چگونه حجاب در ایران اجباری شد؟

بعد از ۶ دهه تلاش برای حجاب زدایی در دوره های پهلوی اول و دوم، درسال های نزدیک به انقلاب، گرایش به سمت حجاب در میان زنان گسترش می یابد و اقشار گوناگون به انگیزه های متفاوت به پوشش اسلامی روی می آوردند.
برای مثال، حجاب در محیط دانشگاهی عاملی بر حفظ اصالت ها و مقاومت در برابر فرهنگ غرب شمرده می شد و چون استفاده از چادر در محیط دانشگاه ممنوع بود برخی از دانشجویان چادری به جلوی دانشگاه که می رسیدند چادر را در کیف دستی خود مخفی می کردند. (دکتر صدیق سروستانی، عضو هیئت علمی دانشکده)

در این زمان تأکید بر حجاب سیاسی با تأکید بر حجاب آگاهانه و قرار دادن آن در مقابل حجاب کورکورانه، به حجاب رنگ و بوی ایدئولوژیک بخشید.
بطور کلی گرایش به حجاب ازدو انگیزه منشا می­گیرد:
اول؛ تقلید از گذشتگان و وارث حجاب گذشتگان بودن، به عنوان یک عادت سنتی. این نوع حجاب نشانه هیچ ارزشی نیست و خود نیز ارزش ندارد. کسانی که به تقلید از گذشتگان به حجاب روی می ­آورند حجاب بی ریشه ای دارند و ممکن است در برخورد با دنیای جدید آن را از دست بدهند. چرا که برای انتخاب آن استدلال منطقی ندارند.
اما نوع دیگر حجاب که دارای استدلال منطقی است همان پوشش اسلامی است. این حجاب پشتوانه عقلی داشته و مظهر یک فرهنگ خاص، یک مکتب خاص، یک حزب فکری خاص و یک جبهه خاص است و این ارزشمند است. ( نشریه زن روز: ش ۱۶۹۵)

[h=1]چگونه در ایران حجاب اجباری شد؟[/h]اگرچه نمی­توان با الزام قانون مردم را نسبت به یک حکم دینی علاقمند کرد اما می‌توان با الزام قانون در جامعه از ناهنجاری های اخلاقی جلوگیری کرد. فلسفه قانون حجاب یا همان حجاب اجباری در ایران الزام مردم به دین نیست بلکه هدف جلوگیری از بروز مفاسد اخلاقی است.
برخی می­گویند: «امام قبل از پیروزی انقلاب گفته بود که زنان بی حجاب بیایید و هیچ مشکلی نیست اما بعد از انقلاب حرفش را عوض کرد.» این درحالیست که اهمیت مسئله حجاب، قبل از پیروزی انقلاب در بیانات امام مطرح شده است.
امام در ۷ دی ماه ۵۷ در پاریس مصاحبه می­ کنند. خبرنگار از ایشان می­پرسد نظر شما راجع به حجاب چیست؟ امام می­ فرمایند:
«در اسلام زن باید حجاب داشته باشد، ولى لازم نیست که چادر باشد. بلکه زن مى ‏تواند هر لباسى را که حجابش را به وجود آورد اختیار کند. ما نمى ‏توانیم و اسلام نمى‏خواهد که زن به عنوان یک شىء و یک عروسک در دست ما باشد. اسلام مى ‏خواهد شخصیت زن را حفظ کند و از او انسانى جدى و کارآمد بسازد. ما هرگز اجازه نمى‏ دهیم تا زنان فقط شیئى براى مردان و آلت هوسرانى باشند.» (صحیفه نور ج‏۵ ۲۹۴ )

اعتراض اقلیت

پس از چاپ نظر امام در روزنامه‌ها، عده‌ای از زنان که عموما بدلیل تبلیغات گسترده‌ی رژیم پهلوی، حجاب را نماد تحجر و عقب افتادگی و مانع فعالیت اجتماعی خود فرض می­کردند، با شعارهای مرگ بر ارتجاع، می‌جنگیم، می‌جنگیم بر ضد استبداد، چادر اجباری نمی‌خواهیم، رهبر ما خمینی/ مرام ما آزادی، در مخالفت با نظر امام خمینی (ره) به تجمع پرداختند.

راهپیمانی مردم در دفاع از حجاب

راهپیمایی معترضین به حجاب اسلامی، هر بار با مقاومت و تظاهرات شدید مردم انقلابی مواجه می‌شد و با وساطت کمیته‌ها و پاسداران انقلاب و در مواردی مردم، از اعمالِ خشونت‌ها جلوگیری می‌شد. مخالفین که عمده‌ی آنان، نه مردان، نه سیاستمداران، بلکه زنان با حجاب بودند و با تجمع، راهپیمایی، پخش اطلاعیه، پرسشنامه و … با شعارهای: مرگ بر ارثیه پهلوی، ما وارثان زینبیم/مدافعان عفتیم، ما پیرو قرآنیم/ بی‌حجاب نمی‌خواهیم، رهبر ما خمینی است/ حجاب ما زینبی است، بی حجاب­ها را افرادی طاغوتی و طرفدار رژیم گذشته قلمداد می­ نمودند.
بعضا مردان نیز با شعارهای مرگ بر بی‌حجاب، درود بر باحجاب به حمایت از آنان می‌پرداختند. (روزنامه کیهان، ۱۷ اسفند ۵۷)

مقابله با رفتارهای خودسرانه و خشونت آمیز

اطلاعیه‌دادستان تهران: هر کسی مزاحم بانوان شود به شدت مجازات خواهد شد.
امام خمینی (ره): تعرض به زنانِ بی حجاب براى مسلمان­ها حرام است.
همزمان با اختلافات بر سر موضوع حجاب، عده‌ای با رفتارهای خودسرانه و افراطی به مقابله با مخالفین حجاب پرداختند. اما حکومت با تندروی­ ها و خشونت علیه زنان بی حجاب مقابله کرد.
آیت ا…. اشراقی، داماد امام خمینی (ره) و مسئول نظارت بر اجرای قانون حجاب (۱۷ اسفند ۵۷، روزنامه کیهان): مملکت، مملکت اسلامی است، باید قوانین مو به مو اجرا شوند اما طبق خواست امام باید حجاب اسلامی با شیوه های ارشادی توسط خانم‌ها با اشتیاق اجرا شود. مردم نباید در نهی از منکر، منکر را با منکر دیگر دفع کنند.

بیانیه‌ دادستان کل انقلاب ۲۰ اسفند ۵۷ (روزنامه اطلاعات) : طبق تحقیقات این مزاحمین از افراد ضدانقلاب هستند و از برادران و خواهران عزیز تقاضا می شود بهانه دست مخالفین انقلاب که می‌خواهند از فرصت سوءاستفاده کنند، ندهند.

[h=2]رای قاطع به جمهوری اسلامی[/h]در فروردین ۵۸ مردم به قانون اساسی رای می دهند که در قانون اساسی در اصل ۲ و ۳ و ۴ تصریح شده که ایران کشور اسلامی است، قوانین اسلام باید پیاده شود و کشور باید جهت رشد و تعالی دینی مردم زمینه سازی کند.
بدلیل کم بودن تعداد مخالفان حجاب در برابر اکثریت قاطع موافق حجاب در جامعه، آرام آرام فضا برای بی‌حجابی بعنوان نماد همدلی با نظام طاغوت و ضدیت با انقلاب در جامعه تنگتر ‌و مقاومت ها با قانون حجاب کمتر شد. آمار۲/۹۸ درصدی موافقین جمهوری اسلامی، حدود یک ماه پس از اعلام قانون حجاب، نشان از این واقعیت دارد.

در ماه رمضان سال ۱۳۶۰ طبق قانون، اماکن عمومی موظف شدند این متن را در معرض دید مشتریان قرار دهند:
«به دستور دادگاه مبارزه با منکرات، از پذیرفتن مشتریانی که رعایت ظواهر اسلامی را نمی‌کنند معذوریم.»
(بند۵ ماده ۱۸قانون بازداری نیروی انسانی موسسات دولتی و وزارتخانه ­های وابسته به دولت)

طی این سال­ها تظاهرات­ های متعددی در نقاط مختلف کشور خصوصا تهران علیه بدحجابی برگزارشد. تظاهر‎کنندگان از عملکرد مسئولین به‎شدت ناراضی و خواستار برخورد جدی‎تر با بدحجابی بودند. این تظاهرات­ها در تیر ۱۳۶۳ بالاگرفت و در بعضی نقاط به درگیری با زنان بدحجاب و حمله به بوتیک‌های فروش لباس‌های نامناسب انجامید. وزارت کشور از اعطای مجوز برای این تظاهرات خودداری و در محل‌های درگیری، افرادی را دستگیر کرد.
نهایتا روند ضابطه‌مند شدن پوشش اجتماعی زنان که از سال ۱۳۵۷ آغازشده بود با سیری آرام در سال ۱۳۶۳ برای اولین بار با تصویب قانون مجازات اسلامی برای استفاده از لباس­هایی که در ملاءعام خلاف شرع اسلام است و عفت عمومی را جریحه‌دار می‌کند، در مجلس شورای اسلامی قانونی شد. (ماده ۱۰۲ قانون مجازات اسلامی)
در سال ۱۳۶۹مبارزه با بی حجابی (به عنوان مصداق جرائم مشهود) در آیین دادرسی کشوری ، در سال ۱۳۸۴ قوانین راهکارهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در شورای عالی انقلاب فرهنگی و در سال ۱۳۸۵ قانون ساماندهی مد و لباس در مجلس شورای اسلامی تصویب شد.
در سال­های بعد از انقلاب، تهاجم بسیار گسترده، هوشمندانه و هنرمندانه ­ی دشمنان انقلاب در عرصه حیازدایی، بعنوان مهم­ترین و موثرترین عامل و از طرف دیگرکوتاهی­ ها و بی سلیقگی­ های مفرط در عرصه فرهنگی، اعمال سلیقه­ های شخصی و بعضا افراطی و خشنِ افراد ناآگاه و مغرض، بیشترین خدمت را به پروژه حیازدایی و مقابله با عفاف و حجاب در کشور کرد.

واکنش مطبوعات و شخصیت های خارجی به ضابطه مندشدن پوشش در ایران

نشریه انگلیسی «میدل الیت» درباره ضابطه مند شدن پوشش در ایران می­گوید: انقلاب به دخترانش خیانت کرد… چند روز پس از پیروزی کامل علیه رژیم شاه، زنان را از ادارات بیرون ریختند و امر به سر کردن چادر به آن­ها نمودند. (به نقل از: راغبی، ۱۳۸۴)

روزنامه «کانبرا تایمز» چاپ استرالیا هم در تاریخ ۹/۶/۱۹۸۲ نوشت:
حجاب در میان وحشی­گری و تهدیدها به ایران باز می­گردد. به زنان طبقه متوسط که زمانی خود شیک پوش ترین زنان خاورمیانه به حساب می­ آمدند دستور پوشیدن چادر داده می شود. ملاهای ایران و پیروانشان طوری با زنان رفتار نمی­کنند که آنها بتوانند در مورد لباسشان تصمیم بگیرند. (همان)
برخی دیگر از نویسندگان خارجی همانند خانم شیخ نورالاسلام بنگلادشی معتقدند که انقلاب اسلامی در زنان تحول ایجاد کرد و علیرغم الزامی کردن حجاب، زن را از عرصه اجتماعی حذف نکرد: انقلاب اسلامی زندگی زنان مسلمان ایرانی را کاملاً عوض کرده است. از روش کنونی زندگی آن­ها هیچ کس نمی تواند تصور کند که آن­ها در گذشته مقلّد اروپاییان بوده اند… انقلاب اسلامی زنان را با حجاب پوشانده ولی آن­ها را به سطح جامعه کشانده است. آن­ها همه جا کار می­کنند؛ در ادارات، دادگاه ­ها، مغازه ­ها، هتل­ ها، بیمارستان­ ها، خطوط ­هوایی و… (همان)

خانم دلال عباس معتقد است که انقلاب زنان را باحجاب نکرده ­است بلکه حجاب موجب شکل گیری انقلاب شده ­است. به بیان دیگر، به خاطر دفاع از حجاب و سایر ارزش­ های دینی، مردم انقلاب کردند.
خانم دلال عباس می­نویسد: پوشش اسلامی زنان شرکت کننده در تظاهرات میلیونی، اسلامی بودن انقلاب و نفی فرهنگ ناسیونالیستی و فرهنگ وارداتی غربی را که هر دو در پی محو اسلام از اندیشه و حیات ایرانی­ ها بودند، نشان می­داد. از این رو، چادر بعدها نماد و پوشش رسمی همه زنان ایرانی شد. (دلال عباس. ۱۳۸۴)

همچنین پیش از انقلاب افرادی همچون دکتر شریعتی به حجاب شکل سیاسی داده بودند؛ یعنی حجاب به یک ایدئولوژی مبارزه و به هدفی برای انقلاب تبدیل شده بود. از این رو، طبیعی است که بعد از انقلاب نیز انقلابیون درصدد ترویج آن باشند.

[h=1]تاثیر قانون حجاب بر حضور اجتماعی زنان ایرانی[/h]الزامی­ شدن حجاب در کشور نه تنها مانع حضور زنان در فعالیت­ های اجتماعی نشد بلکه به گواهی آمار موجب رشد و حضور پررنگ تر زنان در عرصه­ های علمی و فرهنگی و ورزشی گردید.

روزنامه ایتالیایی گاتزتا دلواسپورت در مصاحبه با دختران راگبی کار ایران در تورنُمِنت ایتالیا : دختران محجبه ایرانی نه تنها حجاب را مانعی برای ورزش کردن خود نمی‌بینند بلکه اعلام کردند که این پوشش بخشی از اعتقادات تمام نشدنی‌شان است.

خانم شیخ نورالاسلام (نویسنده بنگلادشی) : انقلاب اسلامی زنان را با حجاب پوشانده ولی آن­ها را به سطح جامعه کشانده ­است. آن­ها همه ­جا حضور دارند. (فصلنامه تخصصی بانوان شیعه)

رامین جهانبگلو (از همکاران سازمان سیا): انقلاب ایران مردم به ویژه زنان و جوانان را وارد گستره همگانی کرد. امروزه زنان و جوانان نقش بسیار مهمی را در جامعه ایران ایفا می­کنند که در زمان شاه اصلاً نمی ­کردند. (کیهان به نقل از رادیو زمانه)

روزنامه آلمانی «فرانکفورتر و روند شاو» در مقاله ای با عنوان «مغزهای باهوش زیر چادر» می نویسد:
زنان ایرانی در زمان رژیم پهلوی آزادی­ های ظاهری بیشتری داشتند، امّا اکثر آنها تحصیلات علمی نداشتند. حجاب در ایران، نه تنها برای زنان محدودیت ایجاد نکرده؛ بلکه به آنان امکان داده تا بتوانند به راحتی به پیشرفت­ های خود، ادامه دهند.

با توجه به مطالب مطرح شده قانون مند شدن پوشش در جامعه خواست عموم مردم بوده و بدلیل جلوگیری از هرج و مرج جنسی قوانین پوشش تصویب شده است.
ضابطه مندی پوشش نه تنها مانع پیشرفت زنان در جمهوری اسلامی نشد بلکه موجب شد تا زنان با امنیت بیشتری در جامعه به فعالیت بپردازند. همچنین آمارهای داخلی و خارجی نشان می دهدنوع پوشش زنان ارتباط مستقیم با میزان امنیت اجتماعی و ارزشمندی انسانی آنان دارد.
پیشرفت چشمگیر زنان بعد از انقلاب به حدی بوده که حتی تحلیلگران بی طرف و حتی درباریان پهلوی زبان به تحسین زنان ایرانی و
جمهوری اسلامی گشوده اند.
بطور مثال در ویدیوی زیر تحلیل گر برنامه من و تو وضعیت زنان در ایران را تحسین می کند

منبع:
http://hi-hijab.com