاى خطاكاران، درگذريد كه خداوند در عوض آن، شما را از پيشامدهاى ناگوار، حفظ خواهد كرد.
تنبيه الخواطر: ج 2، ص 120

امام علی علیه السلام :
فَمَنْ اءَخَذَ بِالتَّقْوى عَزَبَتْ عَنْهُ الشَّدائِدُ؛
آن كه تقوا پيشه كند، سختى ها از او دورى گزيند.
نهج البلاغه: خ 189، ص 636

امام علی علیه السلام :
صاحِبُ السُّوءِ قِطْعَةٌ مِنَ النّارِ؛
همنشين بد پاره اى از آتش است.
شرح غررالحكم : ج 4، ص 201

از این رو امیرمومنان علی (علیه السلام) می فرماید: اساس ایمان، همان احسان به مردم است. (غرر الحكم، ج4، ص52)

امیر عشق و کلام، حضرت علی علیه السلام فرمودند:" زیبایی مومن به تقوا و ورع اوست." (غررالحکم ص، 269)

چنانچه حضرت باقر (علیه السلام ) از پدر بزرگوارش امیرالمومنین على (علیه السلام ) نقل کرده است که آن حضرت فرمود: براى متقین و پرهیزگاران و دینداران علائم و آثارى است که به وسیله آنها معلوم و شناخته مى شوند. و حضرت پس از شمردن چند نشانه یکى را هم دلسوزى و غمخوارى ضعفا و ناتوانان و بیچارگان نام برد. (بحار، ج 70، ص 282، حدیث 2)

امام عسكرى عليه ‏السلام :

مَن أنِسَ باللّه‏ِ اسْتَوحَشَ مِن النّاس؛


هر كه با خدا همدم شود از مردم دورى مى‏گزيند.

الدرّة الباهرة : 43

امام حسن علیه السلام :

نِعمَ العَونُ الصَّمتُ في مَواطِنَ كثيرَهٍ‏ و إن كُنتَ فَصِيحا؛

در بسيارى جاها، خاموشى، ياورى نيكو است؛ هرچند سخنور باشى.

معاني الأخبار: ص401، ح62

امام علی علیه السلام :

سَبَبُ الْمَحَبَّةِ البُشْرُ؛

گشاده رويى، سبب دوستى و محبّت است.

غرر الحكم: ج4، ص126، ح5546

امام علی علیه السلام :

بِدَوامِ ذِكرِ اللّه‏ِ تَنجابُ الغَفلَةُ؛

با پيوسته به ياد خدا بودن است كه پرده غفلت كنار مى ‏رود.

غرر الحكم، ح4269

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :

قالَ اللّه‏ُ تباركَ و تعالى: مَن أهانَ لي وَليّا فقد أرْصَدَ لِمُحارَبتي؛

خداوند تبارك و تعالى فرموده است: هر كه به يكى از دوستان من تحقير و توهين روا دارد، به جنگ با من برخاسته است.

الكافي: ج ۲، ص ۳۵۲، ح ۷

امام علی علیه السلام :

مَن اُعجِبَ بِفِعلِهِ اُصيبَ بِعَقلِهِ؛

هركه از كردار خود خوشش آيد، خردش آسيب بيند.

غرر الحكم، ح8380

امام علی علیه السلام :

ثابِروا على اقْتِناءِ المَكارِمِ؛


در راه كسب مكارم اخلاق پشتكار و پايدارى ورزيد.


غرر الحكم، ح4712

امام علی علیه السلام :

ثَمَرةُ التَّفريطِ النَّدامَةُ، و ثَمَرةُ الحَزمِ السَّلامَةُ؛

نتيجه كوتاهى در كار، پشيمانى است و نتيجه دور انديشى، سالم ماندن.

نهج البلاغه، حكمت 181

امام علی علیه السلام فرمود : «هان! بشارتتان باد، ای بندگان خدا که گناهان گذشته اتان آمرزیده شد! پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه بقیه ایام را بگذرانید؟» (میزان الحکمه، 7/131 - 132 )

از فضیل بن عثمان منقول است که گفت: از حضرت صادق (علیه السلام ) شنیدم فرمود: هر که واجد نرم خوئى و ملایمت بوده و با مردم خوش رفتارى نماید، هر هدفى که داشته باشد، مى تواند فراهم کرده و به دست آورد. کافى، ج 2، ص 120)

از پیامبر خدا (صلی الله و علیه وآله) نقل شده که فرمودند: "مَثل مومنین دررحم آوردن به یکدیگر و دوستی کردن و پیوستن به همدیگر مانند یک جسدند چون عضوی از آن به درد آید سایر اعضاء در بیدار ماندن و تب داری با آن همدردی می کنند." (نهج الفصاحه، ص745)

در روایتی از امام صادق علیه السلام داریم که می فرمایند: "هیچ کس را دوست خود مخوان، مگر آن که در سه ‏چیز او را بیازمایی: او را به خشم آوری و ببینی که آیا این خشم او را از حقّ به باطل می‏ کشاند؛ در درهم و دینار و در سفر کردن با او"(بحارالانوار، ج 77، ص 84)

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَدِیرٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) جُعِلْتُ فِدَاكَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ هَلْ یُكْرَهُ الْمُوْمِنُ عَلَى قَبْضِ رُوحِهِ قَالَ لَا وَ اللَّهِ إِنَّهُ إِذَا أَتَاهُ مَلَكُ الْمَوْتِ لِقَبْضِ‏ رُوحِهِ‏ جَزِعَ‏ عِنْدَ ذَلِكَ فَیَقُولُ لَهُ مَلَكُ الْمَوْتِ یَا وَلِیَّ اللَّهِ لَا تَجْزَعْ فَوَ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً ص لَأَنَا أَبَرُّ بِكَ وَ أَشْفَقُ عَلَیْكَ مِنْ وَالِدٍ رَحِیمٍ لَوْ حَضَرَكَ افْتَحْ عَیْنَكَ فَانْظُرْ قَالَ وَ یُمَثَّلُ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص‏ وَ أَمِیرُ الْمُوْمِنِینَ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ ذُرِّیَّتِهِمْ ع فَیُقَالُ لَهُ هَذَا رَسُولُ اللَّهِ وَ أَمِیرُ الْمُوْمِنِینَ وَ فَاطِمَةُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ الْأَئِمَّةُ ع رُفَقَاوُكَ --- فَمَا شَیْ‏ءٌ أَحَبَّ إِلَیْهِ مِنِ اسْتِلَالِ رُوحِهِ وَ اللُّحُوقِ بِالْمُنَادِی‏. (کافی، کلینی محمد بن یعقوب، ج3، ص128)
به امام صادق علیه السلام عرض کردم: ای پسر رسول خدا آیا مومن از جان كندن خود ناراحت مى شود؟ ـ فرمود : نه، به خدا، زمانى كه ملک الموت براى ستاندن جانش مى آید، او بى تابى مى كند. امّا ملک الموت به او مى گوید: اى دوست خدا! بى تابى مكن؛ زیرا سوگند به آنكه محمّد صلى الله علیه و آله را برانگیخت، من از پدر مهربانى كه به بالینت بیاید، با تو خوش رفتارتر و مهربانترم. چشمت را باز كن و بنگر.

امام علی(علیه السلام) یکی از اسباب تأخیر در مرگ را صله رحم می دانند؛ قَالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ (علیه السلام) : «صلة الرّحم مثراة للمال و منسأة للأجل» صله رحم، دارایى را فزونى بخشد و مرگ را به تأخیر اندازد. نهج البلاغه، خطبه 110.

[="Arial"][="Navy"]

امام کاظم (علیه السلام) فرمود: «لیس منا من لم یحاسبه نفسه فی کل یوم، فإن عمل حسناً استزاد الله و إن عمل سیئاً استغفرالله منه و تاب إلیه؛ هر کس روزانه به حساب خود رسیدگی نکند، تا اگر کار نیکی انجام داده است از خداوند تقاضای توفیق بیشتری کرده و چنان چه مرتکب عمل زشت و گناهی شده است و از او طلب آمرزش و توبه کند، از ما نیست».اصول کافی، ج 2، ص 453.