جمع بندی چگونه اثبات کنیم که هم اکنون پیامبر (ص) و امامان (ع) توسل های ما را درک می کنند؟

با سلام و عرض ادب

در بحث توسل به اولیای الهی دو محور محل بحث می باشد: الف) اصل جواز چنین توسلی و آیا اینکه چنین توسلی بدعت و یا وسیله برای تحقق شرک است یا خیر؟ ب) ‌دیگر اینکه در صورتی که اشکالی از ناحیه ی تحقق بدعت و یا ذریعه ی به شرک وجود نداشته باشد؛ ‌آیا ولی خدا صدای متوسل به خویش را می شنود یا خیر؟ که در صورتی که نشنود چنین عملی لغو بوده باشد.

وهابیون علاوه بر اینکه توسل در حال حیات برزخی را امری بدعی! و یا شرک آلود می دانند چنین بیان می دارند که اساسا با مرگ انسان ارتباط وی با دنیا نیز قطع می گردد. و این در حالی است که امام وهابیان یعنی ابن تیمیه خود مساله ی شنوایی اموات را به شکل فی الجمله پذیرفته است که ما در اینجا به تعدادی از روایات که در کتب صحیح اهل سنت آمده است اشاره می نمائیم که همگی بیانگر مساله ی شنوایی اموات و اطلاع آنان از احوال اهل دنیا می باشد، که این روایات خود در مورد مرگ انسانهای عادی و انبیاء می باشد.

الف: روایاتی که مربوط به عموم مردم است:

1. پيامبر با کشته شدگان بدر سخن مي گويد: جنگ بدر به پايان رسيد، و کفّار قريش با دادن هفتاد کشته و هفتاد اسير پا به فرار نهادند. پيامبر گرامي اسلام«صلَّي اللّه عليه و آله و سلَّم» اسلام دستور دادند کشته هاي مشرکان را در چاهي بريزند و وقتي اجساد آنان در ميان چاه ريخته شد،بعد از سه روزپيامبر«صلی الله علیه وآله» آنان را يک يک به نام صدا زد ندو فرمودند: اي عُتْبه،اي شَيْبه،اي اميّه،اي ابوجهل و... آيا آنچه را که پروردگار شما وعده داده بود، حق و پابرجا يافتيد؟! من آنچه را که پروردگارم وعده کرده بود، حق و حقيقت يافتم. در اين موقع عمر بن خطاب به پیامبر صلی الله علیه وآله عرض نمود اینها چگونه می شنوند و چگونه پاسخ می دهند در حالی که جسد بد بویی شده اند ؟ پيامبر فرمود: شما از آنان شنواتر نيستيد، لکن آنان قدرت بر جواب ندارند.

«..فَسَمِعَ عُمَرُ قَوْلَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ كَيْفَ يَسْمَعُوا وَأَنَّى يُجِيبُوا وَقَدْ جَيَّفُوا قَالَ وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ مَا أَنْتُمْ بِأَسْمَعَ لِمَا أَقُولُ مِنْهُمْ وَلَكِنَّهُمْ لَا يَقْدِرُونَ أَنْ يُجِيبُوا..»^[1]. هيچ جمله اي نمي تواند صريح تر از اين باشد که پيامبراکرم «صلَّي اللّه عليه و آله و سلَّم» فرمود: شما از آنان شنواتر نيستيد، منتها آنان قدرت بر پاسخ ندارند:«ما أنتُم بأسمعَ مِنْهُم».

2. عن انس عن النبي«صلي الله عليه وآله» قال: «العبد اذا وضع في قبره وتولّي وذهب اصحابه حتي انه ليسمع قرع نعالهم»؛^[2]انس از پيامبر«صلي الله عليه وآله» نقل مي‏کند که فرمود: «وقتي بنده‏اي در قبر گذاشته شد و دوستانش فاصله گرفتند و رفتند او حتي صداي کفش‏هاي آنها را مي‏شنود.

3. عن ابي‏ هريرة قال قال النبي‏صلي الله عليه وآله: «ما من عبد يمرّ بقبر رجل يعرفه في الدنيا فيسلم عليه الا عرفه وردّعليه السلام»؛^[3]ابوهريره از پيامبر«صلي الله عليه وآله» نقل مي‏کند که فرمود: «بنده‏اي نيست که بر قبر مردي که در دنيا او را مي‏شناخت مي‏گذرد و به او سلام مي‏دهد، مگر اين که صاحب قبر او را مي‏شناسد و سلام او را پاسخ مي‏دهد. ابن قيّم جوزيه در کتاب الروح مي گويد: «سلف بر اين مطلب اجماع کرده و به تواتر رسيده است که شخص مرده، کساني را که به زيارتش مي آيند مي شناسد و از آمدنشان مسرور مي شود».^[4]

4. ابو هريره مي گويد: پيامبر(صلي الله عليه وآله) هر گاه به قبرستان مي رفت با اهل قبور اين چنين سخن مي گفت:«السلام عليکم اهل الديار من المؤمنين و المسلمين، و انّا ان شاء الله بکم لاحقون، اسأل الله لنا و لکم العافية»^[5]. بدیهی است که مخاطبه و سلام بر اموات زمانی معقول می باشند که آنان قدرت بر شنوایی داشته باشند و الا چنین عملی به منزله تکلم با جمادات است و فساد چنین امری از واضحات است.

ب:حيات انبياء در عالم برزخ:

حیات انبیاء در عالم برزخ امری اتفاقی میان فریقین است هر چند در کیفیت آن اختلاف نظر وجود دارد .
1 . حیات انبیاء در قبورشان : عن أنس بن مالك قال : قال رسول الله صلى الله عليه و سلم : «الأنبياء أحياء في قبورهم يصلون»^[6]. رواه أبو يعلى والبزار ورجال أبو يعلى ثقات. انس بن مالک از رسول خدا (صلي الله عليه وآله) نقل مي کند که فرمود: «انبيا در قبرهايشان زنده اند و نماز مي گذارند.» اين حديث راهمچنین مناوي در فيض القدير،[7] نقل کرده، والباني[8] نيز آن را تصحيح نموده است.

2. حیات پیامبر اکرم «صلی الله علیه وآله».

الف: حافظ هيثمي به سند صحيح از عبداللَّه بن مسعود روايت کرده که پيامبرصلي الله عليه وآله فرمود: «حَيَاتِي خَيْرٌ لَكُمْ تُحَدِّثُونَ وَنُحَدِّثُ لَكُمْ، وَوَفَاتِي خَيْرٌ لَكُمْ تُعْرَضُ عَلَيَّ أَعْمَالُكُمْ، فَمَا رَأَيْتُ مِنَ خَيْرٍ حَمِدْتُ اللَّهَ عَلَيْهِ، وَمَا رَأَيْتُ مِنَ شَرٍّ اسْتَغْفَرْتُ اللَّهَ لَكُمْ».حیات من برای شما خیر است؛ زیرا با من سخن می گوئید و من نیز با شما سخن می گویم. و وفات من نیز برای شما خیر است؛ زیرا اعمال شما بر من عرضه می گردد؛ پس آنچه از خیر می بینم خدا را بر آن شاکر هستم و آنچه از شر ببینم برای شما طلب بخشش می کنم.

نورالدین هیثمی در کتاب مجمع الزوائد[9] بعد از نقل روایت می نویسد: «رَوَاهُ الْبَزَّارُ، وَرِجَالُهُ رِجَالُ الصَّحِيحِ».[10] این روایت را بزار نقل نموده و رجال آن رجال صحیح(صحیح بخاری یا مسلم) می باشد؛ بنابراین حکم این روایت صحت خواهد بود.

ب: سلام به پیامبر(صلی لله علیه وآله) و رد سلام از جانب آن حضرت.
روایاتی در این زمینه وارد شده که هر کس به پیامبر «صلی الله علیه وآله» سلام کند آن حضرت جواب سلام اورا می دهد واین امر اشراف روح آن حضرت را می رساند. عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ « مَا مِنْ أَحَدٍ يُسَلِّمُ عَلَىَّ إِلاَّ رَدَّ اللَّهُ عَلَىَّ رُوحِى حَتَّى أَرُدَّ عَلَيْهِ السَّلاَمَ ».قال الألباني : حسن.^[11] هیچ کس نیست که بر من سلام کند مگر اینکه خداوند متعال آن سلام را بر روح من عرضه می نماید تا من پاسخ سلام او را بدهم.

با توجه به این روایات و روایات دیگری که با مضامین روایات فوق موجود است مساله ی اطلاع اولیای الهی بر اساس روایات قطعی آنان، امری غیر قابل انکار خواهد بود.

موفق باشید.

[2] .صحیح البخاری،باب المیت یسمع خفق النعال ،ح1338.وباب ما جاء فی عذاب القبر،ح1374.

[3].کنز العمال،ج15،ص646،ح42556.

[4] .الروح،‌ابن قیم، ص12.

[5] . صحیح مسلم،باب 35:مایقال عند الدخول القبور...،ح2302.همچنین در احادیث شماره 607و608و998و999و2299،این مطلب بیان شده است.

[6] . مجمع الزوائد، الهیثمی،ج8ص386.ایضا اخرجه: ابن عساكر (13/326) . وأخرجه أيضًا : الديلمى (1/119 ، رقم 403) ، وابن عدى (2/327 ، ترجمة 460 الحسن بن قتيبة المدائنى) ، وقال : أرجو أنه لا بأس به . قال الحافظ فى الفتح (6/487) : أخرجه البيهقى فى كتاب حياة الأنبياء فى قبورهم وصححه . وقال المناوى (3/184) : رواه أبو يعلى عن أنس بن مالك ، وهو حديث صحيح.

[7].فیض القدیر،‌المناوی، ج3، ص239:(الأنبياء أحياء في قبورهم يصلون) لأنهم كالشهداء بل أفضل ، والشهداء أحياء عند ربهم.وفائدة التقييد بالعندية الإشارة إلى أن حياتهم ليست بظاهرة عندنا ، وهي كحياة الملائكة ، وكذا الأنبياء ولهذا كانت الأنبياء لا تورث ، وقوله يصلون قيل المراد به التسبيح والذكر (ع عن أنس) بن مالك ، وهو حديث صحيح.

[8] . سلسلة الاحادیث الصحیحة،البانی،ح622.

[9]. مجمع الزوائد یکی از کتب واسطه ای حدیث می باشد که زیادات کتب مسند احمد و مسند یزار و مسند ابی یعلی و معجمهای سه گانه ی طبرانی(کبیر و اوسط و صغیر)،‌ بر کتب سته ی حدیثی (بخاری و مسلم و ابو داود و نسائی و ترمذی و ابن ماجه) مرجع اهل سنت می باشد. این کتاب یکی از کتب مهم حدیثی اهل سنت می باشد.

[10]. مجمع الزوائد، الهیثمی، بَابُ مَا يَحْصُلُ لِأُمَّتِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنَ اسْتِغْفَارِهِ بَعْدَ وَفَاتِهِ، ح:14250.

[11]. سنن أبي داود،مؤلف : أبو داود سليمان بن الأشعث السجستاني،ج2،ص169،ح2043.